French
DeutschReferendum w Polsce w 2015 roku – Wikipedia, wolna encyklopedia
| Państwo | |||
|---|---|---|---|
| Rodzaj | referendum ogólnokrajowe | ||
| Data przeprowadzenia | 6 września 2015 | ||
| Data zarządzenia | 17 czerwca 2015 | ||
| Podstawa prawna | Ustawa o referendum ogólnokrajowym | ||
| Koszt | 71 575 097 zł[2] | ||
| Głosowanie | |||
| |||
| |||
| Strona internetowa | |||
Referendum w Polsce w 2015 roku – referendum ogólnokrajowe przeprowadzone w dniu 6 września 2015. Głosujący odpowiedzieli w nim na trzy pytania, dotyczące wprowadzenia jednomandatowych okręgów wyborczych w wyborach do Sejmu, stosunku do dotychczasowego sposobu finansowania partii politycznych z budżetu państwa oraz interpretacji zasad prawa podatkowego w razie wątpliwości na korzyść podatnika[1].
Zapowiedziane zostało przez prezydenta RP Bronisława Komorowskiego po I turze wyborów prezydenckich. 13 maja skierował on projekt postanowienia o zarządzeniu referendum do Senatu[3][4], który zaakceptował je 21 maja[5][6]. 17 czerwca prezydent podpisał projekt postanowienia zatwierdzonego przez Senat[7], zaś 19 czerwca zostało ono opublikowane w Dzienniku Ustaw[1]. 3 sierpnia 2015 prezydent wydał postanowienie zmieniające wcześniejsze postanowienie[8]. Koszt przygotowania i przeprowadzenia referendum wyniósł 72 mln zł[2].
Frekwencja wyniosła 7,8%[9] i była najniższą z odnotowanych we wszystkich ogólnokrajowych głosowaniach przeprowadzonych w Europie po 1945[10]. Ponieważ nie przekroczyła progu połowy uprawnionych, zgodnie z art. 125 ust. 3 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej wynik referendum nie był wiążący[11].
Pytania[edytuj | edytuj kod]
Treść[edytuj | edytuj kod]
| Nr | Treść pytania[1] |
|---|---|
| 1 | Czy jest Pani/Pan za wprowadzeniem jednomandatowych okręgów wyborczych w wyborach do Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej? |
| 2 | Czy jest Pani/Pan za utrzymaniem dotychczasowego sposobu finansowania partii politycznych z budżetu państwa? |
| 3 | Czy jest Pani/Pan za wprowadzeniem zasady ogólnej rozstrzygania wątpliwości co do wykładni przepisów prawa podatkowego na korzyść podatnika? |
Omówienie pytań[edytuj | edytuj kod]
Jednomandatowe okręgi wyborcze[edytuj | edytuj kod]
Udzielenie odpowiedzi pozytywnej „TAK” oznaczało zgodę, zaś udzielenie odpowiedzi negatywnej „NIE” oznaczało brak zgody na wprowadzenie jednomandatowych okręgów wyborczych w wyborach do Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej. Nie było jasności czy odpowiedź twierdząca oznacza zgodę na wprowadzenie jednomandatowych okręgów wyborczych w zakresie niemal wszystkich mandatów sejmowych czy tylko nieznacznej części. Nie określono też ilości wyborców, jaka mogłaby wybrać posła z okręgu jednomandatowego. Konstytucyjna zasada proporcjonalności wyborów została zatem wystawiona na konieczność gruntownego doprecyzowania. Zajęcie stanowiska w ramach tego pytania oznaczało zatem wolę zwiększenia w tym zakresie uprawnień orzecznictwa konstytucyjnego[potrzebny przypis].
Zdaniem części konstytucjonalistów wprowadzenie jednomandatowych okręgów wyborczych i pytanie referendalne w tej sprawie było sprzeczne z ustawą zasadniczą[a][12].
12 maja 2015 prezydent Bronisław Komorowski skierował do Sejmu projekt nowelizacji konstytucji znoszący wymóg proporcjonalności wyborów[13][14].
Finansowanie partii politycznych[edytuj | edytuj kod]
Udzielenie odpowiedzi pozytywnej „TAK” oznaczało zgodę, zaś udzielenie odpowiedzi negatywnej „NIE” oznaczało brak zgody na utrzymanie dotychczasowego sposobu finansowania partii politycznych z budżetu państwa. Udzielenie odpowiedzi negatywnej oznaczało więc de facto możliwość zachowania dotychczasowego sposobu finansowania partii politycznych z budżetu państwa ze wzmocnieniem skutków oddziaływania obowiązujących regulacji jak i wprowadzenie nowego sposobu, opartego na całkowicie innych założeniach[potrzebny przypis].
Pytanie było sformułowane w sposób nieprecyzyjny. W przypadku wiążącej odpowiedzi przeczącej, wykonaniem woli Narodu mogłaby być nawet minimalna zmiana w sposobie finansowania, co nie musiałoby wywołać szczególnego znaczenia w zakresie obowiązujących regulacji. Zdaniem dr. hab. Ryszarda Piotrowskiego zadanie tego pytania stanowiło ingerencję w toczące się postępowanie ustawodawcze[15].
Rozstrzyganie wątpliwości podatkowych[edytuj | edytuj kod]
Udzielenie odpowiedzi pozytywnej „TAK” oznaczało zgodę, zaś udzielenie odpowiedzi negatywnej „NIE” oznaczało brak zgody na bezpośrednie wpisanie do ustawy Ordynacja podatkowa zasady, zgodnie z którą w przypadku istnienia wątpliwości prawnych organ zobowiązany jest wątpliwości te rozstrzygać na korzyść podatnika. Udzielenie odpowiedzi negatywnej oznaczało więc de facto możliwość zachowania dotychczasowego modelu, jak i jego gruntowną zmianę[potrzebny przypis].
Zasada rozstrzygania wątpliwości podatkowych na korzyść podatnika nie jest wyartykułowana wprost w przepisach, lecz pojawia się w orzecznictwie[16].
10 lipca 2015 Sejm przyjął nowelizację ordynacji podatkowej, zawierającą zasadę, że niedające się usunąć wątpliwości co do treści przepisów prawa podatkowego, rozstrzyga się na korzyść podatnika[17][18]. 5 sierpnia prezydent Bronisław Komorowski podpisał ustawę zawierającą tę zasadę[19].
Kalendarz czynności[edytuj | edytuj kod]
Pierwotnie terminy wykonania poszczególnych czynności określono w załączniku do postanowienia z 17 czerwca 2015[1]. 3 sierpnia 2015 prezydent Bronisław Komorowski wydał postanowienie wprowadzające zmodyfikowany załącznik (zmiany dotyczyły głosowania korespondencyjnego). 11 sierpnia zostało opublikowane w Dzienniku Ustaw, a dzień później weszło w życie[8].
Poniżej przedstawiono kalendarz wynikający z rozporządzenia Prezydenta i dwóch uchwał Państwowej Komisji Wyborczej (w takim przypadku dodano przypis do odpowiedniej uchwały)[20]:
- do 23 lipca 2015 – utworzenie obwodów głosowania w szpitalach, zakładach pomocy społecznej, zakładach karnych i aresztach śledczych, w domach studenckich i zespołach domów studenckich oraz ustalenie ich granic, siedzib i numerów;
- do 28 lipca 2015 –
- 1) zawiadomienie Państwowej Komisji Wyborczej przez podmioty uprawnione o zamiarze uczestniczenia w kampanii referendalnej w programach radiowych i telewizyjnych nadawców publicznych;
- 2) podanie do wiadomości publicznej informacji o numerach i granicach obwodów głosowania oraz siedzibach obwodowych komisji do spraw referendum, w tym o lokalach obwodowych komisji do spraw referendum dostosowanych do potrzeb osób niepełnosprawnych uprawnionych do udziału w referendum, a także o możliwości głosowania korespondencyjnego i przez pełnomocnika;
- do 7 sierpnia 2015 –
- 1) zgłaszanie przez armatorów wniosków o utworzenie obwodów głosowania na polskich statkach morskich;
- 2) zgłaszanie kandydatów do obwodowych komisji wyborczych przez podmioty uprawnione;
- do 16 sierpnia 2015[b] –
- 1) powołanie obwodowych komisji do spraw referendum;
- 2) podanie do wiadomości publicznej informacji o numerach i granicach obwodów głosowania utworzonych za granicą oraz siedzibach obwodowych komisji do spraw referendum;
- 3) sporządzenie spisów osób uprawnionych do udziału w referendum;
- do 17 sierpnia 2015 – zgłaszanie konsulom kandydatów do obwodowych komisji ds. referendum za granicą przez podmioty uprawnione[21];
- od 16 do 23 sierpnia 2015[b] – składanie przez żołnierzy pełniących zasadniczą lub okresową służbę wojskową oraz pełniących służbę w charakterze kandydatów na żołnierzy zawodowych lub odbywających ćwiczenia i przeszkolenie wojskowe, a także ratowników odbywających zasadniczą służbę w obronie cywilnej poza miejscem stałego zamieszkania, policjantów z jednostek skoszarowanych, funkcjonariuszy BOR, Straży Granicznej, Państwowej Straży Pożarnej i Służby Więziennej pełniących służbę w systemie skoszarowanym, wniosków o dopisanie do wybranego przez nich spisu osób uprawnionych do udziału w referendum, sporządzonego dla miejscowości, w której odbywają służbę;
- do 19 sierpnia 2015 – zgłaszanie konsulowi zamiaru głosowania korespondencyjnego za granicą;
- do 21 sierpnia 2015 – powołanie obwodowych komisji do spraw referendum za granicą[21];
- do 21 sierpnia do 4 września 2015 – nieodpłatne rozpowszechnianie w programach publicznych nadawców radiowych i telewizyjnych audycji referendalnych podmiotów uprawnionych;
- do 22 sierpnia 2015[b] – zgłaszanie wójtowi (burmistrzowi, prezydentowi miasta) zamiaru głosowania korespondencyjnego w kraju, w tym przy pomocy nakładek do karty do głosowania sporządzonych w alfabecie Braille’a;
- do 28 sierpnia 2015 – składanie wniosków o sporządzenie aktu pełnomocnictwa do głosowania;
- do 1 września 2015 –
- 1) zgłaszanie kapitanom polskich statków morskich kandydatów do obwodowych komisji ds. referendum na polskich statkach morskich przez podmioty uprawnione[22];
- 2) składanie wniosków o dopisanie do spisu osób uprawnionych do udziału w referendum w wybranym przez siebie obwodzie głosowania;
- do 3 września 2015 –
- 1) powołanie obwodowych komisji wyborczych na polskich statkach morskich[22];
- 2) składanie przez osoby uprawnione do udziału w referendum przebywające na statkach morskich wniosków o wpisanie do spisu osób uprawnionych do udziału w referendum utworzonych na tych statkach;
- 3) składanie przez osoby uprawnione do udziału w referendum przebywające za granicą zgłoszeń w sprawie wpisania do spisu osób uprawnionych do udziału w referendum w obwodach głosowania utworzonych za granicą;
- 4 września 2015, godz. 24:00 – zakończenie kampanii referendalnej;
- 6 września 2015, godz. 6:00–22:00 – głosowanie.
Kampania referendalna[edytuj | edytuj kod]
Przebieg[edytuj | edytuj kod]
21 maja za wyrażaniem zgody na przeprowadzenie referendum opowiedzieli się wszyscy obecni senatorowie. W głosowaniu nie wzięło udziału 43 senatorów, wśród których najliczniejszą grupę stanowili przedstawiciele PiS-u[6].
Prawo i Sprawiedliwość[23], a później także partia KORWiN[24][25], Twój Ruch (wraz z SLD, UP i Zielonymi)[26] oraz Biało-Czerwoni postulowali dopisanie dodatkowych pytań.
21 sierpnia prezydent Andrzej Duda przekazał do Senatu projekt postanowienia zarządzającego na 25 października (dzień wyborów parlamentarnych) dodatkowe referendum w sprawie wieku emerytalnego, systemu funkcjonowania lasów państwowych, oraz obowiązku szkolnego sześciolatków[27]. 4 września Senat nie wyraził zgody na jego przeprowadzenie[28].
Zarejestrowano 133 podmioty (w tym 94 stowarzyszenia, 34 fundacje i 5 partii politycznych) uprawnione do prowadzenia kampanii. Ponadto 24 organizacje zakwalifikowano jako nieuprawnione[29].
2 września w TVP1 została wyemitowana „Debata. Wszystko o referendum”[30][31].
Sondaże[edytuj | edytuj kod]
Stosunek do pytań referendalnych[edytuj | edytuj kod]
| Data | Ośrodek badawczy | Pytanie nr 1 | Pytanie nr 2 | Pytanie nr 3 | Frekwencja | ||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| TAK | NIE | Niezdec. | TAK | NIE | Niezdec. | TAK | NIE | Niezdec. | |||
| 17–24.08[32] | CBOS | 41%[c] | 22%[c] | 19%[c] | 14%[c] | 73%[c] | 7%[c] | 76%[c] | 4%[c] | 11%[c] | 52% |
| 24.08[33] | Millward Brown | 62% | 28% | 9% | 19% | 75% | 6% | 90% | 4% | 4% | 55% |
| 01–08.07[34] | CBOS | 45%[c] | 16%[c] | 25%[c] | 13%[c] | 75%[c] | 9%[c] | 81%[c] | 4%[c] | 11%[c] | 62% |
| 11–17.06[35] | CBOS | 54%[c] | 18%[c] | 16%[c] | 15%[c] | 75%[c] | 6%[c] | 82%[c] | 5%[c] | 8%[c] | 60% |
| 08–09.06[36] | TNS Polska | 60% | 20% | 20% | 19% | 73% | 8% | 90% | 4% | 6% | 76% |
| 22–23.05[37] | IBRiS | 61% | 20% | 19% | 15% | 74% | 11% | 88% | 3% | 9% | 51% |
Wiedza na temat referendum[edytuj | edytuj kod]
| Postanowieniem Bronisława Komorowskiego, za zgodą Senatu, 6 września br. odbędzie się ogólnokrajowe referendum. Czy wie Pan(i), czego konkretnie dotyczyć będzie to referendum? (sondaże CBOS): | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Data | |||||
| Zdecydowanie tak | Raczej tak | Raczej nie | Zdecydowanie nie | Trudno powiedzieć/ Odmowa odpowiedzi | |
| 17–24.08[32] | 22% | 29% | 21% | 26% | 2% |
| 01–08.07[34] | 20% | 29% | 19% | 31% | 1% |
| 11–17.06[35] | 17% | 22% | 22% | 36% | 3% |
Wyniki[edytuj | edytuj kod]
Wyniki głosowania zostały podane w obwieszczeniu Państwowej Komisji Wyborczej z 7 września 2015[9]. 4 listopada 2015 Sąd Najwyższy stwierdził ważność referendum, lecz unieważnił głosowanie w obwodzie nr 37 w Siemianowicach Śląskich w zakresie dotyczącym pytania trzeciego[38] ze względu na błędne wypełnienie protokołu przez komisję (pomylone odpowiedzi na tak i nie)[39]. 23 listopada 2015 PKW opublikowała skorygowane wyniki[40].
| Sprawa | Odpowiedź | Głosy ważne | Głosy nieważne | ||
|---|---|---|---|---|---|
| TAK | NIE | ||||
| 1. | Wprowadzenie jednomandatowych okręgów wyborczych w wyborach do Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej | 1 829 995 (78,75%) | 493 935 (21,25%) | 2 323 930 (97,45%) | 60 850 (2,55%) |
| 2. | Utrzymanie dotychczasowego sposobu finansowania partii politycznych z budżetu państwa | 404 515 (17,37%) | 1 923 994 (82,63%) | 2 328 509 (97,64%) | 56 271 (2,36%) |
| 3. | Wprowadzenie zasady ogólnej rozstrzygania wątpliwości co do wykładni przepisów prawa podatkowego na korzyść podatnika | 2 194 684 (94,52%) | 127 288 (5,48%) | 2 321 972 (97,37%) | 62 694 (2,63%) |
| Frekwencja: | 2 384 780[d] (7,80%) | ||||
| Pytanie nr 1 | Pytanie nr 2 | Pytanie nr 3 | Frekwencja | |||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Województwo | TAK# | TAK% | NIE# | NIE% | TAK# | TAK% | NIE# | NIE% | TAK# | TAK% | NIE# | NIE% | # | % |
| dolnośląskie | 144416 | 77,20% | 42660 | 22,80% | 33616 | 17,94% | 153754 | 82,06% | 177345 | 94,85% | 9637 | 5,15% | 191752 | 8,27% |
| kujawsko-pomorskie | 88485 | 78,84% | 23752 | 21,16% | 19155 | 17,03% | 93320 | 82,97% | 105397 | 94,06% | 6653 | 5,94% | 115330 | 7,02% |
| lubelskie | 103661 | 79,87% | 26132 | 20,13% | 21517 | 16,55% | 108489 | 83,45% | 121488 | 93,74% | 8119 | 6,26% | 133294 | 7,64% |
| lubuskie | 42798 | 79,36% | 11132 | 20,64% | 8189 | 15,14% | 45882 | 84,86% | 50822 | 94,33% | 3055 | 5,67% | 55337 | 6,86% |
| łódzkie | 112828 | 78,32% | 31224 | 21,68% | 24986 | 17,30% | 119435 | 82,70% | 136367 | 94,74% | 7578 | 5,26% | 147879 | 7,31% |
| małopolskie | 155300 | 78,21% | 43263 | 21,79% | 37043 | 18,63% | 161783 | 81,37% | 187083 | 94,33% | 11236 | 5,67% | 203724 | 7,68% |
| mazowieckie | 256894 | 75,48% | 83431 | 24,52% | 70138 | 20,57% | 270776 | 79,43% | 323360 | 95,00% | 17014 | 5,00% | 349580 | 8,31% |
| opolskie | 52235 | 82,92% | 10760 | 17,08% | 9933 | 15,75% | 53132 | 84,25% | 59003 | 93,81% | 3890 | 6,19% | 64684 | 7,95% |
| podkarpackie | 115811 | 82,67% | 24284 | 17,33% | 21652 | 15,45% | 118533 | 84,55% | 130976 | 93,78% | 8686 | 6,22% | 143712 | 8,36% |
| podlaskie | 51708 | 79,38% | 13429 | 20,62% | 10499 | 16,10% | 54718 | 83,90% | 61230 | 94,11% | 3832 | 5,89% | 67023 | 6,99% |
| pomorskie | 111618 | 77,12% | 33119 | 22,88% | 25042 | 17,25% | 120105 | 82,75% | 136793 | 94,43% | 8073 | 5,57% | 148508 | 8,39% |
| śląskie | 234030 | 80,73% | 55868 | 19,27% | 47187 | 16,24% | 243323 | 83,76% | 275202 | 95,02% | 14417 | 4,98% | 296573[e] | 8,13% |
| świętokrzyskie | 58286 | 80,97% | 13696 | 19,03% | 11964 | 16,60% | 60091 | 83,40% | 67764 | 94,29% | 4107 | 5,71% | 73870 | 7,11% |
| warmińsko-mazurskie | 64810 | 79,84% | 16362 | 20,16% | 12978 | 15,94% | 68419 | 84,06% | 76423 | 94,19% | 4712 | 5,81% | 83449 | 7,27% |
| wielkopolskie | 154894 | 77,90% | 43938 | 22,10% | 34010 | 17,05% | 165445 | 82,95% | 187232 | 94,24% | 11436 | 5,76% | 204379 | 7,51% |
| zachodniopomorskie | 82221 | 79,74% | 20885 | 20,26% | 16606 | 16,06% | 86789 | 83,94% | 98199 | 95,30% | 4843 | 4,70% | 105686 | 7,85% |
| Polska | 1829995 | 78,75% | 493935 | 21,25% | 404515 | 17,37% | 1923994 | 82,63% | 2194684 | 94,52% | 127288 | 5,48% | 2384780[d] | 7,80% |
Uwagi[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Patrz opinie prof. dr. hab. Bogusława Banaszaka, dr. hab. Ryszarda Piotrowskiego i dr. Marcina Wiszowatego w opiniach prawnych dotyczących projektu postanowienia o zarządzeniu referendum.
- ↑ a b c W przypadku gdy koniec terminu wykonania czynności określonej w Kodeksie wyborczym przypada na sobotę albo na dzień ustawowo wolny od pracy, termin upływa pierwszego roboczego dnia po tym dniu.
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z aa Odsetek odpowiedzi wszystkich respondentów, niezależnie od deklaracji uczestnictwa w głosowaniu.
- ↑ a b Liczba kart ważnych w odniesieniu do pierwszego i drugiego pytania. Zgodnie z obwieszczeniem PKW z 23 listopada, liczba kart ważnych w zakresie trzeciego pytania to 2 384 666
- ↑ Liczba kart ważnych w odniesieniu do pierwszego i drugiego pytania. Zgodnie z załącznikiem do obwieszczenia PKW z 23 listopada, w województwie śląskim liczba kart ważnych w zakresie trzeciego pytania wynosi 296 459
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d e Postanowienie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 17 czerwca 2015 r. o zarządzeniu ogólnokrajowego referendum (Dz.U. z 2015 r. poz. 852).
- ↑ a b INFORMACJA o wydatkach z budżetu państwa poniesionych na przygotowanie i przeprowadzenie referendum ogólnokrajowego w dniu 6 września 2015 r.
- ↑ Prezydent proponuje referendum ws. JOW-ów 6 września. tvn24.pl, 13 maja 2015.
- ↑ Projekt Postanowienia Prezydenta RP. senat.gov.pl.
- ↑ Uchwała Senatu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 21 maja 2015 r. w sprawie wyrażenia zgody na zarządzenie przez Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej ogólnokrajowego referendum. senat.gov.pl.
- ↑ a b Szczegóły glosowania: wyrażenie zgody na zarządzenie przez Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej ogólnokrajowego referendum – 21 maja 2015. senat.gov.pl.
- ↑ Prezydent podpisał postanowienie o referendum. polskieradio.pl, 17 czerwca 2015.
- ↑ a b Postanowienie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 3 sierpnia 2015 r. zmieniające postanowienie o zarządzeniu ogólnokrajowego referendum (Dz.U. z 2015 r. poz. 1134).
- ↑ a b Obwieszczenie Państwowej Komisji Wyborczej z dnia 7 września 2015 r. o wynikach głosowania i wyniku referendum przeprowadzonego w dniu 6 września 2015 r. (Dz.U. z 2015 r. poz. 1375).
- ↑ Grzegorz Osiecki, Michał Potocki. Referendum przeszło do historii. „Dziennik Gazeta Prawna”, 8 września 2015.
- ↑ Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. uchwalona przez Zgromadzenie Narodowe w dniu 2 kwietnia 1997 r., przyjęta przez Naród w referendum konstytucyjnym w dniu 25 maja 1997 r., podpisana przez Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej w dniu 16 lipca 1997 r. (Dz.U. z 1997 r. nr 78, poz. 483).
- ↑ Marcin Wiszowaty: Dlaczego w obecnym systemie prawnym referendum nt. JOW nie może się odbyć?. konstytuty.pl, 13 maja 2015.
- ↑ Przebieg procesu legislacyjnego – druk nr 3424. sejm.gov.pl.
- ↑ Komorowski podpisał projekt nowelizacji konstytucji ws. JOW-ów. onet.pl, 12 maja 2015.
- ↑ Opinie prawne (opinia dr. hab. Ryszarda Piotrowskiego od strony 19). senat.gov.pl.
- ↑ Rozstrzyganie wątpliwości podatkowych na korzyść podatnika - projekt Prezydenta wymaga korekt. infor.pl.
- ↑ Przebieg procesu legislacyjnego – druk nr 3018. sejm.gov.pl.
- ↑ Ordynacja podatkowa: Sejm za rozstrzyganiem wątpliwości na korzyść podatnika. polskieradio.pl, 10 lipca 2015.
- ↑ Komorowski podpisuje w ostatniej chwili kontrowersyjną zmianę w Ordynacji podatkowej. tvn24bis.pl, 6 sierpnia 2015.
- ↑ Kalendarz czynności. pkw.gov.pl.
- ↑ a b Uchwała Państwowej Komisji Wyborczej z dnia 6 lipca 2015 r. w sprawie trybu i terminu powoływania obwodowych komisji do spraw referendum w obwodach głosowania utworzonych za granicą w referendum ogólnokrajowym (M.P. z 2015 r. poz. 633).
- ↑ a b Uchwała Państwowej Komisji Wyborczej z dnia 6 lipca 2015 r. w sprawie trybu i terminu powoływania obwodowych komisji do spraw referendum w obwodach głosowania utworzonych na polskich statkach morskich w referendum ogólnokrajowym (M.P. z 2015 r. poz. 632).
- ↑ PiS chce, by prezydent rozszerzył referendum; Komorowski odsyła do inicjatywy poselskiej [online], Onet.pl, 1 lipca 2015 [zarchiwizowane z adresu 2015-07-04].
- ↑ Partia KORWiN do prezydenta: dopisać do referendum trzy kolejne pytania. wp.pl, 2 lipca 2015.
- ↑ Pytanie o karę śmierci we wrześniowym referendum? Korwin-Mikke będzie apelował do prezydenta. telewizjarepublika.pl, 20 sierpnia 2015.
- ↑ Zjednoczona Lewica apeluje o dopisanie pytań do referendum. twojruch.eu, 20 sierpnia 2015.
- ↑ Postanowienie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej o zarządzeniu ogólnokrajowego referendum. senat.gov.pl, 21 sierpnia 2015.
- ↑ Szczegóły glosowania: wyrażenie zgody na zarządzenie przez Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej ogólnokrajowego referendum – 4 września 2015. senat.gov.pl.
- ↑ Podmioty uprawnione do prowadzenia kampanii. pkw.gov.pl.
- ↑ „Debata. Wszystko o referendum” w TVP1. tvp.pl, 31 sierpnia 2015.
- ↑ JOW-y, finansowanie partii, spory podatkowe. „Dlaczego chcemy być mądrzejsi od wszystkich krajów europejskich?”. tvp.info, 2 września 2015.
- ↑ a b Polacy o wrześniowym referendum zarządzonym przez prezydenta Bronisława Komorowskiego. cbos.pl.
- ↑ Czy referendum będzie wiążące? Mamy najnowszy sondaż dla Faktów TVN i TVN24. tvn24.pl.
- ↑ a b Polacy o referendum na dwa miesiące przed głosowaniem. cbos.pl.
- ↑ a b Referendum – pierwsze reakcje przed rozpoczęciem kampanii. cbos.pl.
- ↑ Sondaż dla „Wiadomości” TVP1: Polacy zagłosowaliby we wrześniowym referendum za JOW-ami. tvp.info, 2015-06-14.
- ↑ "Rz": Nowy sondaż. Dotyczy referendum w sprawie JOW-ów. fakty.interia.pl, 2015-06-01.
- ↑ Uchwała Sądu Najwyższego z dnia 4 listopada 2015 r. w sprawie ważności referendum ogólnokrajowego przeprowadzonego w dniu 6 września 2015 r. (Dz.U. z 2015 r. poz. 1920)
- ↑ Sąd Najwyższy stwierdził ważność referendum ogólnokrajowego przeprowadzonego 6 września 2015 r. - Sąd Najwyższy [online], www.sn.pl [dostęp 2023-09-05].
- ↑ Obwieszczenie Państwowej Komisji Wyborczej z dnia 23 listopada 2015 r. o skorygowanych wynikach głosowania i wyniku referendum ogólnokrajowego przeprowadzonego w dniu 6 września 2015 r.. pkw.gov.pl.
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Serwis informacyjny Państwowej Komisji Wyborczej dotyczący referendum ogólnokrajowego 2015. pkw.gov.pl.
- Projekt postanowienia Prezydenta RP o zarządzeniu ogólnokrajowego referendum – opinie prawne. senat.gov.pl.
- ↑ W latach 1922–1933 i w 1989 wyborów dokonywało Zgromadzenie Narodowe, w 1947 dokonał Sejm Ustawodawczy.