Stanisław Chałupa – Wikipedia, wolna encyklopedia

Stanisław Józef Chałupa
3 2/3 zwycięstwa
kapitan pilot kapitan pilot
Data i miejsce urodzenia

14 stycznia 1915
Zalas

Data i miejsce śmierci

24 kwietnia 2004
Katowice

Przebieg służby
Siły zbrojne

Wojsko Polskie
Polskie Siły Zbrojne

Formacja

Lotnictwo
RAF

Jednostki

123 eskadra myśliwska
Klucz Frontowy Nr 5 „Br”
dywizjon 302
dywizjon 315

Główne wojny i bitwy

II wojna światowa
kampania wrześniowa
kampania francuska
Bitwa o Anglię

Odznaczenia
Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari Krzyż Walecznych (od 1941) Medal Lotniczy (dwukrotnie) Krzyż Wojenny 1939–1945 (Francja)

Stanisław Józef Chałupa (ur. 14 stycznia 1915 w Zalasiu, zm. 24 kwietnia 2004 w Katowicach) – kapitan pilot Polskich Sił Powietrznych w Wielkiej Brytanii, kawaler Orderu Virtuti Militari.

Życiorys[edytuj | edytuj kod]

Syn Wincentego i Heleny z domu Małodobra[1]. W Krakowie-Prokociumiu ukończył szkołę powszechną, następnie rozpoczął naukę w IX Gimnazjum im. Hoene-Wrońskiego. Tam w 1935 roku zdał maturę, po której zgłosił się do wojska. Początkowo otrzymał przydział do Szkoły Podchorążych Artylerii we Włodzimierzu Wołyńskim, ale po trzech miesiącach poprosił o przeniesienie do lotnictwa[2]. Został przyjęty do Szkoły Podchorążych Lotnictwa w Dęblinie, którą ukończył 15 października 1938 roku (XI promocja, 26 lokata)[3] i został promowany na podporucznika pilota z przydziałem do 123 eskadry myśliwskiej w 2. Pułku Lotniczym. W składzie tej jednostki brał udział w zajęciu Zaolzia. W czerwcu 1936 roku został skierowany na kurs radiokomunikacyjny[4].

W czasie kampanii wrześniowej jego jednostka, wyposażona w samoloty PZL P.7a, weszła w skład Brygady Pościgowej. 5 września po południu Chałupa wraz z ppor. Erwinem Kawnikiem i pchor. Tadeuszem Kratke zestrzelili nierozpoznany niemiecki bombowiec (z dokumentów Luftwaffe wynika, że był to He 111)[5].

Został ewakuowany do Rumunii, gdzie trafił do obozu w Băile Govora. Stąd przedostał się do portu Bałczik, skąd na pokładzie statku "Patris", przez Maltę, przedostał się do Francji[2]. 17 listopada wylądował w Marsylii i trafił do bazy w Lyon, następnie 7 stycznia 1940 roku został skierowany na przeszkolenie do Montpellier. Po jego ukończeniu 27 marca 1940 roku trafił do Klucza Frontowego Nr 5 „Br” walczącego przy Groupe de Chasse I/2 w Xaffévillers[2]. W kampanii francuskiej latał na samolotach Morane-Saulnier MS.406 i strącił 2 i 2/3 samolotu.

W obliczu nadciągającej klęski Francji przedostał się do portu Saint-Jean-de-Luz skąd na pokładzie brytyjskiego statku "Arandora Star" odpłynął do Wielkiej Brytanii[6]. 27 czerwca 1940 roku wylądował w Liverpoolu[2]. Otrzymał numer służbowy RAF P-1300[7] i 23 lipca został przydzielony do 302 dywizjonu „Poznańskiego”. Podczas bitwy o Anglię wykonał 19 lotów operacyjnych[2]. 20 września jego samolot został poważnie uszkodzony podczas walki powietrznej i pilot lądował przymusowo. Odniósł obrażenia twarzy, które w późniejszym czasie spowodowały u niego problemy z zatokami[6]. Przeszedł operację chirurgiczną nosa, po której już nie latał bojowo[4]. Za zasługi w walkach nad Francją i Wielką Brytanią 23 grudnia 1940 roku został odznaczony przez gen. Władysława Sikorskiego Krzyżem Srebrnym Virtuti Militari[2].

W czerwcu 1941 roku został przesunięty do personelu naziemnego i służył w Dywizjonie 315 jako kontroler w naziemnym stanowisku dowodzenia, w czerwcu 1943 r. powrócił do Dywizjonu 302[2]. W czerwcu 1944 roku ukończył kurs instruktorski w 16 (Polish) Service Flying Training School (16 (P)SFTS) w Newton, w styczniu 1945 r. ukończył kurs w 3 (Pilots) Advanced Flying Unit w South Cerney. Następnie powrócił do służby w 16 (P)SFTS na stanowisku instruktora nawigacji[6].

Został zdemobilizowany w 1946 roku, pozostał na emigracji w Anglii, później wyjechał do Kanady w 1948[4] Próbował sił jako farmer, później osiadł w Hamilton, gdzie pracował w warsztacie samochodowym i w firmie produkującej maszyny ogrodnicze. Powrócił do Polski w 1995 roku[1]. Zmarł 24 kwietnia 2004 roku w Katowicach, miał 89 lat. Spoczął na Cmentarzu Prokocim w Krakowie[2].

Zwycięstwa powietrzne[edytuj | edytuj kod]

Na liście Bajana zajmuje 60. pozycję z wynikiem zestrzeleń 3 i 2/3 pewnych i 2 prawdopodobnych.

Zestrzelenia pewne:

  • 1/3 He 111 – 6 września 1939[5]
  • 1/3 x He 111 - 2 czerwca 1940
  • Me 109 – 8 czerwca 1940
  • Ju 87 – 8 czerwca 1940
  • 1/3 x Ju 87 - 8 czerwca 1940
  • Do 17 – 15 września 1940 (pilotował Hurricane I, WX-U nr P3923)

Zestrzelenia prawdopodobne:

  • Ju 88 – 21 sierpnia 1940 (pilotował Hurricane I, WX-T nr P3934)
  • Do 215 – 15 września 1940 (pilotował Hurricane I, WX-U nr P3923)

Ordery i odznaczenia[edytuj | edytuj kod]

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ a b Pawlak 2009 ↓, s. 176.
  2. ↑ a b c d e f g h Krzysztof Kubala: Stanisław Józef Chałupa 1915-2004. „Lotnictwo”. 5/2004, s. 60-61, maj 2004. Warszawa: Magnum-X Sp. z o.o.. ISSN 1505-1196. 
  3. ↑ XI promocja Szkoły Podchorążych Lotnictwa - 1938 r.. polishairforce.pl. [dostęp 2019-03-22]. (pol.).
  4. ↑ a b c Krzystek 2012 ↓, s. 125.
  5. ↑ a b zwycięstwo nie zostało uznane przez „komisję Bajana”
  6. ↑ a b c Stanisław Chałupa. polishairforce.pl. [dostęp 2019-07-30].
  7. ↑ a b Chałupa Stanisław Józef. listakrzystka.pl. [dostęp 2019-02-20].
  8. ↑ Według cieldegloire - nr 9033

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Stanisław_Chałupa&oldid=72770742”