Złota Palma – Wikipedia, wolna encyklopedia

Złota Palma
Palme d’or
Ilustracja
Przyznający

Międzynarodowy Festiwal Filmowy w Cannes

Państwo

 Francja

Lokalizacja

Cannes

Pierwsze rozdanie

1955

Strona internetowa

Złota Palma (fr. Palme d’Or) – nagroda filmowa przyznawana przez jury konkursu głównego na Międzynarodowym Festiwalu Filmowym w Cannes dla najlepszego filmu sekcji konkursowej. Przyznawana od 1939, jest jedną z najstarszych i najbardziej prestiżowych nagród filmowych na świecie. Przez krytyków uznawana jest za filmowy odpowiednik literackiej Nagrody Nobla.

Historia nagrody[edytuj | edytuj kod]

W latach 1939–1954 oraz 1964–1974 funkcjonowała pod pierwotną nazwą Wielka Nagroda Festiwalu (fr. Grand prix du festival). W niektórych edycjach festiwalu nagradzano więcej niż jeden film.

Statystyki[edytuj | edytuj kod]

Amerykanin Michael Moore ze Złotą Palmą za film dokumentalny Fahrenheit 9/11 (2004).
Szwed Ruben Östlund ze Złotą Palmą za film The Square (2017).

Najwięcej filmów wyróżnionych Złotą Palmą pochodziło ze Stanów Zjednoczonych (aż 22). Jedynymi nagrodzonymi filmami wyreżyserowanymi przez kobiety były: Czerwone łąki (1945) Bodil Ipsen, Fortepian (1993) Jane Campion, Titane (2021) Julii Ducournau i Anatomia upadku (2023) Justine Triet. Dwukrotnie Złotą Palmę przyznano filmom dokumentalnym - były to Świat milczenia (1956) Jacques-Yves’a Cousteau i Louisa Malle’a oraz Fahrenheit 9/11 (2004) Michaela Moore’a.

Jak dotychczas dziewięciokrotnie przyznano Złotą Palmę dwa razy dla tego samego reżysera. Do elitarnego grona podwójnych zwycięzców należą w kolejności alfabetycznej:

Dwukrotnie otrzymali tę nagrodę polscy twórcy filmowi: Andrzej Wajda za Człowieka z żelaza (1981) i Roman Polański za Pianistę (2002).

Zestawienie państw, których filmy zdobyły Złotą Palmę lub analogiczną Wielką Nagrodę Festiwalu (Grand prix du festival), przyznawaną w latach 1939–1954 oraz 1964–1974 (stan na wrzesień 2022), przedstawia się następująco:

Państwo Złota Palma Wielka Nagroda Łącznie
 Stany Zjednoczone 13 9 22
 Francja 9 6 15
 Wielka Brytania 4 7 11
 Włochy 5 6 11
 Japonia 4 1 5
 Szwecja 3 2 5
 Dania 2 1 3
 Austria 2 2
 Belgia 2 2
 Jugosławia 2 2
 Polska 2 2
 RFN 2 2
 Turcja 2 2
 ZSRR 1 1 2
 Algieria 1 1
 Brazylia 1 1
 Chiny 1 1
 Czechosłowacja 1 1
 Grecja 1 1
 Hiszpania 1 1
 Indie 1 1
 Iran 1 1
 Korea Południowa 1 1
 Meksyk 1 1
 Nowa Zelandia 1 1
 Rumunia 1 1
 Szwajcaria 1 1
 Tajlandia 1 1

Laureaci Złotej Palmy[edytuj | edytuj kod]

Rok Film Reżyseria Kraj pochodzenia
1939 Union Pacific Cecil B. DeMille  Stany Zjednoczone*
1940-
1945
Festiwal nie odbył się.
1946 Spotkanie (Brief Encounter) David Lean  Wielka Brytania*
Skandal (Hets) Alf Sjöberg  Szwecja*
Ostatnia szansa (Die letzte Chance) Leopold Lindtberg  Szwajcaria*
Stracony weekend (The Lost Weekend) Billy Wilder  Stany Zjednoczone
Maria Candelaria (María Candelaria) Emilio Fernández  Meksyk*
Ludzie bez skrzydeł (Muži bez křídel) František Čáp  Czechosłowacja*
Miasto na dole (नीचा नगर / Neecha Nagar) Chetan Anand  Indie*
Czerwone łąki (De røde enge) Bodil Ipsen i Lau Lauritzen młodszy  Dania*
Rzym, miasto otwarte (Roma, città aperta) Roberto Rossellini  Włochy*
Symfonia pastoralna (La symphonie pastorale) Jean Delannoy  Francja*
Wielki przełom (Великий перелом / Wielikij pieriełom) Fridrich Ermler  ZSRR*
1947 Antoni i Antonina (Antoine et Antoinette) Jacques Becker  Francja
Krzyżowy ogień (Crossfire) Edward Dmytryk  Stany Zjednoczone
Dumbo Ben Sharpsteen  Stany Zjednoczone
Potępieńcy (Les maudits) René Clément  Francja
Rewia na Broadwayu (Ziegfeld Follies) Vincente Minnelli  Stany Zjednoczone
1948
Festiwal nie odbył się.
1949 Trzeci człowiek (The Third Man) Carol Reed  Wielka Brytania
1950
Festiwal nie odbył się.
1951 Panna Julia (Fröken Julie) Alf Sjöberg  Szwecja
Cud w Mediolanie (Miracolo a Milano) Vittorio De Sica  Włochy
1952 Nadziei za dwa grosze (Due soldi di speranza) Renato Castellani  Włochy
Otello (The Tragedy of Othello: The Moor of Venice) Orson Welles  Stany Zjednoczone
1953 Cena strachu (Le salaire de la peur) Henri-Georges Clouzot  Francja
1954 Wrota piekieł (地獄門 / Jigokumon) Teinosuke Kinugasa  Japonia*
1955 Marty Delbert Mann  Stany Zjednoczone
1956 Świat milczenia (Le monde du silence) Jacques-Yves Cousteau i Louis Malle  Francja
1957 Przyjacielska perswazja (Friendly Persuasion) William Wyler  Stany Zjednoczone
1958 Lecą żurawie (Летят журавли / Lietiat żurawli) Michaił Kałatozow  ZSRR
1959 Czarny Orfeusz (Orfeu Negro) Marcel Camus  Francja
1960 Słodkie życie (La dolce vita) Federico Fellini  Włochy
1961 Tak długa nieobecność (Une aussi longue absence) Henri Colpi  Francja
Viridiana Luis Buñuel  Hiszpania*
1962 Ślubowanie (O Pagador de Promessas) Anselmo Duarte  Brazylia*
1963 Lampart (Il gattopardo) Luchino Visconti  Włochy
1964 Parasolki z Cherbourga (Les parapluies de Cherbourg) Jacques Demy  Francja
1965 Sposób na kobiety (The Knack or How to Get It) Richard Lester  Wielka Brytania
1966 Kobieta i mężczyzna (Un homme et une femme) Claude Lelouch  Francja
Panie i panowie (Signore e signori) Pietro Germi  Włochy
1967 Powiększenie (Blowup) Michelangelo Antonioni  Wielka Brytania
1968
Festiwal odwołany z powodu rozruchów w Paryżu w maju 1968.
1969 Jeżeli... (If...) Lindsay Anderson  Wielka Brytania
1970 MASH Robert Altman  Stany Zjednoczone
1971 Posłaniec (The Go-Between) Joseph Losey  Wielka Brytania
1972 Sprawa Mattei (Il caso Mattei) Francesco Rosi  Włochy
Klasa robotnicza idzie do raju (La classe operaia va in paradiso) Elio Petri  Włochy
1973 Najemnik (The Hireling) Alan Bridges  Wielka Brytania
Strach na wróble (Scarecrow) Jerry Schatzberg  Stany Zjednoczone
1974 Rozmowa (The Conversation) Francis Ford Coppola  Stany Zjednoczone
1975 Kronika lat pożogi (وقائع سنين الجمر / Ahdat sanawovach el-djamr) Mohammed Lakhdar-Hamina  Algieria*
1976 Taksówkarz (Taxi Driver) Martin Scorsese  Stany Zjednoczone
1977 We władzy ojca (Padre padrone) Paolo i Vittorio Taviani  Włochy
1978 Drzewo na saboty (L'albero degli zoccoli) Ermanno Olmi  Włochy
1979 Czas apokalipsy (Apocalypse Now) Francis Ford Coppola  Stany Zjednoczone
Blaszany bębenek (Die Blechtrommel) Volker Schlöndorff  RFN*
1980 Cały ten zgiełk (All That Jazz) Bob Fosse  Stany Zjednoczone
Sobowtór (影武者 / Kagemusha) Akira Kurosawa  Japonia
1981 Człowiek z żelaza Andrzej Wajda  Polska*
1982 Zaginiony (Missing) Costa Gavras  Stany Zjednoczone
Droga (Yol) Yılmaz Güney i Şerif Gören  Turcja*
1983 Ballada o Narayamie (楢山節考 / Narayama bushiko) Shōhei Imamura  Japonia
1984 Paryż, Teksas (Paris, Texas) Wim Wenders  RFN
1985 Ojciec w podróży służbowej (Отац на службеном путу / Otac na službenom putu) Emir Kusturica  Jugosławia*
1986 Misja (The Mission) Roland Joffé  Wielka Brytania
1987 Pod słońcem szatana (Sous le soleil de Satan) Maurice Pialat  Francja
1988 Pelle zwycięzca (Pelle erobreren) Bille August  Dania
1989 Seks, kłamstwa i kasety wideo (Sex, Lies, and Videotape) Steven Soderbergh  Stany Zjednoczone
1990 Dzikość serca (Wild at Heart) David Lynch  Stany Zjednoczone
1991 Barton Fink Joel i Ethan Coenowie  Stany Zjednoczone
1992 Dobre chęci (Den goda viljan) Bille August  Szwecja
1993 Żegnaj, moja konkubino (霸王別姬 / Ba wang bie ji) Chen Kaige  Chiny*
Fortepian (The Piano) Jane Campion  Nowa Zelandia*
1994 Pulp Fiction Quentin Tarantino  Stany Zjednoczone
1995 Underground (Подземље / Podzemlje) Emir Kusturica  Jugosławia
1996 Sekrety i kłamstwa (Secrets & Lies) Mike Leigh  Wielka Brytania
1997 Smak wiśni (طعم گيلاس / Ta'm e guilass) Abbas Kiarostami  Iran*
Węgorz (うなぎ / Unagi) Shōhei Imamura  Japonia
1998 Wieczność i jeden dzień (Μια αιωνιότητα και μια μέρα / Mia aioniotita kai mia mera) Teo Angelopoulos  Grecja*
1999 Rosetta Jean-Pierre i Luc Dardenne  Belgia*
2000 Tańcząc w ciemnościach (Dancer in the Dark) Lars von Trier  Dania
2001 Pokój syna (La stanza del figlio) Nanni Moretti  Włochy
2002 Pianista (The Pianist) Roman Polański  Polska
2003 Słoń (Elephant) Gus Van Sant  Stany Zjednoczone
2004 Fahrenheit 9/11 Michael Moore  Stany Zjednoczone
2005 Dziecko (L'enfant) Jean-Pierre i Luc Dardenne  Belgia
2006 Wiatr buszujący w jęczmieniu (The Wind That Shakes the Barley) Ken Loach  Wielka Brytania
2007 4 miesiące, 3 tygodnie i 2 dni (4 luni, 3 săptămâni și 2 zile) Cristian Mungiu  Rumunia*
2008 Klasa (Entre les murs) Laurent Cantet  Francja
2009 Biała wstążka (Das weiße Band - Eine deutsche Kindergeschichte) Michael Haneke  Austria*
2010 Wujek Boonmee, który potrafi przywołać swoje poprzednie wcielenia
(ลุงบุญมีระลึกชาติ / Lung Boonmee Raluek Chat)
Apichatpong Weerasethakul  Tajlandia*
2011 Drzewo życia (The Tree Of Life) Terrence Malick  Stany Zjednoczone
2012 Miłość (Amour) Michael Haneke  Austria
2013 Życie Adeli (La vie d'Adèle) Abdellatif Kechiche  Francja
2014 Zimowy sen (Kış Uykusu) Nuri Bilge Ceylan  Turcja
2015 Imigranci (Dheepan) Jacques Audiard  Francja
2016 Ja, Daniel Blake (I, Daniel Blake) Ken Loach  Wielka Brytania
2017 The Square Ruben Östlund  Szwecja
2018 Złodziejaszki (万引き家族 / Manbiki kazoku) Hirokazu Koreeda  Japonia
2019 Parasite (기생충 / Gisaengchung) Bong Joon-ho  Korea Południowa*
2020
Festiwal nie odbył się ze względu na pandemię koronawirusa.
2021 Titane Julia Ducournau  Francja
2022 W trójkącie (Triangle of Sadness) Ruben Östlund  Szwecja
2023 Anatomia upadku (Anatomie d'une chute) Justine Triet  Francja

*Pierwsza wygrana dla danej kinematografii.


Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]