System pitagorejski – Wikipedia, wolna encyklopedia

System pitagorejski, system kwintowy – jeden z teoretycznych systemów dźwiękowych opracowany w VI wieku p.n.e. przez Pitagorasa[1][2][3]; pierwszy chronologicznie system ustalający związki liczbowe między dźwiękami[1].

Eksperymentując na monochordzie[3] Pitagoras zdefiniował trzy interwały, które uznawał za konsonanse doskonałe[1]: oktawę, uzyskaną przez skrócenie struny o połowę, kwintę – o , oraz kwartę – o [2]. Kolejne stopnie skali, dzielące ją na mniejsze interwały uzyskuje się składając kwinty, kwarty i oktawy, poprzez wymnażanie ich współczynników liczbowych[3]. Pełna teoria systemu kwintowego opracowana została nie przez Pitagorasa, a przez innych badaczy, którzy z biegiem czasu i na podstawie pierwotnych założeń konstruowali związki liczbowe pozwalające zapisać każdy znany interwał za pomocą ułamka właściwego[4]. Tak opracowana metoda podzieliła oktawę na 35 stopni, które porządkowano w 12 grupach[3]. Okrąg kwintowy w systemie pitagorejskim nie domyka się, ponieważ interwały enharmoniczne mają nieznacznie różny, nazwany komatem pitagorejskim rozmiar, którego wartość wynosi około ćwierć półtonu[4].

Wadę systemu pitagorejskiego zniwelował w I wieku p.n.e. Didymos z Aleksandrii, dodając kolejny w szeregu interwał podstawowy – tercję wielką – powstały przez skrócenie struny o długości[3]. System taki, nazwany tercjowym lub didymejskim, rozwijał w XIV teoretyk muzyki Walter Odington. Interwały enharmoniczne były w nim nadal nierówne, ale różnica wynosiła już tylko piątą, a nie czwartą część półtonu (komat syntoniczny(inne języki))[5].

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ a b c Drobner 1997 ↓, s. 103.
  2. ↑ a b Ekiert 2006 ↓, s. 483.
  3. ↑ a b c d e Rakowski 2006 ↓, s. 862.
  4. ↑ a b Drobner 1997 ↓, s. 104.
  5. ↑ Drobner 1997 ↓, s. 105.

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=System_pitagorejski&oldid=73411169”