French
DeutschSzwadron Kawalerii KOP „Stołpce” – Wikipedia, wolna encyklopedia
| Historia | |
| Państwo | |
|---|---|
| Sformowanie | |
| Rozformowanie | |
| Nazwa wyróżniająca | „Stołpce” |
| Dowódcy | |
| Ostatni | mjr Stanisław Neyman |
| Działania zbrojne | |
| kampania wrześniowa | |
| Organizacja | |
| Numer | kryptonimowy: 28[a] |
| Dyslokacja | |
| Formacja | |
| Rodzaj wojsk | |
| Podległość | 2 Brygada OP |
Szwadron Kawalerii KOP „Stołpce” – pododdział kawalerii Korpusu Ochrony Pogranicza.
Formowanie i zmiany organizacyjne[edytuj | edytuj kod]
Na posiedzeniu Politycznego Komitetu Rady Ministrów, w dniach 21–22 sierpnia 1924, zapadła decyzja powołania Korpusu Wojskowej Straży Granicznej. 12 września 1924 Ministerstwo Spraw Wojskowych wydało rozkaz wykonawczy w sprawie utworzenia Korpusu Ochrony Pogranicza[2], a 17 września instrukcję określającą jego strukturę[3]. W skład szwadronu wchodzić miały cztery plutony liniowe i drużyna dowódcy szwadronu. Według etatu szwadron liczyć powinien trzech oficerów, 19 podoficerów i 65 ułanów. Na uzbrojeniu posiadał 77 karabinków, 7 pistoletów oraz 82 szable[4].
Szwadron był podstawową jednostką taktyczną kawalerii KOP. Zadaniem szwadronu było prowadzenie działań pościgowych, patrolowanie terenu, w dzień i w nocy, na odległości nie mniejsze niż 30 km, a także utrzymywanie łączności między odwodami kompanijnymi, strażnicami i sąsiednimi oddziałami oraz eskortowanie i organizowanie posterunków pocztowych. Wymienione zadania szwadron realizował zarówno w strefie nadgranicznej, będącej strefą ścisłych działań KOP, jak również w pasie ochronnym sięgającym około 30 km w głąb kraju[5]. Szwadron był też jednostką organizacyjną, wyszkoleniową, macierzystą i pododdziałem gospodarczym[6].
W lipcu 1929 zreorganizowano kawalerię KOP. Zorganizowano dwie grupy kawalerii. Podział na grupy uwarunkowany był potrzebami szkoleniowymi i zadaniami kawalerii KOP w planie „Wschód”[7]. Szwadron wszedł w skład grupy północnej[8]. Przyjęto też zasadę, że szwadrony przyjmą nazwę miejscowości będącej miejscem ich stacjonowania[8]. Obok nazwy geograficznej, do 1931 stosowano również numer szwadronu[9].
W 1934(?)1932[b] dokonano kolejnego podziału szwadronów. Tym razem na trzy grupy inspekcyjne. Szwadron wszedł w skład grupy środkowej[11]. Jednostką administracyjną dla szwadronu był batalion KOP „Stołpce”[14]. Konie w poszczególnych szwadronach dobierano według maści. W szwadronie „Stołpce” były jasne kasztany[15].
W 1938 nastąpiła reorganizacja podporządkowania i struktur kawalerii KOP. Szwadrony zakwalifikowano do odpowiednich typów jednostek w zależności od miejsca stacjonowania[c]. Szwadron zakwalifikowano do grupy II[17]. Organizacja szwadronu kawalerii na dzień 20 listopada 1938 przedstawiała się następująco: dowódca szwadronu, szef szwadronu, drużyna ckm[d], drużyna gospodarcza, patrol telefoniczny i dwa plutony liniowe[16] po cztery sekcje[18], w tym sekcję rkm[6]. Liczył 2 oficerów, 1 chorążego, 6 podoficerów zawodowych, 4 podoficerów nadterminowych i 72 ułanów. Na uzbrojeniu posiadał 2 ckm, 2 rkm, 73 karabinki, 76 szabel. Posiadał też 83 konie wierzchowe[19]. Szwadron wchodził w skład pułku KOP „Snów”[17].
Szwadron zmobilizowano w czasie mobilizacji powszechnej w sierpniu 1939[20]. Wspólnie ze szwadronem „Kleck” utworzył dywizjon, który stanowił kawalerię dywizyjną 38 Dywizji Piechoty[21][22].
Żołnierze szwadronu[edytuj | edytuj kod]
Dowódcy szwadronu:
- mjr Kazimierz Duchnowski (1925)[23]
- mjr Władysław Teodor Matuszewicz[24][e], był w 1927[25] – do 6 lipca 1929 → kwatermistrz 7 psk[26]:
- rtm. Romuald Jaworski (16 lipca 1929 – 31 marca 1930 → Przeniesiony do 5 puł)[26]
- rtm. Henryk Wolman (14 kwietnia 1930[26] – 1938)[25]
- rtm. / mjr Stanisław Nakoniecznikoff-Klukowski (4 maja 1938[25] – sierpnia 1939)
- mjr Stanisław Neyman z 14 puł (1939 dowódca dywizjonu[21])
- por. Zdzisław Biały z 26 puł (1939 dowódca szwadronu w składzie kawalerii dywizyjnej[22])
Obsada oficerska szwadronu w maju 1929[26]:
- dowódca szwadronu – mjr Władysław Teodor Matuszewicz
- dowódca szwadronu – rtm. Józef Grubowski
- dowódca plutonu – por. Rudolf Kubisz
- dowódca plutonu – por. Henryk Litko
- dowódca plutonu – por. Józef Doda
- dowódca plutonu – por. Apolinary Walerian
Obsada personalna kawalerii 38 DP [22]:
- dowódca dywizjonu – mjr Stanisław Neyman
- zastępca dowódcy szwadronu – por. Jarosław Suchorski z 2 psk
- dowódca szwadronu „Stołpce” – por. Zdzisław Biały z 26 p.uł.
- dowódca szwadronu „Kleck” – por. Leopold Denhoffner
- oficerowie młodsi:
- ppor. rez. Mieczysław Mickiewicz z 2 p.uł.
- ppor. rez. Henryk Sarnacki z 26 p.uł.
- ppor. rez. Lucjan Smolicz
- ppor. rez. Włodzimierz Żuk z 26 p.uł.
- kwatermistrz – chor. Franciszek Grużalski
- szef dywizjonu – st. wachm. Życki
Uwagi[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Zarządzenie szefa sztabu Korpusu Ochrony Ochrony Pogranicza ppłk. dypl. Franciszka Węgrzyna w sprawie używania w dowództwie KOP kryptonimów zamiast nazw jednostek KOP[1].
- ↑ Prochwicz, Konstankiewicz i Rutkiewicz podają, że podział kawalerii na trzy grupy nastąpił w 1934[10][11][12].
Mijakowski i Rozdżestwieński twierdzą, że kawaleria KOP podzielona była na trzy grupy już w 1932 [13]. - ↑ W 1938 nastąpił podział kawalerii KOP na szwadrony typu I, II i III. Szwadrony typu I stacjonowały poza m.p. dowództw batalionów KOP, szwadrony typu II stacjonowały w m.p. batalionów KOP. Typ III posiadał szwadron „Nowe Świeciany”[16].
- ↑ Stan drużyny ckm w szwadronie był znacznie niższy od stanu nakazanego „Regulaminem kawalerii cz.III”. Drużyna składała się z 15 żołnierzy i 19 koni. W jej skład wchodzili: drużynowy, 2 karabinowych, 2 celowniczych, 2 taśmowych, 2 amunicyjnych, 6 koniowodnych i 4 juki[6].
- ↑ Mjr Władysław Teodor Matuszewicz 6 lipca 1929 został przeniesiony z KOP do 7 psk na stanowisko kwatermistrza. 31 marca 1930 został przeniesiony do Dowództwa 14 DP na stanowisko szefa taborów. → Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych Nr 11 z 6 lipca 1929, s. 214. Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych Nr 8 z 31 marca 1930, s. 108.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Jabłonowski i in. 2001 ↓, s. 426.
- ↑ Prochwicz 2003 ↓, s. 11–12.
- ↑ Dominiczak 1992 ↓, s. 111.
- ↑ Prochwicz, Konstankiewicz i Rutkiewicz 2003 ↓, s. 21.
- ↑ Falkiewicz 1925 ↓, s. 4–6.
- ↑ a b c Zarządzenie nr L.5201/tj.org./38 ↓.
- ↑ Prochwicz, Konstankiewicz i Rutkiewicz 2003 ↓, s. 35.
- ↑ a b Prochwicz, Konstankiewicz i Rutkiewicz 2003 ↓, s. 34.
- ↑ Wiśniewska i Promińska 2013 ↓, s. 2.
- ↑ Prochwicz i 3/1994 ↓, s. 156.
- ↑ a b Prochwicz, Konstankiewicz i Rutkiewicz 2003 ↓, s. 44.
- ↑ Prochwicz 2003 ↓, s. 51.
- ↑ Mijakowski i Rozdżestwieński 2013 ↓, s. 15.
- ↑ Zarządzenie nr L.500/Tjn.Og.Org/37 ↓, s. 2 zał. 47.
- ↑ Kościański 1994 ↓, s. 58.
- ↑ a b Prochwicz, Konstankiewicz i Rutkiewicz 2003 ↓, s. 52.
- ↑ a b Prochwicz, Konstankiewicz i Rutkiewicz 2003 ↓, s. 58.
- ↑ Prochwicz i 3/1994 ↓, s. 158.
- ↑ Prochwicz, Konstankiewicz i Rutkiewicz 2003 ↓, s. 52 i 149.
- ↑ Prochwicz 2003 ↓, s. 79.
- ↑ a b Prochwicz, Konstankiewicz i Rutkiewicz 2003 ↓, s. 91.
- ↑ a b c Mijakowski i Rozdżestwieński 2013 ↓, s. 17.
- ↑ Falkiewicz 1925 ↓, s. 35.
- ↑ Rocznik Oficerski 1932 ↓, s. 144, 488.
- ↑ a b c Wykazy imienne oficerów KOP ↓.
- ↑ a b c d Obsada oficerska B KOP „Nowogródek” ↓.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Henryk Dominiczak: Granica wschodnia Rzeczypospolitej Polskiej w latach 1919–1939. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1992. ISBN 83-01-10202-0.
- Rocznik Oficerski 1932. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1932.
- Stanisław Falkiewicz: Korpus Ochrony Pogranicza. W pierwszą rocznicę objęcia służby na wschodniej granicy Rzeczypospolitej 1924-1925. Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1925.
- Zdzisław Kościański: Kawaleria Korpusu Ochrony Pogranicza w latach 1924–1939. W: Lech Grochowski(red.): Korpus Ochrony Pogranicza w 70 rocznicę powstania. Materiały z konferencji popularnonaukowej. Kętrzyn: Centrum Szkolenia Straży Granicznej, 1994.
- Marek Jabłonowski, Włodzimierz Jankowski, Bogusław Polak, Jerzy Prochwicz: O niepodległą i granice. Korpus Ochrony Pogranicza 1924-1939. Wybór dokumentów. Warszawa-Pułtusk: Wyższa Szkoła Humanistyczna w Pułtusku. Wydział Dziennikarstwa i Nauk Politycznych Uniwersytetu Warszawskiego, 2001. ISBN 83-88067-48-8.
- Krzysztof Mijakowski, Paweł Rozdżestwieński: Kawaleria Korpusu Ochrony Pogranicza. Wielka księga jazdy polskiej 1918-1939. Tom 44. Edipresse Polska SA, 2013. ISBN 978-83-7769-888-4.
- Jerzy Prochwicz, Andrzej Konstankiewicz, Jan Rutkiewicz: Korpus Ochrony Pogranicza 1924-1939. Barwa i Broń, 2003. ISBN 83-900217-9-4.
- Jerzy Prochwicz. Korpus Ochrony Pogranicza w przededniu wojny, Część I. Powstanie i przemiany organizacyjne KOP do 1939 r. „Wojskowy Przegląd Historyczny”. 3 (149), s. 148–160, 1994. Warszawa: Wydawnictwo Czasopisma Wojskowe. ISSN 0043-7182.
- Jerzy Prochwicz: Formacje Korpusu Ochrony Pogranicza w 1939. Warszawa: Wydawnictwo Neriton, 2003. ISBN 83-88973-58-4.
- Iwona Wiśniewska, Katarzyna Promińska: Wstęp do inwentarza zespołu archiwalnego „Brygada Korpusu Ochrony Pogranicza «Wilno»”. Szczecin: Archiwum Straży Granicznej, 2013.
- Zarządzenie organizacyjne dowódcy Korpusu Ochrony Pogranicza nr L.5201/tj.org./38 z 3 listopada 1938.
- Wykazy imienne oficerów brygad, pułków, batalionów oraz pozostałych jednostek Korpusu Ochrony Pogranicza → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin.
- Zarządzenie dowódcy KOP w sprawie reorganizacji Korpusu Ochrony Pogranicza („R.3” I Faza) nr L.500/Tjn.Og.Org/37 z 23 lutego 1937.
- Wykaz zmian stanu oficerów Brygady KOP „Nowogródek” w latach 1927–1935 → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin.