French
DeutschBayırku Seferi - Vikipedi
| Bayırku Seferi | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| |||||||||
| Taraflar | |||||||||
| Bayırkular |  İkinci Göktürk Kağanlığı | ||||||||
| Komutanlar ve liderler | |||||||||
| Hsieh-chih-lüeh | Kapgan Kağan (ölü) | ||||||||
| Güçler | |||||||||
| Bilinmiyor | Bilinmiyor | ||||||||
Bayırku seferi, Kapgan Kağan'ın Dokuz Oğuzlardan Bayırkular üzerine düzenlediği ve zaferle sonuçlandırdığı son seferidir.
Öncesi[değiştir | kaynağı değiştir]
Göktürk Kağanlığı büyük bir siyasi kargaşa içerisindeydi. Tang imparatoru Hsüan Tsung, Kapgan Kağan'ı tümüyle ortadan kaldırmak ya da ele geçirmek istiyordu. Bu amaçla Göktürk ülkesinde üç ayrı bölgede bulunan ve Tang ile daha önce ittifak kurmuş olan Türk boylarının önderlerine daha önce de yapıldığı gibi çeşitli unvanlar ve armağanlar sunuldu.[1] Böylece Türk boyları, Göktürk Kağanlığı'na karşı ayaklanmaları için kışkırtılıyorlardı. 709 yılında Çikler ve Kırgızlar, 711 yılında Türgişler, 714 yılında da Karluklar ayaklanmıştı ve ayaklanmalar birbiri ardınca devam ediyordu. Üstüne üstlük Kapgan Kağan'ın acımasızca bütün ayaklanmaları bastırması durumun daha da kötü bir hale gelmesine neden oldu. Birçok Türk boyu Tang'a sığındı. Hatta bir süre sonra Kapgan Kağan'ın öz damadı Aşide Hu-lu da Tang'a bağlılığını bildirdi.
Savaş[değiştir | kaynağı değiştir]
Ayaklanmalar ardı ardına devam ederken bu sefer de Göktürk Kağanlığı'nın omurgasını oluşturan Dokuz Oğuzların ayaklanması devleti iyice fena duruma düşürdü. Kapgan Kağan ayaklanmaları bastırmak için seferden sefere koşuyordu. Kapgan Kağan, Dokuz Oğuzlardan Bayırkuların ayaklanmaları üzerine ordusuyla onların üzerine yürüdü. Tula Irmağı kıyısında yapılan bu savaşta Bayırkular ağır bir yenilgi aldılar. Ancak Kapgan Kağan kendisine fazla güvenmiş ve sefer dönüşünde gerekli güvenlik önlemlerini almamıştı. Ötüken'e dönerken, savaş artığı Bayırkuların önderi Hsieh-chih-lüeh,[2] birdenbire söğüt ormanından fırlayarak Kapgan Kağan'a saldırdı ve Kapgan Kağan'ın başını kesti. O sırada Ta-wu'chün ordusunda Tzu-chiang rütbesini taşıyan Ho-Ling-ch'üan, Tang elçisi olarak Göktürk ülkesinde bulunuyordu. Hsieh-chih-lüeh, Kapgan Kağan'ın kesik başını Çinli elçi Ho-Ling-ch'üan'a verdikten sonra onunla birlikte Tang sarayına gitti. (716 yılı, 6. ay) Tang imparatoru Hsüan-tsung, Kapgan Kağan'ın kesik başının Tang başkenti Çangan'ın ana caddesinde bir direğe asılıp halka gösterilmesini emretti. Bundan sonra Bayırkular, Uygurlar, Tongralar, Hsiler ve Bugular olmak üzere beş ayrı Türk boyu Göktürk Kağanlığı'ndan ayrılıp Tang'a bağlanmaya geldi. Tang imparatoru Hsüan-tsung bu boyların kendisine bağlanma isteklerini kabul ettiği gibi onları Ta-wu-chün ordusunun kuzeyindeki yerlere yerleştirdi. Böylece Bayırku Seferi, Kapgan Kağan'ın zaferle sonuçlanan son askeri seferi oldu.
Sonuç[değiştir | kaynağı değiştir]
Tang Hanedanlığı'nın kışkırtmalarıyla ayaklanan Türk boylarının ayaklanmalarının acımasızca bastırılması, Türk boylarının Tang Hanedanlığı'na sığınmasına ve Göktürk ülkesinin kısa sürede boşalmasına neden oldu. Kapgan Kağan'ın Bayırku Seferi dönüşünde suikaste uğrayıp öldürülmesi ile de devlet çöküşün eşiğine geldi. Kapgan Kağan'dan sonra yerine geçen küçük oğlu İnel Tigin de devleti toparlayamadı. Bu kötü durum Kül Tigin'in ve Bilge Tigin'in yapacakları askerî darbeye kadar devam edecekti.
Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]
- Kapgan Kağan
- İnekler Gölü Savaşı
- Kargan Savaşı
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- Ahmetbeyoğlu, Ali (2015). Sorularla Eski Türk Tarihi. İstanbul: Yeditepe Yayınevi. ss. 112,113,114,115. ISBN 978-605-5200-41-1.
- Osman Fikri Sertkaya, Göktürk Tarihinin Meseleleri, s. 87-88.
- ^ Çin imparatorunun Göktürklere karşı diğer Türk boylarına yeniden unvan ve armağanlar sunması yalnızca Hsin T'ang Shu'da (Yeni Tang Hanedanı Kitabı) geçmektedir.
- ^ Bu önderin adı yalnızca Chiu T'ang Shu'da (Eski Tang Hanedanı Kitabı) geçmektedir.