Gävle – Wikipédia, a enciclopédia livre

Suécia Gävle

Gevalia • Gebilia

 
  Cidade  
Bode de Natal de Gävle
Bode de Natal de Gävle
Bode de Natal de Gävle
Símbolos
Brasão de armas de Gävle
Brasão de armas
Localização
Gävle está localizado em: Suécia
Gävle
Localização de Gävle na Suécia
Coordenadas 60° 40' N 17° 10' E
Região Norlândia
Província Gästrikland
Condado Gävleborg
Comuna Gävle
Características geográficas
Área total 39,7 km²
População total (2020) 79 004 hab.

Gävle (em sueco: Gävle; pronúncia /ˈjɛ̌ːvlɛ/; ouça a pronúncia), Gavle (por adaptação tipográfica), Gevália [carece de fontes?] (em latim: Gevalia) ou Gebília [carece de fontes?] (em latim: Gebilia) é uma cidade da província da Gästrikland, no norte da Suécia.[1] Está situada na foz do rio Gavle na baía de Gävle na costa do mar Báltico.[2]

É a cidade mais antiga da região histórica da Norrland, tendo sido fundada por volta de 1446 como aldeia piscatória e mercado comercial.[3]

É a sede da comuna de Gävle, pertencente ao condado de Gävleborg. Tem uma área de 39,7 quilômetros quadrados e uma população de 79 004 habitantes (2020). Está situada a 180 km a norte de Estocolmo, ocupando as duas margens da foz do rio de Gavle com o mar Báltico.[1][4][5][6][7]

É um nó rodoviário e ferroviário, dispondo de um porto importante. Possui indústrias de papel e de produtos alimentares (café e uísque). É um centro escolar e cultural regional, contando ainda com várias instituições nacionais aí localizadas.[8][6]

Sua principal atração turística é o bode de Gävle, uma grande construção de madeira e palha erigida anualmente em frente da biblioteca municipal, e quase sempre incendiada por mão criminosa dentro de algumas semanas.[9][10]

Etimologia e uso[editar | editar código-fonte]

O topônimo Gävle está registado no século XV como Gaeffla. Sua origem é incerta, mas poderia derivar do sueco antigo gavlar (as margens abruptas do rio de Gavle). Em latim, aparece traduzido como Gevalia e Gebilia.[11] Ainda nos nossos dias, tem havido uma luta local pela grafia da palavra – com partidários e opositores das formas Gefle, Gäfle e Gävle.[12]

Em textos em português costuma ser usada a forma original Gävle, ocasionalmente transliterada para Gavle, por adaptação tipográfica.[13][14]

História[editar | editar código-fonte]

Gävle foi a primeira cidade da região norte da Suécia (Norrland) a receber ”privilégios de cidade” (stadsprivilegium) em 1446 pela mão do rei Cristóvão da Baviera. No século XVI estava estabelecida como o principal centro de comércio da costa da Norrland. Vários grandes incêndios devastaram a cidade, o último dos quais em 1869, tendo a cidade sido reconstruída. Em alguns casos foi conservada a traça original, e noutros casos foi modernizada.[1][6][15]

Comunicações[editar | editar código-fonte]

A cidade de Gävle é atravessada pelas estradas europeias E4 (HaparandaHelsingborg) e E16 (Gävle – Torsby), assim como pelas ferrovias linha da Costa Leste (EstocolmoSundsvall), linha de Bergslagen (Gävle – Kil) e linha do Norte (Gävle – Bräcke).
Dispõe do aeroporto de Gävle a 15 km da cidade, e do porto de Gävle a poucos quilómetros do centro da cidade. [2]

Economia[editar | editar código-fonte]

A economia de Gävle está dominada pela produção de papel e polpa de celulose, assim como pela fabrico de café ”Gevalia” e uísque ”Macmyra Whisky”. Apesar do peso da indústria, a sua economia transita sucessivamente para os serviços e administração.[15][16]

Património turístico[editar | editar código-fonte]

Alguns pontos turísticos mais procurados atualmente são:[17]

  • Bode de Gävle (Gävlebocken)
  • Museu nacional da ferrovia (Sveriges Järnvägsmuseum')
  • Silvanum (Museu da floresta) e Valls Hage (Jardim botânico)
  • Boulognerskogen (grande parque citadino com obras de arte)
  • Igreja da Santíssima Trindade (Heliga trefaldighetskyrkan')
  • Câmara municipal/prefeitura (Gävle Rådhuset')
  • Palácio de Gävle (Gävle slott)
  • Rio de Gavle (Gavleån)
  • Gamla Gefle (bairro antigo do século XVIII)

O bode de Natal de Gävle é a principal atração turística da cidade - uma grande construção de madeira e palha com uns 13 metros de altura, erigida anualmente em frente da biblioteca municipal, e quase sempre incendiada por mão criminosa anónima dentro de algumas semanas. Regularmente alvo de vandalismo, já foi atacada 23 vezes. Em 1966, ano da sua construção, foi incendiada pela primeira vez. Desde então, a figura foi reconstruída inúmeras vezes, apenas para ser repetidamente queimada, quebrada e até atingida por um automóvel em despiste, em 1976. Apenas por uma vez as autoridades conseguiram deter um dos autores dos ataques. Foi em 2001, quando um estadunidense de 51 anos passou 18 dias na prisão.[9][10]

Referências

  1. a b c Anders Jönsson, Björn Linn, Gunilla Björklund, Kjell Lundquist, Lars Nilsson e Sven Lilja. «Gävle» (em sueco). Nationalencyklopedin (Enciclopédia Nacional Sueca). Consultado em 19 de junho de 2021 
  2. a b Lidman Production AB (texto) e Matton (fotografia) (2011). «Gästrikland». Libers stora junioratlas (em sueco). Estocolmo: Liber. p. 29. 144 páginas. ISBN 9789147809028 
  3. «Gävle». Se Sverige med barnen. en reseguide för hela familjen (em sueco). Svenska turistföreningen. Estocolmo: Bonniers juniorförlag e Svenska turistföreningen. 1985. p. 73. 379 páginas. ISBN 91-48-51041-6 
  4. Ernby 2001, p. 229.
  5. CP 2018.
  6. a b c «Gävle» (em norueguês). Store norske leksikon (Grande Enciclopédia Norueguesa). Consultado em 19 de junho de 2021 
  7. «Tätorter» (em sueco). Instituto Nacional de Estatística da Suécia (Área e população das localidades principais). Statistiska tätorter 2020, befolkning och landareal per tätort och kommun. Consultado em 10 de maio de 2023 
  8. Editores 1998.
  9. a b BBC 2008.
  10. a b «Staden Gävle» (em sueco). Gävle Näringsliv. Consultado em 19 de junho de 2021 
  11. Wahlberg 2003, p. 112.
  12. GD 2008.
  13. Manuel Pinto. «Sistemas de ventilação natural e mistos em edifícios de habitação». Instituto Politécnico de Viseu. Consultado em 14 de fevereiro de 2020. As condições de realização dos ensaios foram semelhantes às dos ensaios de Gävle - Suécia... 
  14. «Suécia: mulher dá à luz em carro; marido se distrai e veículo capota». Terra. Consultado em 14 de fevereiro de 2020. O incidente aconteceu na cidade de Gavle, no leste do país. 
  15. a b Bent Valeur. «Gävle» (em dinamarquês). Den Store Danske Encyklopædi (Grande Enciclopédia Dinamarquesa). Consultado em 19 de junho de 2021 
  16. «Näringslivet i Gävle» (em sueco). Gävle Näringsliv. Consultado em 19 de junho de 2021 
  17. Ottosson, Mats; Åsa Ottosson (2008). «Gävle». Upplev Sverige (Conheça a Suécia). En guide till upplevelser i hela landet (em sueco). Estocolmo: Wahlström Widstrand. p. 127. 527 páginas. ISBN 9789146215998 

Bibliografia[editar | editar código-fonte]

  • Ernby, Birgitta; Gellerstam, Martin; Malmgren, Sven-Göran; Axelsson, Per; Fehrm, Thomas (2001). «Gävle». Norstedts första svenska ordbok (em sueco). Estocolmo: Norstedts ordbok. p. 767. ISBN 91-7227-186-8 
  • Wahlberg, Mats (2003). «Gävle». Svenskt ortnamnslexikon (Dicionário das localidades suecas) (em sueco). Upsália: Språk- och folkminnesinstitutet e Institutionen för nordiska språk vid Uppsala universitet. ISBN 91-7229-020-X 

Ligações externas[editar | editar código-fonte]

  • Media relacionados com Gävle no Wikimedia Commons