Polityka zagraniczna Jordanii – Wikipedia, wolna encyklopedia

Kraje, z którymi Jordania utrzymuje stosunki dyplomatyczne

Polityka zagraniczna Jordanii opiera się na kilku podstawowych celach: zapewnieniu bezpieczeństwa kraju, wspieraniu na Bliskim Wschodzie rozwiązań kompromisowych, umożliwiających powstrzymywanie wzrostu napięć międzynarodowych oraz budowaniu wizerunku Jordanii jako kraju poważanego, postępowego i gotowego do współpracy[1].

Wprowadzenie[edytuj | edytuj kod]

Kwestia aktywnego udziału Jordanii w polityce zagranicznej wynika z położenia państwa, które będąc politycznie w centrum regionu, sąsiaduje z wieloma ważnymi krajami, tj. Izraelem, Egiptem (przez zatokę Akaba), Arabią Saudyjską, Irakiem oraz Syrią. Dodatkowo duże zaangażowanie się Jordanii w sprawy zewnętrzne wymusza fakt, iż większość populacji ma pochodzenie palestyńskie, a od 2011 roku istotny udział populacji to syryjscy uchodźcy. Całość sprawia, że najważniejszy, bliskowschodni, kierunek królestwa skupia się na konflikcie izraelsko-palestyńskim, Iraku, Syrii oraz państwach Zatoki Perskiej[1].

Gospodarka Jordanii jest poważnie uzależniona od zewnętrznej pomocy, otrzymywanej od USA, UE oraz bogatszych krajów arabskich, ponieważ, mimo wyjątkowej stabilności państwa, kraj stale zmaga się z brakiem wyraźnej ilości surowców naturalnych, wody pitnej oraz z efektami burzliwych wydarzeń zachodzących u sąsiadów[2][1]. By móc zapewnić sprawność gospodarce król Abdullah II po intronizacji wprowadził królestwo do Światowej Organizacji Handlu w 2000 roku oraz ustanowił dogodniejsze warunki dla specjalnych stref przemysłowych[1]. Nowy władca od początku swoich rządów postawił na zacieśnianie więzi ze Stanami Zjednoczonymi oraz Unią Europejską i uczynienie z nich istotnych partnerów, co jest szczególnie korzystne dla Ameryki postrzegającej monarchię jordańską jako gwaranta pokoju, a jej ewentualny brak jako wielkie zagrożenie dla całego regionu[1].

Stosunki jordańsko-amerykańskie[edytuj | edytuj kod]

 Osobny artykuł: Stosunki amerykańsko-jordańskie.

Haszymidzka Jordania postrzegana jest przez Stany Zjednoczone, jak sam stwierdził Henry Kissinger, jako jedno z najbardziej przyjaznych państw w regionie, na którym opiera się stabilność całego regionu. Dodatkowo oznajmił, że Amerykę i Jordanię łączy niezawodna oraz wierna przyjaźń, która była bardzo pomocna przy prowadzeniu dialogu izraelsko-arabskiego[3].

Wspólnota strategicznych interesów Jordanii i USA sprawia, że obydwa kraje mówią podobnym głosem w temacie stabilizacji Iraku oraz powstrzymania wojny domowej w Syrii. Z tego też bierze się stała współpraca obydwu państw w zakresie militarnym, wywiadowczym i dyplomatycznym. Co więcej, Stany Zjednoczone, utrzymując obecny status quo, mogą być pewni, że ich inny wierny sojusznik, Izrael, będzie bezpieczny od strony niemalże całej wschodniej granicy[4].

Stosunki jordańsko-unijne[edytuj | edytuj kod]

Instytucjonalna współpraca między Jordanią, a Wspólnotą Europejską trwa od 1977 roku, wraz z podpisaniem Porozumienia o współpracy między EWG a Jordańskim Królestwem Haszymidzkim. Podobnie jak w przypadku USA wynika ona z potrzeby posiadania stabilnych partnerów na Bliskim Wschodzie[5].

Dalszy rozwój wspólnych kontaktów zaowocował procesem barcelońskim z 1995 roku, podpisaniem umowy o stowarzyszeniu Jordanii z UE (1997-2002), wzięciem udziału w programie Europejskiej Polityki Sąsiedztwa, a później, w 2008, powołaniem Unii na rzecz Regionu Morza Śródziemnego, umożliwiającej dalsze rozszerzenie zakresu wspólnie tworzonych projektów[5].

W październiku 2010 roku Jordania uzyskała specjalny, „zaawansowany status” w relacjach z Unią, o który wystąpiła dwa lata wcześniej. Była pierwszym krajem regionu śródziemnomorskiego, który otrzymała taką pozycję. Kontynuując kooperację, w 2012 roku zaczęto planować powołanie strefy wolnego handlu UE-Jordania, a także przyjęto królestwo jako członka do Europejskiego Banku Odbudowy i Rozwoju, co pomogło w prowadzeniu dalszych inwestycji w kraju[5].

Stosunki jordańsko-syryjskie[edytuj | edytuj kod]

 Osobny artykuł: Stosunki jordańsko-syryjskie.

Relacje pomiędzy Jordanią, a Syrią, od czasów uzyskania niepodległości przez obydwa państwa, pozostają pełne nieufności, jeśli nie wrogości. Obydwa kraje, mimo dawnych aktów współpracy w postaci działań prowadzonych przeciwko Izraelowi, pozostają w ciągłej rywalizacji przez konflikt interesów (pokrywające się strefy wpływów), różnice ideologiczne oraz odmienne kierunki prowadzonej polityki zagranicznej, szczególnie po normalizacji stosunków Jordanii z Izraelem[6][7].

Stosunki jordańsko-polskie[edytuj | edytuj kod]

Okres PRL[edytuj | edytuj kod]

Polska nawiązała stosunki dyplomatyczne z Jordanią 20 lutego 1964 roku, poprzedzone jednak chwilowym zawieszeniem rozmów z powodu upadku rządu Sulejmana al-Nabulsiego, odpowiedzialnego za prace nad porozumieniem. Powrót do rokowań nastąpił w czerwcu 1962 roku, po złożeniu propozycji powołania stałego delegata Ministra Handlu Zagranicznego w Ammanie, na co Jordańczycy wyrazili zgodę w grudniu 1963 roku, zapowiadając przy okazji przyszłe nawiązanie stosunków dyplomatycznych. Pierwszym reprezentantem MHZ został Franciszek Onichowski[8].

Na ofertę powołania placówki dyplomatycznej strona polska przystała dopiero po dokonaniu tego samego przez Związek Radziecki. Ośmielony pozytywnym stanowiskiem ZSRR rząd polski zlecił Witoldowi Skuratowiczowi zostanie ambasadorem w Ammanie poprzez akredytację, co zostało formalnie zatwierdzone decyzją Rady Państwa 19 października 1964 roku. Z uwagi na stałe rezydowanie Skuratowicza w Bejrucie tymczasowo funkcję zastępcy ambasadora nadzwyczajnego i pełnomocnego Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w Haszymidzkim Królestwie Jordanii obejmował Franciszek Onichowski[8].

Okres III RP[edytuj | edytuj kod]

W czasie transformacji ustrojowej powiązania Rzeczypospolitej z Jordanią miały minimalne znaczenie, chociaż w tym okresie doszło do zmiany siedziby ambasady RP. Z czasem relacje zaczęły ulegać poprawie, wraz z tworzeniem głębszych powiązań politycznych, naukowych i ekonomicznych. Jednym z objawów nadania większego priorytetu kontaktom polsko-jordańskim była wizyta Witolda Waszczykowskiego, ówczesnego ministra spraw zagranicznych, w lipcu 2016 roku, a następnie wizyta prezydenta RP w listopadzie tego samego roku, w trakcie której Andrzej Duda nawiązywał bezpośrednie kontakty z królem Abdullahem II. Następna wizyta przedstawiciela MSZ, Jacka Czaputowicza, odbyła się w maju 2019[8].

Handel[edytuj | edytuj kod]

Jordania należy do największych importerów polskich towarów na Bliskim Wschodzie. Charakterystycznym elementem wymiany handlowej między obydwoma krajami jest bardzo wysoki deficyt handlowy dla królestwa. Z tego powodu UE w lipcu 2016 r. zmniejszyło prawne wymogi dotyczące jordańskich towarów. Mimo to obroty handlowe uległy osłabieniu w 2017 roku do 70 mln euro przez pogorszenie się kondycji gospodarki[8].

Rok Polski eksport do Jordanii (€) Polski import z Jordanii (€)
2016 96 mln 1,3 mln
2018 90,6 mln 7,4 mln[8]

Od stycznia do marca 2019 roku polski eksport wzrósł o 3,9% w stosunku do zeszłego roku[8].

Struktura towarowa

Rodzaje towarów Wartość (€)
Eksport z Polski Artykuły spożywcze, napoje alkoholowe i bezalkoholowe, ocet, tytoń i produkty tytoniopochodne 14,1 mln
Pojazdy, w tym jednostki latające i pływające, urządzenia służące do transportu 20,6 mln
Import z Jordanii Perły, kamienie jubilerskie, metale i artykuły z tych metali jak biżuteria oraz monety 3,3 mln
Produkty przemysłu chemicznego i tym podobnych 1 mln[8]

Kultura[edytuj | edytuj kod]

Polska placówka regularnie bierze udział w Festiwalu Filmów Europejskich w Ammanie, tworzonym przez UE. Oprócz tego Ambasada RP organizuje konferencje naukowe oraz koncerty. Działania te jednak pozostają bez odwzajemnienia, ponieważ Jordania nadal nie posiada swojego stałego przedstawicielstwa w Polsce[8].

Nauka[edytuj | edytuj kod]

Polsko-jordańska współpraca w dziedzinie nauki opiera się przede wszystkim na archeologii. Na terenie królestwa stale pracują archeolodzy z Uniwersytetu Jagiellońskiego oraz Uniwersytetu Warszawskiego. Efekt ich prac omawiany potem jest na specjalnych konferencjach[8].

Członkostwo w organizacjach międzynarodowych[edytuj | edytuj kod]

Organizacje Data przyjęcia
Organizacja Narodów Zjednoczonych 14 grudnia 1955[9]
Światowa Organizacja Handlu 11 kwietnia 2000[10]
Światowa Organizacja Zdrowia 1985[11]
Liga Państw Arabskich 22 marca 1945[12]
Zgromadzenie Eurośródziemnomorskie 21 stycznia 2010[13]
Unia Międzyparlamentarna 1964[14]
Organizacja Współpracy Islamskiej 1969[15]
Grupa 77[16] –
Interpol 29 czerwca 1956[17]
Azjatycki Bank Inwestycji Infrastrukturalnych 25 grudnia 2015[18]
Międzynarodowa Agencja Energii Atomowej 1966[19]
Międzynarodowa Agencja Energii Odnawialnej[20] –

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ a b c d e Marzena Mruk, Stany Zjednoczone i Unia Europejska w polityce zagranicznej Haszymidzkiego Królestwa Jordanii w XXI wieku – zarys problematyki, Wrocław 2019, s. 365–366.
  2. ↑ Artur Malantowicz, Buforowość jako wyznacznik polityki zagranicznej Jordanii, 2014, s. 137.
  3. ↑ Artur Malantowicz, Buforowość jako wyznacznik polityki zagranicznej Jordanii, 2014, s. 147.
  4. ↑ Artur Malantowicz, Buforowość jako wyznacznik polityki zagranicznej Jordanii, 2014, s. 148.
  5. ↑ a b c Artur Malantowicz, Buforowość jako wyznacznik polityki zagranicznej Jordanii, 2014, s. 148–149.
  6. ↑ J. McHugo, Syria.
  7. ↑ P. Robins, A History of Jordan.
  8. ↑ a b c d e f g h i Portal Gov.pl [online], Gov.pl [dostęp 2022-05-19] (pol.).
  9. ↑ Member States [online], un.org [dostęp 2022-05-19].
  10. ↑ WTO Members and Observers [online], www.wto.org [dostęp 2022-05-18] (ang.).
  11. ↑ Countries overview | World Health Organization [online], www.who.int [dostęp 2022-05-18] (ang.).
  12. ↑ The Avalon Project: Pact of the League of Arab States, March 22, 1945 [online], avalon.law.yale.edu [dostęp 2022-05-18].
  13. ↑ CEMR – Detail of the news [online], web.archive.org, 16 lipca 2011 [dostęp 2022-05-19] [zarchiwizowane z adresu 2011-07-16].
  14. ↑ Jordan [online], Parline: the IPU’s Open Data Platform, 5 lipca 2018 [dostęp 2022-05-19] (ang.).
  15. ↑ Organisation of Islamic Cooperation [online], www.oic-oci.org [dostęp 2022-05-18].
  16. ↑ The Group of 77 – Member States [online], www.g77.org [dostęp 2022-05-18].
  17. ↑ Jordan [online], www.interpol.int [dostęp 2022-05-19] (ang.).
  18. ↑ Ministerie van Buitenlandse Zaken, Articles of Agreement of the Asian Infrastructure Investment Bank [online], verdragenbank.overheid.nl [dostęp 2022-05-18] (ang.).
  19. ↑ List of Member States [online], www.iaea.org, 8 czerwca 2016 [dostęp 2022-05-18] (ang.).
  20. ↑ IRENA Membership [online], /irenamembership [dostęp 2022-05-18] (ang.).
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Polityka_zagraniczna_Jordanii&oldid=72454946”