Władcy Persji – Wikipedia, wolna encyklopedia

Starożytna Persja[edytuj | edytuj kod]

Medowie[edytuj | edytuj kod]

• 700 p.n.e. – 678 p.n.e. Dejokes
• 678 p.n.e. – 625 p.n.e. Fraortes
• interregnum scytyjskie
• 625 p.n.e. – 585 p.n.e. Kyaksares
• 585 p.n.e. – 550 p.n.e. Astyages

Achemenidzi[edytuj | edytuj kod]

• 700 p.n.e. – 675 p.n.e. Achemenes
• 675 p.n.e. – 640 p.n.e. Teispes

• 550 p.n.e. – 529 p.n.e. Cyrus II Wielki
• 529 p.n.e. – 522 p.n.e. Kambyzes II
• 521 p.n.e. Bardija
• 521 p.n.e. – 486 p.n.e. Dariusz I Wielki
• 486 p.n.e. – 465 p.n.e. Kserkses I
• 464 p.n.e. – 425 p.n.e. Artakserkses I
• 425 p.n.e. Kserkses II
• 425 p.n.e. – 424 p.n.e. Sogdianos
• 423 p.n.e. – 404 p.n.e. Dariusz II
• 404 p.n.e. – 358 p.n.e. Artakserkses II
• 358 p.n.e. – 338 p.n.e. Artakserkses III
• 338 p.n.e. – 336 p.n.e. Arses (Artakserkses IV)
• 336 p.n.e. – 330 p.n.e. Dariusz III

Epoka hellenistyczna[edytuj | edytuj kod]

Macedończycy[edytuj | edytuj kod]

• 330 p.n.e. – 323 p.n.e. Aleksander Macedoński
• 323 p.n.e. – 317 p.n.e. Filip III Macedoński
• 323 p.n.e. – 310 p.n.e. Aleksander IV Macedoński

Seleucydzi[edytuj | edytuj kod]

• 311 p.n.e. – 280 p.n.e. Seleukos I Nikator
• 280 p.n.e. – 260 p.n.e. Antioch I Soter
• 260 p.n.e. – 245 p.n.e. Antioch II Theos
• 245 p.n.e. – 225 p.n.e. Seleukos II Kallinikos
• 225 p.n.e. – 222 p.n.e. Seleukos III Keraunos
• 222 p.n.e. – 186 p.n.e. Antioch III Wielki
• 186 p.n.e. – 174 p.n.e. Seleukos IV Filopator
• 174 p.n.e. – 162 p.n.e. Antioch IV Epifanes

Partowie[edytuj | edytuj kod]

• Arsakes I (247 – ok. 217 p.n.e.)
• Arsakes II (217–191 p.n.e.)
• Priapatius (191–176 p.n.e.)
• Fraates I (176–171 p.n.e.)
• Mitrydates I (171–138 p.n.e.)
• Fraates II (138–128 p.n.e.)
• Artabanus I (128–124 p.n.e.)
• Mitrydates II Arsacyda (124–87 p.n.e.)
• Gotarzes I (91 – ok. 80 p.n.e.)
• Orodes I (ok. 80 – ok. 77 p.n.e.)
• Sinatruces (ok. 77 – ok. 70 p.n.e.)
• Fraates III (70–58 p.n.e.)
• Mitrydates III (58–57 p.n.e.)
• Orodes II (57–37 p.n.e.)
• Pakorus I (ok. 39–38 p.n.e.) (wspólnie z ojcem Orodesem II)
• Fraates IV (37–30 p.n.e.)
• Tiridates I (30–29 p.n.e.)
• Fraates IV (29–28 p.n.e.)
• Tiridates I (28–26 p.n.e.)
• Fraates IV (26–2 p.n.e.)
• Fraates V (2 p.n.e.-4 n.e.)
• Orodes III (4–6)
• Wonones I (8/9–11/12)
• Artabanus II (10/11–38)
• Gotarzes II (38–51)
• Wardanes I (39–47)
• Wologazes I (51–78)
• Wologazes II (77–80)
• Pakorus II (78–79)
• Artabanus III (79–81)
• Pakorus II (81–105)
• Wologazes III (105–147)
• Osroes I (109–129)
• Partamaspates (116)
• Mitrydates IV (129–140)
• Wologazes IV (147–191)
• Wologazes V (191–208)
• Wologazes VI (208–228)
• Artabanus IV (216–224)

Sasanidzi[edytuj | edytuj kod]

• Ardaszir I 220–241
• Szapur I 241–272
• Hormizd I 272–273
• Bahram I 273–276
• Bahram II 276–293
• Bahram III 293
• Narses 293–302
• Hormizdas II 302–309
• Szapur II 309–379
• Ardaszir II 379–383
• Szapur III 383–388
• Bahram IV 388–399
• Jezdegerd I 399–420
• Bahram V 420–438
• Jezdegerd II 438–457
• Hormizd III 457–459
• Peroz I 459–484
• Balasz 484–488
• Kawad I 488–496
• Zamasp 496–498
• Kawad I 498–531
• Chosrow I Anoszirwan 531–579
• Hormizd IV 579–590
• Chosrow II Parwiz 590, 590–628
• Bahram VI (590–591)
• Wisztam (591–592)
• Hormizdas V 593
• Kawad II 628
• Ardaszir III 628–630
• Szarbaraz 630
• Chosroes III 630
• Buran 630–631
• Peroz II 631
• Azarmedukht 631
• Chosroes IV 631
• Chosroes V 631
• Hormizdas VI 631–632
• Jezdegerd III 632–651

Iran średniowieczny[edytuj | edytuj kod]

Panowanie arabskie[edytuj | edytuj kod]

• Umajjadzi 661–750
• Abbasydzi 750–872

Tahirydzi w Chorasanie[edytuj | edytuj kod]

• Tahir Ibn al-Husajn 821–822
• Talha Ibn Tahir 822–828
• Abd Allah Ibn Tahir 828–844
• Tahir Ibn Abd Allah 844–862
• Muhammad Ibn Tahir 862–872

Samanidzi[edytuj | edytuj kod]

• Nuh Ibn Asad (819–841) (w Samarkandzie)
• Iljas Ibn Asad (819–856) (w Heracie)
• Ibrahim Ibn Iljas (856–867) (w Heracie) (w 867 Herat został zajęty przez Jakuba Ibn Lajsa)
• Jahja Ibn Asad (819–855) (w Czaczu, od 841 wspólnie z Ahmadem także w Samarkandzie)
• Ahmad Ibn Asad (819–864) (w Ferganie, od 841 wspólnie z Jahją także w Samarkandzie, po jego śmierci samodzielnie)
• Nasr Ibn Ahmad (864–892) (w Samarkandzie)
• Isma’il Ibn Ahmad (892–907) (w Bucharze, potem zjednoczył wszystkie dominia Samanidów)
• Ahmad Ibn Isma'il (907–914)
• Nasr II Ibn Ahmad (914–943)
• Nuh Ibn Nasr (943–954)
• Abd al-Malik I Ibn Nuh (954–961)
• Mansur Ibn Nuh (961–976)
• Nuh Ibn Mansur (976–997)
• Mansur II Ibn Nuh (997–999)
• Abd al-Malik II Ibn Nuh (999)
• Isma'il Ibn Nuh al-Muntasir (999–1005)

Saffarydzi[edytuj | edytuj kod]

• Jakub Ibn Lajs as-Saffar (867–879)
• Amr Ibn Lajs as-Saffar (878–900)
• Abu al-Hasan Tahir (900–908)
• Lajs Ibn Ali (908–910)
• Abu Ali Muhammad (910–923)
• Abu Dżafar Ahmad (923–963)
• Abu Ahmad Chalf (963–1002)

Bujidzi[edytuj | edytuj kod]

Fars i Chuzestan[edytuj | edytuj kod]

• Imad ad-Daula (934–949)
• Adud ad-Daula (978–983)
• Szaraf ad-Daula (983–990)
• Samsam ad-Daula (990–998)
• Baha ad-Daula (989–1012)
• Sultan ad-Daula (1012–1021)
• Muszarrif ad-Daula (1021–1024)
• Imad ad Daula Abu Kalidżar (1024–1048)
• Al-Malik ar-Rahman (1048–1055)

Kerman[edytuj | edytuj kod]

• Mu'izz ad-Daula (936–949)
• Adud ad-Daula (949–983)
• Samsam ad-Daula (983–998)
• Baha ad-Daula (998–1012)
• Kawwam ad-Daula (1012–1028)
• Imad ad-Din (1028–1048)
• Abu Mansur (1048–1056)

Dżibal[edytuj | edytuj kod]

• Imad ad-Daula (932–947)
• Rukn ad-Daula (947–977)

Hamadan i Isfahan[edytuj | edytuj kod]

• Mu'ajjad ad-Daula (977–983)
• Fachr ad-Daula (983–997)
• Szams ad-Daula (997–1021)

Rej[edytuj | edytuj kod]

• Fachr ad-Daula (977–997)
• Madżd ad-Daula (997–1029)

Ghaznawidzi[edytuj | edytuj kod]

• Alptigin (962–963)
• Abu Ishak Ibrahim (963–966)
• Bilgetigin (966–974/975)
• Böri (975–977)
• Sebüktigin (977–997)
• Ismaʾil Ibn Sebüktigin (997–998)
• Mahmud (998–1030)
• Muhammad (1030–1031)
• Masud Ibn Mahmud (1030–1041)
• Muhammad /po raz drugi/ (1041)
• Maudud Ibn Masud (1041–1050)
• Masud II (1050)
• Baha ad-Daula Ali (1050)
• Izz ad-Daula Abd al-Rashid (1053)
• Kiwam ad-Daula Tughril (1053)
• Dżalal ad-Daula Farruchzad (1053–1059)
• Zahir ad-Daula Ibrahim (1059–1099)
• Ala ad-Daula Masud III (1099–1115)
• Kemal ad-Daula Szirzad (1115)
• Sultan ad-Daula Arslanszah (1115–1118)
• Jamin ad-Daula Bahramszah (1118–1152)
• Mu’izz ad-Daula Chosrowszah (1152–1160)
• Tadż ad-Daula Chosrow Malik (1160–1187)

Wielcy Seldżucy[edytuj | edytuj kod]

• Tughril Beg 1055–1063
• Alp Arslan 1063–1072
• Dżalal ad-Dawlah Malikszah I 1072–1092
• Nasir ad-Din Mahmud I 1092–1094
• Rukn ad-Din Barkijaruk 1092–1104
• Mu’izz ad-Din Malikszah II 1104–1105
• Mohammad Tapar 1104–1118
• Mahmud II 1118–1120 (w Iraku do roku 1131)
• Mu’izz ad-Din Ahmad Sandżar 1118–1157

Chorezmszahowie[edytuj | edytuj kod]

• Anusztigin Gharcza'i (1077–1098)
• Kutb ad-Din Muhammad (1098–1128)
• Ala ad-Din Atsiz (1128–1156)
• Tadż ad-Dunja Il Arslan (1156–1172)
• Dżalal ad-Dunja Sultanszah (1172–1193, panował tylko w Chorasanie.)
• ’Ala ad-Din Tekesz (1172–1200, do 1193 panował tylko w Chorezmie)
• ’Ala ad-Din Muhammad II (1200–1220)
• Dżalal ad-Din Manguberti (1220–1231)

Ilchanidzi[edytuj | edytuj kod]

• Hulagu-chan (1256–1265)
• Abaka (1265–1282)
• Ahmad Tokudar (1282–1284)
• Argun-chan (1284–1291)
• Gajchatu (1291–1295)
• Bajdu (1295)
• Mahmud Ghazan (1295–1304)
• Oldżajtu (1304–1316)
• Abu Sa’id (1317–1335)

Timurydzi[edytuj | edytuj kod]

• Timur Chromy – 1369–1405

w Kabulu

• Pir Mohammad – 1405–1407

w Tabrizie

• Miranszah – 1405–1408

w Samarkandzie

• Chalil Sultan – 1405–1409
• Uług Beg – 1409–1449 (do roku 1447 jako wasal Szahrucha)
• Abd al-Latif – 1449–1450
• Abdallah Mirza – 1450–1451
• Abu Sa’id Mirza – 1451–1469
• Sultan Ahmad – 1469–1494
• Mahmud Sultan – 1494–1495
• Sultan Ma'sud – 1495–1499
• Bajsunkur Mirza – 1495–1497
• Ali Sultan – 1498–1500

w Heracie

• Szahruch 1405–1447 (od 1409 władca zwierzchni wszystkich Timurydów)
• Ala ad-Daula (1447 – 1448)
• Abu al-Kasim Babur – 1448–1457
• Szah Mahmud – 1457
• Sultan Ibrahim – 1457–1459
• Abu Sa’id Mirza – 1459–1469
• Husajn Bajkara – 1469–1506
• Badi az-Zaman i Muzaffar Husajn – 1506–1507

w Ferganie

• Umar Szajch II – 1469–1494
• Babur – 1494–1504

Iran nowożytny[edytuj | edytuj kod]

Safawidzi[edytuj | edytuj kod]

• Isma’il I (1501–1524)
• Tahmasp I (1524–1576)
• Isma’il II (1576–1577)
• Mohammad Chodabande (1577–1587)
• Abbas I Wielki (1587–1629)
• Safi I (1629–1642)
• Abbas II (1642–1666)
• Safi II (1666–1694)
• Sultan Husajn (1694–1722)

1722–1729 władza afgańskiej dynastii Hotaki[edytuj | edytuj kod]

• Mahmud Chan 1722–1725
• Aszraf Chan 1725–1729

Safawidzi[edytuj | edytuj kod]

• Tahmasp II (1729–1732)
• Abbas III (1732–1736)

Afszarydzi[edytuj | edytuj kod]

• Nadir Szah Afszar (1736–1747)
• Adil Szah (1747–1748)
• Ibrahim Afszar (1748)
• Szahruch Szah (1748–1749) (utracił władzę w 1749, lecz zachował tytuł szacha do 1796)

Zandowie[edytuj | edytuj kod]

• Karim Chan (1750–1779)
• Abu'l Fath Chan Zand (1779)
• Ali Murad Chan (1779)
• Mohammad Ali Chan (1779)
• Sadik Chan (1779–1782)
• Ali Murad Chan (1782–1785)
• Dżafar Chan (1785–1789)
• Lotf Ali Chan (1789–1794)

Kadżarowie[edytuj | edytuj kod]

• Agha Mohammad Chan Kadżar (1794–1797)
• Fath Ali Szah Kadżar (1797–1834)
• Mohammad Szah Kadżar (1834–1848)
• Naser ad-Din Szah Kadżar (1848–1896)
• Mozaffar ad-Din Szah Kadżar (1896–1907)
• Mohammad Ali Szah Kadżar (1907–1909)
• Ahmad Szah Kadżar (1909–1925)

Iran współczesny[edytuj | edytuj kod]

Pahlawi[edytuj | edytuj kod]

#	Imię		Lata życia		Czas rządów		Rodzice
			urodzony	zmarł	od	do
1	Reza Szah Pahlawi		16 marca 1878 Savadkuh	26 lipca 1944 Johannesburg	15 grudnia 1925	16 września 1941 abdykował	Abbas Ali Nousz Afrin
2	Mohammad Reza Pahlawi		26 października 1919 Teheran	27 lipca 1980 Kair	16 września 1941	11 lutego 1979 usunięty	Reza Szah Pahlawi Tadż ol-Moluk

Iran po 1979[edytuj | edytuj kod]

 Osobny artykuł: Islamska Republika Iranu.

Zobacz też[edytuj | edytuj kod]

• Prezydenci Iranu