Ulica Powsińska w Warszawie – Wikipedia, wolna encyklopedia

Ulica Powsińska w Warszawie
Sadyba
Ilustracja
Ulica Powsińska na wysokości skrzyżowania z ul. św. Bonifacego
Państwo

 Polska

Województwo

 mazowieckie

Miejscowość

Warszawa

Długość

1,8 km

Przebieg
↑ ul. Wiertnicza
światła 0 m ← ul. Augustówka, ul. Nałęczowska →
130 m ul. Ojcowska
światła 270 m ul. Okrężna
390 m ul. Morszyńska
410 m Fosa Legionów Dąbrowskiego
590 m Fosa Legionów Dąbrowskiego
światła 730 m ul. Okrężna
865 m ← ul. Zielona, ul. Orężna →
930 m ul. Goraszewska
światła 1000 m ul. św. Bonifacego
1250 m ul. Woziwody
1420 m ul. Limanowskiego
światła 1780 m ← ul. Gołkowska, ul. Idzikowskiego →
↓ ul. Czerniakowska
Położenie na mapie Warszawy
Mapa konturowa Warszawy, blisko centrum na dole znajduje się punkt z opisem „Ulica Powsińska w Warszawie”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, blisko centrum na prawo znajduje się punkt z opisem „Ulica Powsińska w Warszawie”
Położenie na mapie województwa mazowieckiego
Mapa konturowa województwa mazowieckiego, w centrum znajduje się punkt z opisem „Ulica Powsińska w Warszawie”
Ziemia52°11′12,0″N 21°03′51,0″E/52,186667 21,064167
Multimedia w Wikimedia Commons

Ulica Powsińska – ulica w warszawskiej dzielnicy Mokotów.

Jest częścią Wisłostrady i główną ulicą Sadyby. Od północy jest przedłużeniem ul. Czerniakowskiej w kierunku Wilanowa, po czym przechodzi w ul. Wiertniczą. Ulica jest dwujezdniowa i dysponuje 3 pasami ruchu w każdym kierunku.

Historia[edytuj | edytuj kod]

W XIX wieku obecna ulica stanowiła drogę polną prowadzącą z Czerniakowa przez grunty należące do tej wsi w kierunku Wilanowa i Powsina. W 1883 ciągłość drogi została przerwana z powodu rozpoczęcia przez Rosjan budowy otoczonego fosą Fortu IX Twierdzy Warszawa znajdującego się na jej osi[1]. Nowy przebieg drogi, okrążający rosyjskie fortyfikacje, został wytyczony po wschodniej stronie esplanady fortu, w miejscu wschodniego odcinka późniejszej ulicy Okrężnej.

W 1891 Henryk Huss, inżynier i Wiktor Magnus, specjalista od parcelacji, założyli spółkę w celu budowy kolejki do Wilanowa. 5 maja 1892 oddano do użytku odcinek konnej kolei wąskotorowej pomiędzy Czerniakowem a Wilanowem przebiegający wzdłuż późniejszej ulicy Powsińskiej, ale okrążający fort czerniakowski wzdłuż późniejszej ulicy Okrężnej po wschodniej stronie[2]. 1 września 1894 kolej konna została zastąpiona na tej trasie przez lokomotywy parowe[3].

8 kwietnia 1916 generał-gubernator Hans Hartwig von Beseler wydał rozporządzenie włączające z mocą wsteczną od 1 kwietnia 1916 wieś Czerniaków, położoną w tamtym czasie w gminie Wilanów, do Warszawy[4]. Droga stanowiąca późniejszą ulicę Powsińską znalazła się wtedy w całości w granicach miasta.

18 grudnia 1927 oddano do użytku linię tramwajową przebiegającą wzdłuż ulicy na odcinku od ulicy Czerniakowskiej do krańca Miasto-Ogród Czerniaków, położonego na północnym skraju powstającej od 1921 osady[5][6]. W 1935 ulica została przebita na wprost przez teren fortu czerniakowskiego, którego fosę przecinała dwukrotnie przechodząc nad nią po mostach. W 1936 we wschodniej części fortu, odciętej od pozostałej części nową arterią, wyburzono zabudowania fortowe i utworzono park publiczny[7]. 11 kwietnia 1937 przedłużono linię tramwajową o 700 metrów na południe, wzdłuż nowego odcinka ulicy przecinającego fort, do nowej pętli Sadyba, przylegającej do fosy fortu czerniakowskiego od strony południowej, położonej na terenie osiedla Sadyba Oficerska[8]. 15 maja 1937 linię tramwajową ponownie przedłużono od pętli Sadyba do ówczesnej granicy Warszawy, pokrywającej się z południowym krańcem ulicy Powsińskiej, a dalej do Wilanowa. Od tego dnia komunikacja tramwajowa obsługiwała ulicę na całej jej długości[9][10].

Kursowanie pociągów wąskotorowych, zawieszone 3 września 1939 w związku z bombardowaniami, zostało wznowione w połowie października 1939[11], zaś kursowanie tramwajów, zawieszone 8 września 1939, zostało wznowione na na całej długości ulicy dnia 21 lipca 1940[12][13]. Komunikacja tramwajowa i kolejowa obsługiwała ulicę do czasu wybuchu Powstania Warszawskiego[14][15].

26 kwietnia 1945 przywrócono kursowanie pociągów kolei wilanowskiej na odcinku pomiędzy stacją Wilanów a ulicą Okrężną na Sadybie[16], zaś w maju 1945 pociągi pojechały północnym odcinkiem ulicy od skrzyżowania z ulicą Okrężną do Bernardyńskiej Wody oraz stacji końcowej Belweder[17]. Pomimo przebicia ulicy Powsińskiej przez teren fortu czerniakowskiego, w okresie powojennym aż do końca swojego kursowania kolej wilanowska objeżdżała fort wzdłuż ulicy Okrężnej[16].

W kwietniu 1948 poinformowało o rezygnacji z odbudowy linii tramwajowej przebiegającej wzdłuż ulicy Powsińskiej[18], jednak decyzję tę zmieniono w listopadzie 1952[19]. Prace przy odbudowie trasy rozpoczęły się na początku 1957[20]. 19 lipca 1957 zamknięto ruch pociągów kolei wilanowskiej wzdłuż ulicy wraz z fragmentem trasy przebiegającym wzdłuż ulicy Okrężnej[21], zaś 20 lipca oddano do użytku odbudowaną linię tramwajową przebiegającą wzdłuż całej ulicy Powsińskiej wraz z odcinkiem przecinającym fort Czerniakowski oraz pętlą Sadyba położoną po południowej stronie fortu, pomiędzy skrzyżowaniami z ulicami Morszyńską i Okrężną[20][22].

W latach 1967–1971 pomiędzy ulicami Powsińską, Gołkowską i Woziwody wybudowano osiedle mieszkaniowe Powsińska złożone z 5-kondygnacyjnych budynków, zaprojektowane przez Jadwigę Grębecką[23]. Na północnym odcinku ulica jeszcze we wczesnych latach 70. XX wieku była wybrukowana kocimi łbami.

W 1972 podjęto decyzję o włączeniu ulicy w skład nowej trasy nazwanej Wisłostradą, co wiązało się z koniecznością jej przebudowy i poszerzenia[24]. W związku z budową trasy w 1973 zlikwidowano linię tramwajową do Wilanowa, choć projekt trasy uwzględniał rezerwę terenu pod torowisko tramwajowe. 16 września zamknięto linię tramwajową wzdłuż ulicy na odcinku od pętli Sadyba do pętli Wilanów[25], zaś 11 listopada odcinek linii pomiędzy ulicą Czerniakowską a pętlą Sadyba[26][27].

19 lipca 1974 oddano do użytku przebudowaną ulicę Powsińską, poszerzoną do dwóch jezdni o trzech pasach ruchu w każdym kierunku, wraz z całą południową częścią Wisłostrady[28][29].

Ważniejsze obiekty[edytuj | edytuj kod]

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Barbara Petrozolin-Skowrońska (red.), Encyklopedia Warszawy, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1994, s. 760, ISBN 83-01-08836-2.
  2. ↑ Bogdan Pokropiński: Kolej wilanowska. Warszawa: Wydawnictwa Komunikacji i Łączności, 2017, s. 13-16. ISBN 978-83-206-1405-3.
  3. ↑ Bogdan Pokropiński: Kolej wilanowska. Warszawa: Wydawnictwa Komunikacji i Łączności, 2017, s. 25. ISBN 978-83-206-1405-3.
  4. ↑ Rozporządzenie dotyczące rozszerzenia warszawskiego okręgu miejskiego i wykonania planu dla zabudowania miasta Warszawy z dnia 8 kwietnia 1916 r., „Dziennik rozporządzeń dla Jenerał-Gubernatorstwa Warszawskiego” (nr 29, poz. 79), Warszawa, 17 kwietnia 1916, s. 1–4.
  5. ↑ Warszawskie tramwaje elektryczne 1908−1998. Tom II. Warszawa: Wydawnictwa Komunikacji i Łączności, 1998, s. 18. ISBN 83-907574-00.
  6. ↑ Linia tramwajowa zwykła 2A. Trasbus.com – Historia warszawskiej komunikacji miejskiej. [dostęp 2024-04-02]. (pol.).
  7. ↑ Stan dojrzałości. Miasto Ogród Sadyba [online], miasto-ogrod-sadyba.pl, 18 marca 2019 [dostęp 2024-04-10].
  8. ↑ Linia tramwajowa zwykła 2. Trasbus.com – Historia warszawskiej komunikacji miejskiej. [dostęp 2024-04-02]. (pol.).
  9. ↑ Warszawskie tramwaje elektryczne 1908−1998. Tom II. Warszawa: Wydawnictwa Komunikacji i Łączności, 1998, s. 23. ISBN 83-907574-00.
  10. ↑ Linia tramwajowa zwykła W. Trasbus.com – Historia warszawskiej komunikacji miejskiej. [dostęp 2024-04-02]. (pol.).
  11. ↑ Bogdan Pokropiński: Kolej grójecka. Warszawa: Wydawnictwa Komunikacji i Łączności, 2002, s. 54. ISBN 978-83-206-1466-4.
  12. ↑ Dariusz Walczak: Tramwajem przez Stadt Warschau. Rybnik: Wydawnictwo Eurosprinter, 2016, s. 45. ISBN 978-83-63652-19-7.
  13. ↑ Linia tramwajowa zwykła W. Trasbus.com – Historia warszawskiej komunikacji miejskiej. [dostęp 2023-11-06]. (pol.).
  14. ↑ Linia tramwajowa zwykła 16B. Trasbus.com – Historia warszawskiej komunikacji miejskiej. [dostęp 2023-11-06]. (pol.).
  15. ↑ Bogdan Pokropiński: Kolej grójecka. Warszawa: Wydawnictwa Komunikacji i Łączności, 2002, s. 61. ISBN 978-83-206-1466-4.
  16. ↑ a b Kolej grójecka. Trasbus.com – Historia warszawskiej komunikacji miejskiej. [dostęp 2024-04-11]. (pol.).
  17. ↑ Bogdan Pokropiński: Kolej grójecka. Warszawa: Wydawnictwa Komunikacji i Łączności, 2002, s. 62. ISBN 978-83-206-1466-4.
  18. ↑ Dariusz Walczak: Tramwaje powojennej Warszawy 1945-1975. Rybnik: Wydawnictwo Eurosprinter, 2018, s. 50. ISBN 978-83-63652-30-2.
  19. ↑ Dariusz Walczak: Tramwaje powojennej Warszawy 1945-1975. Rybnik: Wydawnictwo Eurosprinter, 2018, s. 64. ISBN 978-83-63652-30-2.
  20. ↑ a b Dariusz Walczak: Tramwaje powojennej Warszawy 1945-1975. Rybnik: Wydawnictwo Eurosprinter, 2018, s. 71. ISBN 978-83-63652-30-2.
  21. ↑ Bogdan Pokropiński: Kolej grójecka. Warszawa: Wydawnictwa Komunikacji i Łączności, 2002, s. 72. ISBN 978-83-206-1466-4.
  22. ↑ Linia tramwajowa zwykła 16. Trasbus.com – Historia warszawskiej komunikacji miejskiej. [dostęp 2023-11-06]. (pol.).
  23. ↑ Barbara Petrozolin-Skowrońska (red.), Encyklopedia Warszawy, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1994, s. 676, ISBN 83-01-08836-2.
  24. ↑ Krystyna Krzyżakowa: Warszawskie osiągnięcia, [w:] Kalendarz Warszawski'88. Warszawa: Krajowa Agencja Wydawnicza, 1987, s. 146. ISBN 83-03-01684-9.
  25. ↑ Linia tramwajowa zwykła 14. Trasbus.com – Historia warszawskiej komunikacji miejskiej. [dostęp 2023-04-11]. (pol.).
  26. ↑ Danuta Zawierucha. Kronika wydarzeń w Warszawie 1 VII-30 IX 1973. „Kronika Warszawy”. s. 151. 
  27. ↑ Warszawskie tramwaje elektryczne 1908−1998. Tom II. Warszawa: Wydawnictwa Komunikacji i Łączności, 1998, s. 51. ISBN 83-907574-00.
  28. ↑ Krzysztof Jabłoński i in.: Warszawa: portret miasta. Warszawa: Arkady, 1984, s. strony nienumerowane (Kronika odbudowy, budowy i rozbudowy 1945−1982). ISBN 83-213-2993-4.
  29. ↑ Dobrosław Kobielski, Józef Zięba: Kronika lat 1944–1986, [w:] Kalendarz Warszawski'88. Warszawa: Krajowa Agencja Wydawnicza, 1987, s. 40. ISBN 83-03-01684-9.

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Ulica_Powsińska_w_Warszawie&oldid=73481417”