Ulica Tadeusza Kościuszki w Żywcu – Wikipedia, wolna encyklopedia

ulica Kościuszki
Śródmieście
Ilustracja
Ulica Kościuszki
Państwo

 Polska

Miejscowość

Żywiec

Długość

720 m

Przebieg
0 m Rynek
60 m ul. Sempołowskiej
100m ul. Zamkowa
170m ul. Sobieskiego, ul. Rzeczna,
ul. Młyńska
240m ul. Bracka, ul. Świętokrzyska
380m ul. Rzeczna
430m ul. 3 Maja, ul. Kraszewskiego
490m ul. Witosa
570m ul. Węglowa
615m al. Wolności
640m Plac Grunwaldzki
660m 945 ul. Podwale, al. Legionów
720m 945 ul. Dworcowa, al. Jana Pawła II
Położenie na mapie Żywca
Mapa konturowa Żywca, blisko centrum po lewej na dole znajduje się punkt z opisem „ulica Kościuszki”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, na dole znajduje się punkt z opisem „ulica Kościuszki”
Położenie na mapie województwa śląskiego
Mapa konturowa województwa śląskiego, na dole nieco na prawo znajduje się punkt z opisem „ulica Kościuszki”
Położenie na mapie powiatu żywieckiego
Mapa konturowa powiatu żywieckiego, blisko centrum u góry znajduje się punkt z opisem „ulica Kościuszki”
49,688111°N 19,197558°E/49,688111 19,197558
Multimedia w Wikimedia Commons
Sąd Rejonowy, ul. Kościuszki 39
D.T. Centrum, ul. Kościuszki 57

Ulica Kościuszki – reprezentacyjna ulica miasta Żywiec, częściowo mająca status drogi wojewódzkiej. Biegnie od Rynku do skrzyżowania z Aleją Jana Pawła II przy Starym Moście na Sole.

Na odcinku od Alei Jana Pawła II do ronda przy Placu Grunwaldzkim jest częścią drogi wojewódzkiej 945 łączącej Żywiec z Korbielowem, na pozostałej długości jest drogą gminną.

Historia[edytuj | edytuj kod]

Ulica została wytyczona na podstawie adaptacji późnośredniowiecznego planu szachownicowego, w wyniku adaptacji wcześniejszej drogi. Był to odcinek biegnący od Rynku na zachód, noszący nazwę ulicy Świętokrzyskiej. Kolejną część traktu utworzono w latach 1779–1782 od obecnego budynku kamienicy pod numerem 20 w kierunku mostu na Sole, a nowemu odcinkowi nadano miano ulicy Bielskiej[1].

Przy ulicy skoncentrowało się życie handlowe i rozrywkowe dawnego Żywca. Wzdłuż całej swej długości zabudowana była zajazdami i gospodami. Przy niej znajdował się budynek poczty konnej z 1800 roku, przed którą zatrzymywał się kursujący regularnie dyliżans wiedeński[2].

Jednym z najstarszych budynków w mieście jest klasycystyczna kamienica Siejba, położona przy ul. Kościuszki 5, na skrzyżowaniu z ul. Zamkową. Pierwotnie budynek ten stanowił trzy osobne kamienice, które zostały przebudowane i połączone w XVIII wieku. W II połowie XIX wieku przejął go Maciej Nawratil, który jej część przeznaczył na cele mieszkalne, natomiast w pomieszczeniach od strony ul. Zamkowej otworzył hotel pod nazwą „Europa”, w budynku tym mieściła się również restauracja. W tym okresie kamienicę nazywano „Nawratilówką”. Około 1921 roku budynek został sprzedany Towarzystwu Rolniczemu „Siejba”, mieścił również siedzibę organizacji „Strzelec”, część zajmowały mieszkania. W 1950 roku rozpoczęło tu działalność Muzeum Miejskie, w 2005 roku przeniesione do Starego Zamku. Rok później w kamienicy ulokawano Żywiecką Bibliotekę Samorządową[3].

W 1831 r. powstał posąg św. Rozalii, umieszczony obok wylotu obecnej Alei Wolności. Było to wotum dziękczynne za wyzdrowienie córki Ignacego i Antoniny Krise z cholery. Wówczas była to część ogrodu pomiędzy dwiema lipami, gdzie pod blaszanym daszkiem postawiono pomnik. W okresie dwudziestolecia międzywojennego na jego miejscu miał powstać warsztat oraz sklep kuśnierski, w związku z czym planowano przeniesienie rzeźby. Wierzono jednak, że jej naruszenie przyniesie na miasto zarazę. Wskutek tego figurę wkomponowano w bryłę budynku, otaczając ją niszą. Piwnice kamienicy również omijają miejsce pod posągiem[4]

W 1869 roku przy ul. Kościuszki 15 przez Teodora Lintschera została założona drukarnia, prowadzona przez niego do 1917 roku. Po śmierci Teodora przejął ją jego syn Rudolf. W czasie okupacji jej pracownicy drukowali konspiracyjną gazetkę "Front Polski". W 1945 roku drukarnia została upaństwowiona. W latach 70. przeniesiona została do nieistniejącego budynku przy ulicy Witosa, a stamtąd na ulicę Świętokrzyską. Do roku 1991 pozostawała filią Zakładów Poligraficznych w Cieszynie, później sprywatyzowana[5].

W 1892 r. w kamienicy nr 46 powstała Komunalna Kasa Oszczędności, która w 1930 roku odnotowała szczyt oszczędności w kwocie 4 911 379 zł. 1 lipca 1950 roku na bazie Kasy, funkcjonującej do marca 1949 roku, powstał Oddział Narodowego Banku Polskiego. Podstawowej kadry pracowniczej dostarczało miejscowe Liceum Ekonomiczne[6]. W roku 1989 w miejsce Oddziału NBP powstała tu siedziba oddziału Bank Przemysłowo–Handlowego S.A., po 2007 roku przejęta przez Bank Pekao[7].

W końcu XIX powstał neorenesansowy gmach Zarządu Dóbr Arcyksiążęcych (ul. Kościuszki 39)[8], który od 2002 roku zajmuje Sąd Rejonowy[9].

W 1901 r. ulica otrzymała nazwę ulica Kościuszki na całej dzisiejszej długości, od Rynku do mostu na Sole[1].

Na obecnym skrzyżowaniu z Aleją Wolności 15 lipca 1910 roku odsłonięto Pomnik Grunwaldzki wybudowany z okazji 500-lecia zwycięstwa Polski i Litwy nad Krzyżakami. Pomnik został zburzony w 1939 roku przez Niemców, odbudowany w 2005 roku[10].

Neogotycki budynek remizy strażackiej przy ul. Kościuszki wybudowany został w 1910 roku na potrzeby Ochotniczej Straży Pożarnej i Pogotowia Zawodowego Straży Pożarnych. Obiekt posiadał miejsce na garażowanie zaprzęgów konnych. Po 1968 roku ulokowano tu również Zawodową Straż Pożarna, zajmującą 4 pomieszczenia. Użytkowała również dwa boksy garażowe, zaś resztę pomieszczeń zajmowała OSP. Po 1975 roku ZSP przejęła dalsze pomieszczenia. 30 czerwca 1990 roku przeniosła się do nowej siedziby przy ul. Objazdowej na Zabłociu, a w dawnej remizie działają sklepy i punkty usługowe[11].

W 1962 roku przy wejściu do parku oddano do użytku nową centralę telefoniczną i pomieszczenia biurowe, później siedzibę Telekomunikacji Polskiej S.A., obecnie przeniesioną na ul. Dworcową[12].

Żywiecki Miejski Handel Detaliczny oddał do użytku w roku 1972 Dom Towarowy "Centrum" przy ul. Kościuszki 57[13].

W 2005 roku, w związku z przebudową Placu Grunwaldzkiego, na skrzyżowaniu z ul. Podwale i al. Legionów wybudowane zostało rondo[14].

Plac zlokalizowany przy ul. Kościuszki przed budynkiem Sądu Rejonowego na mocy uchwały Rady Miasta z dnia 20 stycznia 2023 otrzymał nazwę Skweru Kawalerów Orderu Uśmiechu[15]. Uroczystość jej odsłonięcia miała miejsce 17 czerwca 2023[16].

Zmiany nazw[edytuj | edytuj kod]

  • przed 1782 r. – ul. Świętokrzyska[1]
  • od 1782 do 1901 r. – ul. Bielska (od mostu do skrzyżowania z obecną ul. Batorego), ul. Świętokrzyska (dalszy odcinek do Rynku)[1]
  • od 1901 do 1945 r. – ul. Kościuszki[1]
  • od 1939 do 1945 r. – Hauptstrasse[17]
  • po 1945 r. – ul. Kościuszki

Przebieg[edytuj | edytuj kod]

Ulica rozpoczyna się w południowo-zachodnim narożniku Rynku, odchodząc w kierunku zachodnim jako droga jednokierunkowa (ruch w kierunku Zabłocia. W odległości 60 metrów od Rynku odchodzi od niej ul. Sempołowskiej. Około 40 metrów dalej ul. Kośiuszki krzyżuje się z ul. Zamkową, gdzie przechodzi w drogę dwukierunkową. Następnie (170 m) krzyżuje się z ulicami Młyńską, Sobieskiego i Rzeczną. Od połączenia z ul. Świętokrzyską i Batorego w rejonie Kościoła św. Krzyża (240 m) ruch odbywa się tylko w kierunku Rynku. Obok kamienicy "Polonia" (430 m) krzyżuje się z ulicami 3 Maja i Kraszewskiego. Następnie od ul. Kościuszki odchodzą ulice Witosa (490 m) i Węglowa (570 m). Od połączenia schodowego z Aleją Wolności (615 m) ulica biegnie wzdłuż północno-zachodniego krańca Placu Grunwaldzkiego, dochodząc do ronda (660 m), gdzie ul. Kościuszki krzyżuje się z al. Legionów i ul. Podwale. Ulica kończy się na skrzyżowaniu z al. Jana Pawła II przy Starym Moście (720 m), odkąd przechodzi w ul. Dworcową.

Komunikacja miejska[edytuj | edytuj kod]

Ulicą kursują autobusy komunikacji miejskiej linii 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11, 12, 13, 14, 15, 16 i 17, zatrzymujące na jednym przystanku (Hotel Polonia)

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ a b c d e ŻYWIEC.info - Jak powstawały żywieckie ulice. [dostęp 2017-09-19]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-09-20)].
  2. ↑ Nad Sołą i Koszarawą: Żywiec na starych pocztówkach
  3. ↑ Żywiecka Biblioteka Samorządowa: Historia
  4. ↑ ŻYWIEC.info - Historia tajemniczej figury przy ulicy Kościuszki
  5. ↑ Nad Sołą i Koszarawą: Czy wiecie że?. [dostęp 2016-03-05]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-05)].
  6. ↑ Obecnie Zespół Szkół Ekonomiczno-Gastronomicznych
  7. ↑ Nad Sołą i Koszarawą: Nasz XX wiek. [dostęp 2012-09-05]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-09-05)].
  8. ↑ Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta Żywca. Część A – uwarunkowania rozwoju. Załącznik nr 1 do uchwały nr LXVI/480/2014 Rady Miejskiej w Żywcu z dnia 30 października 2014 r., Urząd Miejski w Żywcu, 2014, s. 24.
  9. ↑ Budynek Magistratu w Rynku [online], tmzz.org.pl [dostęp 2023-07-06].
  10. ↑ Portal Turystyczny Województwa Śląskiego - Pomnik Grunwaldzki w Żywcu
  11. ↑ Nad Sołą i Koszarawą: 40-lecie zawodowego pożarnictwa na Żywiecczyźnie. [dostęp 2016-03-05]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-05)].
  12. ↑ Nad Sołą i Koszarawą: Nasz XX wiek. [dostęp 2012-09-09]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-09-09)].
  13. ↑ "Nad Sołą i Koszarawą": Tesco otwarte. nsik.com.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-09-29)].
  14. ↑ Komunikacyjny bubel [online], zywiec.naszemiasto.pl [dostęp 2023-07-06].
  15. ↑ Żywiec. Skwer otrzymał oficjalną nazwę [online], zywiecsupernowa.pl [dostęp 2023-07-06].
  16. ↑ Uroczyste nadanie nazwy skwerowi przy ulicy Kościuszki [online], zywiec.pl [dostęp 2023-07-06].
  17. ↑ Nad Sołą i Koszarawą: Żywiec na okupacyjnych kartkach pocztowych. [dostęp 2012-09-06]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-09-06)].

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Ulica_Tadeusza_Kościuszki_w_Żywcu&oldid=72919603”