Szczepanów (województwo małopolskie) – Wikipedia, wolna encyklopedia

Szczepanów
wieś
Ilustracja
Bazylika św. Marii Magdaleny i św. Stanisława w Szczepanowie
Państwo

 Polska

Województwo

 małopolskie

Powiat

brzeski

Gmina

Brzesko

Strefa numeracyjna

14

Kod pocztowy

32-823[2]

Tablice rejestracyjne

KBR

SIMC

0814412

Położenie na mapie gminy Brzesko
Mapa konturowa gminy Brzesko, blisko centrum na prawo u góry znajduje się punkt z opisem „Szczepanów”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, na dole nieco na prawo znajduje się punkt z opisem „Szczepanów”
Położenie na mapie województwa małopolskiego
Mapa konturowa województwa małopolskiego, blisko centrum na prawo u góry znajduje się punkt z opisem „Szczepanów”
Położenie na mapie powiatu brzeskiego
Mapa konturowa powiatu brzeskiego, w centrum znajduje się punkt z opisem „Szczepanów”
Ziemia50°00′19″N 20°39′12″E/50,005278 20,653333[1]
Kościół cmentarny pw. św. Stanisława BM

Szczepanówwieś w Polsce położone w województwie małopolskim, w powiecie brzeskim, w gminie Brzesko.

Szczepanów to według tradycji hagiograficznej miejsce urodzenia św. Stanisława Biskupa i Męczennika. W latach 1761–1850 miejscowość posiadała prawa miejskie. W latach 1973–1976 wieś była siedzibą gminy Szczepanów, a w latach 1975–1998 leżała w województwie tarnowskim.

Integralne części miejscowości: Januszów, Kocień, Koło Cegielni, Podlesie, Skotnik[3].

Zabytki[edytuj | edytuj kod]

Obiekty wpisane do rejestru zabytków nieruchomych województwa małopolskiego[4]

Kościół parafialny pw. św. Marii Magdaleny wraz z ogrodzeniem[edytuj | edytuj kod]

Kościół wzmiankowany w połowie XIII w. przez Wincentego z Kielczy, autora Żywota św. Stanisława. Początkowo drewniany, fundacji m.in. biskupa krakowskiego Iwona Odrowąża. W 1470 r. na jego miejscu wzniesiony został przez Jana Długosza kościół murowany. W latach 1911–1914 kościół św. Marii Magdaleny rozbudowano[5]. Autorem projektu architektonicznego był Jan Sas-Zubrzycki. Nowy kościół wybudowany jest w stylu neogotyckim, murowany, nie tynkowany, o charakterze bazylikowym. Od frontu wznosi się wysoka pięciokondygnacyjna wieża. Od południa i wschodu zachowało się gotyckie ogrodzenie, nadmurowane w epoce baroku z bramką, schodami i posągami świętych z XVIII wieku (św. Wojciecha i św. Stanisława)[6].

Kościół cmentarny pw. św. Stanisława wraz z dzwonnicą[edytuj | edytuj kod]

W 1781 r. Stanisław Lubomirski ufundował kościół murowany św. Stanisława na miejscu, gdzie według tradycji stał dom Wielisława i Bogny (jest to jedna z wersji imion legendarnych rodziców św. Stanisława), a od XVI w. wznosił się drewniany kościółek.

Prezbiterium prostokątne, z wydzielonym od wschodu piętrowym przedsionkiem. Szersza nawa kwadratowa. Sufity z fasetą. W nawie podziały ramowe. W rozczłonkowaniu fasady zachodniej motyw rzymskiego łuku triumfalnego; trójpolowa, podzielona pilastrami i belkowaniem, zwieńczona attyką. W polu środkowym szerszym, lekko wysuniętym i zaakcentowanym trójkątnym przyczółkiem, arkadka półkolista, w której marmurowy portal z herbem Śreniawa, w polach bocznych ślepe okna i tablice z napisem dotyczącym fundacji kościoła z 1781 r. w miejsce dawnego z 1511. Na attyce nasadnik z krzyżem i cztery kamienne wazony. Fasada wschodnia o trzech kondygnacjach okien. Okna w elewacjach bocznych półkoliste. Ołtarze murowane, późnobarokowe z XVIII w. W głównym obraz św. Stanisława bpa z fundatorami i herbem Dębno z początku XVI w. oraz predella ze sceną kanonizacji i świętymi z XV wieku. Prospekt organowy klasycystyczny, w nim organy z tegoż okresu o trakturze mechanicznej, zrekonstruowane w 1993 roku. Dwa obrazki ośmioboczne z XVI w. Obrazy ze scenami z życia świętego – barokowe z XVIII wieku. Dwa portrety fundatorów z XVIII wieku[7].

Kaplica narodzenia św. Stanisława wraz ze studnią[edytuj | edytuj kod]

Kaplica narodzenia św. Stanisława, po lewej stronie kolumna z figurą świętego, w głębi kościół cmentarny

W 1861 na miejscu, gdzie według tradycji urodził się św. Stanisław, ks. Wojciech Bobek (ówczesny proboszcz) wybudował murowaną kaplicę neogotycką. Powstała ona w miejscu kaplicy drewnianej, pochodzącej z 1596 r., która uległa zniszczeniu w 1780.

Budowla z 1861 r. jest prostokątna, trójbocznie zamknięta, przykryta dachem siodłowym, na którym znajduje się wieżyczka z sygnaturką. Wewnątrz kaplicy, w ołtarzu, widnieje obraz, pochodzący z XIX w., będący kopią obrazu z 1520 roku. Przedstawia on scenę narodzenia i chrztu św. Stanisława. Ozdobiony jest drewnianą ramą o tematyce roślinnej. Ołtarz wsparty jest o pień drzewa dębowego, pod którym według legendy miał narodzić się św. Stanisław: Bogna, wracając z pola, urodziła Go pod tym drzewem i obmyła w pobliskim źródełku[8].

Cmentarz wojenny nr 273[edytuj | edytuj kod]

Cmentarz wojenny z okresu I wojny światowej, na którym spoczywa 122 żołnierzy armii austro-węgierskiej oraz rosyjskiej.

Organizacje[edytuj | edytuj kod]

Świątynia katolicka została wzniesiona prawdopodobnie w XI wieku. Przekazy źródłowe z XIII w. przypisują fundację pierwszego kościoła św. Stanisławowi Biskupowi; pierwsza wzmianka ok. 1230 roku. W 1938 r. wyłączono Rysie, 1951 Buczę, tworząc tam parafie. Szpital istniał w 1754, szkoła w 1596 roku. W I poł. XI w. według legendy urodził się tu św. Stanisław Bp (zm. 11 kwietnia 1079).

Kultura i sport[edytuj | edytuj kod]

  • Biblioteka Publiczna w Szczepanowie
  • boisko sportowe
  • Szczepanowska Grupa Rekonstrukcyjna „Woje Świętego Stanisława”

Szkoły[edytuj | edytuj kod]

  • Przedszkole Publiczne w Szczepanowie
  • Publiczna Szkoła Podstawowa w Szczepanowie im. Bohaterów Westerplatte

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 134748
  2. Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 1270 [zarchiwizowane 2022-10-26].
  3. GUS. Rejestr TERYT
  4. Rejestr zabytków nieruchomych – województwo małopolskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2023.
  5. Kościół pw Świętego Stanisława BM [online] [dostęp 2019-05-02] [zarchiwizowane z adresu 2019-05-02] (pol.).
  6. Szczepanów, kościół śś. Marii Magdaleny i Stanisława bpa [online], www.tarnowskiekoscioly.net [dostęp 2019-05-02].
  7. Szczepanów, kościół św. Stanisława bpa [online], www.tarnowskiekoscioly.net [dostęp 2019-05-02].
  8. Kaplica narodzenia św. Stanisława [online] [dostęp 2019-05-02] [zarchiwizowane z adresu 2019-05-02] (pol.).

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]