Powrót posła – Wikipedia, wolna encyklopedia

Powrót posła
Autor

Julian Ursyn Niemcewicz

Typ utworu

Komedia

Wydanie oryginalne
Miejsce wydania

Królestwo Polskie, Rzeczpospolita

Język

polski

Data wydania

1790

Teksty w Wikiźródłach

Powrót posła – komedia polityczna w trzech aktach napisana przez Juliana Ursyna Niemcewicza w 1790, która była reakcją na zewnętrzną i wewnętrzną sytuację polityczną Polski.

Geneza[edytuj | edytuj kod]

Powstanie utworu miało ścisły związek z obradami Sejmu Czteroletniego. Powrót posła miał oddziaływać na publiczność w określonym, reformatorskim kierunku. Sam tekst komedii uformował się na przestrzeni kilkunastu dni, na przełomie października i listopada 1790. Tak szybką pracę nad utworem wymuszały na autorze listopadowe wybory nowego kompletu posłów na sejmikach.

Premiera[edytuj | edytuj kod]

Powrót posła ogromnym sukcesem rozpoczął swój sceniczny żywot 15 stycznia 1791. Stał się zarazem przedmiotem ożywionej dyskusji, wystąpień sejmowych, komunikatów kancelarii królewskiej i korespondencji dyplomatycznej.

Osoby komedii[edytuj | edytuj kod]

  • Podkomorzy i jego żona Podkomorzyna
  • Walery – syn Podkomorzego i Podkomorzyny
  • Starosta Gadulski
  • Starościna – druga żona Gadulskiego
  • Teresa – córka Gadulskiego z pierwszego małżeństwa
  • Szarmancki
  • Kozak – służący Szarmanckiego
  • Agatka – pokojówka
  • Jakub – lokaj

Miejsce i czas dramatu[edytuj | edytuj kod]

Akcja rozgrywa się w domu Podkomorstwa w trakcie przerwy Sejmu Czteroletniego w 1790.

Problematyka[edytuj | edytuj kod]

W utworze zostali skonfrontowani zwolennicy dwóch obozów politycznych: konserwatystów i reformatorów.

Najzagorzalszym przedstawicielem pierwszej grupy jest Gadulski, który obstaje za wolną elekcją, zasadą liberum veto i jest przeciwny nadaniu większych praw chłopom i mieszczanom. Obstawał za bierną postawą Polski w polityce zagranicznej.

Przedstawicielami reformatorów są: Podkomorzy, jego żona i Walery. Chcą zakończenia samowoli szlachty, która w większości dbała tylko o własne interesy, a nie o los państwa. Żądają zniesienia wolnej elekcji i zasady liberum veto. Pragną zwiększenia praw dla mieszczaństwa i chłopów. W ich rozumieniu Polska miała brać czynny udział w polityce zagranicznej i walczyć o własne interesy na arenie międzynarodowej.

W kwestiach politycznych za neutralne osoby komedii można uznać Starościnę i Szarmanckiego, których obchodzi tylko to, co modne i eleganckie, a losy państwa nie obchodzą ich wcale.

Innym wątkiem komedii jest walka Walerego i Szarmanckiego o rękę Teresy, którą ostatecznie wygrywa syn Podkomorzego (Walery).

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Powrót_posła&oldid=73416160”