French
DeutschStrzelcy konni II RP – Wikipedia, wolna encyklopedia
Strzelcy konni II RP – obok ułanów, szwoleżerów, jeden z rodzajów jazdy (od 1924 kawalerii) Wojska Polskiego II RP.
Pułki szwoleżerów Armii Polskiej we Francji[edytuj | edytuj kod]
1. 3. i 4. pułki szwoleżerów[a]. tworzone na ziemi francuskiej i włoskiej funkcjonowały między 14 lipca 1917 a 4 maja 1919 roku[b]. Służyli w nich w większości Polacy — ochotnicy ze Stanów Zjednoczonych oraz Polacy z niemieckich i austriackich obozów jenieckich. Część pochodziła ze starej emigracji polskiej z Francji, Belgii i Holandii oraz krajów zamorskich: Argentyny i Brazylii. Byli też żołnierze z Rosyjskiego Korpusu Posiłkowego stacjonującego we Francji i w Salonikach[1].
Pułki szwoleżerów spełniały w zasadzie rolę kawalerii dywizyjnej. Nazwę „pułk”[c]stosowano ze względów ewidencyjnych. Jednostką taktyczną był dywizjon[d] Dywizjon składał się z drużyny dowódcy, dwóch szwadronów liniowych i drużyny karabinów maszynowych[1].
Umundurowanie, oporządzenie i uzbrojenie było francuskie. Polskość akcentowano wprowadzając rogatywkę z orzełkami jagiellońskimi. Na naramiennikach umieszczono orzełki, a numery pułkowe na amarantowych patkach kołnierzy. Stopnie zapożyczono z armii francuskiej[1].
Dragoni[edytuj | edytuj kod]
W 1919 postanowiono utworzyć jazdę dywizyjną. Latem sformowano trzy pułki dragonów: 1, 2 i 3. Za 4 pułk dragonów uważano pułk jazdy przybyły z Francji z armią gen. Hallera. Pułki działały w sposób zdecentralizowany. Poszczególne szwadrony były podporządkowane oddziałom piechoty. Dowódcy pułków pełnili rolę inspektorów jazdy dywizyjnej. Zewnętrzną oznaką dragonów były zielone łapki z guzikiem na kołnierzu. Na uzbrojeniu nie posiadali lanc. Termin "dragon" nie był popularny w Wojsku Polskim. Kojarzył się z armiami państw zaborczych.
W październiku 1919 pułki dragonów przemianowano na pułki strzelców konnych. Strzelcom konnym zdjęto więc zielone łapki dragońskie.
| Pułki dragonów w czerwcu 1919 | |||
|---|---|---|---|
| 1 pułk dragonów | 2 pułk dragonów | 3 pułk dragonów | 4 pułk dragonów |
| 4 pułk szwoleżerów „Błękitnej Armii” | 5 szwadron 7 pułku ułanów | szwadron kawalerii lwowskiej „Wilki” | 1 pułk szwoleżerów „Błękitnej Armii” |
| szwadron 9 pułku ułanów | 4 szwadron 3 pułku ułanów | 2 szwadron jazdy wołyńskiej | 2 pułk szwoleżerów „Błękitnej Armii” |
| 5 szwadron „Błękitnej Armii” | szwadron 2 pułku szwoleżerów | 1 szwadron 2 pułku ułanów | |
| szwadron 6 pułku ułanów | |||
Strzelcy konni[edytuj | edytuj kod]
Wiosną 1920 w każdym szwadronie zapasowym strzelców konnych sformowano rezerwowy dywizjon dla uzupełnienia walczących wojsk. W Grudziądzu powstał 5 pułk strzelców konnych (późniejszy 7), a w październiku pięć już istniejących pułków strzelców konnych przeformowano w siedem.
Według nowych etatów wojennych, w skład pułku wchodziły trzy dywizjony z numeracją I–III, oraz szwadron zapasowy. Dywizjon składał się z dowództwa dyonu, plutonu ckm na taczankach i dwóch szwadronów z wewnętrzną numeracją pułkową 1–6. Szwadron zapasowy dzielił się na dowództwo ze sztabem i sekcją łączności, oraz oddziały: rekrutów, ozdrowieńców, ujeżdżania koni i karabinów maszynowych[3].
Kolejne pułki powstały już po wojnie polsko-bolszewickiej. Ministerstwo Spraw Wojskowych, chcąc aby każdy korpus miał swój pułk kawalerii dywizyjnej, nakazało w październiku 1921 formację dalszych trzech pułków strzelców konnych. Pułki te organizowały się: 8. w Zgierzu, 9. we Włodawie, 10. w Łańcucie. W ich skład weszły zaprawione w bojach dywizjony i szwadrony z pozostałych pułków strzelców konnych. Każdy pułk otrzymał numer korpusu w obrębie którego kwaterował, przy czym nie zwracano uwagi na dotychczasową ich numerację[4].
W przyjętej, w 1921, pokojowej organizacji jazdy zdecydowano się na pozostawienie dziesięciu pułków strzelców konnych, jako jazdy dywizyjnej. Pułki podporządkowane zostały dowódcom okręgów korpusów na terenie, których stacjonowały bądź eksterytorialnie.
W 1924 pułki strzelców konnych przestały pełnić funkcję kawalerii dywizyjnej. Weszły one w skład nowo powstających brygad kawalerii jako ich organiczne oddziały.
Barwa[edytuj | edytuj kod]
24 marca 1927 Minister Spraw Wojskowych wprowadził w pułkach strzelców konnych barwne otoki na czapkach oficerów i szeregowych:
pułki strzelców konnych 1, 2, 3 i 4 otrzymały otoki amarantowe,
pułki strzelców konnych 5, 6, 7 i 8 otrzymały otoki białe,
pułki strzelców konnych 9 i 10 otrzymały otoki żółte[5].
Organizacja pokojowa pułku strzelców konnych w 1923[edytuj | edytuj kod]
- Dowództwo pułku
- 1 szwadron
- 2 szwadron
- 3 szwadron
- oddział szkolny karabinów maszynowych (dwa ckm-y)
- pułkowa szkoła podoficerska
- kadra szwadronu zapasowego
W skład dowództwa pułku wchodziły następujące osoby funkcyjne i komórki organizacyjne:
- dowódca
- zastępca dowódcy pułku
- starszy lekarz[e]
- lekarz
- patrol sanitarny
- starszy lekarz weterynarii[f]
- lekarz weterynarii
- oficer kasowy
- podoficer mundurowy
- oficer prowiantowy
- sztab
- Sekcja Administracyjno-Taborowa
Każdy z trzech szwadronów składał się z dowództwa, czterech plutonów, patrolu telefonicznego i sekcji administracyjno-taborowej. W skład każdego z czterech plutonów wchodziły trzy sekcje liniowe i dwie obsługi ręcznych karabinów maszynowych.
Odznaki pułkowe[edytuj | edytuj kod]
Uwagi[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Kawalerię 4 DSP na Kubaniu określano jako 1 Dywizjon 2 Pułku Szwoleżerów, a kawalerię Dywizji Syberyjskiej — jako 2 Dywizjon 2 Pułku Szwoleżerów
- ↑ Bezpośrednimi spadkobiercami tych pułków były w późniejszym okresie 1, 2, 3, 5 i 10 Pułki Strzelców Konnych
- ↑ Dwa dywizjony
- ↑ Po dwa dywizjony na dywizję
- ↑ Starszy lekarz pułku podlegał bezpośrednio dowódcy pułku i był jego referentem w sprawach sanitarnych. Pod względem fachowym był przełożonym całego personalu sanitarnego. Podlegał mu lekarz, jako zastępca i patrol sanitarny, stanowiący obsługę izby chorych. Z Rocznika Oficerskiego z 1923 wynika, że w każdym z dziecięciu pułków strzelców konnych obsadzone były wyłącznie stanowiska lekarza i lekarza weterynarii.
- ↑ Starszemu lekarzowi weterynarii, jako szefowi służby weterynaryjnej pułku, pod względem fachowym, podlegali podkuwacze.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c Henryk Smaczny: Księga kawalerii polskiej 1914-1947: rodowody, barwa, broń. s. 135.
- ↑ Grobicki 1926 ↓, s. 55.
- ↑ Grobicki 1926 ↓, s. 50.
- ↑ Grobicki 1926 ↓, s. 53.
- ↑ Dziennik Rozkazów M.S.Wojsk. Nr 10 z 24.03.1927 r., poz. 86.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Jerzy Grobicki. Zarys historyczny organizacji kwalerji dywizyjnej w latach 1918 -1921. „Przegląd Kawaleryjski”. 6 (16), s. 45-58, 1926. Warszawa: Departament II Kawalerii.
- Henryk Smaczny: Księga kawalerii polskiej 1914-1947: rodowody, barwa, broń. Warszawa: TESCO, 1989. ISBN 83-00-02555-3.
- Dzienniki Rozkazów Ministra Spraw Wojskowych z 1927
- Almanach oficerski, praca zbiorowa, Wojskowy Instytut Naukowo-Wydawniczy, Warszawa 1923
- "Księga jazdy polskiej", pod protektoratem marsz. Edwarda Śmigłego–Rydza. Warszawa 1936. Reprint, Bellona Warszawa 1993