French
DeutschWojna amerykańsko-meksykańska – Wikipedia, wolna encyklopedia
 Mapa kierunków wojsk | |||
| Czas | 25 kwietnia 1846 – 2 lutego 1848 | ||
|---|---|---|---|
| Miejsce | Teksas, Nowy Meksyk, Kalifornia; północna, środkowa i wschodnia część Meksyku | ||
| Przyczyna | roszczenia terytorialne USA, spory graniczne, aneksja Teksasu przez Stany Zjednoczone | ||
| Wynik | wygrana Stanów Zjednoczonych, Cesja meksykańska | ||
| Strony konfliktu | |||
| |||
| Dowódcy | |||
| |||
| Siły | |||
| |||
| Straty | |||
| |||
Wojna amerykańsko-meksykańska – regularna wojna lądowa oraz morska pomiędzy Stanami Zjednoczonymi a Meksykiem toczona w latach 1846–1848, której terenami działania były obszary od Kalifornii i Teksasu aż po ziemie na południe od meksykańskiej metropolii, oraz wybrzeża obu oceanów. Bezpośrednią przyczyną wojny było przyłączenie w 1845 zbuntowanej meksykańskiej prowincji – Republiki Teksasu, jako 28. amerykańskiego stanu. Teksas od 1836 funkcjonował jako niezależne państwo, utworzone przez amerykańskich osadników, niezadowolonych z meksykańskiej administracji rządowej. Skutkami wojny były utrata przez Meksyk połowy swojego terytorium oraz ustalenie granic na kontynencie.
Chronologia wydarzeń[edytuj | edytuj kod]
Rok 1845[edytuj | edytuj kod]
W marcu Kongres Stanów Zjednoczonych przychylił się do wielokrotnie ponawianej prośby mieszkańców Teksasu i proklamował Teksas jako 28. stan USA. Amerykanie wysłali do Meksyku negocjatorów, którzy mieli zaproponować wykupienie Kalifornii i Nowego Meksyku za 30 mln dolarów. Meksykanie odmówili przyjęcia delegacji. Oficjalnie Teksas został przyłączony do Unii pod koniec roku.
Rok 1846[edytuj | edytuj kod]
W obronie terytorium prawnie meksykańskiego wystąpił gen. Santa Anna i wkroczył do Teksasu z wojskiem. Stany Zjednoczone w odpowiedzi na to wysłały do Teksasu gen. Zachary’ego Taylora. Incydent pomiędzy żołnierzami obu armii na wiosnę 1846 zapoczątkował wojnę[1]. Po początkowych sukcesach Meksykanie ulegli wojskom generała Taylora, który wyparł armię meksykańską za rzekę Rio Grande.
Rok 1847[edytuj | edytuj kod]
Styczeń[edytuj | edytuj kod]
Wojska USA opanowały Kalifornię. Na tych terenach armia składała się właściwie tylko z pospolitego ruszenia, a przy zdobywaniu wybrzeża wydatnie pomagały amerykańskie okręty. Dotychczasowe potyczki i ściganie się armii po preriach i pustyniach zamieniły się w regularną wojnę, która przeniosła się na tereny dzisiejszego Meksyku. Gen. Santa Anna został pobity pod Buena Vista przez wojska Taylora, a później – w serii nieudanych bitew po drodze do stolicy i w samym mieście Meksyk – przez gen. Winfielda Scotta.
22-23 lutego[edytuj | edytuj kod]
Pierwsza wielka bitwa – bitwa pod Buena Vista, w której zostały rozbite siły meksykańskie. Po tej bitwie gen. Taylor został obwołany bohaterem narodowym. Teatr działań – północny Meksyk. Bitwa poprzedzona morskim desantem amerykańskiej armii lądowej na wybrzeżu na wysokości miasta Monterrey.
Kwiecień[edytuj | edytuj kod]
Bitwa pod Cerro Gordo mająca decydujące znaczenie dla wyniku wojny. Jednak Buena Vista była bardziej świętowana przez Amerykanów jako pierwsze większe zwycięstwo.
Lato[edytuj | edytuj kod]
Druga inwazja morska Amerykanów. Nastąpiła na południe od miasta Meksyk, w rejonie Veracruz (główny port kraju). Obiema operacjami dowodził gen. Scott.
Veracruz było przed tą wojną dużym, szybko rozwijającym się miastem, zamieszkanym w dużej części przez ludność europejską i kreolską. Było to ważne centrum kulturalne, jeden z największych portów na wschodnim wybrzeżu obu Ameryk. Amerykanie, nie zważając nawet na apel konsulów innych krajów by ewakuować przynajmniej kobiety i dzieci, zrujnowali miasto ostrzałem z armat z pokładów swoich statków, a następnie weszli do bezbronnych ruin, by dokonać rzezi na ludności cywilnej.
8 września[edytuj | edytuj kod]
Bitwa pod Molino del Rey (Królewski Młyn), osadą leżącą na południowym podejściu do miasta Meksyk, dosyć silnie ufortyfikowaną, w której ponoć znajdować się miała odlewnia dział. De facto był to jeden z wielu punktów oporu, przy pomocy którego Meksykanie próbowali powstrzymać nacierającą z południa amerykańską Armię Inwazyjną pod dowództwem gen. Winfielda Scotta. Scott sądząc, że w Molino del Rey znajduje się meksykański park artyleryjski, zboczył nieco z trasy szykując się do szybkiego uderzenia na osadę, omijając silnie umocniony zamek Chapultepec. Grupa operacyjna gen. Wortha (ok. 3500 ludzi) zaatakowała Molino del Rey nad ranem 8 września. Jak się miało okazać, Meksykanie byli doskonale przygotowani do obrony i w początkowej fazie walki zadali Amerykanom ciężkie straty. Po kilku godzinach zaciekłych walk Amerykanie zdołali wyprzeć Meksykanów z osady i opanować ich umocnienia, a następnie uderzyć na pobliską wioskę Casa Mata, również silnie bronioną.
Artyleria meksykańska ze wspomnianego zamku Chapultepec przez całą bitwę ostrzeliwała intensywnie Amerykanów, co jeszcze bardziej powiększyło ich straty. Kiedy w końcu Meksykanie zostali wyparci z obu osad, okazało się, że w Molino del Rey nie było żadnego parku artyleryjskiego, wojska Scotta straciły 800 ludzi z najlepszych jednostek, a opanowane punkty oporu i tak trzeba było opuścić. Meksykanie stracili ok. 2000 zabitych lub rannych, a ok. 700 trafiło do niewoli.
Dowodzący armią meksykańską gen. Santa Anna sądził, że celem uderzenia amerykańskiego był zamek Chapultepec (rzeczywiście atakowany przez grupę pozoracyjną), uznał iż odniósł sukces i rozgłosił to w meksykańskich gazetach. Amerykanie również uznali tę bitwę za zwycięstwo, ponieważ zdobyli obie osady.
12 września Amerykanie zaatakowali zamek Chapultepec i zdobyli go po krótkiej, choć gwałtownej walce, wycinając w pień obrońców, w tym broniących zamku kadetów ze znajdującej się tam szkoły wojskowej. Obrońcy szkoły są czczeni do dziś jako „bohaterskie dzieci” (Los Ninos Heroes).
14 września[edytuj | edytuj kod]
Wojska USA zajęły miasto Meksyk.
2 lutego 1848[edytuj | edytuj kod]
Podpisany został traktat pokojowy w Guadalupe Hidalgo. Meksyk oddał USA ponad połowę swego terytorium (Kalifornia, Teksas, Nowy Meksyk, Arizona, Nevada, Utah, Wyoming, Kolorado), w sumie 1,35 mln km², w zamian za 15 mln dolarów oraz anulowanie długów (w 1853 roku gen. Santa Anna w obliczu bankructwa kraju sprzedał jeszcze Amerykanom za 10 mln dolarów południową część dzisiejszej Arizony, co na trwałe ustaliło granice na kontynencie).
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Uchwała Kongresu o wypowiedzeniu wojny: An Act providing for the Prosecution of the existing War between the United States and the Republic of Mexico
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Jarosław Wojtczak: Meksyk 1847 – seria: Historyczne Bitwy. Warszawa: Bellona, 1998.