Armutlu - Vikipedi

Başlığın diğer anlamları için Armutlu (anlam ayrımı) sayfasına bakınız.
Armutlu
İlçe
Harita
İlçe sınırları haritası
ÜlkeTürkiye
İlYalova
Coğrafi bölgeMarmara Bölgesi
İdare
 • KaymakamYusuf Melikşah Aydın
 • Belediye başkanıCengiz Arslan (AK Parti)
Yüzölçümü
 • Toplam277 km²
Rakım15 m
Nüfus
 (2018)
 • Toplam9,625
 • Kır
2,636
 • Şehir
7.265
Zaman dilimiUTC+03.00 (TSİ)
Posta kodu77500
İl alan kodu0226
İl plaka kodu77

Armutlu, Yalova ilinin bir ilçesi ve bu ilçenin idari merkezidir.

Armutlu, Marmara Denizi'nin doğusunda Gemlik Körfezi'nin kuzeyinde yer almaktadır. İlçe kuzeydoğudan Yalova, doğudan Orhangazi, güneydoğudan Gemlik, güneybatı ve kuzeyden deniz ile çevrilidir. Yalova il merkezine 55 km, Gemlik'e 27 km mesafede olan ilçenin, Mudanya ve İstanbul ile deniz ulaşımı bulunmaktadır. Karşıyaka mahallesi, Bayır Mahallesi ve 50. Yıl Mahallesi adında 3 mahallesi bulunmaktadır. Fıstıklı, Kapaklı, Mecidiye, Hayriye ve Selimiye kendine bağlı köyleridir.

Etimoloji[değiştir | kaynağı değiştir]

Armutlu adının "Armodo" veya "Armodies" sözcüklerinden geldiği sanılmaktadır. Bu sözcükler "Donanma" veya "Donanmaya gözcülük eden kimse" anlamına gelmektedir. Bununla birlikte tarihi süreçte Enrutluk, Emrudili, Imrudili isimleri ile de anılmıştır. Armutlu adının nereden geldiğine dair iki rivayet bulunmaktadır:

  • Bizans Kralı'nın kızı Armodies’in vücudunun her yerinde yaralar çıktığı bildirilmiştir. Kral kızının bu durumundan utandığı için askerleriyle birlikte kızını şimdiki kaplıcaların bulunduğu mevkide bırakmıştır. Kız buradaki termal sularla her gün yıkanmış ve bütün yaraları iyileşmiş. Kral kızının iyileştiğini görünce onu tekrar yanına almış ve Armodies adı Armutlu olarak günümüze kadar gelmiştir.
  • Evliya Çelebi ise Armutlu isminin nereden geldiğini ünlü Seyahatname'sinde de şöyle anlatır; "Nahiyedir. Naib oturur. Bursa Beyi tarafından tayin edilir. Kasaba düz sahraya bağlı, bahçeli ve etrafı armut bahçeleri ile süslü olup bakımlıdır. Onun için Armutlu derler."

Tarihçe[değiştir | kaynağı değiştir]

Armutlu'ya ilk yerleşenlerin kimler olduğu ve ne zaman yerleştikleri bilinmemektedir. Tarihi kayıtlarda MÖ. V. yüzyılda Bithynia Krallığı'nın sınırları içerisinde, MÖ. I. yüzyıldan sonra Roma egemenliğinde, Roma'nın ikiye ayrılmasının ardından Bizanslıların egemenliğinde, daha sonra Selçuklu Hanedanı ile Bizanslılar arasında sürekli el değiştirmiştir. Son olarak 1324 yılında Orhan Gazi döneminde Osmanlı topraklarına dâhil edilmiştir. 1324 yılında Osmanlı topraklarına dahil edilmiş olması, Osmanlı'dan önce de Armutlunun bir yerleşim merkezi olduğunu göstermektedir. Bu konudaki en önemli göstergelerden birisi Evliya Çelebi'nin Seyahatnamesi'nde yer almaktadır. Seyahatnamede, Evliya Çelebi 1050 senesinin Sefer ayının altıncı günü Mudanya Kasabası'na vardıklarından ve oradan bir gemi ile Bozburun İskelesi'ne geldiklerinden söz etmektedir.

Osmanlı, Armutlu'yu topraklarına katmasından sonra Mudanya ve Trilye'den getirdiği Türkleri buraya yerleştirmiştir. Uzun bir dönem Türkler ve Rumlar burada birlikte yaşamışlardır.

Cumhuriyetin ilanıyla burada bulunan Rumlar Armutlu'dan göç etmişlerdir. Cumhuriyet döneminde de il düzenlemesiyle ilgili Osmanlı'dan kalan "İdare-i Umumiye-i Vilayet Kanunu Muvakkatı" kanunu uygulanmış olup, daha önce de Bursa'ya bağlı olan yöre, Bursa'nın il olmasıyla birlikte ilin Gemlik ilçesine bağlı bir bucak olmuştur. Atatürk ise ilk kez 9 Ağustos 1934 tarihinde Armutlu Kaplıcaları'na gitmek maksadıyla Armutlu'ya gelmiştir. Armutlu, 6 Haziran 1995 tarihinde 550 Sayılı Kanun Hükmünde Kararname ile İlçe statüsü kazanarak, Yalova'ya bağlanmıştır.

Coğrafya[değiştir | kaynağı değiştir]

İlçe, Marmara Bölgesi'nin batısında uzanan ve ilçenin kendi adını verdiği Armutlu Yarımadası'nda yer almaktadır. Doğusunda Gemlik, kuzeyinde Samanlı Dağları, batısı ile güneybatısında Marmara Denizi arasında yer alır. İlçe Yalova'ya 55 km, Gemlik'e 38 km, Bursa'ya 70 km uzaklıktadır. İstanbul'a ise deniz yolu ile 37 deniz mili mesafededir. Yalova'nın en dağlık ilçesi olan Armutlu, Samanlı Dağları'ndan Bozburun'a kadar batıya doğru uzanmaktadır. İlçenin %70'lik bir kısmı eğimli, diğer kısımları düzlüktür. Armutlu'nun denizlerde olan burunları; Çelikkaya Burnu, Kapaklı Burnu, Kalem Burnu ve Meyhane Burnu'dur. En önemli akarsuyu ise Kaleder akarsuyudur.

Marmara Bölgesi iklimi özellikleri göstermektedir. Yazları sıcak, kışları yağışlı ve ılıktır. Bitki örtüsü ise maki, fundalık ve zeytinlik ile çam ormanlarından oluşmaktadır. Ormanlık alanı ise 14.522 hektardır.

Demografi[değiştir | kaynağı değiştir]

Armutlu coğrafi konumu itibarıyla İstanbul'a yakın olması nedeniyle kültürel olarak İstanbul'a yatkındır. Nüfusun önemli bir bölümünü Osmanlı döneminde buraya Mudanya ve Trilye'den getirilmiş olan Türkler oluşturmaktadır. Bunun dışında Balkanlardan da önemli ölçüde göç almış olması nedeniyle demografik yapı çeşitlilik arz etmektedir.

Yıl Toplam Şehir Kır
2000[3] 7.858 4.221 3.637
2007[4] 7.210 4.633 2.577
2008[5] 7.821 5.232 2.589
2009[6] 8.025 5.223 2.802
2010[7] 7.826 5.134 2.692
2011[8] 7.823 5.197 2.626
2012[9] 7.732 5.160 2.572
2013[10] 8.562 5.961 2.601
2014[11] 8.619 6.091 2.528
2015[12] 8.492 5.974 2.518
2016[12] 8.688 6.192 2.496
2017[12] 8.848 6.351 2.497
2018[12] 9.625 6.914 2.711
2019[12] 9.543 6.884 2.659
2020[12] 9.901 7.265 2.636

Ekonomi[değiştir | kaynağı değiştir]

Armutlu'nun ekonomisi büyük ölçüde zeytin tarımına, balıkçılığa ve turizm işletmeciliğine bağlıdır. Özellikler son yıllarda yapılan tesislerle kaplıca ve termal tesisler turizmde önemli gelir kaynağıdır.

İlçe ekonomik olarak daha çok Gemlik ve Bursa'ya bağlı olduğu için ulaşım Gemlik istikametine doğru düzenli ve yoğundur. Belediyeye ait ulaşım hizmetleri özelleştirildiğinden Yalova'ya özel şahıs vasıtalarıyla günün belli saatlerinde gidilebilmektedir. Ayrıca İstanbul - İhlas Tatil Köyü - Armutlu - Küçükkumla - Büyükkumla - Gemlik arasında İDO tarafından düzenli olarak deniz otobüsü seferleri yapılmaktadır. Sefer saatleri ile ilgili bilgiye www.ido.com.tr sayfasındaki deniz otobüsü ve hızlı feribot tarifeleri kısmından ulaşabilirsiniz. İlçeyi Yalova'ya bağlayan yol oldukça kötü durumdadır. Fakat bunun yanında karayolları genel müdürlüğü bu güzergahta çalışmalarına devam etmektedir. Gemlik bağlantısı ise Yalova yoluna göre oldukça iyi durumda sayılabilir.

Armutlu gerek kaplıca, gerekse deniz turizmi ve tarihi yapısıyla önemli bir cazibe merkezidir. Armutlu-Yalova yolu üzerinde bulunan jeotermal su, başlıca kaplıca turizm kaynağıdır. Bunun yanı sıra sahip olduğu temiz denizi ve su sporları açısından deniz turizmi açısından da önemli bir cazibesi bulunmaktadır. Diğer taraftan Armutlu'nun tarihi itibarıyla sahip olduğu Bülbül deresi kıyısında bulunan lahit kalıntısı, Osmanlı'dan kalmış olan Hacı Ali Paşa Camii, tarihi köprü ve Osmanlı Hamamı kültürel turizm açısından önemli yer tutmaktadır.

Eğitim[değiştir | kaynağı değiştir]

İlk eğitim-öğretim 1929 yılında bir ilkokul açılmasıyla başlamıştır. Daha sonra 1968 yılında ortaokul, 1991'de bu iki okul birleştirilerek ilköğretim okuluna dönüştürülmüştür. Şu an ilçede 1 Çok Programlı Lise ve 4 İlköğretim Okulu bulunmaktadır. Bunun yanı sıra 2004 yılında açılmış olan 1 Halk Eğitim Merkezi bulunmaktadır.

2009 yılında kurulan Yalova Üniversitesi Armutlu Meslek Yüksekokulu, 2010-2011 döneminde eğitim-öğretime başlamıştır.

Spor[değiştir | kaynağı değiştir]

İlçede en çok rağbet gören spor futboldur. Armutlu'nun 3 adet futbol takımı vardır ve hiçbiri profesyonel liglere çıkamamıştır. Bu takımlar; Armutlu FK, Armutlu Belediyespor ve Fıstıklı Gençlikspor'dur. 2012-2013 sezonunda Bölgesel Amatör Lig'de mücadele etmiş ve ligi 8. sırada bitirerek, 2013-2014 sezonunda da bu ligde oynamaya hak kazanmıştır. Maçlarını Armutlu İlçe Stadı'nda oynamaktadır.

Yerel Seçimler[değiştir | kaynağı değiştir]

Armutlu Belediye Başkanları ve Partileri[13]
Yıl Belediye Başkanı Parti Oy Oranı
1999 Celal Göç ANAP %49,42
2004 Mehmet Birkan AK Parti %42,80
2009 Mehmet Birkan AK Parti %58,08
2014 Mehmet Birkan AK Parti %45,49
2019 Mustafa Tokat MHP %39
2024 Cengiz Arslan AK Parti %45,88

Genel Seçimler[değiştir | kaynağı değiştir]

Yıl Parti Oy Oranı
1995 DYP %32
1999 DSP %23
2002 AK Parti %39
2007 AK Parti %46
2011 AK Parti %53
Haziran 2015 AK Parti %46
Kasım 2015 AK Parti %53
2018 AK Parti %44
2023 AK Parti %44,7

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

  1. ^ "Arşivlenmiş kopya". 14 Haziran 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Haziran 2013. 
  2. ^ "Arşivlenmiş kopya". 26 Haziran 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Haziran 2013. 
  3. ^ "2000 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  4. ^ "2007 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  5. ^ "2008 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  6. ^ "2009 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  7. ^ "2010 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  8. ^ "2011 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  9. ^ "2012 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 20 Şubat 2013 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mart 2013. 
  10. ^ "2013 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 15 Şubat 2014 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Şubat 2014. 
  11. ^ "2014 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 6 Şubat 2014 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Şubat 2015. 
  12. ^ a b c d e f
    • "Merkezi Dağıtım Sistemi" (html) (Doğrudan bir kaynak olmayıp ilgili veriye ulaşmak için sorgulama yapılmalıdır). Türkiye İstatistik Kurumu. Erişim tarihi: 13 Nisan 2016. 
    • "Armutlu Nüfusu - Yalova". nufusu.com. Erişim tarihi: 5 Şubat 2021. 
    • "Yalova Armutlu Nüfusu". nufusune.com. 
  13. ^ "yerelnet.org.tr, Sultanbeyli Belediyesi". 20 Nisan 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Temmuz 2016. 

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

0113/http://www.armutlu.gov.tr/kaymakam-yusuf |tarih=29 Haziran 2023 }}

"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Armutlu&oldid=32408690" sayfasından alınmıştır