Tor wyścigów konnych Służewiec – Wikipedia, wolna encyklopedia

Tor wyścigów konnych Służewiec
Symbol zabytku nr rej. 1380 z 7 czerwca 1989 i 17 lutego 1997[1]
Ilustracja
Padok i budynek Trybuny Honorowej
Państwo

 Polska

Województwo

 mazowieckie

Miejscowość

Warszawa

Adres

ul. Puławska 266

Architekt

Zygmunt Plater-Zyberk

Ukończenie budowy

1939

Położenie na mapie Warszawy
Mapa konturowa Warszawy, na dole znajduje się punkt z opisem „Tor wyścigów konnych Służewiec”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, blisko centrum na prawo znajduje się punkt z opisem „Tor wyścigów konnych Służewiec”
Położenie na mapie województwa mazowieckiego
Mapa konturowa województwa mazowieckiego, w centrum znajduje się punkt z opisem „Tor wyścigów konnych Służewiec”
Ziemia52°09′39,11″N 21°00′53,00″E/52,160864 21,014722
Multimedia w Wikimedia Commons
Strona internetowa
Widok na tor z powietrza, od strony północno-wschodniej
„Pierwsze wyścigi konne na Polu Mokotowskim w Warszawie” January Suchodolski 1849. Muzeum Warszawy
Fragment toru
Służewiec na zdjęciu lotniczym z sierpnia 1944 r. Romboidalna konstrukcja na środku to Fort VIIA Twierdzy Warszawa, po prawej od niego ulica Puławska, na dole zabudowania wsi Służewiec, a poniżej nich teren Toru wyścigów konnych Służewiec, po lewej od toru zabudowa Wyczółek, w prawym górnym rogu zdjęcia Ksawerów
Wejście na teren toru wyścigowego od strony ul. Puławskiej

Tor wyścigów konnych Służewiec – tor wyścigów konnych znajdujący się przy ul. Puławskiej 266 w dzielnicy Ursynów w Warszawie.

Torem zarządza spółka Totalizator Sportowy Sp. z o.o. Wcześniej obiektem zarządzało utworzone w 1950 przedsiębiorstwo państwowe Państwowe Tory Wyścigów Konnych[2], a do upadłości w 2004 spółka Skarbu Państwa pn. Służewiec Tory Wyścigów Konnych.

Historia[edytuj | edytuj kod]

Pierwszy wyścig konny w Polsce mający charakter rywalizacji sportowej został odnotowany w 1777, kiedy w wyniku zakładu klacz Kazimierza Rzewuskiego pokonała konia angielskiego posła sir Charlesa Whitwortha na drodze z Woli do Zamku Ujazdowskiego[3]. Pierwsze regularne wyścigi z profesjonalnym torem wyścigowym zorganizowało w 1841 Towarzystwo Wyścigów Konnych i Wystawy Zwierząt Gospodarskich w Królestwie Polskim.

Pierwszy tor był zlokalizowany przy ul. Polnej w Warszawie, na części terenu Pola Mokotowskiego. Tor mokotowski w chwili jego powstania był zlokalizowany na granicy miasta. Po 1916 roku, po wycofaniu się Rosjan i rozluźnieniu „gorsetu” fortyfikacji carskich, nowo powstałe dzielnice (np. Mokotów) spowodowały, że tor na Polu Mokotowskim znalazł się praktycznie w centrum Warszawy.

W 1925 Towarzystwo Zachęty do Hodowli Koni w Polsce nabyło ok. 150 ha z większego kompleksu gruntów na Służewcu, należącym wówczas do dóbr wilanowskich. Został zaprojektowany w oparciu o założenia i potrzeby nowoczesnego toru, lecz bez wzorowania się na torach zagranicznych.

Głównym projektantem założenia był warszawski architekt Zygmunt Plater-Zyberk (współpraca Juliusz Żórawski, Janusz Alchimowicz, Tadeusz Giżycki, Jan Siwek oraz studenci Jerzy Wasilewski, Jerzy Grabowski, Olgierd Tarnowski, Olgierd Wojciechowski[4]), który zaprojektował nowoczesny zespół łączący modny w latach 30. XX wieku styl funkcjonalistyczny i styl okrętowy. Założenie, bez wyraźnych dominant, składa się z dwóch torów[2]:

  • głównego, trawiastego toru o długości ok. 2300 m, na którym odbywają się wyścigi płaskie, płotowe i przeszkodowe, położonego na osi północ-południe wzdłuż ulicy Puławskiej oraz trzech trybun,
  • piaszczystego toru treningowego o obwodzie ok. 1950 m., położonego na osi wschód-zachód, z trzema ziemno-piaskowymi bieżniami.

Oprócz toru wyścigowego i trybun dla kibiców, teren został zaprojektowany jako imponującej wielkości kompleks treningowy, składający się m.in. z murowanych stajni i przylegających do nich mieszkań/pomieszczeń gospodarczych, karuzel do stępowania koni, padoków przy stajniach, oraz przestronnych padoków wzdłuż alei Wyścigowej. Innowacyjnym rozwiązaniem był podziemny tunel (znajdujący się między trybuną honorową a dżokejką) łączący teren treningowy z torem wyścigowym, którym to tunelem konie były doprowadzane do gonitw. Unikatowym przedsięwzięciem było także stworzenie tzw. parku angielskiego (na południe od dżokejki), w którego skład wchodzą starannie zaprojektowana zieleń oraz zbiornik przeciwpożarowy, swoim wyglądem bardziej przypominający stylowy basen. Wieża ciśnień uniezależniała tor od sieci wodociągów miejskich[5].

We wrześniu 1938 część gminy Wilanów, na której znajdował się tor, została przyłączona do Warszawy[6].

W latach 1932–1939 zbudowano stajnie treningowe oraz mieszkania dla pracowników toru. Nieopodal toru treningowego zbudowano magazyn na paszę dla koni. Planowana była budowa stacji kolejowej oraz linii tramwajowej, jednak wszystkie te działania przerwał wybuch II wojny światowej. Po 1945 plany te zarzucono.

W 1939 na terenie toru wyścigowego na Służewcu ustawiono przeniesiony z terenu dawnego toru przy ul. Polnej pomnik Fryderyka Jurjewicza (odsłonięty tam w 1929)[7].

Tor otwarto w sobotę 3 czerwca 1939 roku i był to w tym czasie najnowocześniejszy i największy tor wyścigów konnych w Europie[4]. Pierwszą gonitwę, która była przeznaczona dla 3-letnich koni IV kategorii, na dystansie 1600 metrów wygrał Felsztyn (Büves – Gibson Maid) przed Pontusem, Kockiem, Karioką II i Gondolą. Czas gonitwy wynosił 1 minuta 42,5 sek.

Podczas obrony Warszawy obiekt został zajęty przez Niemców w drugiej dekadzie września 1939[8]. W okresie okupacji niemieckiej stacjonowała tam jednostka kawalerii SS[8]. Na początku 1940 wszystkie konie zostały wywiezione przez Niemców do Hamburga[8]. W lipcu 1944 stan załogi niemieckiej wynosił 600–800 żołnierzy, w tym m.in. oddział lotników z pobliskiego lotniska Okęcie[8]. Tor wyścigowy był wykorzystywany przez Niemców jako lądowisko dla samolotów myśliwskich[9]. Był to prawdopodobnie powód zburzenia przez nich wieży ciśnień, której ruiny zachowały się w pobliżu bramy od strony ul. Wyczółki.

1 sierpnia 1944 kompleks wyścigów został zaatakowany przez powstańców z batalionu „Karpaty” wchodzącego w skład zgrupowania pułku „Baszta”[10]. Atak, pomimo początkowych sukcesów, zakończył się niepowodzeniem. Polacy ponieśli duże straty, a wziętych do niewoli powstańców i grupę mężczyzn ze Służewca Niemcy rozstrzelali tego samego dnia pod wieczór na torze treningowym[11].

W 1989 zespół torów wyścigów konnych został wpisany do rejestru zabytków[1].

Trybuny[edytuj | edytuj kod]

Trybuny, skierowane na wschód w celu uniknięcia popołudniowego nasłonecznienia, różnią się przeznaczeniem dla różnych grup użytkowników.

Trybuna I (tzw. Honorowa) z padokiem to dawny ekskluzywny pawilon połączony z budynkiem administracyjnym dla sędziów i dziennikarzy. Posiada przeszkloną ścianę kurtynową rozpiętą na wysokości trzech kondygnacji od strony padoku, podwieszaną pochylnię pomiędzy piętrami zamiast schodów i tarasy dla widowni. Na tej trybunie obowiązuje oficjalny dress code, zgodnie z którym panowie powinni mieć na sobie koszule z długim rękawem, spodnie materiałowe i marynarki, a panie – sukienki, długie spodnie materiałowe, spódnice lub bluzki[12].

Trybuna II dla ok. 4500 osób posiada głównie miejsca stojące, siedzące w lożach i tarasy, w 2007 roku wyłączona z użytku ze względu na stan techniczny, w 2014 r., częściowo oddana do użytku. Trybuna posiadała m.in. salę dansingową w podziemiach z obrotowym parkietem.

Trybuna III dla 7000 osób zawiera wyłącznie miejsca stojące, nigdy nie została oddana do użytku.

Rekordy toru[edytuj | edytuj kod]

Konie pełnej krwi angielskiej[edytuj | edytuj kod]

Rekordy koni pełnej krwi angielskiej[13]
Dystans Czas Koń Pochodzenie Hodowca Data Jeździec
1000 m 0′57,2″ klacz JAGABELLA, 2-letnia Don Corleone – Jagoda / Zinaad W. Krzemiński 27.07.2008 Piotr Krowicki
1200 m 1′10″ ogier SNOWYWHITE, 3-letni Verglas – Sagar Flag / Northern Flagship Scuderia Sant’ Ambroeus srl 06.07.2013 Szczepan Mazur
1250 m 1′17,0″ ogier TREFL, 4-letni Forward – Luftlinie / ? E. Grzybowski 1939 r. Aleksander Fomienko
1300 m 1′16,1″ ogier DŻASPER, 5-letni Roulette – Dżalina / Graf SK Widzów-K.Tyszko 29.06.2008 Martin Srnec
1400 m 1′21,5″ ogier EMILIANO ZAPATA, 7-letni Garswood – Golden Dirham / Kheleyf Bumble Bloodstock 10.06.2023 Kamil Grzybowski
1600 m 1′34,3″ ogier STAR POKER, 3-letni Footstepsinthesand – Samphire Red / Sri Pekan H. Power 07.07.2013 Tomáš Lukášek
1700 m 1′46″ ogier OSTER, 3-letni Azan – Ostera / Balustrade SK Moszna 1979 r. Roman Madejski
1800 m 1′49″ ogier DOTTI, 4-letni Salut – Ottilia / Telefierique SK Moszna 1954 r. Walenty Stasiak
2000 m 2′00.9″ ogier ANATOR, 5-letni Motivator – Anayasa / Oratorio M. Hennau 13.05.2023 Kamil Grzybowski
2100 m 2′12″ klacz RADA, 4-letnia Bafur – Fatima / Illuminator SK Kozienice 1939 r. Edward Gill
2200 m 2′13,4″ klacz PRIDE OF NELSON, 3-letnia Mount Nelson – Alfreda / Unfuwain Stilvi Compania Financiera S.A 16.06.2019 Tomáš Lukášek
2400 m 2′27,7″ ogier GANCEGAL, 5-letni Born To Sea – Aphorism / Halling J. & J. Waldron 15.08.2021 Szczepan Mazur
2600 m 2′39,8″ ogier LE DESTRIER, 3-letni Le Havre – Quanzhou / Dubawi Haras de la Perelle 02.07.2023 Kumushbek Dogdurbek Uulu
2800 m 2′53.8″ ogier INTENS[14], 3-letni Belenus – Inicjatywa / Juror R. Piwko 28.08.2011 Tomáš Lukášek
3000 m 3′10″ ogier ŁEPEK, 4-letni Łeb w łeb – Lauma / Aurelius SK Kozienice 1951 r. Władysław Biesiadziński
3200 m 3′23.0″ ogier DORYANT, 4-letni Negresco – Dracena / Hirohito SK Golejewko 1971 r. Czesław Rajewski
3600 m 3′55″ ogier SAN SIRO, 3-letni Turysta – Sobiesława / Jeremi SK Widzów 1962 r. Arkadiusz Goździk
4000 m 4′23″ ogier MORAVAN, 5-letni Lionel – Spring Morning / Apelle Czechosłowacja 1953 r. Miroslav Susta
4800 m 5′20″ ogier DURBAN, 5-letni Łeb w łeb – Czorba / Bandit SK Kozienice 1955 r. Marian Krysiak

Konie czystej krwi arabskiej[edytuj | edytuj kod]

Rekordy koni czystej krwi arabskiej[13]
Dystans Czas Koń Pochodzenie Hodowca data Dosiadający L. koni
1400 m 1′32,8″ ogier ELDAS, 4-letni Dahess – Elgana / Ganges Z. Górski 26.09.2020 Sanzhar Abaev 9
1600 m 1′45,5″ ogier SALSABIL II, 4-letni No Risk Al Maury – Gifara / Amer Adnan Sultan Saif Al Nuaimi 20.08.2023 Martin Srnec –
1700 m 2′02″ ogier MONOGRAM, 3-letni Melon – Moskwa / Carycyn SK Kurozwęki 1979 r. Janusz Krajewski jr –
1800 m 2′01,3″ ogier SJABAHAR ‘OA’, 6-letni AF Albahar – Sharima / Dormane R.A.G. Kolk van Meerveld 27.05.2023 Alexander Reznikov –
2000 m 2′12,5″ ogier BAHWAN, 4-letni Jalnar Al Khalidiah – Meeyur / Mared Al Sahra Al Shahania Stud Doha 02.07.2023 Kamil Grzybowski –
2200 m 2′26,8″ ogier BAHWAN, 4-letni Jalnar Al Khalidiah – Meeyur / Mared Al Sahra Al Shahania Stud Doha 28.05.2023 Bolot Kalysbek –
2400 m 2′43,4″ ogier ZENHAF, 5-letn AF Albahar – Zenhobie / Dormane Haras de Mandore 25.06.2023 Martin Srnec –
2600 m 2′56.3″ ogier MUQUATIL AL KHALIDIAH, 5-letni Tiwaiq – Ty / Dormane Al Khalidiah Stables 22.08.2010 David Badel 12
2800 m 3′16.9″ ogier MARVIN EL SAMAWI, 7-letni Marwan I – Iosra / Djelfor The Kossack Stud B.V. 10.10.2010 Aleksander Reznikov 7
3000 m 3′27.9″ ogier WARES, 4-letni Ontario HF – Wienerva / Santhos J. Głowacki,
SK Mała Wieś 		28.07.2013 Aleksander Reznikov 14
3200 m 3′59″ ogier GRAND, 5-letni Kuhailan Abu Urkub – Sagar / Kuhailan Kruszan R.Sanguszko 1949 r. Walenty Stasiak –
3600 m 4′21″ ogier GRAND, 4-letni Kuhailan Abu Urkub – Sagar / Kuhailan Kruszan R.Sanguszko 1948 r. Stanisław Pulc –

Klub 1000[edytuj | edytuj kod]

Klub 1000 jest elitarnym gronem jeźdźców Toru Wyścigów Konnych Służewiec, którzy wygrali co najmniej 1000 gonitw. W sierpniu 2022 do klubu należy 11 jeźdźców:

  • Mieczysław Mełnicki – 1663 wygrane,
  • Jerzy Ochocki – 1240,
  • Walenty Stasiak – 1206,
  • Janusz Kozłowski – 1180,
  • Piotr Piątkowski – 1128,
  • Kazimierz Jagodziński – 1122,
  • Wiaczesław Szymczuk – 1119 (do końca sezonu 2021),
  • Aleksander Reznikov – 1063 (do końca sezonu 2020),
  • Stanisław Pasternak – 1036,
  • Tomasz Dul – 1012,
  • Albin Rejek – 1006[15].

Memoriały[edytuj | edytuj kod]

Na torze rozgrywane są memoriały imienia zasłużonych osób:

  • Memoriał Tomasza Dula,
  • Memoriał dr. Aleksandra Falewicza,
  • Memoriał Jerzego Jednaszewskiego,
  • Memoriał Bogdana Ziemiańskiego,
  • Memoriał Fryderyka Jurjewicza,
  • Memoriał Jerzego Eliasa[16],
  • Memoriał Izabely Pawelec-Zawadzkiej[17].

Koncerty[edytuj | edytuj kod]

Obszar toru wyścigowego ze względu na płaskość terenu oraz możliwość pomieszczenia dużej liczby widzów wykorzystywany jest jako miejsce występów gwiazd polskiej i światowej rozrywki. Spośród znanych występowali:

Był on także kilkakrotnie miejscem Orange Warsaw Festival.

Inne informacje[edytuj | edytuj kod]

Zobacz też[edytuj | edytuj kod]

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ a b Zestawienie zabytków nieruchomych. Wykaz zabytków nieruchomych wpisanych do rejestru zabytków – stan na 31 marca 2019 r. Woj. mazowieckie (Warszawa). [w:] Narodowy Instytut Dziedzictwa [on-line]. nid.pl. s. 58. [dostęp 2019-07-03].
  2. ↑ a b Encyklopedia Warszawy. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1994, s. 614. ISBN 83-01-08836-2.
  3. ↑ Historia wyścigów konnych. [dostęp 2017-04-07]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-04-07)].
  4. ↑ a b Dariusz Błaszczyk, Juliusz Żórawski – przerwane dzieło modernizmu, Warszawa: Wydawnictwo Salix Alba, 2010, s. 104, ISBN 978-83-930937-0-0.
  5. ↑ Jaka będziesz Warszawo. Warszawa: Książka i Wiedza, 1976, s. 219.
  6. ↑ Marian Marek Drozdowski: Warszawiacy i ich miasto w latach Drugiej Rzeczypospolitej. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1973, s. 17.
  7. ↑ Wiesław Głębocki: Warszawskie pomniki. Warszawa: Wydawnictwo PTTK „Kraj”, s. 156–157. ISBN 83-7005-211-8.
  8. ↑ a b c d Lesław M. Bartelski: Mokotów 1944. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1986, s. 198. ISBN 83-11-07078-4.
  9. ↑ Lesław M. Bartelski: Mokotów 1944. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1986, s. 198–199. ISBN 83-11-07078-4.
  10. ↑ Adam Borkiewicz: Powstanie warszawskie. Zarys działań natury wojskowej. Warszawa: Instytut wydawniczy PAX, 1969, s. 71.
  11. ↑ Lesław M. Bartelski: Mokotów 1944. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1986, s. 206–207. ISBN 83-11-07078-4.
  12. ↑ O wyścigach – Dress code. torsluzewiec.pl. [dostęp 2019-09-07].
  13. ↑ a b Rekordy toru [online], Tor Służewiec [dostęp 2023-05-14] (pol.).
  14. ↑ Trzecia Korona dla Intensa. Polski Związek Hodowców Koni Pełnej Krwi Angielskiej, 30 sierpnia 2011. [dostęp 2011-09-11].
  15. ↑ Galeria sław [online], Tor Służewiec [dostęp 2022-08-28] (pol.).
  16. ↑ O wyścigach. Galeria sław. torsluzewiec.pl. [dostęp 2015-09-28].
  17. ↑ Gonitwy imienne [online], Tor Służewiec [dostęp 2022-03-01] (pol.).
  18. ↑ Ewa Michalska-Markert, Wojciech Markert: Spacerem po... Warszawie. Warszawa: Agencja Wydawnicza Egros, 2018, s. 164. ISBN 978-83-63957-77-3.
  19. ↑ Pomniki przyrody na terenie m.st. Warszawy. Pomniki przyrody na terenie dzielnicy Ursynów. [w:] Urząd m.st. Warszawy [on-line]. bip.warszawa.pl. [dostęp 2019-07-02].
  20. ↑ Miejska Pracownia Planowania Przestrzennego i Strategi Rozwoju, Prognoza oddziaływania na środowisko do projektu miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego w rejonie Kłobuckiej, Jolanta Urbanowska (red.), Warszawa, wrzesień 2013, s. 23 [dostęp 2021-06-04].

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Tor_wyścigów_konnych_Służewiec&oldid=72856802”