Ermeni alfabesi - Vikipedi

Ermeni alfabesi (Ermenice: Հայոց այբուբեն - hayots' aybuben), Ermenicede kullanılan 38 harfli alfabedir. Ermenistan'da, Diaspora'daki Ermeni okullarında, kiliselerde, gazetelerde kullanılır.

Tarihçe[değiştir | kaynağı değiştir]

Ermeni alfabesi, 405 yılında Mesrop Maştots tarafından geliştirilmiştir.^[1] 19. yüzyıla kadar Klasik Ermeni edebiyat dilinin yazımında kullanılırken, 19. yüzyıldan beri Ermeni alfabesi aynı zamanda gelişen iki çağdaş lehçede, Batı Ermenicesi ile Doğu Ermenicesinde kullanılmaktadır.

Alfabe[değiştir | kaynağı değiştir]

Harf	Ad					Sözleyiş (UFA)			Türkçe çevirisi	Sayısal değer
	Geleneksel yazım	yeniden şekillenmiş yazım	Sözleyiş			Klasik Ermenice	Doğu Ermenicesi	Batı Ermenicesi	Klasik Ermenice
	Geleneksel yazım	yeniden şekillenmiş yazım	Klasik Ermenice	Doğu Ermenicesi	Batı Ermenicesi	Klasik Ermenice	Doğu Ermenicesi	Batı Ermenicesi	Klasik Ermenice
Ա ա	այբ		[ayb]		[aɪpʰ]	[ɑ]			a	1
Բ բ	բեն		[ben]		[pʰɛn]	[b]		[pʰ]	b	2
Գ գ	գիմ		[gim]		[kʰim]	[g]		[kʰ]	g	3
Դ դ	դա		[da]		[tʰɑ]	[d]		[tʰ]	d	4
Ե ե	եչ		[jɛtʃʰ]			[ɛ], sözcüğün başında [jɛ]¹			e	5
Զ զ	զա		[za]			[z]			z	6
Է է	է		[ɛː]	[ɛ]		[ɛː]	[ɛ]		ē	7
Ը ը	ըթ		[ətʰ]			[ə]			ə	8
Թ թ	թո		[tʰo]			[tʰ]			t‘	9
Ժ ժ	ժէ	ժե	[ʒɛː]	[ʒɛ]		[ʒ]			j	10
Ի ի	ինի		[ini]			[i]			i	20
Լ լ	լիւն	լյուն	[lʏn]²			[l]			l	30
Խ խ	խէ	խե	[χɛː]	[χɛ]		[χ]			kh	40
Ծ ծ	ծա		[tsɑ]	[tsʼɑ]	[dzɑ]	[ts]	[tsʼ]	[dz]	ts	50
Կ կ	կեն		[kɛn]	[kʼɛn]	[gɛn]	[k]	[kʼ]	[g]	k	60
Հ հ	հո		[ho]			[h]			h	70
Ձ ձ	ձա		[dzɑ]		[tsʰɑ]	[dz]		[tsʰ]	dz	80
Ղ ղ	ղատ		[ɫɑt]	[ʁɑtʼ]	[ʁɑd]	[l], or [ɫ]	[ʁ]		ł,gh	90
Ճ ճ	ճէ	ճե	[tʃɛː]	[tʃʼɛ]	[ʤɛ]	[tʃ]	[tʃʼ]	[ʤ]	ç	100
Մ մ	մեն		[men]			[m]			m	200
Յ յ	յի	հի	[ji]	[hi]		[j]	[h]³, [j]		y	300
Ն ն	նու		[nu]			[n]			n	400
Շ շ	շա		[ʃɑ]			[ʃ]			ş	500
Ո ո	ո		[o]	[vo]		[o], sözcüğün başında [vo]⁴			o	600
Չ չ	չա		[tʃʰɑ]			[tʃʰ]			ç	700
Պ պ	պէ	պե	[pɛː]	[peh]	[bɛ]	[p]	[pʼ]	[b]	p	800
Ջ ջ	ջէ	ջե	[ʤɛː]	[ʤɛ]	[tʃʰɛ]	[ʤ]		[tʃʰ]	c	900
Ռ ռ	ռա		[rɑ]	[ɾɑ]		[r]	[ɾ]		rr	1000
Ս ս	սէ	սե	[sɛː]	[sɛ]		[s]			s	2000
Վ վ	վեւ	վեվ	[vɛv]			[v]			v	3000
Տ տ	տիւն	տյուն	[tʏn]	[tiun]⁵	[dʏn]	[t]	[tʼ]	[d]	t	4000
Ր ր	րէ	րե	[ɹɛː]	[ɹɛ]⁶	[ɾɛ]	[ɹ]⁶		[ɾ]	r	5000
Ց ց	ցո		[tsʰo]			[tsʰ]			ts'	6000
Ւ ւ	հիւն	N/A⁷	[hiunn]			[w]	[v]⁸		v	7000
Փ փ	փիւր	փյուր	[pʰʏɹ]⁹		[pʰʏɾ]	[pʰ]			p‘	8000
Ք ք	քէ	քե	[kʰɛː]	[kʰɛ]		[kʰ]			k‘	9000
13. yüzyılda eklendi
Օ օ	օ		[o]			[o]			ō	N/A
Ֆ ֆ	ֆէ	ֆե	[fɛː]	[fɛ]		[f]			f	N/A
Sözcük	Geleneksel yazım	Yeniden şekillenmiş yazım	Klasik Ermenice	Doğu Ermenicesi	Batı Ermenicesi	Klasik Ermenice	Doğu Ermenicesi	Batı Ermenicesi	Klasik Ermenice	Sayısal değer
	Geleneksel yazım	Yeniden şekillenmiş yazım	Sözleyiş			Klasik Ermenice	Doğu Ermenicesi	Batı Ermenicesi	Klasik Ermenice
	Ad					Sözleyiş (UFA)			Türkçe çevirisi

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

^ Çiçek dürbünü: edebiyat ve kültür yazıları 9 Mart 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Talât Sait Halman, 320 syf., 2008.

Konuyla ilgili yayınlar[değiştir | kaynağı değiştir]

Sarı Güven, Melek (2019). "Ermeni Alfabesinin Dil, Din ve Kimlik Üçgeninde Tarihi Gelişimi". İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi. 8 (4): 2713-2727. doi:10.15869/itobiad.597364. ISSN 2147-1185.

[1] Çiçek dürbünü: edebiyat ve kültür yazıları 9 Mart 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Talât Sait Halman, 320 syf., 2008.

[1]

Ermenice tarihi

dizisinin bir parçası
Ermeni hipotezi Ana Ermenice Klasik Ermenice (405–1100) Orta Ermenice (y. 1100 – 1700) Modern Ermenice (y. 1700 – günümüz) Batı, Doğu, Hemşince
Ermeni abecesi Ermenice'nin Latin abecesinde yazımı
g t d