1991 TBMM yemin krizi - Vikipedi

TBMM yemin krizi, 1991 Türkiye genel seçimleri sonrasında Türkiye Büyük Millet Meclisi'nde göreve başlayacak milletvekillerinin yemin töreni sırasında Sosyaldemokrat Halkçı Parti'nin Diyarbakır listesinden seçilen Leyla Zana ve Hatip Dicle'nin yemin metnine ek sözler söylemesi ile oluşan 6 Kasım 1991 tarihli siyasi kriz.^[1]

Seçim süreci[değiştir | kaynağı değiştir]

12 Eylül Darbesi sonrasında siyasi yasaklardan Kürt siyaseti de etkilendi. Bir süre etkinlik gösteremeyen Kürt siyaseti 7 Haziran 1990'da kurulan Halkın Emek Partisi (HEP) ile yeniden ortaya çıktı. Genel seçimlerde uygulanan yüzde 10 seçim barajı nedeniyle 1991 Türkiye genel seçimleri'ne Halkın Emek Partisi adayları Erdal İnönü liderliğindeki Sosyaldemokrat Halkçı Parti listelerinden seçimlere katıldı. SHP ile HEP arasındaki seçim protokolüne göre Güneydoğu illerinde SHP'nin milletvekili adayları HEP tarafından belirlendi. Aralarında Hatip Dicle ve Leyla Zana'nın da olduğu adaylardan 18 kişi milletvekili seçildi.^[1]

Yemin töreni[değiştir | kaynağı değiştir]

Yeni oluşan 19. dönem Türkiye Büyük Millet Meclisi'nde yemin töreni 6 Kasım 1991 tarihinde yapıldı. HEP'li milletvekillerinden ilk olarak Hatip Dicle kürsüye çıktı ve yemin metnini okumadan önce "Ben ve arkadaşlarım bu metni anayasanın baskısı altında okuyoruz." dedi. Özellikle Doğru Yol Partisi ve Anavatan Partisi sıralarından milletvekilleri ellerini sıraya vurarak tepki gösterdi. İkinci olarak Leyla Zana kürsüye çıktı. Yemin metnini okuduktan sonra Kürtçe, "Bu yemini Türklerin ve Kürtlerin kardeşliği için ediyorum" dedi. Tepkilerin artması üzerine meclis başkanı Ali Rıza Septioğlu yemini tekrarlattı.^[1]

Siyasi süreç[değiştir | kaynağı değiştir]

Sosyaldemokrat Halkçı Parti'ye yönelik eleştiriler artmaya başladı. 31 Mart 1992'de HEP kökenli milletvekilleri SHP'den istifa etti. Genel seçimler sonrasında HEP genel kongresinde PKK bayrakları açılması nedeniyle Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığı tarafından soruşturma başlatıldı. 3 Temmuz 1992'de parti kapatma davası açıldı. 14 Eylül 1993'te parti kapatıldı.^[1]

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]