Tarpan dziki (podgatunek) – Wikipedia, wolna encyklopedia

Tarpan dziki
Equus ferus ferus[1]
Boddaert, 1785[2]
Ilustracja
Jedyne znane zdjęcie żywego tarpana (ale okaz prawdopodobnie nie jest czysty gatunkowo), wykonane w końcu XIX wieku w moskiewskim zoo
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

strunowce

Podtyp

kręgowce

Gromada

ssaki

Podgromada

żyworodne

Infragromada

łożyskowce

Rząd

nieparzystokopytne

Podrząd

koniokształtne

Rodzina

koniowate

Rodzaj

koń

Gatunek

tarpan dziki

Podgatunek

tarpan dziki

Synonimy
  • Equus Ferus Boddaert, 1785[2]
  • Equus gmelini Antonius, 1912[3]
Systematyka w Wikispecies
Multimedia w Wikimedia Commons
Hasło w Wikisłowniku
Szkic z 1841 przedstawiający tarpana

Tarpan dziki[4] (Equus ferus ferus) – wymarły podgatunek[5][6] tarpana dzikiego, gatunku ssaka nieparzystokopytnego z rodziny koniowatych (Equidae). Zamieszkiwał obszary leśne Europy. Przez niektórych badaczy jest uważany za jednego z przodków konia domowego.

Wygląd[edytuj | edytuj kod]

Koń mały, mierzący w kłębie ok. 130 cm, waga do 300 kg. Długość ogona wynosi 90 - 110 cm.[7] Maść myszata, u źrebiąt czerwonawy odcień. Na grzbiecie ciemna, wyraźna pręga przebiegająca wzdłuż kręgosłupa, końce nóg czarne. Grzywa i ogon czarne. Tarpan leśny miał jaśniejsze umaszczenie zimowe[8].

Potomkowie[edytuj | edytuj kod]

W okolicach Puszczy Białowieskiej tarpany przetrwały do 1780 roku (lub 1786[9]), kiedy to zostały odłowione i umieszczone w zwierzyńcu hrabiów Zamoyskich koło Biłgoraja[10][11]. Najdłużej tarpany przetrwały jednak na stepach Ukrainy (ostatnie dzikie konie wymarły tam na początku lat 80. XIX wieku)[12], nad Donem i Morzem Czarnym[13]. W 1866 i 1870 roku, do ogrody zoologicznego w Moskwie trafiły tarpany odłowione w powiecie chersońskim i dnieprzańskim[13]

W 1808 roku z powodu panującej biedy tarpany ze zwierzyńca Zamojskich zostały rozdane okolicznym chłopom, tam w wyniku krzyżowania z lokalnymi końmi wykształciła się rasa nazwana przez prof. Tadeusza Vetulaniego konikiem polskim[10]. Naukowiec ten rozpoczął w 1936 roku pracę nad odtworzeniem dzikich tarpanów leśnych w Puszczy Białowieskiej na bazie koników polskich. W czasie II wojny światowej hodowla została zniszczona, a część koników wywieziono do Niemiec.

W 1949 ocalałe koniki trafiły do Popielna, tam w Instytucie Genetyki i Hodowli Doświadczalnej PAN prowadzi się nad nimi badania naukowe i hodowlę zachowawczą[11]. Przebywają one na otwartej przestrzeni, opieka ogranicza się do podawania siana w zimie. W warunkach rezerwatowych są też utrzymywane w Stacji Doświadczalnej Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu[14].

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Equus ferus ferus, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
  2. ↑ a b P. Boddaert: Elenchus animalium, volumen I: sistens quadrupedia huc usque nota, eorumque varietates: ad ductum naturae, quantum fieri potuit disposita. Roterodami: Apud C.R. Hake, 1784, s. 159. (łac.).
  3. ↑ O. Antonius. Was ist der „Tarpan“?. „Naturwissenschaftliche Wochenschrift”. Neue folge. 11 (33), s. 516, 1912. (niem.). 
  4. ↑ Nazwy zwyczajowe za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 165–166. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
  5. ↑ N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, J.S. Zijlstra & D. Huckaby: Equus ferus Boddaert, 1785. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.12.1) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2024-02-28]. (ang.).
  6. ↑ J.S. Zijlstra, ''Equus ferus ferus'' Boddaert, 1785, Hesperomys project (Version 24.1.0), DOI: 10.5281/zenodo.7654755 [dostęp 2024-02-28] (ang.).
  7. ↑ Sławomir Wąsik, Ssaki Polski od A do Ż, Warszawa: Multico Oficyna Wydawnicza, 2011, s. 210, ISBN 978-83-7073-674-3 [dostęp 2023-09-27].
  8. ↑ ABU, Wilde Weiden [online], www.abu-naturschutz.de [dostęp 2024-02-26] (niem.).
  9. ↑ Ilustrowana Księga Przyrody Polskiej Jadwiga Knaflewska, Michał Siemionowicz; Publicat.
  10. ↑ a b Elżbieta Martyniuk: Ochrona zasobów genetycznych zwierząt gospodarskich. Warszawa: Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi, 2010, s. 21–22, seria: Biblioteczka programu rolnośrodowiskowego 2007–2013. ISBN 978-83-62164-36-3.
  11. ↑ a b Program ochrony zasobów genetycznych koni rasy konik polski. Instytut Zootechniki Państwowy Instytut Badawczy. s. 1–3. [dostęp 2011-05-18]. [PDF].
  12. ↑ Portal galopuje.pl: Koń tarpan
  13. ↑ a b K. Kaminski, Tarpan - Equus gmelini Antonius, „Wszechświat” (04), 1974, ISSN 0043-9592 [dostęp 2024-02-25] (pol.).
  14. ↑ Konik polski. Pakiet Edukacyjny Natura 2000. [dostęp 2012-08-18]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-03-02)].
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Tarpan_dziki_(podgatunek)&oldid=73009308”