Sardela europejska – Wikipedia, wolna encyklopedia

Sardela europejska
	Engraulis encrasicolus
	(Linnaeus, 1758)
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	promieniopłetwe
Rząd	śledziokształtne
Rodzina	sardelowate
Rodzaj	Engraulis
Gatunek	sardela europejska
Synonimy
	Anchoa guineensis (Rossignol & Blache, 1961); Anchoviella guineensis Rossignol & Blache, 1961; Clupea encrasicolus Linnaeus, 1758; Engraulis amara Risso, 1827; Engraulis argyrophanus Valenciennes, 1848; Engraulis encrasicholus (Linnaeus, 1758); Engraulis encrasicholus atlanticus Pusanov & Zeeb 1926; Engraulis encrasicholus maeoticus Pusanov & Zeeb 1926; Engraulis encrasicholus ponticus Aleksandrov, 1927; Engraulis encrasicholus symaetensis Dulzetto 1938; Engraulis encrasicolus russoi Dulzetto, 1947; Engraulis encrassicolus (Linnaeus, 1758); Engraulis engrasicholus (Linnaeus, 1758); Engraulis engrasicolus (Linnaeus, 1758); Engraulis guineensis (Rossignol & Blache, 1961); Engraulis meletta Cuvier, 1829; Engraulis russoi Dulzetto, 1947; Engraulis vulgaris Nilsson, 1832; Engraulus encrasicholus (Linnaeus, 1758);
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; najmniejszej troski
	Multimedia w Wikimedia Commons

Sardela europejska^[3], chamsa^[3], sardela^[4] (Engraulis encrasicolus) – gatunek morskiej ryby z rodziny sardelowatych (Engraulidae).

Występowanie[edytuj | edytuj kod]

Wody pelagialne wschodniego Atlantyku, od Norwegii do południowych krańców Afryki. Z racji swego upodobania do ciepłej wody (ok. 12–18 °C) jest rzadko spotykana w Bałtyku. Najczęściej pojawia się w basenie Morza Śródziemnego, Czarnego, Oceanu Atlantyckiego (wybrzeża Maroka, Hiszpanii i Portugalii).

Morfologia[edytuj | edytuj kod]

Niewielka, dość oścista ryba osiągającą długość około 15 cm, czasem do 20 cm. Bardzo wydłużone i bocznie ścieśnione ciało, niepiłkowana krawędź brzucha. Otwór gębowy w położeniu dolnym, bardzo szeroki, sięgający tylnej krawędzi oka. Górna szczęka – długa i spiczasta. Brak powiek tłuszczowych na oku i linii bocznej. Płetwa grzbietowa z 15–18 miękkimi promieniami, zaczyna się pośrodku odległości pomiędzy końcem pyska a nasadą płetwy ogonowej. W płetwie odbytowej 20–26 promieni miękkich. Nasada płetw brzusznych wysunięta przed płetwę grzbietową. Na nasadzie trzona ogonowego dwie duże łuski. Grzbiet zielony lub zielononiebieski, boki i strona brzuszna jasnosrebrzysta. Wzdłuż boków biegnie długa, szaroniebieska, srebrzyście lśniąca wstęga zanikająca z wiekiem ryby.

Tryb życia[edytuj | edytuj kod]

Stadna ryba strefy otwartej wody, ciągnąca latem w pobliże wybrzeży, skąd okresowo wchodzi również do wód słonawych. W Atlantyku podejmuje późną wiosną wędrówkę pokarmową na północ, w kierunku wybrzeży, powracając jesienią na południe, gdzie zimuje prawdopodobnie w głębszych warstwach wody.

Dojrzałość płciową uzyskuje w wieku 2 lat przy długości 9–12 cm. Tarło, zależnie od zamieszkiwanego rejonu, odbywa się w różnych porach: od czerwca do września (Morze Śródziemne), od maja do sierpnia (Morze Czarne). Owalna, swobodnie unosząca się w wodzie ikra składana jest porcjami w czasie długo ciągnącego się tarła. Maksymalna liczba składanych przez samicę jaj wynosi 20 000 sztuk. Po 2–4 dniach od złożenia wylęgają się larwy długości ok. 3 mm.

Znaczenie gospodarcze[edytuj | edytuj kod]

Gatunek o dużym znaczeniu gospodarczym. Przetwory z sardeli europejskiej określane są francuską nazwą anchois (wym. pol. ãszuạ).

Zobacz też[edytuj | edytuj kod]

ryby Polski

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ Engraulis encrasicolus, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
↑ Engraulis encrasicolus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
↑ ^a ^b G. Nikolski: Ichtiologia szczegółowa. Tłum. Franciszek Staff. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, 1970.
↑ Stanisław Rutkowicz: Encyklopedia ryb morskich. Gdańsk: Wydawnictwo Morskie, 1982. ISBN 83-215-2103-7.

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

Engraulis encrasicolus. (ang.) w: Froese, R. & D. Pauly. FishBase. World Wide Web electronic publication. fishbase.org [dostęp 22 marca 2009]
Mały słownik zoologiczny: ryby. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1976.
Fritz Terofal, Claus Militz: Ryby morskie. Warszawa: GeoCenter, 1996. ISBN 83-7129-306-2.

[itis-1] Engraulis encrasicolus, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).

[iucn-2] Engraulis encrasicolus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).

[Nikolski-3] G. Nikolski: Ichtiologia szczegółowa. Tłum. Franciszek Staff. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, 1970.

[Rutk-4] Stanisław Rutkowicz: Encyklopedia ryb morskich. Gdańsk: Wydawnictwo Morskie, 1982. ISBN 83-215-2103-7.

[1]

[2]

[3]

[4]