19 (sayı) - Vikipedi

19, 18'den sonra ve 20'den önce gelen sayı. Aynı zamanda bir asal sayı. Bazı kült, inanç veya dinlerde önemli sayılarak üzerine çalışmalar yapılmış, takvim[1] veya sistem[2] oluşturulmuştur.

Matematikte[değiştir | kaynağı değiştir]

On dokuz, en küçük sekizinci asal sayıdır. 2, 3, 5, 7, 11, 13, 17, 19, 23, 29, 31, 37, 41, 43, 47, 53, 59, 61, 67, 71, 73, 79, 83, 89, 97...

Takvim sistemlerinde[değiştir | kaynağı değiştir]

İlyas Özkan Ay takviminde mevsimlerin sabitlenmesi için yapılan düzeltmelerin 19 yıllık döngüler ile sabitlenebildiğini, farklı takvim hesaplarının çevriminde ortaya çıkan 19 yıllık döngünün ve farklı takvim sistemlerini benimseyen göçebe ve yerleşik tarım toplumlarında büyük çatışmalara yol açtığını anlatmaktadır.

Harici video
İlyas Özkan'ın Kur'an'da 19 gizemi ile ilgili açıklamaları. Özkan, farklı takvim hesaplarının çevriminde ortaya çıkan 19 yıllık döngünün ve farklı sistemleri benimseyen toplumların arasındaki mücadelenin, Müddessir suresinde şiir diliyle ele alındığını anlatmaktadır.

Dinlerde veya kutsal kitaplarında[değiştir | kaynağı değiştir]

Semavî dinler (İbrahimî dinler) diye adlandırılan dinler için 19 sayısı özel olduğu hakkında çalışmalar mevcuttur.

Her ne kadar İncil'de (Yeni Ahit) böyle bir özellik görülmese de Tevrat (Eski Ahit, Tora) ve özellikle Kur'an'da 19 sayısı üzerine çalışmalar bulunmaktadır.

Tevrat'ta[değiştir | kaynağı değiştir]

19 sayısının üzerine bir sistem, 11. yüzyılda yaşayan bir haham (Rabbî Yehuda HaNasi) tarafından ortaya konmuştur. Tevrat'ın dualarından birisinde tespitlerde bulunmuştur.

Yehuda HaNasi'nin (başhahamın) çalışmaları, 1978 yılında Kaliforniya Üniversitesi yayınları arasında yayınlanan Studies in Jewish Mysticism adlı bir kitapta incelenir.[3]

Yahudilerin 1 yılda kutladıkları bayramlar toplam 19 gün sürer.[4]

Kur'an'da[değiştir | kaynağı değiştir]

Kur'an'ın 74. suresi olan ve bürünen, gizlenen demek olan Müddessir Suresi'nin 30. ayetinde on dokuz ibaresi aynen geçer.[5]

Üzerinde on dokuz vardır. (74:30)

30. ayeti takip eden ayette ise 'bekçi meleklerinin sayısı' şeklinde bir ifade bulunmaktadır. Art arda gelen ayetler olması sebebi ile bir önceki ayete istinaden bu sayının 19 olduğu belirtilmiştir.[6]

Ayrıca 31. ayette bu sayının (meleklerin sayısı 19'u); 1 inkâr edenler için bir imtihan, 2kitap verilenlerin şüphelerini gidermesi, 3 inananların imanlarını arttırması için işaret edildiği belirtilir. Ayrıca 4 kalplerinde hastalık bulunanlar da 'Bu örnekle ne demek istendi?' demeleri için bir işaret olduğu belirtilir.

Biz, Cehennem'in görevlilerini ancak meleklerden kıldık. Onların sayısını inkâr edenler için bir imtihan vesilesi yaptık ki, kendilerine kitap verilenler kesin olarak bilsinler, iman edenlerin imanı artsın, kendilerine kitap verilenler ve Mü'minler şüpheye düşmesin, kalplerinde bir hastalık bulunanlar ile kâfirler, "Allah örnek olarak bununla neyi anlatmak istedi?" desinler. İşte böyle. Allah dilediğini saptırır, dilediğini doğru yola iletir. Rabbinin ordularını ancak kendisi bilir. Bu, insanlar için ancak bir uyarıdır. (74:31)[7]

Her ne kadar bu ayeti bir referans kabul etmeyip bu rakamı özel bulmayanlar olsa da 19 rakamının Kur'an'da geçişi; bâzı kelimelerin ve harflerin tekrar sayılarının 19'un katı olması kayda değerdir.

Örnekler;

  • Kur'an'da 114 sure vardır (6x19). 114'ün çarpanları olan 6 ve 19, oluşturduğu 619 sayısı ise 114. asal sayıdır.[8][9]
  • Kur'an'ın başlangıcında yer alan Besmele (Rahmân ve Rahîm olan Allah'ın adıyla) tamlaması bütün Kur'an nüshalarında 114 (6x19) defa geçer. (Bütün surelerin başında olup da, 9. surenin başında yer almayan Besmele ise, Neml (Karınca) Suresi'nin 30. ayetinde yer alır.)[2][10]
  • Besmele'nin Arapça yazılışı olan بِسْمِ اللهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ ‎, 19 harftir.[2]
  • İlk vahiy olarak kabul edilen 96. surenin ilk beş ayeti, toplam 19 kelimedir. 19 kelimelik ilk vahiy 76 (19 x 4) harftir.[2]
  • İlk vahyi barındıran 96. Alak Suresi toplam 19 ayettir. Alak, aynı zamanda sondan 19. sure ve 304 (16 x 19) harftir.[2]
  • Son vahiy olarak kabul edilen ve Kur'an'da 110. olarak gelen Nasr Suresi 19 kelimedir ve ilk ayet 19 harften oluşmaktadır.
  • Bâzı surelerin başında bulunan harflerle alakalı olarak: Giriş ayetlerinde kaf (ق ‎) harfi bulunan sureler olan 42. Şura Suresi'nde 57 (3x19), 50. Kaf Suresi'nde 57 (3x19) adet kaf harfi bulunur.

Ayrıca, 19'dan söz eden 74. surenin vahyinden tam 19x74 Kamerî yıl sonra 19 sisteminin 1974 yılında ortaya çıkması, "gizlenen" diye anılan bu surenin ilk iki ayetinden oluşan ilk cümlesi tam 19 harf olup ebced değerinin 1974 olması ve son olarak, onu keşfeden Reşad Halife'nin adının kök türevlerinin Kur'an'da tam 19 kez geçmesi ilginçtir.[11][12]

Kur'an'da on dokuz fikrini tenkitler[değiştir | kaynağı değiştir]

Kur'an'da on dokuz üzerine yapılan çıkarımlar üzerine tenkitler de mevcuttur. Bir eleştiriye göre Müddessir Suresi'nde cehennem meleklerinin sayısının 19 olduğundan ve bu bilginin kendilerine kitap verilmiş olan toplumlar tarafından da yakinen bilinebileceğinden bahsedildiği şeklindeki eleştiridir.[13]

Bahailik dininde[değiştir | kaynağı değiştir]

  • Bahailikte; 1863 yılında, kendisinin Tanrı'nın bir tecellisi olduğunu ilan eden İranlı Bahaullah'ı izleyen Bahailer, 9 ve 19 sayısını kutsar ve Güneş yılını her biri 19 güne sahip 19 aya bölerek kendilerine mahsus bir takvim oluşturur. Arta kalan dört günü ise "artık günler" olarak adlandırırlar.[1]
  • Bahailerin peygamberi olan Bab, Miladi 19. yüzyılın 19. yılı olan 1819'da doğmuştur 1819'un rakamları toplamı da 19'dur (1+8+1+9=19).[14]
  • Bab Hicri 1235'te doğmuştur. (1235= 19x65). Ayrıca 1235’in asal çarpanları 5,13,19’dur. Bu sayıların rakamları toplamı da 19'dur. Ayrıca bu sayıları yan yana yazarsak elde edilen 51319 sayısı da 19’un tam katıdır (51319:19=2701). Bu sayının 19'a bölünmesinden çıkan sonuç 2701'dir. Kur'an'da 27:01 ayetine baktığımızda bu ayetin ebced değeri 1844'ü gösterir. Bab peygamberliğini Miladi 1844'te açıklamıştır.[15][16][17]
  • Bab peygamberliğini Hicri 05.05.1260'da açıklamıştır. Bu tarihin rakamları toplamı da 19'dur. (0+5+0+5+1+2+6+0=19) [18]
  • Kur'an'da Besmele ile başlamayan tek sure Tevbe Suresi'dir. Bu Sure Kur'an'da 9. Sure'dir. Bu Sure'den önceki 8 Surenin toplam ayet sayısı 1235'dir. Bu Sure'den sonraki 19. Sure olan Neml Suresi'nde 2 tane Besmele bulunur. 9. Sure olan Tevbe Suresi ile 27. Sure olan Neml Suresi arasındaki surelerin sayı toplamları 342'dir (9. Sure + 10. Sure + 11. Sure +.....+ 25. Sure + 26. Sure + 27. Sure: 342). 342=18x19. Bab Hicri 1235; Miladi 1819'da doğmuştur. Ayrıca Bab peygamberliğini Miladi 1844'te açıklamıştır. Neml Suresi'nin ilk ayetinin ebced değeri 1844'dür. (Hicretin 9. senesinde inen Tevbe Suresi 9. Sure'dir. Baha kelimesinin ebced değeri 9'dur. Ayrıca iki Besmele barındıran sure olan Neml Suresi Kur'an'da 27. sure olup Bab kelimesi çoğul ifadeler dahil Kur'an'da 27 kere geçer, dahası 27. surede iki kere de dokuz ifadesi geçer) [19][20][21][22]
  • Bab'ın Kutsal Kitabı'nın adı Beyan'dır. Bu kitabın her bir bölümüne Bab tarafından Vahid adı verilmiştir. Vahid'in Ebced değeri 19'dur. Beyan'ın son bölümü olan 9. Vahid hariç tüm Vahidler de kendi içinde 19 bölüme ayrılır. Sadece 9. Vahid 10 bölümden oluşur. (9+10=19)[23]
  • Bab Beyan adlı Kitapta yeni bir Besmele kullanmıştır. Bu besmele 19 harften oluşur Bismillahil Emna il-akdas şeklindedir. Arapçası şöyledir: بسم الله الامنع الاقدس [24]
  • Bab'a nazil olan Beyan'ın 2. Vahid 2. Bölümü'nde, Bab Kur'an'ın 19'un 6 katı oluşunun Kur'an'daki Besmele'nin 19 Harf ile bağlantılı olduğunu dile getirmiş ve dolayısı ile 19'un Kur'an'da bir öneme sahip olduğunu ilk dile getiren kişi olmuştur.[25]
  • Bab Beyan'ın 6. Vahid 1. Bölümü'nde 19'un kişiyi Tanrı'ya götüren bir vasıta olduğunu dile getirmiştir.[26]
  • Bab Beyan'ın 2. Vahid 4. Bölümü'nde Kur'an'da Müddessir Suresi'ndeki 30. ayeti referans göstererek bir harf sayımına girmiştir ve sayım sonucu 19 rakamını elde etmiştir.[27]
  • Bab Beyan'ın 5. Vahid 3. bölümde 1 yılın 19 ay; 1 ayın da 19 gün olduğunu söyledikten sonra, Din'in 19 sayısının temeli üzerine kurulduğunu ifade etmiştir.[28]
  • Bab'a nazil olan bir başka kitap vardır. Adı Kitab-ul Esma'dır. Kitab-ul Esma 19 bölümden oluşur. Her bir bölüm de 19 kısımdan oluşur. Böylece Kitab-ul Esma toplamda 19x19=361 bölümden oluşur. Yaklaşık 3000 sayfadır.[29]
  • Bahailere göre her peygamberin gelişi bir Kıyamet'tir. Tanrı bir peygamber gönderdiğinde ölü olan insanlık o peygamberin gelişi ile dirilir. Miladi 1844'te gelen Bab da bu bağlamda bir Kıyamet'tir ve Beyan ile insanlığı uyandırmaya gelmiştir. Kur'an'daki Kıyamet Suresi'nin 19. ayetinde Beyan ifadesi yer alır ve bu Sure'nin son ayetinin ebced değeri 1844'tür.[20][30][31]
  • Kur'an'da 18. Sure olan Kehf Suresi'nin 91. ayetinin ebced değeri 1844'dür. Bu ayetten sonra surenin bitimine 19 ayet kalır. Aynı şekilde 19. Sure olan Meryem Suresi'nin 79. ayetinin ebced değeri de 1844'tür. Bu ayetten sonra da Surenin bitimine 19 ayet kalır. 18. Sure ile 19. Suresi yan yana yazarsak 1819'u elde ederiz ki Bab'ın Miladi doğum tarihidir. 1844 ise Bab'ın peygamberliğini açıkladığı tarihtir.[20][32][33]
  • Bab Hicri 01.01.1235'te doğmuş(1 Muharrem 1235); Hicri 28.08.1266'da öldürülmüştür (28 Şaban 1266). Bab buna göre 380 ay yaşamıştır. 380; 19'un 19 katının 19 fazlasıdır.[34]
  • Bab'dan 19 sene sonra Bahaullah peygamberliğini açıklamıştır. Bahaullah Hicri 1279'da gelmiştir. 1279'un rakamları toplamı 19'dur. (1+2+7+9=19).[35]
  • Bahaullah'a nazil edilen ve Bahailerce En Kutsal Kitap olarak bilinen Kitab-ı Akdes 190 ayetten oluşur. (19x10=190) [36]
  • Bahailerin Yüce Adalet Evi adını verdikleri kurum 1963'te kurulmuştur. 1963'ün rakamları toplamı 19'dur.[37]
  • Bahailikte Emrin Velisi olarak bilinen Şevki Efendi 1957 tarihinde vefat etmiştir. (1957=19x103)[38]
  • Bahailer her sene 19 gün oruç tutarlar.[39]
  • Bahailer günde 95 (19x5) defa Allah-u Ebha diye Tanrı'yı tesbih ederler.[40]
  • Bahaullah'ın 19 Havarisi vardı.[41]
  • Bab ve kendisine iman eden 18 kişi; toplamda 19 kişi Diri Harfler olarak bilinir.[42]
  • Bahaullah Hicri 1233 yılında doğmuş; Hicri 1309'da vefat etmiştir. Buna göre kendisi 19x4=76 sene yaşamıştır.[43]
  • Bahaullah'a nazil olan ve Bahailerce En Kutsal Kitap olarak bilinen Kitab-ı Akdes Miladi 1873'te nazil olmuştur. Bu tarihten 19 sene sonra Bahaullah vefat etmiştir. Ayrıca Kitab-ı Akdes'in nazil olduğu sene olan 1873'ün rakamları toplamı da 19'dur (1+8+7+3=19).[44][45]

Diğer[değiştir | kaynağı değiştir]

Mustafa Kemal Atatürk[değiştir | kaynağı değiştir]

Mustafa Kemal Atatürk'ün hayatı üzerinde 19 sayısı ile alakalı çeşitli çalışmalar vardır. Bu çalışmalar bâzı kitaplara da konu olmuştur.[46]

Atatürk'ün hayatından tarih ve sözlerin, 19 ile bağlantılı olduğu iddia edilen bâzı örnekler:

  • Doğum tarihi: 1881 (19x99).
  • 1881'de yani 19. yüzyılın bitimine 19 yıl kala doğmuştur.
  • 1900'de 19 yaşında Harbiye'ye girmiştir.
  • Ölümü 1938'de (19x102) 57 (19x3) yaşında gerçekleşmiştir.
  • 1919'dan 19 yıl sonra ölmüştür.
  • Doğum ve ölüm yılları (1881 ve 1938), 19 sayısının katlarıdır.
  • İstiklâl Harbi'nin başlangıcı kabul edilen Samsun'a çıkması hadisesi 19 Mayıs 1919'da gerçekleşti.
  • Cenaze töreninde 19 notalı 19'uncu Chopin marşı çalındı.[47]
  • Mareşal ve Gazilik unvanını 19 Eylül 1921'de aldı.
  • Çanakkale Savaşı'nda 19'uncu fırkayı (tümen) kurmuş ve komuta etmiştir. Ayrıca 38'inci (19x2) piyade alay komutanlığı ve 57'nci (19x3) piyade alay komutanlığı yaptı.
  • Atatürk'ün söylediği veciz sözlerinden "Ne Mutlu Türküm Diyene" ile "İstikbal Göklerdedir" 19 harftir.
  • Büyük Nutuk'un sonundaki Türk Gençliğine hitabesi de başlangıç cümlesiyle beraber 19 cümledir.
  • İsminin ve soyismin harf sayısı: 19'dur: "Mustafa Kemal Atatürk."

Atatürk'ün hayatındaki bazı olayları ve sözleri 19 sayısı ile bağdaşlaştırma çalışması ilk olarak 21 Kasım 1938 tarihinde Akşam gazetesinde yapılmıştır.[48]

İnançlarda[değiştir | kaynağı değiştir]

  • 1990'da öldürülen Reşad Halife ise 19 sayısının Kur'an'ı koruyan bir 'kod' olduğunu 1974'te ilan eder. Keza Kur'an'da bâzı surelerin başında bulunan, tanımı ve açıklanması yapılamamış 14 adet harfin (hurufu mukataa) 19 ve katları ile başında bulunduğu sureleri koruduğuna iddia eder ve Kur'an'da zamanında tahrif edilmeye çalışıldığını savunur.[49]

Sayıya dayalı iddialara gelen eleştiriler[değiştir | kaynağı değiştir]

Bu sayıyla alakalı en önemli eleştiri istenirse her kitapta benzer özellikler bulunabileceğine dairdir. 19.org'a göre Abdullah Öcalan'ın kitabı üzerinde de bu şekilde araştırma yapılırsa benzer bir özellik bulunabilir.[50][51]

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

  1. ^ a b "19 günlük 19 aydan oluşan Bahai Takvimi". 8 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Şubat 2021. 
  2. ^ a b c d e "miraclesofthequran.com". 11 Ağustos 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Haziran 2014. 
  3. ^ "19 Kodu/Yuksel,Edip". 2 Temmuz 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Aralık 2008. 
  4. ^ "Meaning of the Number 19 in the Bible". www.biblestudy.org. 17 Kasım 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Haziran 2023. 
  5. ^ "Kur'an meali / Öztürk, Nuri". 1 Ocak 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Aralık 2008. 
  6. ^ "Kur'an Müddessir (Gizlenen/Bürünen) Suresi 30. ayet / Diyanet Meali". 26 Ekim 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ocak 2009. 
  7. ^ "Kur'an Müdessir (Gizlenen/Bürünen) Suresi 31. ayet / Diyanet Meali". 25 Ekim 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ocak 2009. 
  8. ^ http://submission.org/miracle/why-114.html 5 Şubat 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Niçin Kur'an 114 Suredir
  9. ^ "Asal Sayılar Listesi". 18 Aralık 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Mart 2009. 
  10. ^ "Kur'an meali / Öztürk,Nuri". 1 Ocak 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Aralık 2008. 
  11. ^ "Arşivlenmiş kopya". 9 Temmuz 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Temmuz 2021. 
  12. ^ "Arşivlenmiş kopya". 19 Temmuz 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Temmuz 2021. 
  13. ^ "Müddessir Suresinin 30-31. Ayetleri". 22 Nisan 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Aralık 2014. 
  14. ^ "Hz. Bahaullah'ın Ahit ve Misakı – Türkiye Bahai Toplumu" (İngilizce). Erişim tarihi: 27 Haziran 2023. [ölü/kırık bağlantı]
  15. ^ "Neml Suresi 1. Ayet". www.kuranmeali.com. 3 Aralık 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Aralık 2022. 
  16. ^ Beers, Theo. "Abjad Calculator". www.abjadcalc.com (İngilizce). 3 Aralık 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Aralık 2022. 
  17. ^ "Hz Bab kimdir". 24 Aralık 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Aralık 2022. 
  18. ^ "Bahailik ve 19". 24 Aralık 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Aralık 2022. 
  19. ^ "Neml Suresi 1. Ayet". www.kuranmeali.com. 3 Aralık 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Aralık 2022. 
  20. ^ a b c Beers, Theo. "Abjad Calculator". www.abjadcalc.com (İngilizce). 3 Aralık 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Aralık 2022. 
  21. ^ "The Quranic Arabic Corpus - Quran Dictionary". corpus.quran.com. 3 Aralık 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Aralık 2022. 
  22. ^ "Bahailik ve 19 (2)". 24 Aralık 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Aralık 2022. 
  23. ^ "Beyan" (PDF). 3 Aralık 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 23 Aralık 2022. 
  24. ^ "Basmala Bab 1 | Hurqalya Publications: Center for Shaykhī and Bābī-Bahā'ī Studies". hurqalya.ucmerced.edu. 23 Aralık 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Aralık 2022. 
  25. ^ "The Persian Bayan". bahai-library.com (İngilizce). 3 Aralık 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Aralık 2022. 
  26. ^ Persian Bayan (PDF). 9 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 2 Aralık 2022. 
  27. ^ "The Persian Bayan". bahai-library.com (İngilizce). 3 Aralık 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Aralık 2022. 
  28. ^ "Persian Bayan" (PDF). 9 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. 
  29. ^ "Kitab al-asma' I - The Book of Names - The Chahar Sha`n ... Introduction | Hurqalya Publications: Center for Shaykhī and Bābī-Bahā'ī Studies". hurqalya.ucmerced.edu. 3 Aralık 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Aralık 2022. 
  30. ^ "Kıyâme Suresi 19. Ayet". www.kuranmeali.com. 3 Aralık 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Aralık 2022. 
  31. ^ "Kıyâme Suresi 40. Ayet". www.kuranmeali.com. 3 Aralık 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Aralık 2022. 
  32. ^ "Kehf Suresi 91. Ayet". www.kuranmeali.com. 3 Aralık 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Aralık 2022. 
  33. ^ "Meryem Suresi 79. Ayet". www.kuranmeali.com. 3 Aralık 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Aralık 2022. 
  34. ^ "Bâbîliğin kurucusu Bâb Mirza Ali Muhammed". Sabah. 1 Temmuz 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Haziran 2023. 
  35. ^ "How the World's Newest Religion Began". BahaiTeachings.org (İngilizce). 6 Mayıs 2015. 9 Mayıs 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Haziran 2023. 
  36. ^ "The Kitáb-i-Aqdas | Bahá'í Reference Library". www.bahai.org. 3 Aralık 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Aralık 2022. 
  37. ^ "Origins of the Universal House of Justice | The Universal House of Justice - An official website of the Bahá'í Faith". universalhouseofjustice.bahai.org. 3 Aralık 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Aralık 2022. 
  38. ^ "www.dunyabirligi.com, Bahai Dini, Bahai, Bahailik, Tüm ırklar, Dünya Birliği, Yeni Yaşam Yolu, Dinlerin Temeli, Allah, Din, Kardeşlik, zengin, fakir, yoksul, taasup, insanlık, doğu batı, din birliği". www.dunyabirligi.com. Erişim tarihi: 3 Aralık 2022. 
  39. ^ "Bahailik'te ibadet". [ölü/kırık bağlantı]
  40. ^ "95 times Allahu Abha". 1 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  41. ^ "19 Apostles of Baha'u'llah". bahai-library.com. 24 Mayıs 2004 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Haziran 2023. 
  42. ^ "Who Were the Letters of the Living? | Baha'i Blog" (İngilizce). 30 Nisan 2019. 29 Eylül 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Haziran 2023. 
  43. ^ "BAHÂÎLİK". TDV İslâm Ansiklopedisi. 18 Ekim 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Haziran 2023. 
  44. ^ "The Kitáb-i-Aqdas | Bahá'í Reference Library". www.bahai.org. 24 Ocak 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Haziran 2023. 
  45. ^ "Bahaullah Mirza Hüseyin kimdir?". Sabah. 27 Haziran 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Haziran 2023. 
  46. ^ Kur'an, İslâmiyet, Atatürk ve 19 Mucizesi Cenk Koray
  47. ^ Güher, Ebru (2018). "Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi Belgelerinde Mustafa Kemal Atatürk'ün Vefatının Kamuoyuna Yansımaları". Akademik Tarih ve Düşünce Dergisi. 25 Mart 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Ocak 2021. 
  48. ^ "Edip Yüksel (T) Muhteşem Tarihi Kehanet". Edip Yüksel. 19 Mayıs 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Mayıs 2022. 
  49. ^ http://submission.org/Khalifa_Issues_Truth.html 5 Eylül 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İngilizce)
  50. ^ "Büyük Harfli Formül". 18 Ekim 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Eylül 2013. 
  51. ^ "Arşivlenmiş kopya". 9 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ağustos 2021. 
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=19_(sayı)&oldid=32474893" sayfasından alınmıştır