Saturnin Świerzyński – Wikipedia, wolna encyklopedia

Saturnin Świerzyński
Data i miejsce urodzenia

26 listopada 1820
Kraków

Data i miejsce śmierci

30 stycznia 1885
Kraków

Narodowość

polska

Alma Mater

Szkoła Sztuk Pięknych w Krakowie

Dziedzina sztuki

malarstwo

Multimedia w Wikimedia Commons
Wnętrze katedry na Wawelu, 1877
Widok na chór i nawę główną katedry na Wawelu, 1880
Wnętrze skarbca, 1883

Saturnin Świerzyński (ur. 25 lub 26 listopada 1820 w Krakowie[1], zm. 30 stycznia 1885 tamże[2]) – polski malarz, nauczyciel rysunków m.in. w gimnazjum św. Jacka w Krakowie[3]. Autor przede wszystkich widoków kościołów i ich wnętrz, a także scen rodzajowych, portretów, krajobrazów i obrazów religijnych. Wykonywał również kopie obrazów oraz przeprowadzał prace konserwatorskie.

Życiorys[edytuj | edytuj kod]

Wcześnie osierocony, wychowywał się u baronowej Borowskiej, a od jedenastego roku życia u księdza Józefa Pawłowskiego. Uczył się w gimnazjum św. Anny w Krakowie. Jak wspominał po latach, malarzem postanowił zostać pod wpływem prac konkursowych, które wykonali Rafał Hadziewicz, Jan Nepomucen Bizański i Wojciech Stattler, ubiegający się o posadę profesora malarstwa. Obrazy te miał okazję zobaczyć w 1834 roku, a dwa lata później rozpoczął naukę w krakowskiej Szkole Sztuk Pięknych u Wojciech Stattlera[4]. Po przerwaniu nauki zaangażował się w działalność polityczną, w wyniku której w kwietniu 1838 roku na szesnaście miesięcy trafił do więzienia. W 1839 r. powrócił na studia.

Jeszcze jako student sam nauczał: na pensji żeńskiej Dutkiewiczowej, u państwa Sokulskich i u Wojciecha Stattlera, gdzie był nauczycielem jego synów, Henryka i Adama[5]. Później pracował jako guwerner syna hrabiego Piotra Moszyńskiego, Emanuela[6]. U Moszyńskich poznał zatrudnioną tam jako opiekunka Wenerandę Stylińską (ur. 1826). Para pobrała się 2 lutego 1853 roku. Mieli 7 dzieci: Stanisława (ur. 1854), Helenę (ur. 1856), Marię (zm. 1860), Władysława (ur. 1861), Aleksandra (ur. 1862), Jana (ur. 1864) i Michała (ur. 1868, zm. 1957)[1]. Świerzyński był także nauczycielem rysunków u Adama Koziebrodzkiego, gdzie nauczał jego dzieci Karolinę i Władysława, oraz w szkołach: w gimnazjum św. Jacka oraz w szkole przy klasztorze św. Andrzeja[7].

Świerzyński zmarł na przewłoczny katar płuc 30 stycznia 1885 roku. Został pochowany na cmentarzu Rakowickim w Krakowie[1] (pas 13).

Grób Saturnina Świerzyńskiego na cmentarzu Rakowickim

Twórczość[edytuj | edytuj kod]

Malarz pozostawił po sobie rękopis zatytułowany Spis Obrazów przeze mnie malowanych jakoteż dochodów i wydatków malarskich i rysunkowych tudzież dochodów z lekcyi przezemnie udzielanych[8]. Wynotował w nim m.in. niemal 400 namalowanych przez siebie obrazów olejnych[9], z których jednak wiele zaginęło[10].

Na początku swojej kariery artystycznej Świerzyński wykonywał różnego rodzaju prace: kolorował fotografie, malował portrety na podstawie zdjęć, wykonywał kopie obrazów[11]. Najważniejszą część jego dorobku stanowiły widoki architektoniczne, zwłaszcza drobiazgowo przedstawione wnętrza kościołów[12]. Pierwsze przedstawienia o tej tematyce wykonał w 1858 r. – były to: rysunek Wnętrze kościoła katedralnego na klocku pod drzeworyt oraz obraz olejny Wnętrze kościoła katedralnego w Krakowie[7]. Obrazy Świerzyńskiego ukazujące wnętrza sakralne charakteryzują się drobiazgowo oddanymi detalami, poprawną zazwyczaj perspektywą i kolorystyką, stanowiąc zarazem cenne źródło ikonograficzne dotyczące dawnego wyglądu tych miejsc[13].

Wybrane prace[edytuj | edytuj kod]

  • Autoportret, 1851, olej na płótnie, ok. 74 × 55 cm, Lwowska Galeria Sztuki
  • Portret żony, 1854, Muzeum Historyczne Miasta Krakowa
  • Uczące się dzieci, 1861, olej na płótnie, Muzeum Narodowe w Krakowie
  • Wnętrze kościoła św. Anny w Krakowie, 1866, olej na płótnie, 135 × 113 cm, Muzeum Narodowe w Krakowie
  • Widok wnętrza kościoła katedralnego na zamku w Krakowie, presbiterium zwane, 1870, ok. 70 × 45 cm, seminarium duchowne w Orchard Lake, USA
  • Widok nawy bocznej katedry na Wawelu, 1873, olej na płótnie, 126 × 90 cm, Muzeum Narodowe w Warszawie
  • Widok z tronu biskupiego na główną nawę i kaplicę św. Stanisława w katedrze na Wawelu, 1875, 157 × 115,5 cm, Muzeum Narodowe w Krakowie
  • Wnętrze katedry na Wawelu (Widok wnętrza nawy bocznej lewej w katedrze na Wawelu), 1877, Państwowe Zbiory Sztuki na Wawelu
  • Kaplica św. Stanisława i południowe ramię transeptu z widokiem na kaplicę Wazów, 1878, 121 × 82,5 cm, Muzeum Narodowe w Poznaniu
  • Widok na kaplicę Zygmuntowską, 1879, olej na płótnie, 106,5 × 72,5 cm, Muzeum Archidiecezji Łódzkiej
  • Widok na chór i nawę główną katedry na Wawelu, 1880, olej na płótnie, 133,5 × 94 cm, Muzeum Narodowe w Warszawie
  • Wnętrze kaplicy Mariackiej (Batorego) w katedrze na Wawelu, 1881, 80 × 63 cm, Państwowe Zbiory Sztuki na Wawelu
  • Chrystus Ukrzyżowany, 1884, kościół w Rzezawie[10]

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ a b c Agnieszka Janczyk. Saturnina Świerzyńskiego wnętrza katedry wawelskiej. „Studia Waweliana”. 9/10, s. 221, 2000/2001. 
  2. ↑ W wielu publikacjach podawana jest błędna data 1883, która pochodzi prawdopodobnie z publikacji Emanuela Świeykowskiego (Pamiętnik Towarzystwa Przyjaciół Sztuk Pięknych. Kraków 1905, s. 529). Za: Wojciech Przybyszewski: Uśmiercony za życia. W: idem: Mistrzowie i dyletanci. Spotkania ze sztuką polską XIX wieku. Warszawa: 2012, s. 182-183, 189.
  3. ↑ W niektórych publikacjach podawana jest błędna szkoła: gimnazjum św. Anny w Krakowie. Za: Wojciech Przybyszewski: Uśmiercony za życia. W: idem: Mistrzowie i dyletanci. Spotkania ze sztuką polską XIX wieku. Warszawa: 2012, s. 183.
  4. ↑ Wojciech Przybyszewski: Saturnin Świerzyński – malarz i rysownik. W: idem: Mistrzowie i dyletanci. Spotkania ze sztuką polską XIX wieku. Warszawa: 2012, s. 192.
  5. ↑ Wojciech Przybyszewski: Saturnin Świerzyński – malarz i rysownik. W: idem: Mistrzowie i dyletanci. Spotkania ze sztuką polską XIX wieku. Warszawa: 2012, s. 197.
  6. ↑ A nie, jak podaje wiele publikacji, jako bibliotekarz i konserwator zbiorów Moszyńskiego. Za: Agnieszka Janczyk. Saturnina Świerzyńskiego wnętrza katedry wawelskiej. „Studia Waweliana”. 9/10, s. 222, 2000/2001. 
  7. ↑ a b Agnieszka Janczyk. Saturnina Świerzyńskiego wnętrza katedry wawelskiej. „Studia Waweliana”. 9/10, s. 222, 2000/2001. 
  8. ↑ Rękopis z Bibliotece Narodowej w Warszawie, Dział Rękopisów, sygn. 12 777.
  9. ↑ Wojciech Przybyszewski: Uśmiercony za życia. W: idem: Mistrzowie i dyletanci. Spotkania ze sztuką polską XIX wieku. Warszawa: 2012, s. 182.
  10. ↑ a b Wojciech Przybyszewski: Saturnin Świerzyński – malarz i rysownik. W: idem: Mistrzowie i dyletanci. Spotkania ze sztuką polską XIX wieku. Warszawa: 2012, s. 205.
  11. ↑ Wojciech Przybyszewski: Saturnin Świerzyński – malarz i rysownik. W: idem: Mistrzowie i dyletanci. Spotkania ze sztuką polską XIX wieku. Warszawa: 2012, s. 197-198.
  12. ↑ Wojciech Przybyszewski: Saturnin Świerzyński – malarz i rysownik. W: idem: Mistrzowie i dyletanci. Spotkania ze sztuką polską XIX wieku. Warszawa: 2012, s. 201.
  13. ↑ Agnieszka Janczyk. Saturnina Świerzyńskiego wnętrza katedry wawelskiej. „Studia Waweliana”. 9/10, s. 228-229, 2000/2001. 

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

  • Barbara Fischinger. Obraz Saturnina Świerzyńskiego "Wnętrze katedry wawelskiej". „Studia do Dziejów Wawelu”. 5, s. 497-505, 1991. 
  • Agnieszka Janczyk. Saturnina Świerzyńskiego wnętrza katedry wawelskiej. „Studia Waweliana”. 9/10, s. 221-229, 2000/2001. 
  • Wojciech Przybyszewski: Uśmiercony za życia. W: idem: Mistrzowie i dyletanci. Spotkania ze sztuką polską XIX wieku. Warszawa: 2012, s. 182-190.
  • Wojciech Przybyszewski: Saturnin Świerzyński – malarz i rysownik. W: idem: Mistrzowie i dyletanci. Spotkania ze sztuką polską XIX wieku. Warszawa: 2012, s. 191-209.

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Saturnin_Świerzyński&oldid=70880060”