French
DeutschPróba srebra – Wikipedia, wolna encyklopedia
Próba srebra – sposób określenia zawartości srebra w stopie wyrażonej w promilach, np. jeśli stop zawiera 50% czystego srebra jest ono próby 500.
Czyste srebro jest bardzo miękkie dlatego domieszkowane jest innymi metalami, aby zwiększyć trwałość wyrobów z niego wykonanych. W celu standaryzacji ilości srebra w stopie wprowadzono tzw. próby srebra:
- próba 925 zawiera 92,5% czystego srebra
- próba 875 zawiera 87,5% czystego srebra
- próba 830 zawiera 83,0% czystego srebra
- próba 800 zawiera 80,0% czystego srebra
Powyższy system prób podawanych w tysięcznych częściach całości obowiązuje w Polsce od 1986 roku. Przed 1986 rokiem funkcjonował system kolejnych jednocyfrowych prób, których wartości zmieniały się wraz z kolejnymi rozporządzeniami. Poniższa tabela przedstawia znaczenie kolejnych prób w zależności od roku obowiązywania:
| 1920–1931 | 1931–1963 | 1963–1986 | |
|---|---|---|---|
| 1 próba | 940 | 940 | 916 |
| 2 próba | 875 | 875 | 875 |
| 3 próba | 800 | 800 | 800 |
| 4 próba | – | – | 750 |
Historyczne próby srebra obecne na terenie Polski[edytuj | edytuj kod]
Na terenie obecnej Polski do roku 1920 na terenach polskich pod zaborami posługiwano się cechami probierczymi państw sprawujących kontrolę nad danym terytorium.
Zabór rosyjski – na terenie Rosji i terytoriach zależnych funkcjonowała jednostka wagowa zołotnik. Srebro zwykle oznaczane było próbą 84 oznaczającą 84/96 czyli stop zawierający 87,5% srebra (875). Na wyrobach emaliowanych spotykana jest próba 88 oznaczająca stop zawierający 88/96 czyli 91,6% srebra (916). Od roku 1798 próba 84 (875) była najniższą prawnie dozwoloną próbą srebra dla wyrobów użytkowych i biżuterii[1]. Na terenie zaboru rosyjskiego do roku 1851 dozwolone było bicie próby w łutach, zwykle 12 łutów, czyli stop zawierający 12/16 srebra (próba 750). Ustawa z kwietnia 1851 wprowadziła rosyjski system prób w zołotnikach, a także minimalną próbę 84 (875)[2].
Zabór pruski – na terenie Prus do 1886 roku używano jednostki wagowej łut. Srebro znakowano próbą 12 łutów oznaczającą stop o zawartości 12/16 srebra, czyli próbę 750. Często spotykaną próbą było również 13 łutów, czyli stop o zawartości 13/16 srebra (próba 812). W roku 1888 prawnie zakazano wytwarzania znakowania próbami wyrobów o próbie niższej niż 800, oraz zmieniono system prób na określający zawartość srebra w częściach tysięcznych, np. 800, 925 itp.[3]
Zabór austriacki – na terenie Austrii i Austro-Węgier do roku 1866 używano jednostki wagowej łut. Srebro znakowano próbą 12 łutów oznaczającą stop o zawartości 12/16 srebra, czyli próbę 750. Często spotykaną próbą było również 13 łutów, czyli stop o zawartości 13/16 srebra (próba 812). Po roku 1866 wprowadzono system prób jednocyfrowych oznaczających: 1. próba 950, 2. próba 900, 3. próba 800, 4. próba 750[4].
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Gradowski 1994 ↓, s. 259.
- ↑ Gradowski 1994 ↓, s. 248.
- ↑ Gradowski 1994 ↓, s. 240.
- ↑ Gradowski 1994 ↓, s. 225.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Michał Gradowski: Znaki na srebrze. Warszawa: Akces, 1994. ISBN 83-900243-5-7.
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Tabele polskich cech probierczych. bip.gum.gov.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-08-12)].