Podział administracyjny Polski – Wikipedia, wolna encyklopedia

Podział administracyjny Polski
Województwa
Mapa administracyjna Polski (stan na 1 stycznia 2020 r.) z zaznaczonymi województwami, powiatami, gminami i miastami w gminach miejsko-wiejskich.
LEGENDA:
czarne linie – granice województw
czerwone linie – granice powiatów
zielone linie – granice gmin
szare linie – granice miast w gminach miejsko-wiejskich
Powiaty, stan na 1 stycznia 2020 r.
Gminy
Porównanie podziałów administracyjnych sprzed i po reformie z 1999 r.
Siedziby władz wojewódzkich (od 1999 roku):
– Siedziby wojewodów i sejmików wojewódzkich
– Siedziby wojewodów
– Siedziby sejmików wojewódzkich

Podział terytorialny Polski – zmieniał się wielokrotnie. Od II wojny światowej reformy miały miejsce w latach 1946, 1950, 1957 i 1975. Obecny trójstopniowy podział administracyjny obowiązuje od ostatniej zmiany, wprowadzonej 1 stycznia 1999 r.

Stan na 1 stycznia 2022[1]:

  • jednostki I stopnia – 16 województw
  • jednostki II stopnia – 380 powiatów, w tym:
    • 66 miast na prawach powiatu – gminy o statusie miasta, wykonujące zadania powiatu, potocznie zwane „powiatami grodzkimi”,
    • 314 powiatów – skupiają od kilku do kilkunastu sąsiadujących ze sobą[a] gmin, potocznie zwane „powiatami ziemskimi”; mogą mieć siedzibę w mieście na prawach powiatu, które nie leży na ich obszarze
  • jednostki III stopnia – 2477 gmin, w tym:

Dane statystyczne[edytuj | edytuj kod]

Stan na 30 czerwca 2023 r.[2] [3]

Herb Flaga Województwo Siedziba władz Powierz
chnia
w km²
Ludność
(30 VI 2023)
Gęstość
zaludn.
na km²
Miasta[4] II stopień adm. Gminy
powiaty m. na prawach powiatu ogółem miejskie miejsko-wiejskie wiejskie
dolnośląskie Wrocław 19 946,70 2 883 133 144,54 93 26 4 169 35 58 76
kujawsko-pomorskie BydgoszczToruń 17 971,34 2 001 670 111,38 56 19 4 144 17 39 88
lubelskie Lublin 25 122,46 2 017 807 80,32 54 20 4 213 20 34 159
lubuskie Gorzów WielkopolskiZielona Góra 13 987,93 977 493 69,88 44 12 2 82 9 35 38
łódzkie Łódź 18 218,95 2 370 370 130,10 60 21 3 177 18 42 117
małopolskie Kraków 15 182,79 3 428 728 225,83 64 19 3 182 14 50 118
mazowieckie Warszawa 35 558,47 5 509 351 154,94 110 37 5 314 35 75 204
opolskie Opole 9 411,87 939 470 99,82 37 11 1 71 3 34 34
podkarpackie Rzeszów 17 845,76 2 075 827 116,32 54 21 4 160 16 38 106
podlaskie Białystok 20 187,02 1 140 681 56,51 40 14 3 118 13 27 78
pomorskie Gdańsk 18 323,68 2 358 323 128,70 42 16 4 123 22 20 81
śląskie Katowice 12 333,09 4 333 066 351,34 74 17 19 167 49 25 93
świętokrzyskie Kielce 11 710,50 1 173 285 100,19 50 13 1 102 5 45 52
warmińsko-mazurskie Olsztyn 24 173,47 1 362 433 56,36 50 19 2 116 16 34 66
wielkopolskie Poznań 29 826,50 3 490 364 117,02 119 31 4 226 19 100 107
zachodniopomorskie Szczecin 22 904,72 1 636 293 71,44 66 18 3 113 11 55 47
Polska Warszawa 312705,25 37 698 294 120,56 1013 314 66 2477 302 711 1464

Oceny podziału administracyjnego[edytuj | edytuj kod]

Bohdan Wyżnikiewicz (Instytut Badań nad Gospodarką Rynkową) wskazuje, że różnice w wielkości i potencjale województw są znaczne i że wynika to z faktu, że tworzeniu nowych województw towarzyszyły przetargi polityczne w sprawie ich liczby. Przedstawia ponadto, że mniejsze i słabsze ekonomicznie województwa rozwijają się wolniej niż duże i silne ekonomicznie regiony[5].

W 2000 rząd Jerzego Buzka uznał potrzebę rozpoczęcia pilnych działań prowadzących do łączenia się miast na prawach powiatu i powiatów mających siedzibę swych władz w tych miastach, z uwagi na znaczące dysproporcje występujące w zakresie potencjału instytucjonalnego jednostek powiatowych. Analizy rządowe wskazywały na znacząco wyższy potencjał miast na prawach powiatu i szczególnie niski potencjał powiatów pozbawionych większych ośrodków miejskich. Dane wskazują, że powiaty pozbawione dużych miast mają znacząco mniejsze zasoby służące do wypełniania powiatowych zadań publicznych[6].

W 2001 Sejm i Senat zgodnie uznały nowy zasadniczy podział terytorialny państwa za poprawny i spełniający założenia reformy administracji publicznej. Senat wskazał na konieczność wspierania inicjatyw zmierzających do racjonalizacji podziału terytorialnego kraju na powiaty[7]. Sejm stwierdził, że część powiatów jest zbyt słaba ekonomicznie, a przez to mało sprawna i mało efektywna. Analiza potencjału rozwojowego jednostek powiatowych wskazuje na duże zróżnicowanie między miastami na prawach powiatu a powiatami pozbawionymi ośrodków miejskich. Za korzystne dla wykonywania funkcji publicznych Sejm uznał łączenie się miast na prawach powiatu i otaczających je powiatów mających siedziby w tych miastach[8].

Podział administracyjny Polski[edytuj | edytuj kod]

Poniższa lista przedstawia podział administracyjny Polski na województwa. Najpierw wymienione jest miasto (lub miasta) wojewódzkie (wytłuszczoną czcionką) oraz pozostałe miasta na prawach powiatu. Dalej wszystkie powiaty wraz z miastami będącymi siedzibą władz powiatu. Podział powiatów na gminy przedstawiono na stronach „Dokładniejsze informacje”.

województwo dolnośląskie[edytuj | edytuj kod]

Podział powiatów na gminy zamieszczono w podział administracyjny województwa dolnośląskiego.

województwo kujawsko-pomorskie[edytuj | edytuj kod]

Podział powiatów na gminy zamieszczono w podział administracyjny województwa kujawsko-pomorskiego.

województwo lubelskie[edytuj | edytuj kod]

Podział powiatów na gminy zamieszczono w podział administracyjny województwa lubelskiego.

województwo lubuskie[edytuj | edytuj kod]

Podział powiatów na gminy zamieszczono w podział administracyjny województwa lubuskiego.

województwo łódzkie[edytuj | edytuj kod]

Podział powiatów na gminy zamieszczono w podział administracyjny województwa łódzkiego.

województwo małopolskie[edytuj | edytuj kod]

Podział powiatów na gminy zamieszczono w podział administracyjny województwa małopolskiego.

województwo mazowieckie[edytuj | edytuj kod]

Podział powiatów na gminy zamieszczono w podział administracyjny województwa mazowieckiego.

województwo opolskie[edytuj | edytuj kod]

Podział powiatów na gminy zamieszczono w podział administracyjny województwa opolskiego.

województwo podkarpackie[edytuj | edytuj kod]

Podział powiatów na gminy zamieszczono w podział administracyjny województwa podkarpackiego.

województwo podlaskie[edytuj | edytuj kod]

Podział powiatów na gminy zamieszczono w podział administracyjny województwa podlaskiego.

województwo pomorskie[edytuj | edytuj kod]

Podział powiatów na gminy zamieszczono w podział administracyjny województwa pomorskiego.

województwo śląskie[edytuj | edytuj kod]

Podział powiatów na gminy zamieszczono w podział administracyjny województwa śląskiego.

województwo świętokrzyskie[edytuj | edytuj kod]

Podział powiatów na gminy zamieszczono w podział administracyjny województwa świętokrzyskiego.

województwo warmińsko-mazurskie[edytuj | edytuj kod]

Podział powiatów na gminy zamieszczono w podział administracyjny województwa warmińsko-mazurskiego.

województwo wielkopolskie[edytuj | edytuj kod]

Podział powiatów na gminy zamieszczono w podział administracyjny województwa wielkopolskiego.

województwo zachodniopomorskie[edytuj | edytuj kod]

Podział powiatów na gminy zamieszczono w podział administracyjny województwa zachodniopomorskiego.

Historyczny podział Polski[edytuj | edytuj kod]

Zobacz też[edytuj | edytuj kod]

Uwagi[edytuj | edytuj kod]

  1. Gminy nie zawsze sąsiadują ze sobą bezpośrednio, np. gmina Fabianki w powiecie włocławskim nie posiada granicy z żadną inną gminą w tym powiecie.

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. Raport: Liczba jednostek podziału terytorialnego [online], eteryt.stat.gov.pl [dostęp 2022-08-13].
  2. GUS, Ludność. Stan i struktura ludności oraz ruch naturalny w przekroju terytorialnym. Stan w dniu 30 czerwca [online], stat.gov.pl [dostęp 2023-11-11] (pol.).
  3. GUS, Ludność. Stan i struktura ludności oraz ruch naturalny w przekroju terytorialnym. Stan w dniu 31 grudnia 2022 r. [online], stat.gov.pl [dostęp 2023-04-29] (pol.).
  4. Stan na 1 stycznia 2024 r.
  5. Bohdan Wyżnikiewicz: Mazowieckie ma silniejszą gospodarkę niż Słowacja i Bułgaria. Biznes.pl, 2012-06-13. [dostęp 2016-11-09].
  6. Zasadniczy, trójstopniowy podział terytorialny państwa. Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji, 2001-05-31. [dostęp 2012-07-15].
  7. Uchwała Senatu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 11 stycznia 2001 w sprawie oceny nowego zasadniczego podziału terytorialnego państwa (M.P. z 2001 r. nr 2, poz. 24).
  8. Uchwała Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 11 maja 2001 w sprawie oceny funkcjonowania zasadniczego podziału terytorialnego państwa (M.P. z 2001 r. nr 16, poz. 249).

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]