Tadeusz Boy-Żeleński – Wikipedia, wolna encyklopedia

Tadeusz Żeleński
Boy
Ilustracja
Imię i nazwisko

Tadeusz Kamil Marcjan Żeleński

Data i miejsce urodzenia

21 grudnia 1874
Warszawa

Data i miejsce śmierci

4 lipca 1941
Lwów

Narodowość

polska

Język

polski

Alma Mater

Uniwersytet Jagielloński

Dziedzina sztuki

literatura piękna

Epoka

Młoda Polska
dwudziestolecie międzywojenne

Ważne dzieła
Faksymile
Odznaczenia
Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski Komandor Orderu Narodowego Legii Honorowej (Francja) Oficer Orderu Narodowego Legii Honorowej (Francja) Kawaler Orderu Narodowego Legii Honorowej (Francja) Oficer Orderu Palm Akademickich (Francja)
Multimedia w Wikimedia Commons
Teksty w Wikiźródłach
Cytaty w Wikicytatach

Tadeusz Kamil Marcjan Żeleński, pseudonim „Boy”, znany jako Boy-Żeleński (ur. 21 grudnia 1874 w Warszawie, zm. 4 lipca 1941 we Lwowie) – polski tłumacz, krytyk literacki i teatralny, poeta-satyryk, kronikarz, eseista i działacz społeczny, z wykształcenia lekarz.

Przełożył na język polski dzieła kanonu literatury francuskiej, między innymi: Pieśń o Rolandzie, Wielki testament François Villona, Gargantuę i Pantagruela Rabelais’go, Próby Michela de Montaigne’a, Tristana i Izoldę w opracowaniu Bédiera, rozprawy filozoficzne Kartezjusza i Pascala, wszystkie sztuki Molière’a, Fedrę Racine’a, dzieła pisarzy oświecenia, m.in. Woltera, Monteskiusza i Rousseau, powieść Kubuś Fatalista i jego pan Diderota, cykl powieści Komedia ludzka Balzaka, powieść W poszukiwaniu straconego czasu Prousta, dzieła Stendhala, poezje Verlaine’a, powieść Lochy Watykanu André Gide’a. Był autorem wierszy i piosenek (nierzadko satyrycznych), felietonów społeczno-obyczajowych, a także książek z zakresu historii literatury.

Ukończył studia medyczne na Uniwersytecie Jagiellońskim. Od młodych lat prowadził bogate życie towarzyskie i kawiarniane, obracał się w środowisku krakowskiej bohemy. Przyjaźnił się ze Stanisławem Przybyszewskim. Pisał teksty do kabaretu Zielony Balonik. W czasie I wojny światowej służył jako lekarz kolejowy w armii austro-węgierskiej. W 1919 został zatrudniony jako recenzent teatralny w krakowskim dzienniku „Czas”. Następnie był kierownikiem literackim Teatru Polskiego w Warszawie. W 1928 otrzymał nagrodę Polskiego Towarzystwa Wydawców Książek jako jeden z najwybitniejszych krytyków. W 1933 został wybrany na członka Polskiej Akademii Literatury.

Miał poglądy antyklerykalne[1], które wyraził m.in. w pracy Nasi okupanci. Propagował świadome macierzyństwo, antykoncepcję i edukację seksualną, a także postulował legalizację aborcji w celu zlikwidowania groźnego dla życia kobiet podziemia aborcyjnego. Był partnerem i współpracownikiem feministki Ireny Krzywickiej, z którą prowadził w Warszawie od 1931 Poradnię Świadomego Macierzyństwa[2]. Już w 1932 poradnia przyjęła ponad cztery tysiące pacjentek.

Po wybuchu II wojny światowej wyjechał do Lwowa. W październiku 1939 radzieckie kierownictwo Uniwersytetu Lwowskiego powołało go na kierownika katedry historii literatury francuskiej. Boy działał w lwowskim oddziale Związku Literatów Polskich. Okazywał ciepłe nastawienie względem nowej władzy sowieckiej. Publikował artykuły w „Czerwonym Sztandarze”, a w sierpniu 1940 był gościem Wszechzwiązkowego Komitetu ds. Nauki ZSRR w Moskwie. Próbował interweniować u władz radzieckich w obronie osób deportowanych.

We Lwowie zamieszkał u szwagra żony, profesora Jana Greka. Wkrótce po zajęciu Lwowa przez Niemców, w nocy z 3 na 4 lipca 1941, przebywający w mieszkaniu profesorowie Grek i Boy-Żeleński zostali aresztowani, a następnie zamordowani na Wzgórzach Wuleckich pośród kilkudziesięciu innych profesorów lwowskich.

Życiorys[edytuj | edytuj kod]

Leon Wyczółkowski, Portret Tadeusza Boya-Żeleńskiego, 1907
Tadeusz Żeleński, ok. 1910
Tadeusz Boy-Żeleński, ilustracja zamieszczona w pierwszym wydaniu Słówek, 1913
Tadeusz Żeleński podczas I wojny światowej, ok. 1915–1916
Tadeusz Boy-Żeleński na portrecie Witkacego, 1928
Tadeusz Boy-Żeleński, 1927
Tadeusz Boy-Żeleński, zdjęcie pochodzące z serii pocztówek o pisarzach polskich, 1933

Pochodzenie[edytuj | edytuj kod]

Był synem pisarki Wandy z Grabowskich[3] i kompozytora Władysława Żeleńskiego. Miał dwóch braci: Edwarda oraz Stanisława, późniejszego właściciela pierwszej na ziemiach polskich pracowni witrażu. Rodzina pieczętowała się herbem Ciołek. Bratem ciotecznym Tadeusza był poeta Kazimierz Przerwa-Tetmajer[4].

Tablica genealogiczna przodków Tadeusza Boya-Żeleńskiego[edytuj | edytuj kod]

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Andrzej Żeleński
 
 
 
 
 
 
 
Marcjan Żeleński (1804–1846)
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Józefina de Dahlke
 
 
 
 
 
 
 
Władysław Żeleński
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Kajetan Russocki
 
 
 
 
 
 
 
Kamilla Russocka
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Marianna Dembińska
 
 
 
 
 
 
 
Tadeusz Boy-Żeleński
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Mikołaj Grabowski
 
 
 
 
 
 
 
Jan Andrzej Grabowski
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Franciszka Piasecka[5].
 
 
 
 
 
 
 
Wanda Grabowska
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Jan Alfons Jasiński
 
 
 
 
 
 
 
Izabela Jasińska
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Klara Teresa Szymanowska
 
 
 
 
 
 

Młodość[edytuj | edytuj kod]

Tadeusz Żeleński w latach 1892–1900 studiował medycynę na Uniwersytecie Jagiellońskim. Wcześniej uczęszczał do Nowodworka. Uczył się, ale jednocześnie prowadził hulaszczy tryb życia, nie stronił od alkoholu i gry w karty. Na rok przerwał studia, wpadł w nałóg karciarstwa hazardowego i najważniejszą kwestią życiową stały się dla niego pieniądze. Zdecydował się na stypendium wojskowe (50 guldenów rocznie), które musiał następnie odsłużyć w armii austro-węgierskiej po ukończeniu studiów[6], de facto symulując chorobę psychiczną został zwolniony ze służby, jednakże został powołany po wybuchu I wojny światowej jako lekarz wojskowy, Stabstarzt[7].

Kiedy w 1898 z Berlina do Krakowa przeprowadził się Stanisław Przybyszewski, Żeleński stał się jego nieodłącznym towarzyszem – zafascynowany pisarzem i zakochany w jego żonie, przybyłej do Krakowa niedługo później Dagny[8].

W 1901 otrzymał ostatecznie dyplom medyczny i rozpoczął pracę w Szpitalu św. Ludwika. Nie wpłynęło to na zmianę trybu życia. Nadal często przebywał w krakowskich kawiarniach, m.in. „U Turlińskiego” (w hotelu Pod Różą), czy w „Jamie Michalika”[9].

Początek XX wieku[edytuj | edytuj kod]

W 1904 Żeleński poślubił Zofię Pareńską (1886–1956), pierwowzór literackiej postaci Zosi w dramacie Wesele (1901) Stanisława Wyspiańskiego. Żeleński był obecny na uroczystości stanowiącej pierwowzór tego dramatu[10]. Małżeństwo to zostało zaaranżowane przez rodziców Tadeusza i Zofii (Eliza Pareńska i Wanda Żeleńska były ze sobą zaprzyjaźnione, natomiast Stanisław Pareński uczył Tadeusza na Uniwersytecie i pomógł mu zdobyć pracę w szpitalu). Swoją przyszłą żonę poznał w willi Pareńskich w Tenczynku. Z tego związku małżeńskiego przyszedł na świat Stanisław Żeleński, późniejszy aktor.

Pracując jako lekarz pediatra w Szpitalu św. Ludwika w Krakowie (1901–1906), Żeleński zainicjował, dzięki wsparciu pewnej bezpłodnej hrabiny, powstanie organizacji „Kropla mleka”, której był kierownikiem i gdzie pracował jako doradca lekarski[11]. Rozpoczął nawet pisanie pracy habilitacyjnej, jednak wysłany na stypendium do Paryża zainteresował się literaturą francuską i pozostał jej wierny do końca życia, przekładając na język polski jej kanon niemal w całości (za przekład dzieł Moliera otrzymał w 1914 order Palm Akademickich).

Po powrocie do kraju, od 1906, współtworzył kabaret Zielony Balonik, pisząc do niego teksty satyryczne.

I wojna światowa[edytuj | edytuj kod]

W czasie I wojny światowej jako lekarz kolejowy służył w armii austriackiej.

20-lecie międzywojenne[edytuj | edytuj kod]

W 1919 zakończył pracę lekarza i został zatrudniony jako recenzent teatralny w krakowskim dzienniku „Czas”. Od 1922 zamieszkał w Warszawie, gdzie jego pierwszym zajęciem było kierownictwo literackie w Teatrze Polskim. W 1928 otrzymał nagrodę Polskiego Towarzystwa Wydawców Książek jako jeden z najwybitniejszych krytyków (wraz z Wacławem Borowym i Karolem Irzykowskim). Przed II wojną światową był ostro zwalczany przez środowiska konserwatywne za głoszenie liberalnych poglądów, krytykę udziału Kościoła katolickiego w życiu społecznym i politycznym Polski oraz za „szarganie świętości narodowych”, a w szczególności za „odbrązawianie” postaci Mickiewicza i Fredry. W środowisku literackim krytykowany był przez Karola Irzykowskiego (m.in. w książce Beniaminek). W 1933 został wybrany do grona członków Polskiej Akademii Literatury.

Wspólnie z Ireną Krzywicką, z którą był związany uczuciowo, kierował w latach 30. XX w. prywatną kliniką warszawską promującą świadome macierzyństwo. Poradnia Świadomego Macierzyństwa w Warszawie została otwarta 27 października 1931, w roku następnym przyjęła 4096 pacjentek. Podobne placówki powstały następnie w Łodzi, Krakowie, Przemyślu, Gorlicach[12]. W zainicjowanym przez siebie dodatku do „Wiadomości Literackich” pt. Życie Świadome propagował antykoncepcję i edukację seksualną. Postulował legalizację aborcji, w celu zlikwidowania groźnego dla życia kobiet podziemia aborcyjnego.

Uczestniczył w seansach spirytystycznych Teofila Modrzejewskiego. Pisał o nich później: „Nie silę się tu na tłumaczenie tych objawów [...] Nie mam w tej rzeczy nic do gadania, ale tak dla siebie raczej skłonny jestem patrzeć na to mediumistycznie, jak na jakąś siłę tak samo niezbadaną dzisiaj, jak była niezbadaną niegdyś elektryczność lub niedawno radium”[13].

15 sierpnia 1937 przeszedł operację usunięcia wyrostka robaczkowego[14].

II wojna światowa[edytuj | edytuj kod]

Po wybuchu II wojny światowej wyjechał do Lwowa. Zamieszkał u szwagra żony – prof. Jana Greka. 19 listopada 1939, Boy z trzynastoma innymi pisarzami wyraził publicznie radość z zajęcia Kresów Wschodnich przez ZSRR[15]. Sam upadek Polski Boy nazwał „Upadkiem Polski szlacheckiej”, co wspierało radziecką propagandę o rzekomym zacofaniu Polski[16]. Wyraził pełne poparcie dla nowych władz. Powodem mogła być jego inspiracja myślą Marksa i Engelsa oraz rewolucją francuską[17]. W październiku 1939 radzieckie kierownictwo Uniwersytetu Lwowskiego powołało go na kierownika katedry historii literatury francuskiej. Działał w lwowskim oddziale Związku Literatów Polskich. Wszedł w skład kolegium redakcyjnego pisma „Nowe Widnokręgi”, publikował artykuły w „Czerwonym Sztandarze”, uczestniczył także w różnych imprezach propagandowych[18]. W styczniu 1940 wszedł w skład 16-osobowej brygady autorów, powołanej za zgodą Ministerstwa Oświaty Ukraińskiej Socjalistycznej Republiki Radzieckiej dla zredagowania 3-tomowego podręcznika historii literatury polskiej[19].

Podczas prowizorycznych i fałszowanych wyborów w 1940, które miały zapewnić legitymizację władzy radzieckiej, Boy zachęcał do udzielenia poparcia nowej władzy[a]. W sierpniu 1940 był gościem Wszechzwiązkowego Komitetu ds. Nauki ZSRR w Moskwie[20]. Po podróży entuzjastycznie pisał w Czerwonym Sztandarze o Związku Radzieckim[21]. Według niektórych przekazów, Boy miał dziękować władzy komunistycznej za wyzwolenie polskich, ukraińskich i żydowskich pisarzy od Polski szlacheckiej[b].

Wykorzystując swoją pozycję, Boy przynajmniej dwukrotnie próbował interweniować u władz radzieckich w obronie osób deportowanych (chodziło o prawnika Wiktora Turka i prawdopodobnie o Annę Tetmajerową, wdowę po Włodzimierzu)[22].

 Osobny artykuł: Mord profesorów lwowskich.

Wkrótce po zajęciu Lwowa przez Niemców, w nocy z 3 na 4 lipca 1941, został aresztowany wraz z prof. Janem Grekiem i jego żoną, Marią Pareńską-Grekową przez Einsatzkommando zur besonderen Verwendung pod dowództwem Brigadeführera dr Karla Eberharda Schöngartha i zamordowany tej samej nocy na stoku Góry Kadeckiej[23] wraz z grupą polskich profesorów lwowskich uczelni.
Na grobie rodziny Żeleńskich na Cmentarzu Rakowickim w Krakowie (rząd północny, kwatera KA) znajduje się tablica upamiętniająca pisarza:
Tadeusz Żeleński (Boy) ur. 21.12.1874, zm.04.07.1941
Pamięci pisarza zamordowanego przez hitlerowców w lipcu 1941 we Lwowie i tam pochowanego w zbiorowej mogile[24].

Dzieła[edytuj | edytuj kod]

Wstępy pisane przezeń do jego przekładów literatury francuskiej zostały wydane w trzech tomach pod tytułem Mózg i płeć (seria 1–3, Warszawa, 1926–1928) i stanowią krótki kurs literatury francuskiej.

Boy-Żeleński podzielił Młodą Polskę na „tatrzańską” i „szatańską” wskazując w ten sposób dwa najważniejsze obszary zainteresowań artystów współczesnej mu epoki. Był także autorem licznych felietonów społeczno-obyczajowych oraz teatralnych (przez wiele lat pracował jako krytyk teatralny), a także książek z zakresu historii literatury, wydanych jeszcze za jego życia[25]:

  • Słówka. Zbiór wierszy i piosenek (Lwów, 1913)
  • Markiza i inne drobiazgi (Kraków, 1914),
  • Słońce jesienne (tryptyk) (Kraków, 1915),
  • Z mojego dzienniczka. Akord smutku (Kraków – Warszawa 1917),
  • Flirt z Melpomeną (Wieczór pierwszy, Warszawa, 1920, kolejne tomy: 1921, 1922, 1924, 1925, 1926, 1927, 1929, 1932)
  • Antologia literatury francuskiej (Kraków, 1922),
  • Molier (Warszawa, 1924),
  • Pani Hańska (Lwów, 1925),
  • Brewerie (Warszawa, 1926),
  • Dziewice konsystorskie (Warszawa, 1929).
  • Ludzie żywi (Warszawa, 1929),
  • Pijane dziecko we mgle (Warszawa, 1929),
  • Brązownicy (Warszawa, 1930),
  • Marzenie i pysk (Warszawa, 1930),
  • Piekło kobiet (Warszawa, 1930)[26],
  • Słowa grube i cienkie (Warszawa, 1931),
  • Jak skończyć z piekłem kobiet? (Warszawa, 1932),
  • Nasi okupanci (Warszawa, 1932),
  • Znasz-li ten kraj? (Warszawa, 1932),
  • Wakacje z prydumką (Warszawa, 1933).
  • Balzac (Lwów, 1934),
  • Obrachunki fredrowskie (Warszawa, 1934),
  • Reflektorem w serce (Wrażenia teatralne) (Warszawa 1934)[27]
  • Nieco mitologii (Warszawa, 1935),
  • Marysieńka Sobieska (Lwów, 1937),
  • Murzyn zrobił swoje (Warszawa, 1938),
  • Młoda Polska – wybór poezyj (Lwów, 1939, książka nie trafiła do sprzedaży, wznowiona w 1947 w Krakowie).

Dzieła zebrane Boya-Żeleńskiego zostały wydane po wojnie w serii PIW-u pod redakcją Henryka Markiewicza.

W 2006 roku Wydawnictwo Iskry wydało niepublikowaną wcześniej książkę W perspektywie czasu, na podstawie odnalezionego maszynopisu, złożonego przez Boya w lwowskim Wydawnictwie Mniejszości Narodowych na dwa tygodnie przed śmiercią.

Przekłady (wybór)[28][edytuj | edytuj kod]

Przełożył na język polski wiele dzieł literatury francuskiej:

Odznaczenia[edytuj | edytuj kod]

Upamiętnienie[edytuj | edytuj kod]

Pomnik „Boya” na Plantach w Krakowie
Tablica pamiątkowa przy ul. Smolnej 11 w Warszawie
Tablica nad wejściem do dawnej siedziby Wydawnictwa Iskry przy ul. Smolnej 11, w którym do 2014 mieścił się Salon Boya-Żeleńskiego
Grób rodziny Żeleńskich na Cmentarzu Rakowickim w Krakowie z tablicą pamiątową poświęconą Tadeuszowi Żeleńskiemu

Od 1957 roku polska sekcja Międzynarodowego Stowarzyszenia Krytyków Teatralnych przyznaje Nagrodę im. Tadeusza Boya-Żeleńskiego za osiągnięcia w dziedzinie teatru.

Od 2015 przyznawana jest Nagroda Prezydenta Miasta Gdańska za Twórczość Translatorską im. Tadeusza Boya-Żeleńskiego[32].

Od 1972 imię Tadeusza Boya-Żeleńskiego nosi krakowski Teatr Bagatela.

Tablica pamiątkowa z piaskowca umieszczona została w latach 50. XX wieku na frontowej ścianie kamienicy przy ul. Smolnej 11 w Warszawie[33].

Przy ul. Smolnej 11 w Warszawie, w siedzibie Wydawnictwa Iskry mieszczącym się w dawnym mieszkaniu pisarza, w którym mieszkał w latach 1922–1936, do 2014 znajdowało się jego niewielkie muzeum biograficzne Salon Boya-Żeleńskiego[34][35]. Muzeum nie zostało odtworzone w nowej siedzibie redakcji przy al. Wyzwolenia 18[36].

Brązowe popiersie Boya znajduje się na Plantach w Krakowie[37], na skwerze naprzeciwko Muzeum Archeologicznego, nieopodal Wawelu. Pomnik autorstwa Edwarda Krzaka ufundowano w 1980 roku[38].

Nazwisko Boya znalazło się na tablicach pamiątkowych i innych obiektach upamiętniających mord profesorów lwowskich.

Ulice nazwane imieniem Tadeusza Boya-Żeleńskiego znajdują się w kilkudziesięciu miastach, m.in. w Chełmie Śląskim, Częstochowie, Działdowie, Gliwicach, Jaworze, Jaworznie, Katowicach, Kielcach, Krakowie, Krotoszynie, Legnicy, Lwowie, Łodzi, Nowym Sączu, Rzeszowie, Środzie Śląskiej, Tarnowie, Tychach, Warszawie[39], Wrocławiu, Zabrzu.

Jego imię otrzymały:

  • Gimnazjum nr 21 w Krakowie (lata 2004[40]-2017)[41][42];
  • Szkoła Podstawowa nr 107 w Krakowie (od 1977)[43][44];
  • LXXXII Liceum Ogólnokształcące w Warszawie (wchodzące w skład Zespół Szkół Odzieżowych, Fryzjerskich i Kosmetycznych nr 22; lata 1996–2013)[45].

Upamiętnia go również nazwa przylądka antarktycznego.

Biografie[edytuj | edytuj kod]

  • Józef Hen, Błazen – wielki mąż. Opowieść o Tadeuszu Boyu-Żeleńskim, Wydawnictwo Iskry.
  • Boy we Lwowie, red. Barbara Winklowa, Warszawa: Oficyna Wydawnicza „Rytm”, 1992.Fragmenty w wersji elektronicznej
  • Henryk Markiewicz, Boy-Żeleński, wyd. Wydawnictwo Dolnośląskie, 2001, seria A to Polska właśnie.
  • Wojciech Natanson, Boy-Żeleński, Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza, 1983.
  • S. Sterkowicz, Boy (dr Tadeusz Żeleński). Lekarz, pisarz, społecznik, Warszawa 1960, wyd. 2, 1974.
  • B. Winklowa, Tadeusz Żeleński (Boy). Twórczość i życie, Warszawa 1967.
  • S. Sterkowicz, Po prostu Boy. Kronika życia i twórczości Tadeusza Boya-Żeleńskiego, Toruń 1994.
  • B. Winklowa, Nad Wisłą i nad Sekwaną. Biografia Tadeusza Boya-Żeleńskiego, Warszawa 1998.
  • Wacław Borowy, Boy jako tłumacz, 1922.
  • Prawdziwa historia Polaków. Ilustrowane wypisy źródłowe 1939-194. Warszawa: Oficyna Wydawnicza „Rytm”, 1999. ISBN 83-87893-33-1.
  • B. Winklowa, Boyowie. Zofia i Tadeusz Żeleńscy, Wydawnictwo Literackie, Kraków 2001.

Uwagi[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Boy pisał: „Z tym życzeniem spieszę do urny, z której wyjdą nazwiska godnie reprezentujące najszlachetniejsze ideały pracy, twórczości, międzynarodowego braterstwa”. Zob. Trznadel J., Kolaboranci Tadeusz Boy-Żeleński i grupa komunistycznych pisarzy we Lwowie 1939–1941, Antyk Marcin Dybowski, 1998. s. 92.
  2. ↑ W audycji radiowej opisano zebranie we Lwowie w 1940 roku: Występuje prof. Boy-Żeleński, wspominając ciężkie dni przeszłości. Mówi o twórczej radości, którą przeżywa na wyzwolonych ziemiach ukraińska, polska i żydowska inteligencja||Trznadel J., Kolaboranci Tadeusz Boy-Żeleński i grupa komunistycznych pisarzy we Lwowie 1939–1941, Antyk Marcin Dybowski, 1998. s. 93.

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Sylwia Zientek: Tadeusz Boy-Żeleński i Skandalistka – o jednym z najsłynniejszych romansów dwudziestolecia międzywojennego. niezlasztuka.net, 2 lutego 2019. [dostęp 2023-04-21]. [zarchiwizowane z tego adresu].
  2. ↑ Magdalena Ostrowska: Boy-e z ciemnogrodem. Przegląd, 14 stycznia 2007. [dostęp 2021-02-11].
  3. ↑ Według badacza Mateusza Miesesa Wanda była jedną z czterech córek Jana Andrzeja Grabowskiego, jednego z czterech synów Franciszki z Piaseckich i Mikołaja Grabowskiego, obojga będących pierwszym pokoleniem ochrzczonych frankistów.
  4. ↑ Sebastian Duda: Obłąkanie króla Młodej Polski. Gazeta Wyborcza/Ale Historia, 24 maja 2013. [dostęp 2020-04-02].
  5. ↑ Barbara Winklowa, Nad Wisłą i nad Sekwaną. Biografia Tadeusza Boya-Żeleńskiego. Warszawa 1998, s.5-9.
  6. ↑ Barbara Winklowa, „Boyowie, Losy Zofii i Tadeusza Żeleńskich”. Fragmenty książki [online], Onet.pl [zarchiwizowane z adresu 2003-09-11].
  7. ↑ Tadeusz Żeleński-Boy, Mój debiut w psychiatrii, [w:] Tegoż, Znaszli ten kraj i inne wspomnienia, PIW, Warszawa, 1956.
  8. ↑ Józef Hen, Tadeusz, Stachu i Dagny, „Gazeta Wyborcza”, 19/06/1998.
  9. ↑ Anna Czabanowska-Wróbel, DWA MIASTA. KRAKÓW I LWÓW W EPOCE MŁODEJ POLSKI.
  10. ↑ Józef Hen, Zagadka Boya, Miesięcznik „Znak”, luty 2001, nr 549. miesiecznik.znak.com.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-01-29)]..
  11. ↑ Godziny zwierzeń, Stefan Henel (oprac.), Warszawa: Iskry, 1983, ISBN 83-207-0500-2, OCLC 830224418.
  12. ↑ Stanisław Sterkowicz: Tadeusz Boy-Żeleński lekarz – pisarz społecznik. Warszawa: Państwowy Zakład Wydawnictw Lekarskich, 1974, s. 203.
  13. ↑ https://muzeumpilsudskiblog.pl/polegli-oficerowie-na-seansach-z-frankiem-kluskim/
  14. ↑ Choroba Boya-Żeleńskiego. „Gazeta Lwowska”, s. 1, nr 184 z 17 sierpnia 1937. 
  15. ↑ Trznadel J., Kolaboranci Tadeusz Boy-Żeleński i grupa komunistycznych pisarzy we Lwowie 1939–1941, Antyk Marcin Dybowski, 1998. s. 57
  16. ↑ Trznadel J., Kolaboranci Tadeusz Boy-Żeleński i grupa komunistycznych pisarzy we Lwowie 1939–1941, Antyk Marcin Dybowski, 1998. s. 70
  17. ↑ Trznadel J., Kolaboranci Tadeusz Boy-Żeleński i grupa komunistycznych pisarzy we Lwowie 1939–1941, Antyk Marcin Dybowski, 1998. s. 80-84
  18. ↑ Barbara Winklowa, Boy we Lwowie.
  19. ↑ Bohdan Urbankowski, Czerwona msza, czyli uśmiech Stalina, t. 1, Warszawa 1998, s. 180.
  20. ↑ Dzieje najnowsze: Tom 14, PAN, 1983.
  21. ↑ Trznadel J., Kolaboranci Tadeusz Boy-Żeleński i grupa komunistycznych pisarzy we Lwowie 1939–1941, Antyk Marcin Dybowski, 1998. s. 99
  22. ↑ H. Markiewicz, „Boy-Żeleński”, Wydawnictwo Dolnośląskie, Wrocław 2001, s. 212.
  23. ↑ Tadeusz Żeleński, Dziewice konsystorskie.Piekło kobiet, Poznań 1992, s. 24.
  24. ↑ Władysław Żeleński. zck-krakow.pl. [dostęp 2022-11-22].
  25. ↑ H. Markiewicz, „Boy-Żeleński”, Wydawnictwo Dolnośląskie, Wrocław 2001, s. 224–225.
  26. ↑ Tadeusz Boy-Żeleński: Piekło kobiet / zbiór Nasi okupanci [online], Krowoderska.pl, 26 października 2020 [dostęp 2020-10-26] (pol.).
  27. ↑ Tadeusz Żeleński (Boy): Reflektorem w serce (Wrażenia teatralne). Warszawa: Bibljoteka Boya (w zbiorach CBN Polona), 1934. [dostęp 2013-01-08].
  28. ↑ Żeleński, Tadeusz (1874-1941) [online], katalogi.bn.org.pl [dostęp 2021-10-11] (pol.).
  29. ↑ Boy – oficerem Instytutu francuskiego. „Nowości Illustrowane”. Nr 20, s. 16, 16 maja 1914. 
  30. ↑ Krakowianie odznaczeni francuską Legią Honorową. „Nowości Illustrowane”. Nr 11, s. 3, 18 marca 1922. 
  31. ↑ Order Odrodzenia Polski. Trzechlecie pierwszej kapituły 1921–1924. Warszawa: Prezydium Rady Ministrów, 1926, s. 31.
  32. ↑ Nagroda Prezydenta Miasta Gdańska za Twórczość Translatorską im. Tadeusza Boya-Żeleńskiego [online], Miasto Gdańsk [dostęp 2020-04-02].
  33. ↑ Stanisław Ciepłowski: Napisy pamiątkowe w Warszawie XVII-XX w. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1987, s. 202. ISBN 83-01-06109-X.
  34. ↑ Salon Boya. [w:] Wydawnictwo Iskry [on-line]. iskry.com.pl. [dostęp 2014-03-22].
  35. ↑ Dariusz Bartoszewicz: Kamienica sprzedana. Co dalej z muzeum Boya-Żeleńskiego?. warszawa.gazeta.pl, 9 marca 2014. [dostęp 2014-03-22].
  36. ↑ O Iskrach. [w:] Wydawnictwo Iskry [on-line]. iskry.com.pl. [dostęp 2016-01-24].
  37. ↑ Adam Jaśkow: Krakowskim szlakiem Tadeusza Boya Żeleńskiego. Towarzystwo Kultury Świeckiej im. Tadeusza Kotarbińskiego. [dostęp 2020-04-02].
  38. ↑ Monika Waluś: Planty. Spacer historyczny szlakiem krakowskich pomników. Gazeta Wyborcza Kraków, 19 maja 2016. [dostęp 2020-04-02].
  39. ↑ Praca zbiorowa pod redakcją Grażyny Kieniewiczowej i Aliny Sokołowskiej, Od Agrykoli do Żywnego. Mały słownik patronów ulic warszawskich, Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza, 1968, s. 27.
  40. ↑ Nasza szkoła, Gimnazjum nr 21 im. Tadeusza Boya Żeleńskiego, 7 czerwca 2007 [dostęp 2021-11-27] [zarchiwizowane 2007-06-07].
  41. ↑ Gimnazjum Nr 21 im. Tadeusza Boya-Żeleńskiego. Miasto Kraków Biuletyn Informacji Publicznej. [dostęp 2020-04-02].
  42. ↑ UCHWAŁA NR LXVIII/1677/17 RADY MIASTA KRAKOWA z dnia 29 marca 2017 r. w sprawie dostosowania sieci szkół podstawowych i gimnazjów do nowego ustroju szkolnego, wprowadzonego ustawą - Prawo oświatowe, na okres od dnia 1 września 2017 r. do dnia 31 sierpnia 2019 r. [online], Biuletyn Informacji Publicznej Miasta Krakowa [dostęp 2021-11-27].
  43. ↑ Szkoła Podstawowa nr 107 im Tadeusza Boya Żeleńskiego. Miasto Kraków Biuletyn Informacji Publicznej. [dostęp 2020-04-02].
  44. ↑ O szkole [online], Szkoła Podstawowa z Oddziałami Integracyjnymi nr 107 im. Tadeusza Boya Żeleńskiego [dostęp 2021-11-27].
  45. ↑ Historia. Zespół Szkół Odzieżowych, Fryzjerskich i Kosmetycznych nr 22. [dostęp 2020-04-02]. [zarchiwizowane z tego adresu].

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

Członkowie Polskiej Akademii Literatury
Członkowie honorowi
Protektorzy
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Tadeusz_Boy-Żeleński&oldid=72351797”