French
DeutschZbigniew Raj – Wikipedia, wolna encyklopedia
 | |
| Data i miejsce urodzenia | 6 listopada 1942 |
|---|---|
| Gatunki | |
| Zawód | kompozytor muzyki filmowej i teatralnej, autor tekstów, monologów i scenariuszy programów telewizyjnych, śpiewak |
| Zespoły | |
| Piwnica pod Baranami, Tropicale Thaitii Granda Banda | |
| Odznaczenia | |
 | |
| Strona internetowa | |
Zbigniew Raj (ur. 6 listopada 1942 w Krakowie) – polski kompozytor muzyki filmowej i teatralnej, autor piosenek kabaretowych i estradowych, autor tekstów, monologów i scenariuszy programów telewizyjnych, artysta Piwnicy pod Baranami. Twórca kompozycji do tekstów między innymi: Stanisława Ignacego Witkiewicza, Tytusa Czyżewskiego, Wiesława Dymnego[1] i Stanisława Barańczaka, a także własnych, zawierających często dużą dawkę absurdalnego humoru[2]. Jego kompozycje zostały nagrane na płytach Piwnicy pod Baranami oraz zespołu Tropicale Thaitii Granda Banda. Członek Polskiej Akademii Filmowej.
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
Urodził się i wychował w Krakowie, gdzie ukończył II LO im. Króla Jana III Sobieskiego i studiował w krakowskiej Akademii Muzycznej. Swoją drogę artystyczną zaczynał w krakowskich klubach jazzowych[3]. Był jednym z założycieli i kierownikiem artystycznym zespołu Tropicale Thaiti Granda Banda, dla którego skomponował niemal wszystkie piosenki. Był szefem big-bandu, działającego w krakowskim Jazz Klubie „Helikon”.
W okresie stanu wojennego związał się z Piwnicą pod Baranami, dzięki Annie Klimas, dla której napisał muzykę do utworu „Niedziela”[3]. W krakowskiej Piwnicy pod Baranami pełnił funkcję kompozytora, współtwórcy programu i pieśniarza ekspresyjnego[4]. Wtedy też po raz pierwszy skomponował muzykę do twórczości Witkacego i stał się tym samym niedoścignionym interpretatorem jego twórczości[5][3]. Z piosenek najbardziej znane to: „Taki kraj” (sł. Jan Pietrzak), „Kielce” (sł. Witkacy), „Matka Boska Częstochowska” (sł. Jan Lechoń), „A taki miał być przyjemny nastrój” (sł. Witkacy), „Koty za płoty” (sł. Zbigniew Raj) i „Na chorobowem” (sł. Ludwik Jerzy Kern), „Tarantula” (sł. Witkacy), „A taki miał być przyjemny nastrój” i „A revederci”. Brał udział w stworzonym przez Aleksandra Glondysa projekcie „Ellington po krakowsku”, a także w projektach telewizyjnych i estradowych. Brał udział w 8 Festiwalach Opolskich, a jako pieśniarz ekspresyjny nagrał dla TVP 3 swoje autorskie recitale. W 1992 r. na zamówienie TVP został nakręcony film krótkometrażowy, przedstawiający go jako ekscentrycznego kompozytora, zaś w 1998 r. w krakowskim teatrze STU odbył się jego uroczysty Telewizyjny Benefis.
W 1985 jako autor muzyki do filmu W starym dworku, czyli niepodległość trójkątów (1984) według Witkacego w reżyserii Andrzeja Kotkowskiego otrzymał Złote Lwy na X Festiwalu Polskich Filmów Fabularnych w Gdańsku[3]. Był także autorem muzyki teatralnej do przedstawień: Rycerze (1983) Arystofanesa, Nowe Betlejem polskie (2001) Lucjana Rydla oraz Nienasyceni, czyli mowy żałobne z Witkacym w tle (2004) Wiesława Saniewskiego w Teatrze „Bagatela” (m.in. do utworu „I-lustracja”)[3].
Skomponował ok. 200 piosenek kabaretowych i estradowych. Był autorem scenariuszy programów telewizyjnych do własnego, autorskiego programu cyklicznego Raj utrącony, a także twórcą licznych tekstów piosenek.
Pisał muzykę do filmów fabularnych, w tym Trzy stopy nad ziemią (1984), Dziewczęta z Nowolipek (1985), Rajska jabłoń (1985), Cyrk odjeżdża (1987), Męskie sprawy (1988), Piggate (1990) i Wirus (1996) oraz serialu Bao-Bab, czyli zielono mi (2003), a także do telewizyjnych widowisk poetycko-muzycznych, m.in. Wiersze i krajobrazy (1984) i Twarze Witkacego, czyli regulamin firmy portretowej (1986).
9 września 2016 Prezydent RP Andrzej Duda odznaczył go Złotym Krzyżem Zasługi za „wybitne zasługi w działalności na rzecz polskiej kultury, za osiągnięcia w pracy artystycznej i stworzenie ważnego ośrodka twórczości artystyczno-intelektualnej miasta Krakowa”[6].
Filmografia[edytuj | edytuj kod]
| Rok | Tytuł | Reżyser |
|---|---|---|
| 1984 | W starym dworku, czyli niepodległość trójkątów[7] | Andrzej Kotkowski |
| Trzy stopy nad ziemią[7] | Jan Kidawa-Błoński | |
| 1985 | Dziewczęta z Nowolipek[7] | Barbara Sass |
| Rajska jabłoń[7] | ||
| 1987 | Kredą rysowane (film krótkometrażowy) | Lesław Wilk |
| Cyrk odjeżdża[7] | Krzysztof Wierzbiański | |
| 1988 | Męskie sprawy | Jan Kidawa-Błoński |
| 1989 | Po upadku[7] | Andrzej Trzos-Rastawiecki |
| 1990 | Piggate (Świnka)[7] | Krzysztof Magowski |
| 1995 | Wspomnienia o Janie Lechoniu (film dokumentalny)[7] | Tomasz Kamiński |
| 1996 | Wirus[7] | Jan Kidawa-Błoński |
| 2001 | Ostatni blues (Az utolsó blues)[7] | Peter Gardos |
| 2003 | Bao-Bab, czyli zielono mi (serial TV)[7] | Jan Kidawa-Błoński, Krzysztof Lang |
Spektakle teatralne i widowiska telewizyjne(muzyka i piosenki):
- "Rycerze" - 1983 r. Teatr Miniatura - Kraków.
- "Wiersze-Krajobrazy" - 1984 r. TVP 2.
- "Koty" - 1985 r. TVP 2.
- "Firma portretowa"( wg Witkacego) - 1986 r. TVP 2.
- "Księga absurdu" - 1987 r. TVP 2.
- "Hasior" (2 odc.) - 1990 r. TVP 2.
- "Kernalia"(2 odc.) - 1995 r. TVP 2.
- "Raj utrącony"( 6 odc.) - telewizyjny program cykliczny wg własnego scenariusza 1996 - 97 r. TVP 2.
- "Nienasyceni" - 2005 r. Teatr "Bagatela"- Kraków (muzyka i scenariusz).
- "Szak, szak - Haj" - recital autorski wg własnego scenariusza, 1995 r. TVP 2.
- "Raj, czyli da - bap" - recital autorski wg własnego scenariusza, 1996 r. TVP 2.
- "Benefis Zbigniewa Raja" - 1998 r. TVP 2.
- "Hałas nocy" - recital autorski wg własnego scenariusza, 2000 r. TVP 2.
Ponadto udział w wielu telewizyjnych programach rozrywkowych.
Książki:
- J.Olczak-Roniker "Piwnica pod Baranami"
- G.Tusiewicz "Jazz-klub Helikon"
- W.Krupiński "Głowy piwniczne"
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Piwnica na czwartym piętrze. Polska Muza. [dostęp 2020-02-20]. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-01-27)]. (pol.).
- ↑ „Radiowy Teatr Piosenki” (2011-09-25): Niespodzianka wieczoru – legendarna grupa Tropicale Thaitii Granda Banda!. Poemat. [dostęp 2020-02-20]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-02-20)]. (pol.).
- ↑ a b c d e Piwniczanie: Zbigniew Raj. Biblioteka Główna AGH. [dostęp 2020-02-20]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-02-20)]. (pol.).
- ↑ Paweł Piotrowicz (2016-05-25): Piotr Skrzynecki: w kapeluszu i w obłokach. Onet.pl. [dostęp 2020-02-20]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-02-20)]. (ang.).
- ↑ Jerzy Armata: Żeby było wesoło. „Gazeta Wyborcza”. [dostęp 2020-02-20]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-02-20)]. (pol.).
- ↑ Odznaczenia z okazji 60. rocznicy powstania kabaretu „Piwnica pod Baranami”. prezydent.pl. [dostęp 2020-02-20]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-09-09)]. (pol.).
- ↑ a b c d e f g h i j k Zbigniew Raj w bazie IMDb (ang.)
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Zbigniew Raj w bazie filmpolski.pl
- Zbigniew Raj w bazie Filmweb
- Zbigniew Raj w bazie Discogs.com (ang.)
- Strona osobista artysty