Skala góralska – Wikipedia, wolna encyklopedia

Skala góralska – skala muzyczna charakterystyczna dla regionów górskich. Występuje również pod innymi nazwami (wałaska^[1], słowiańska, podhalańska, pasterska, Alphornleiter, trombitowa^[2]).

Na ogół definiowana jako siedmiostopniowa skala muzyczna (chociaż pojawiały się definicje skali góralskiej jako ośmiostopniowej^[2]) z półtonami między stopniami IV-V i VI-VII^[3].

$\relative c'{ \override Staff.TimeSignature #'stencil = ##f \cadenzaOn c1 d e fis g a bes c \cadenzaOff } \addlyrics {\small { c d e fis g a b c }}$

Odległości między poszczególnymi stopniami są następujące:

Stopnie	Odległość
I-II	sekunda wielka
II-III	sekunda wielka
III-IV	sekunda wielka
IV-V	sekunda mała
V-VI	sekunda wielka
VI-VII	sekunda mała
VII-VIII	sekunda wielka

Pochodzenie skali[edytuj | edytuj kod]

W literaturze często zwraca się uwagę na związek między skalą góralską a naturalną skalą akustyczną aerofonów prostych (kwarta zwiększona)^[4], co nie wyklucza oddziaływania również innych czynników dedydujących o ostatecznym kształcie skali lub jej utrwaleniu w ludowej praktyce muzycznej^[2].

Znaczenie muzyczne[edytuj | edytuj kod]

Na tej skali oparta duża część muzyki góralskiej (konkretnie podhalańskiej). Są to jednak najstarsze „nuty” (pieśni), późniejsze były tworzone głównie na bazie skali molowo-durowej. „Nuty” oparte na skali góralskiej to przede wszystkim te, które grywał (ale prawdopodobnie przekazał, nie skomponował) Jan Krzeptowski „Sabała”.

Do kompozytorów wykorzystujących skalę góralską należał przede wszystkim Karol Szymanowski^[3], twórca baletu Harnasie.

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ Stefan Marian Stoiński: Dudy Żywieckie. Żywiec: 1938, s. 21–27.
↑ ^a ^b ^c Zbigniew Jerzy Przerembski. Do interpretacji skali góralskiej. „Muzyka. Kwartalnik poświęcony historii i teorii muzyki.”. 2 (125), s. 39–54, 1987. Instytut Sztuki. Polska Akademia Nauk. ISSN 0027-5344.
↑ ^a ^b FranciszekF. Wesołowski FranciszekF., Zasady muzyki, wyd. 7, Kraków: Polskie Wydawnictwo Muzyczne, 1986, s. 145, ISBN 83-224-0250-3 .
↑ Stefan Marian Stoiński: Dudy Żywieckie. Żywiec: 1938, s. 25–27.

[stoiński2127-1] Stefan Marian Stoiński: Dudy Żywieckie. Żywiec: 1938, s. 21–27.

[przerembski-2] Zbigniew Jerzy Przerembski. Do interpretacji skali góralskiej. „Muzyka. Kwartalnik poświęcony historii i teorii muzyki.”. 2 (125), s. 39–54, 1987. Instytut Sztuki. Polska Akademia Nauk. ISSN 0027-5344.

[wes-3] FranciszekF. Wesołowski FranciszekF., Zasady muzyki, wyd. 7, Kraków: Polskie Wydawnictwo Muzyczne, 1986, s. 145, ISBN 83-224-0250-3 .

[stoiński2527-4] Stefan Marian Stoiński: Dudy Żywieckie. Żywiec: 1938, s. 25–27.

[1]

[2]

[3]

[4]