Wunderwaffe – Wikipedia, wolna encyklopedia

Wunderwaffe (z niem. cudowna broń) – wyrażenie, które zostało sformułowane przez propagandę hitlerowską w Niemczech w czasie II wojny światowej (1939–1945). Oznaczało zaawansowaną technologicznie tajną broń o wielkiej sile, która będzie w stanie przechylić szalę zwycięstwa na stronę przegrywającej na wszystkich frontach III Rzeszy.

Termin wunderwaffe był w większym stopniu chwytem propagandowym niż realnym projektem, nigdy nie doszło bowiem do jej wdrożenia w kształcie oficjalnie zapowiadanym, zrealizowano praktycznie tylko nieliczne projekty.

Opinie, co mogło było kryć się pod określeniem wunderwaffe, są rozmaite.

Projekty zrealizowane[edytuj | edytuj kod]

• Panzerkampfwagen VI Tiger,
• Panzerkampfwagen VI B Königstiger,
• Samoloty-pociski V1, rakiety V2 i działo V3 albo ich następcy,
• Rakietowy samolot myśliwski Messerschmitt Me 163 Komet, napędzany silnikiem rakietowym – jedyny samolot o napędzie rakietowym, który został zastosowany praktycznie na polu walki, jednak z wątpliwym efektem wojskowym (duża awaryjność i stosunkowo niska skuteczność)^[1],
• Myśliwce odrzutowe Heinkel He 162 Volksjäger oraz Messerschmitt Me 262 Schwalbe,
• Odrzutowy samolot rozpoznawczo-bombowy Arado Ar 234.

Projekty eksperymentalne[edytuj | edytuj kod]

• Rakieta balistyczna A-9/A-10 konstrukcji Wernhera von Brauna. Projekt balistycznej rakiety międzykontynentalnej A-10 był pierwszym tego typu na świecie, umożliwiał on osiągnięcie celów w odległości do 4800 km w czasie 45 minut. Rakieta miała osiągać pułap 24 km i zawierać w głowicy bojowej 1000 kg amatolu. Według najnowszych danych elementy tego pocisku (oraz paliwo) były projektowane, budowane i testowane na obszarze obecnej RP najprawdopodobniej w fabrykach zbudowanych przez Niemców w kopalniach węgla kamiennego w Wałbrzychu, podziemiach Zamku Książ i w kompleksie Riese położonym w Górach Sowich, do których wejścia zostały zawalone, zasypane oraz być może zaminowane tuż przed wkroczeniem Armii Czerwonej na te tereny^[2]. Dla potrzeb rakiet balistycznych (w tym A 4) budowano testowe stanowisko startowe nr 7 (niem. Prüfstand VII) na poligonie rakietowym w Peenemünde, poważnie uszkodzone podczas alianckiego nalotu bombowego w sierpniu 1944, a po wojnie rozmontowane i wywiezione przez Sowietów do ZSRR.

W laboratoriach umieszczonych pod ziemią, a także w piwnicach i labiryntach korytarzy m.in. pod pijalnią wód mineralnych w Szczawnie Zdroju, prowadzono także w komorach ciśnieniowych i basenach z zimną wodą eksperymenty na więźniach obozu koncentracyjnego Dachau w celu zbadania wpływu ekstremalnie niskiego ciśnienia i niskiej temperatury na ciało człowieka na wysokości 24 000 metrów.

• Broń jądrowa – niemieckie nadzieje na skonstruowanie tego typu broni związane były z noblistą i fizykiem Wernerem Heisenbergiem i jego współpracownikami (Kurt Diebner, Erich Bagge, Otto Haxer, Karl Witzel i Wilhelm Rein). Mimo pewnych postępów program nie miał jednak szans na realizację – głównie z powodu braku odpowiedniego finansowania badań przez państwo oraz bazy naukowo-technicznej (kadra, ośrodki eksperymentalne, brak wystarczającej ilości materiałów rozszczepialnych). W porównaniu do zaawansowania amerykańskiego projektu Manhattan w 1945 niemiecki program atomowy znajdował się ok. roku 1942^{[potrzebny przypis]}.
• Samolot pionowego startu Focke-Wulf Fw Triebflügel skonstruowany w układzie latającego śmigła o zmiennej geometrii (na końcu łopat umieszczonego z przodu samolotu śmigła znajdowały się miniaturowe silniki strumieniowe nadające mu ruch rotacyjny).
• Samolot turboodrzutowy Horten Ho 229 (Gotha Go 229), skonstruowany w układzie latającego skrzydła – oblatano dwa prototypy (pierwszy jako bezsilnikowy), kilka dalszych znajdowało się w budowie.
• Samolot przechwytujący skonstruowany w systemie VTOL Heinkel Wespe – połączenie konstrukcji helikoptera i pocisku rakietowego, napęd w postaci silnika tłokowego, samolot miał startować bez użycia lotniska z ukrytej lokalizacji i błyskawicznie przechwytywać obce samoloty.
• Rakietowy system przeciwlotniczy Wasserfall, złożony z kierowanych pocisków typu ziemia-powietrze, zbudowanych na bazie miniaturowych wersji rakiet V-2. Pierwsze próbne wystrzelenie pocisku nastąpiło 29 lutego 1944 w ośrodku w Peenemünde. Dokonano w sumie 35 testowych startów. Planowano seryjną produkcję pocisków w nowej podziemnej fabryce w Bleicherode, której wskutek klęski III Rzeszy w 1945 nie wybudowano.
• Myśliwiec odrzutowy napędzany pyłem węglowym Lippisch P.13a, konstrukcji Alexandra Lippischa. Samolot według projektu mógł przelecieć 45 minut na 800 kg węgla ze zmienną prędkością od 850 km/h do 1250 km/h.
• Bombowiec strategiczny Amerika Bomber, projekt dotyczył skonstruowania samolotu w celu rażenia celów w skali globalnej, w szczególności na terenie USA – niezrealizowany praktycznie w pierwotnych założeniach, z powodu braku technologii umożliwiającej wytworzenie silników odrzutowych bądź tłokowych o odpowiedniej wydajności. Wykonano zaledwie dwa prototypy będące przeróbkami samolotów bombowych Junkers Ju 290 i Messerschmitt Me 264. Według konstruktorów, jeden z nich wykonał na początku 1944 testowy lot z atlantyckiego wybrzeża Francji, z lotniska w Mont-de-Marsan, i dotarł na odległość 20 km od Nowego Jorku – jednak współcześnie jest to podawane w wątpliwość.
• Załogowa wersja pocisku V1, Fieseler Fi 103R Reichenberg IV, mająca służyć do ataków samobójczych na samoloty aliantów i wybrane cele. Program lotów samobójczych Selbstopfermänner planowano wdrożyć pod koniec wojny w 1945. Oficjalnie niemieckie władze wojskowe używały eufemizmu „taranowanie”, jednakże możliwości wydostania się pilota z rakiety były praktycznie żadne, z uwagi na dużą prędkość oraz fakt, iż osłona kabiny znajdowała się tuż pod wlotem silnika odrzutowego, dodatkowo odchylając się jedynie o 45 stopni, co uniemożliwiało szybkie opuszczenie kabiny przez pilota i wylądowanie na spadochronie. Ogółem przeszkolono 70 pilotów i wyprodukowano 175 maszyn Fieseler Fi 103R Reichenberg IV, nigdy jednak nie doszło do praktycznego ich zastosowania na polu walki. Piloci przeszkoleni w programie Selbstopfermänner bywali porównywani do japońskich kamikadze. Sam pocisk Fieseler Fi 103R Reichenberg IV był niemalże identyczny jak japoński Yokosuka MXY7 Ohka, używany przez japońskich pilotów-samobójców, z tą różnicą, iż kabina japońskiego pilota była zaśrubowywana, uniemożliwiając opuszczenie pocisku w trakcie lotu, natomiast kabina w niemieckim pocisku dawała teoretyczną szansę na ucieczkę, choć w praktyce niewykonalną.
• Noktowizory dla piechoty i pojazdów pancernych. Prowadzono próby, jednak najprawdopodobniej ani razu nie wykorzystano ich w warunkach bojowych^[3].

Wunderwaffe III Rzeszy[edytuj | edytuj kod]

Marynarka wojenna[edytuj | edytuj kod]

Lotniskowce[edytuj | edytuj kod]

• Graf Zeppelin (1938) – 33 550-tonowy lotniskowiec, którego stępkę podłożono w 1936; nigdy nie został ukończony.
• Flugzeugträger B – planowany okręt siostrzany „Grafa Zeppelina”; zezłomowany przed spuszczeniem na wodę.
• Lotniskowiec I (1942) – planowany 56 500-tonowy lotniskowiec, przeznaczony do celów transportowych; zrezygnowano z jego budowy przed rozpoczęciem prac.

Okręty wojenne[edytuj | edytuj kod]

• Pancerniki typu H – seria proponowanych okrętów wojennych, kończąc na H-44 – 140 000-tonowym okręcie uzbrojonym w osiem, 20-calowych dział. Tylko dwóm sztukom podłożono stępki; później zezłomowane.

U-booty – strefa oceaniczna[edytuj | edytuj kod]

• Rocket U-boot – planowany morski system balistyczny; projekt został zaniechany.
• Okręty podwodne typu XXVIII – U-Booty zaprojektowane na napęd niezależny od powietrza; wraz z końcem wojny kilka U-bootów tego typu było już budowanych.
• Okręty podwodne typu XXI Elektroboote – pierwsze U-booty zaprojektowane do całkowitych operacji podwodnych, wybudowano 118 sztuk.
• Okręty podwodne typu XXIV – planowane U-booty z napędem niezależnym od powietrza.
• Okręty podwodne typu XXVI – U-Booty zaprojektowane na napęd niezależny od powietrza; wraz z końcem wojny kilka U-bootów tego typu było już budowanych.
• Celowniki noktowizyjne dla artylerii przeciwlotniczej U-bootów – zamontowane na kilkunastu jednostkach.

U-booty – strefa przybrzeżna[edytuj | edytuj kod]

• Okręty podwodne typu XXII – U-booty zaprojektowane na napęd niezależny od powietrza; dwie sztuki były w budowie.
• Okręty podwodne typu XXIII (Elektroboote) – typ U-bootów zaprojektowany do prowadzenia działań wojennych w strefie przybrzeżnej; wybudowano 67 sztuk.
• Okręty podwodne typu XXV – typ U-bootów zaprojektowany do prowadzenia działań wojennych w strefie przybrzeżnej, zbudowane miały być wyłącznie z części elektronicznych.

Lotniskowce podwodne[edytuj | edytuj kod]

• Typ XI – U-booty zaprojektowane do transportowania wodnosamolotów typu Arado Ar 231; czterem sztukom podłożono stępki; z dalszych prac zrezygnowano pod koniec wojny.

Wojska lądowe[edytuj | edytuj kod]

Broń przeciwlotnicza[edytuj | edytuj kod]

• Flakpanzer Kugelblitz (Piorun kulisty) – samobieżne działo przeciwlotnicze.

Broń przeciwpancerna[edytuj | edytuj kod]

• Sturer Emil – niszczyciel czołgów.

Czołgi superciężkie[edytuj | edytuj kod]

• Landkreuzer P. 1000 Ratte (Szczur) – planowany czołg superciężki, ważący ok. 1000 ton i uzbrojony w dwa działa kalibru 280 mm, jedno działo przeciwpancerne kalibru 128 mm, osiem działek przeciwlotniczych kalibru 20 mm oraz dwa ckm-y kalibru 15 mm – rozpoczęto budowę jednego prototypu, którego nigdy nie ukończono.
• Landkreuzer P. 1500 Monster (Potwór) – proponowany projekt superciężkiego działa samobieżnego, ważącego ok. 1500 ton i uzbrojonego w działa Schwerer Gustav/Dora kalibru 802 mm.
• Panzer VII Löwe (Lew) – planowany czołg superciężki, ważący 90 ton i uzbrojony w działo kalibru 105 mm.
• Panzer VIII Maus (Mysz) – czołg superciężki, ważący 180 ton i uzbrojony w dwa działa kalibru 128 mm i 75 mm; dwa prototypy zostały ukończone.
• Panzerkampfwagen E-100 – planowany czołg superciężki, ważący 140 ton; uzbrojenie tego czołgu miały stanowić działa różnego kalibru (128, 149 lub 170 mm).

Lotnictwo[edytuj | edytuj kod]

Szybowce[edytuj | edytuj kod]

• Junkers Ju 322 Mammut (Mamut) – ciężki szybowiec transportowy w układzie latające skrzydło.

Samoloty[edytuj | edytuj kod]

Samoloty z silnikami tłokowymi[edytuj | edytuj kod]

• Focke-Achgelis Fa 269 – planowany zmiennowirnikowiec VTOL.
• Focke-Wulf Ta 152 – wysokościowy myśliwiec przechwytujący.
• Focke-Wulf Ta 400 – planowany samolot typu Amerika Bomber z sześcioma silnikami gwiazdowymi i dwoma silnikami odrzutowymi o zasięgu 13000 km (jako bombowiec).
• Heinkel He 111 Z – pięciosilnikowy samolot-holownik zbudowany na bazie He 111.
• Heinkel He 274 – bombowiec zdolny do latania na dużych wysokościach z czterema silnikami tłokowymi o maksymalnym zasięgu 3440 km.
• Heinkel He 277 – planowany, zaawansowany bombowiec dalekiego zasięgu, typu Amerika Bomber; posiadać miał cztery silniki gwiazdowe BMW 801.
• Junkers Ju 390 – Amerika Bomber z sześcioma silnikami gwiazdowymi, o zasięgu 9700 km.
• Junkers Ju 488 – ciężki bombowiec z czterema silnikami gwiazdowymi, o zasięgu 3395 km.
• Messerschmitt Me 264 – Amerika Bomber z czterema silnikami gwiazdowymi, o zasięgu 15 000 km.
• Messerschmitt Me 323 Gigant (Olbrzym) – ciężki samolot transportowy z 6 silnikami tłokowymi.

Samoloty odrzutowe i rakietowe[edytuj | edytuj kod]

• Arado Ar 234 – pierwszy operacyjny bombowiec z napędem turboodrzutowym.
• Arado E.555 – planowany Amerika Bomber z napędem turboodrzutowym.
• Bachem Ba 349 Natter (Żmija) – rakietowy myśliwiec przechwytujący pionowego startu.
• Blohm & Voss P.178 – odrzutowy bombowiec nurkujący.
• DFS 194 – doświadczalny bezogonowy samolot rakietowy.
• DFS 228 – doświadczalny samolot rozpoznawczy z napędem rakietowym.
• DFS 346 – doświadczalny samolot z napędem rakietowym i skrzydłami skośnymi.
• Fieseler Fi 103R Reichenberg – załogowa wersja samolotu-pocisku V 1.
• Focke-Wulf Fw Triebflügel (Napędzane Skrzydła) – planowany myśliwiec przechwytujący pionowego startu z napędem strumieniowym.
• Focke-Wulf Ta 183 Huckebein – planowany odrzutowiec ze skrzydłami skośnymi i silnikiem turboodrzutowym.
• Focke-Wulf Ta 283 – planowany myśliwiec z napędem strumieniowym i skrzydłami skośnymi.
• Heinkel He 162 Volksjäger (Myśliwiec Ludowy) – myśliwiec odrzutowy.
• Heinkel He 176 – eksperymentalny samolot z napędem rakietowym.
• Heinkel He 178 – pierwszy na świecie samolot z napędem turboodrzutowym.
• Heinkel He 280 – pierwszy bojowy samolot z napędem turboodrzutowym; nie wszedł do służby.
• Heinkel He 343 – planowany cztero-silnikowy bombowiec odrzutowy, oparty na modelu Arado Ar 234.
• Henschel Hs 132 – planowany odrzutowy bombowiec nurkujący i myśliwiec przechwytujący.
• Horten Ho 229 – samolot myśliwski typu latające skrzydło z napędem turboodrzutowym.
• Horten H.XVIII – planowany samolot typu latające skrzydło.
• Junkers EF 132 – planowany bombowiec odrzutowy.
• Junkers Ju 287 – bombowiec turboodrzutowy ze skrzydłem o skosie ujemnym.
• Lippisch P.13a – planowany naddźwiękowy myśliwiec przechwytujący ze skrzydłem delta i silnikiem strumieniowym.
• Lippisch P.13b – planowany naddźwiękowy myśliwiec przechwytujący ze skrzydłem delta i silnikiem strumieniowym bazujący na samolocie Lippisch P.13a.
• Messerschmitt Me 109 TL – myśliwiec turboodrzutowy zaprojektowany jako alternatywna wersja Me 262.
• Messerschmitt Me 163 Komet (Kometa) – pierwszy operacyjny myśliwiec rakietowy.
• Messerschmitt Me 262 Schwalbe (Jaskółka) – pierwszy operacyjny samolot z napędem turboodrzutowym.
• Messerschmitt Me 263 – myśliwiec rakietowy będący rozwinięciem Me 163.
• Messerschmitt Me P.1101 – doświadczalny samolot myśliwski z płatem skośnym i napędem turboodrzutowym.
• Messerschmitt Me P.1106 – projekt myśliwca opartego na samolocie Messerschmitt Me P.1101.
• Silbervogel (Srebrny Ptak) – projekt suborbitalnego bombowca antypodalnego z napędem rakietowym.

Śmigłowce[edytuj | edytuj kod]

• Flettner Fl 184 – wiatrakowiec przeciwpodwodny i nocny helikopter zaopatrzeniowy.
• Flettner Fl 185 – śmigłowiec eksperymentalny.
• Flettner Fl 265 – śmigłowiec eksperymentalny.
• Flettner Fl 282 Kolibri (Koliber) – śmigłowiec rozpoznawczo-łącznikowy.
• Focke Achgelis Fa 223 Drache (Smok) – śmigłowiec wielozadaniowy.
• Focke-Wulf Fw 61 – śmigłowiec eksperymentalny.

Broń jądrowa[edytuj | edytuj kod]

• Projekt atomowy III Rzeszy (Uranverein, Uranprojekt).

Artyleria[edytuj | edytuj kod]

• Schwerer Gustav – 800-milimetrowe działo kolejowe.
• V-3 Hochdruckpumpe – (Pompa Wysokociśnieniowa), nadarmata.

Pociski[edytuj | edytuj kod]

• Seria Aggregate
  • A 1 – eksperymentalna rakieta na paliwo ciekłe.
  • A 2 – rakieta eksperymentalna, stabilizowana żyroskopem.
  • A 3 – rakieta eksperymentalna z nawigacją bezwładnościową.
  • A 4/V-2 – pierwszy pocisk balistyczny oraz pierwszy obiekt, z którym wiązano możliwość lotów kosmicznych.
  • A 4b – wersja rakiety A 4 wyposażona w skrzydła zwiększające zasięg.
  • A 5 – eksperymentalna rakieta wielokrotnego użycia.
  • A 6 – pomniejszona wersja rakiety A4b.
  • A 7 – pomniejszona wersja rakiety A4.
  • A 8 – planowany podwodny system balistyczny.
  • A 9 – planowana wersja rakiety A 4 wyposażona w skrzydła zwiększające zasięg.
  • A 10 – projekt rakiety nosiciela, będącej pierwszym stopniem dwustopniowego międzykontynentalnego pocisku A 9/A 10.
• Enzian – dwustopniowy kierowany pocisk rakietowy ziemia-powietrze.
• Feuerlilie F-25 (Ognista Lilia) – doświadczalny kierowany pocisk rakietowy.
• Feuerlilie F-55 (Ognista Lilia) – jedno- lub dwustopniowy kierowany naddźwiękowy pocisk rakietowy.
• Fieseler Fi 103/V-1/Vergeltungswaffe 1 – kierowany samolot-pocisk.
• Fliegerfaust (Pięść Lotnicza) / Luftfaust (Powietrzna Pięść) – pierwszy przenośny przeciwlotniczy zestaw rakietowy.
• Fritz X – kierowana bomba przeciwpancerna.
• Henschel Hs 117 Schmetterling (Motyl) – kierowany dwustopniowy pocisk rakietowy ziemia-powietrze.
• Henschel Hs 117H – kierowany pocisk rakietowy powietrze-powietrze.
• Henschel Hs 293 – kierowana uskrzydlona bomba rakietowa.
• Henschel Hs 294 – kierowana uskrzydlona bombotorpeda rakietowa.
• Henschel Hs 298 – kierowany pocisk rakietowy powietrze-powietrze.
• Panzerblitz – niekierowany lotniczy przeciwpancerny pocisk rakietowy.
• R 4/M Orkan – niekierowany pocisk rakietowy powietrze-powietrze.
• Rheinbote (Wysłannik Renu) – czterostopniowy pocisk balistyczny ziemia-ziemia.
• Rheintochter (Córka Renu) – kierowany pocisk rakietowy ziemia-powietrze.
• Ruhrstahl X-4 – kierowany pocisk rakietowy powietrze-powietrze.
• Taifun (Tajfun) – niekierowany przeciwlotniczy pocisk rakietowy.
• Wasserfall Ferngelenkte Flakrakete – naddźwiękowy rakietowy kierowany pocisk przeciwlotniczy.
• Werfer-Granate 21 – niekierowany pocisk rakietowy powietrze-powietrze, wersja rakiety artyleryjskiej 21 cm Wgr. 42 Spr.
• Torpeda G7es – torpeda akustyczna, wykorzystywana przez U-booty.

Broń orbitalna[edytuj | edytuj kod]

• Broń słoneczna – teoretyczna broń III Rzeszy, działająca na zasadzie reflektora parabolicznego odbijającego promienie słoneczne.

Broń strzelecka i artyleryjska[edytuj | edytuj kod]

• Jagdfaust – salwowy granatnik bezodrzutowy montowany na Me 163.
• Mauser MG 213 – 20-milimetrowe rewolwerowe działko lotnicze.
• Mauser MG 213C – 30-milimetrowe rewolwerowe działko lotnicze.
• Sturmgewehr 44 – pierwszy karabin szturmowy.
• Krummlauf – „zakrzywiona lufa” montowana przy karabinie Sturmgewehr 44.
• Sturmgewehr 45 – prototyp karabinu szturmowego.

Wyposażenie techniczne[edytuj | edytuj kod]

• Zielgerät 1229 „Vampir” – celownik noktowizyjny mocowany przy karabinie Sturmgewehr 44.
• FG 1250 – wyposażenie noktowizyjne w pojazdach pancernych (czołgach).

Broń propagandowa[edytuj | edytuj kod]

• Die Glocke.
• Haunebu.

Współczesność[edytuj | edytuj kod]

Współcześnie mianem Wunderwaffe określany jest ukryty atut, który może zapewnić zwycięstwo.

W grach komputerowych Call of Duty: World at War i Call of Duty: Black Ops, w trybie zombie, znajduje się broń o nazwie Wunderwaffe DG-2. Jest to rodzaj karabinu, który strzela wiązkami prądu elektrycznego.

Kontrowersje[edytuj | edytuj kod]

Tę sekcję należy dopracować: od 2017-12 → zweryfikować treść i dodać przypisy, → poprawić styl – powinien być encyklopedyczny. Dokładniejsze informacje o tym, co należy poprawić, być może znajdują się w dyskusji tej sekcji. Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tej sekcji.

Istnieją niepotwierdzone relacje i doniesienia mówiące o innych eksperymentalnych projektach, rzekomo mających znajdować się w fazie testów, będących często tematem literatury fantastycznonaukowej. Brak jednak dokumentów i rzetelnej literatury źródłowej aby uznać je za prawdziwe (np. z uwagi na nikłe zaawansowanie niemieckiego programu atomowego):

• Rzekome pojazdy latające wyprzedzające swoją epokę. Miały one wyglądać podobnie do stereotypowego UFO. Pojazdy działać miały dzięki energii nuklearnej i latać z użyciem silnika antygrawitacyjnego (konstrukcja wysokości ok. 2 m), opartego na „głównej części” zwanej dzwonem (die Glocke). Za bazę produkcyjno-startową dla „spodków” miał służyć kompleks Riese znajdujący się w Górach Sowich w Polsce. Początkiem powyższych rewelacji była książka Igora Witkowskiego Supertajne bronie Hitlera, wydana w 1997 roku. Najnowsze badania sensacyjnej historii o tzw. niemieckich UFO i programie Die Glocke (Dzwon) skłaniają się ku tezie, że jest to mistyfikacja.

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

• Roger Ford: Tajne bronie III Rzeszy. Warszawa: Dom Wydawniczy Bellona, 2000. ISBN 83-11-09090-4.brak strony w książce
• Łukasz Golowanow: Messerschmitt Me 163 Komet. konflikty.pl, 2008-02-12. ISSN 2082-7903. (pol.).
• Łukasz Męczykowski: Wunderwaffe – "cudowna" broń III Rzeszy. Część 1. Konflikty.pl, 2009-09-19. ISSN 2082-7903. (pol.).

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

• Nowa Szwabia i projekt Chronos. greendevils.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-09-04)].. Fantastycznonaukowe teorie dotyczące Wunderwaffe: