Adams-Onís Antlaşması - Vikipedi

1819'da imzalanan ve Florida Antlaşması^[1]^[2] olarak da bilinen Adams-Onís Antlaşması^[3] (İspanyolca: Tratado de Adams-Onís), Amerika Birleşik Devletleri ve İspanya arasında imzalanan, Florida'nın ABD'ye devredildiği ve ABD ile Yeni İspanya sınırını belirleyen antlaşmadır. İki devlet arasında devam eden sınır anlaşmazlığını çözmüş ve Amerikan diplomasisinin bir zaferi olarak kabul edilmiştir. Antlaşma, Amerikan Devrimi sonrası İspanya'nın Amerika Birleşik Devletleri ve Büyük Britanya ile artan sınır gerginlikleri sırasında imzalanmıştır.

Florida, bölgeye yerleşmeleri için göçmenler veya garnizonlar gönderemeyen İspanya için bir yük haline gelmişti, bu sebeple İspanyol hükûmeti, İspanyol Teksas'taki Sabine Nehri boyunca olan sınır anlaşmazlığını çözüme kavuşturmak için bölgeyi ABD'ye bırakmaya karar verdi. Antlaşma Rocky Mountains'den Pasifik Okyanusu'nun batısındaki topraklara kadar olan bölgeyi ABD vatandaşlarının ödeyeceği $5,000,000 ve Sabine Nehri'nin batısındaki Spanish Texas bölgesi gibi bazı yerler üzerinde ABD'nin hak iddiasını geri çekmesi karşılığında ABD topraklarına katarak bölgedeki sınırlarını belirledi

Anlaşma sadece 183 gün boyunca tam olarak yürürlükte kaldı: 22 Şubat 1821'den İspanyol askeri yetkililerinin Meksika'nın bağımsızlığını kabul eden Córdoba Antlaşması'nı imzaladığı 24 Ağustos 1821 tarihine kadar. İspanya sonrasında bu antlaşmayı tanımadığını açıklasa da, Meksika İspanya'nın eski kolonisi Florida'nın kontrolünü etkili bir şekilde ele geçirdi. Meksika ve ABD arasında 1828 yılında imzalanan Sınırlar Antlaşması'nda ise iki ülke arasındaki sınır olarak Adams-Onís Antlaşması ile belirlenen sınır tanındı.

Tarih[değiştir | kaynağı değiştir]

Adams – Onís Antlaşması, ABD Başkanı James Monroe dönemindeki Dışişleri Bakanı John Quincy Adams ve İspanya "tam yetkili bakanı" (diplomatik elçi) Luis de Onís y González-Vara tarafından Kral Ferdinand VII döneminde müzakere edildi.^[4]

Florida[değiştir | kaynağı değiştir]

İspanya uzun zamandır Amerika'nın Florida'yı satın alma çabalarını reddetmekteydi.. Ancak 1818'de İspanya'nın yaşadığı zorluklar, Florida'nın ABD'ye devrini kabul edilebilir kılmıştı. İspanya, Avrupa'da Napolyon'a karşı savaştığı Yarımada Savaşı'nda (1807-1814) zayıflamıştı ve kolonilerindeki güvenilirliğini ve varlığını yeniden inşa etmesi gerekiyordu. Orta Amerika ve Güney Amerika'daki devrimciler 1810'dan beri İspanya'ya karşı bağımsızlık savaşları yürütüyorlardı. İspanya, Amerikan yerleşimcileri tarafından işgal edilen Florida'ya daha fazla yatırım yapmak istemiyordu ve New Spain (bugünün Meksika, Orta Amerika ve Amerika Birleşik Devletleri'nin batıdaki eyaletleri) ve ABD arasındaki sınırdan endişe ediyordu. Florida'daki küçük askeri mevcudiyetiyle İspanya, sınırdan geçen ve Amerikan köylerine ve çiftliklerine baskınlar düzenleyen Seminole savaşçılarını ve güneyden gelen, esaretten kaçmış köle göçmenleri kontrol altına alamıyordu ^[5]

Antlaşmanın Ayrıntıları[değiştir | kaynağı değiştir]

16 maddeden^[6] oluşan anlaşma, ABD Dışişleri Bakanı John Quincy Adams ve İspanya bakanı Luis de Onís tarafından 22 Şubat 1819'da Washington'daki Adams Eyalet Departmanında^[7] imzalandı. Antlaşmanın onaylanıp yürürlüğe girmesi iki yıl ertelendi, çünkü İspanya anlaşmayı ABD'nin Güney Amerika'daki devrimcilere diplomatik destek vermesini engellemek için bir koz olarak kullanmak istiyordu. Anlaşma imzalanır imzalanmaz ABD Senatosu antlaşmayı oybirliğiyle onayladı; ancak İspanya'nın oyalamaları nedeniyle yeni bir oylama yapma gereği doğdu ve bu ikinci oylamada senatoda itirazlar vardı. Henry Clay ve bazı diğer sözcüler İspanya'nın Teksas'tan da vazgeçmesini istedi. Bu teklif, antlaşmanın İspanya tarafından 24 Ekim 1820'de onaylanmasının ardından anlaşmayı 19 Şubat 1821'de ikinci kez onaylayan Senato tarafından reddedildi. Böylece antlaşma imzalandıktan iki yıl sonra 22 Şubat 1821'de yürürlüğe girmiş oldu.^[8]

Antlaşma Amerika Birleşik Devletleri'nin yayılma sürecinin ilk dönemini Doğu ve Batı Florida bölgesindeki anlaşmazlıkları çözerek, Meksika ile olan sınırların belirlenmesini sağlayarak ve Louisiana bölgesinin satın alınması ile doğan belirsizlikleri gidererek bitirmiş oldu.

ABD, İspanya'ya Florida için ödeme yapmasa da, bunun yerine antlaşmanın 11. Maddesi uyarınca Amerikan vatandaşları adına İspanya'ya 5 milyon dolara ödeme yapmayı kabul etti.^{[notes 1]}

2. madde uyarınca ABD, İspanyol Florida topraklarına sahip oldu. Madde 3 uyarınca ise ABD, Sabine Nehri'nin batısındaki Teksas bölgelerinde ve diğer İspanyol bölgelerinde kendi hak iddialarından vazgeçti.

Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]

Dipnotlar[değiştir | kaynağı değiştir]

^ The U.S. commission established to adjudicate claims considered some 1,800 claims and agreed that they were collectively worth $5,454,545.13. Since the treaty limited the payment of claims to $5 million, the commission reduced the amount paid out proportionately by 8⅓ percent.

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

^ Weeks, p.168.
^ A History of British Columbia, p. 90, E.O.S. Scholefield, British Columbia Historical Association, Vancouver, British Columbia 1913^{[ölü/kırık bağlantı]}
^ Crutchfield, James A.; Moutlon, Candy; Del Bene, Terry (26 Mart 2015). The Settlement of America: An Encyclopedia of Westward Expansion from Jamestown to the Closing of the Frontier. Routledge. s. 51. ISBN 978-1-317-45461-8. 26 Şubat 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Temmuz 2020. The formal name of the agreement is Treaty of Amity, Settlement, and Limits Between the United States of America and His Catholic Majesty.
^ Weeks, pp. 170–175.
^ Weeks
^ "Adams–Onís Treaty of 1819". Sons of Dewitt Colony. TexasTexas A&M University. 28 Nisan 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Temmuz 2020.
^ Adams. "Diary of John Quincy Adams". 31: 44. 7 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Temmuz 2020.
^ Deconde, History of American Foreign Policy, p 128

Kaynaklar

Avalon Projesi - Antlaşma Metni2 Şubat 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
Adams-Onís Antlaşması Metni

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

Oklahoma Tarih ve Kültür Ansiklopedisi - Adams – Onís Antlaşması 15 Temmuz 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.

[9] The U.S. commission established to adjudicate claims considered some 1,800 claims and agreed that they were collectively worth $5,454,545.13. Since the treaty limited the payment of claims to $5 million, the commission reduced the amount paid out proportionately by 8⅓ percent.

[Weeks20152-1] Weeks, p.168.

[2] A History of British Columbia, p. 90, E.O.S. Scholefield, British Columbia Historical Association, Vancouver, British Columbia 1913^{[ölü/kırık bağlantı]}

[CrutchfieldMoutlon20152-3] Crutchfield, James A.; Moutlon, Candy; Del Bene, Terry (26 Mart 2015). The Settlement of America: An Encyclopedia of Westward Expansion from Jamestown to the Closing of the Frontier. Routledge. s. 51. ISBN 978-1-317-45461-8. 26 Şubat 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Temmuz 2020. The formal name of the agreement is Treaty of Amity, Settlement, and Limits Between the United States of America and His Catholic Majesty.

[4] Weeks, pp. 170–175.

[Weeks-5] Weeks

[Dewitt2015-6] "Adams–Onís Treaty of 1819". Sons of Dewitt Colony. TexasTexas A&M University. 28 Nisan 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Temmuz 2020.

[7] Adams. "Diary of John Quincy Adams". 31: 44. 7 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Temmuz 2020.

[8] Deconde, History of American Foreign Policy, p 128

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[notes 1]