French
DeutschWieża ciśnień w Kościanie – Wikipedia, wolna encyklopedia
 nr rej. 238/Wlkp./A z 7.7.2005 | |
 Widok ogólny | |
| Państwo | |
|---|---|
| Miejscowość | |
| Adres | ul. Czempińska 2 |
| Styl architektoniczny | |
| Ukończenie budowy | 1908 |
| Ważniejsze przebudowy | 2013 |
| Zniszczono | 1945 |
Położenie na mapie Kościana  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa wielkopolskiego  | |
Położenie na mapie powiatu kościańskiego  | |
 52°05′41,0856″N 16°39′32,0508″E/52,094746 16,658903 | |
Wieża ciśnień w Kościanie – wieża ciśnień znajdująca się przy ulicy Czempińskiej w Kościanie w województwie wielkopolskim.
Historia[edytuj | edytuj kod]
Historia kościańskich wodociągów sięga XV wieku, kiedy to drewnianymi rurami wodę kierowano na Rynek, a czerpał ją specjalny pracownik – lejwoda. W późniejszym okresie wykopano 10 studni miejskich. Poziom wód obniżał się w nich znacząco, w związku z czym mieszkańcy czerpali wodę bezpośrednio z kanału Obry, co skutkowało zachorowaniami, a nawet epidemią tyfusu (1896). W latach 1896-1904 wykopano więc studnie typu abisyńskiego, ale i one z czasem nie zaspokajały miejskiego zapotrzebowania na wodę. W 1902 rozpoczęto poszukiwania firmy, która kompleksowo rozwiąże kwestię zaopatrzenia Kościana w wodę. Wygrała koncepcja Xavera Geislera z Poznania. Wieża wraz z wodociągami została zbudowana w stylu neogotyckim, a cała sieć rozpoczęła działalność 18 listopada 1908[1].
Wieża ucierpiała w 1945, kiedy to została trafiona kilkoma pociskami czołgowymi – uszkodzony był dach, zbiornik na wodę i mury. Została wyremontowana i działała w pełni do lat 60. XX wieku, ale potem, w miarę otwierania kolejnych ujęć wodnych, stanowiła już tylko rezerwuar. Z eksploatacji wyłączono ją w latach 90. XX wieku, zaś w 2013 roku po gruntownym remoncie w jej wnętrzu powstała ścianka wspinaczkowa oraz obserwatorium astronomiczne[1].
Architektura[edytuj | edytuj kod]
Budowla ma 40 metrów wysokości i została założona na planie kwadratu o boku długości 8,76 metra. Stalowy, nitowany zbiornik wodny systemu Thiema (pojemność 250 m³) umieszczono na wysokości 25 metrów. Geisler, mimo rodzących się w architekturze tendencji modernistycznych stworzył dzieło mocno zindywidualizowane, o formach mocno historycznych. Prawdopodobną inspiracją dla formy wieży mógł być herb Kościana, jak również oddany do ruchu w 1892 londyński Tower Bridge. Cokół wykonano z łamanego kamienia w wątku cyklopowym, ściany z żółtej cegły, a detal z cegły czerwonej. Tarcza wodowskazu przypomina tarczę zegarową. Pod tarczą, w płycinie, umieszczono napis Wasserwerk Kosten (obecnie: Wieża ciśnień)[1].
W 1910 Stowarzyszenie Pruskich Architektów przyznało obiektowi nagrodę, jako najnowocześniejszemu w ówczesnych Niemczech[1].
7 lipca 2005 budowla została wpisana do rejestru zabytków (wraz z budynkiem stacji pomp i filtrów oraz domem kierownika wodociągów)[1]. Wieża była remontowana w latach 2011-2013. Obecnie mieszczą się w niej obserwatorium astronomiczne, ścianki wspinaczkowe i sala konferencyjna. Prawdopodobnie dach budowli jest jedynym na świecie obrotowym dachem obserwatorium astronomicznego o podstawie prostokątnej[2].
Obiekt otrzymał w 2015 wyróżnienie w konkursie Zabytek Zadbany, w kategorii adaptacja obiektów zabytkowych[3].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d e Katarzyna Wacławska, Per aqua ad astra, czyli... od wieży wodociągowej do wieży multimedialnej, w: Wielkopolski Biuletyn Konserwatorski, tom IV/2015, s. 309-317, ISBN 978-83-931388-9-0.
- ↑ Wieża ciśnień. Miejski Ośrodek Sportu i Rekreacji w Kościanie. [dostęp 2013-08-21]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-12-02)].
- ↑ Jolanta Goszczyńska, Wielkopolscy laureaci konkursu Generalnego Konserwatora Zabytków „Zabytek Zadbany” w latach 2013-2015, w: Wielkopolski Biuletyn Konserwatorski, tom IV/2015, s. 304, ISBN 978-83-931388-9-0.