Guangdong - Vikipedi

Guangdong
广东

Kanton, Kwangtung
Eyalet
Guangdong Eyaleti
Çince transkripsiyon
 • Basitleştirilmiş ÇinceBasitleştirilmiş Çince: 广东省
 • Hanyu pinyinGuǎngdōng shěng
 • Kantonca JyutpingGD / 粤 (Yuè / jyut6)
Üstten saat yönünde: Yukarıdan aşağıya, soldan sağa: Guangzhou'da Kanton Kulesi, Shenzhen Körfezi, Hong Kong–Zhuhai–Makao Köprüsü, Huangmanzhai Şelalesi, Taishan Xiachuan Adası
Guangdong Eyaletinin konumunu gösteren harita
Guangdong Eyaletinin konumunu gösteren harita
ÜlkeÇin
BaşkentGuangzhou
İdare
 • ValiWang Weizhong
Yüzölçümü
 • Toplam179.800 km²
Nüfus
 (2013)
 • Toplam106,440,000
 • Yoğunluk700/km²
Resmî site
www.gd.gov.cn

Guangdong (Basitleştirilmiş Çince: 广东省; Geleneksel Çince: 廣東省; pinyin: Guǎngdōng shěng), Güney Çin'de, Güney Çin Denizi'nin kuzey kıyısında Çin'in 23 eyaletinden (sheng) biridir.[1] Eyalet başkenti Guangzhou'dur. Toplam yaklaşık 179,800 km2 (69,421 sq mi),[2] alanda 126,84 milyon nüfusuyla (2021 itibariyle)[3] Guangdong, Çin'in en kalabalık eyaleti ve bölgeye göre 15'inci en büyük ve aynı zamanda dünyanın en kalabalık üçüncü ülke alt bölümüdür.

Batısında Guangşi özerk bölgesi, kuzeyinde Hunan ve Jiangxi eyaletleri, kuzeydoğusunda Fujian yönetim bölgesi, güneyinde de özel yönetim bölgeleri Hong Kong ve Makao ile Güney Çin Denizi vardır. Çin'in en uzun kıyı şeritli eyaletidir.

Guangdong ekonomisi, 2023 yılında 13,57 trilyon RMB'lik (nominal GSYH cinsinden 1,9 trilyon dolar) GSYİH ile Çin anakarasının toplam ekonomik üretiminin yaklaşık %10,6'sına katkıda bulunarak halen Çin'deki eyalet düzeyindeki tüm bölümlerin en büyüğüdür. Ekonomisi çok çeşitlidir ve antik Çin'in Deniz İpek Yolu'nun başlangıç noktası olarak bilinirdi.[4] Çeşitli Çinli ve yabancı şirketlerin üretim tesisleri ve ofisleri buradadır. Guangdong, güney sınırındaki Hong Kong'un finans merkezine olan yakınlığından yararlandı. Guangdong'da aynı zamanda Çin'in en büyük ithalat ve ihracat fuarı olan ve eyalet başkenti Guangzhou'da düzenlenen Kanton Fuarı vardır. Bir Çin megalopolü olan İnci Nehir Deltası Ekonomik Bölgesi, yüksek teknoloji, imalat ve dış ticaretin merkezidir.

Bu bölgede, GSYİH'ye göre Çin'in en iyi dört şehrinden ikisi ve Çin'in vilayet düzeyindeki ilk iki şehri olan Guangzhou ve ülkenin ilk özel ekonomik bölgesi Shenzhen yer alır. Bu ikisi Çin'in en kalabalık ve önemli şehirleri arasında ve halen dünyanın en kalabalık mega şehirlerinden ikisidir ve Asya-Pasifik bölgesinin önde gelen finans merkezlerindendir.[5]

Guangdong eyaleti, Ocak 2005'te Henan ve Şantung'u geçerek Çin'in en kalabalık eyaleti haline geldi; 79,1 milyon daimi ikamet sahibi ve yılın en az altı ayı boyunca eyalette yaşayan 31 milyon göçmeni kaydetti;[6][7] 2020 Çin nüfus sayımında toplam nüfus 126.012.510 idi ve bu, Çin anakarasının nüfusunun yüzde 8,93'ünü oluşturuyordu.[8] Bu, nüfusla Guangdong, Güney Asya dışındaki herhangi bir ülkenin en kalabalık birinci düzey idari alt bölümüdür. Tarihi Guangdong Eyaletinin büyük çoğunluğu Çin Halk Cumhuriyeti (PRC) tarafından yönetilir. Güney Çin Denizi'ndeki Pratas Adası, Kaohsiung, Tayvan (ÇHC) Cijin Bölgesinin bir parçasıdır; ada daha önce Çin İç Savaşı öncesinde Guangdong Eyaletinin parçasıydı.[9][10]

Coğrafya[değiştir | kaynağı değiştir]

Hongshan köyü, atlar

Guangdong, güneyde Güney Çin Denizine bakar ve toplam 4.300 km 4,300 km (2,672 mi) kıyı şeridi vardır. Leizhou Yarımadası eyaletin güneybatı ucundadır. Leizhou Yarımadası'nda birkaç aktif olmayan yanardağ vardır. İnci Nehri Deltası, yukarı yöndeki üç nehrin birleşme noktasıdır: Doğu Nehri, Kuzey Nehri ve Batı Nehri. Nehir deltası yüzlerce küçük adayla doludur. Eyalet coğrafi olarak kuzeyden, topluca Nan Dağları (Nan Ling) olarak adlandırılan birkaç sıradağ ile ayrılmıştır. Eyaletteki en yüksek zirve, deniz seviyesinden 6,240 fit (1,902 metre) yükseklikteki Shikengkong'dur.

İnci Nehri ve Humen Köprüsü

Guangdong, kuzeydoğuda Fujian, kuzeyde Jiangxi ve Hunan, batıda Guangşi özerk bölgesi ve güneyde Hong Kong ve Makao Özel İdari Bölgeleri ile komşudur. Hainan, Leizhou Yarımadası'nın karşısında açık denizdedir. Geleneksel olarak Guangdong'un parçası olarak yönetilen Pratas Adası, Tayvan'ın Kaoshiung eyaletindeki Cijin Bölgesi'nin (ROC) parçasıdır.[11]

İnci Nehri Deltası etrafındaki şehirler Dongguan, Foshan, Guangzhou, Huizhou, Jiangmen, Shenzhen, Shunde, Taishan, Zhongshan ve Zhuhai'dir.

Eyaletteki diğer şehirler Chaozhou, Chenghai, Nanhai, Shantou, Shaoguan, Zhanjiang, Zhaoqing, Yangjiang ve Yunfu'dur

Guangdong'un iklimi nemli subtropikaldir (iç kesimlerde (Köppen Cfa, kıyı boyunca Cwa). Kışlar kısa, ılık ve nispeten kurak, yazlar ise uzun, sıcak ve çok yağışlıdır. Ocak ve Temmuz aylarında Guangzhou'da günlük ortalama en yüksek sıcaklıklar 18 ve 33 °C (64 ve 91 °F)'dir ama nem yazın daha sıcak olmasına neden olur. Kıyılarda don nadir görülmesine rağmen her kış birkaç gün don olabilir.

İdari bölümler[değiştir | kaynağı değiştir]

Guangdong Eyaleti'nin İdari Bölümleri
Bölüm kodu[12] İsim Çince
Pinyin 		Alan
(km2)[a] 		Nüfus
(2020 Nüfus
Sayımı) 		Merkez İlçe düzeyi bölümler[13]
Semtler İlçe düzeyi şehirler İlçeler Özerk ilçeler
440000 Guangdong Eyaleti 广东省
Guǎngdōng Shěng		 179.655,96 126.012.510 Guangzhou Şehri 65 20 34 3
— Eyalet altı şehirler —
440100 Guangzhou Şehri 广州市
Guǎngzhōu Shì		 7.246,60 18.676.605 Yuexiu Semti 11
440300 Shenzhen Şehri 深圳市
Shēnzhèn Shì		 1.991,64 17.560.061[b] Futian Semti 9
— İl düzeyi şehirler —
440200 Shaoguan Şehri 韶关市
Sháoguān Shì		 18.412,53 2.855.131 Zhenjiang Semti 3 2 4 1
440400 Zhuhai Şehri 珠海市
Zhūhǎi Shì		 1.711,24 2.439.585 Xiangzhou Semti 3
440500 Shantou Şehri 汕头市
Shàntóu Shì		 2.179,95 5.502.031 Jinping Semti 6 1
440600 Foshan Şehri 佛山市
Fóshān Shì		 3.797,72 9.498.863 Chancheng Semti 5
440700 Jiangmen Şehri 江门市
Jiāngmén Shì		 9.503,95 4.798.090 Pengjiang Semti 3 4
440800 Zhanjiang Şehri 湛江市
Zhànjiāng Shì		 13.260,31 6.981.236 Chikan Semti 4 3 2
440900 Maoming Şehri 茂名市
Màomíng Shì		 11.425,95 6.174.050 Maonan Semti 2 3
441200 Zhaoqing Şehri 肇庆市
Zhàoqìng Shì		 14.891,23 4.113.594 Duanzhou Semti 3 1 4
441300 Huizhou Şehri 惠州市
Huìzhōu Shì		 11.342,98 6.042.852 Huicheng Semti 2 3
441400 Meizhou Şehri 梅州市
Méizhōu Shì		 15.864,51 3.873.239 Meijiang Semti 2 1 5
441500 Shanwei Şehri 汕尾市
Shànwěi Shì		 4.861,79 2.672.819[c] Cheng Semti 1 1 2
441600 Heyuan Şehri 河源市
Héyuán Shì		 15.653,63 2.837.686 Yuancheng Semti 1 5
441700 Yangjiang Şehri 阳江市
Yángjiāng Shì		 7.955,27 2.602.959 Jiangcheng Semti 2 1 1
441800 Qingyuan Şehri 清远市
Qīngyuǎn Shì		 19.035,54 3.969.473 Qingcheng Semti 2 2 2 2
441900 Dongguan Şehri 东莞市
Dōngguǎn Shì		 2.460,01 10.466.625 Nancheng Bucağı
442000 Zhongshan Şehri 中山市
Zhōngshān Shì		 1.783,67 4.418.060 Dongqu Bucağı
445100 Chaozhou Şehri 潮州市
Cháozhōu Shì		 3.145,89 2.568.387 Xiangqiao Semti 2 1
445200 Jieyang Şehri 揭阳市
Jiēyáng Shì		 5.265,38 5.577.814 Rongcheng Semti 2 1 2
445300 Yunfu Şehri 云浮市
Yúnfú Shì		 7.785,11 2.383.350 Yuncheng Semti 2 1 2

Dipnot[değiştir | kaynağı değiştir]

  1. ^ Veriler Çin Halk Cumhuriyeti İkinci Ulusal Arazi Araştırması [zh]'ndandır. Toplam veriler, üzerinde egemenlik anlaşmazlıkları süren toprakları da dahil etmektedir.
  2. ^ Shen-Shan Özel İşbirliği Alanı [zh]'nın kalıcı nüfusunu dahil etmektedir.
  3. ^ Shen-Shan Özel İşbirliği Alanı [zh]'nın kalıcı nüfusunu dahil etmemektedir.

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

  1. ^ Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi; SNA2008 isimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: Kaynak gösterme)
  2. ^ "Doing Business in China – Survey". Ministry Of Commerce – People's Republic Of China. 5 Ağustos 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Ağustos 2013. 
  3. ^ Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi; data2022 isimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: Kaynak gösterme)
  4. ^ Ye, Guo (1 Temmuz 2019). "Canton Kung Fu: The Culture of Guangdong Martial Arts". SAGE Open (İngilizce). 9 (3). s. 2158244019861459. doi:10.1177/2158244019861459. ISSN 2158-2440. 
  5. ^ "The Global Financial Centres Index 28" (PDF). Long Finance. Eylül 2020. 18 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 26 Eylül 2020. 
  6. ^ English people.com.cn 10 Mart 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
  7. ^ "Chinadaily.com". Chinadaily.com. 4 Ekim 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Nisan 2012. 
  8. ^ "Communiqué of the Seventh National Population Census (No. 3)". National Bureau of Statistics of China (ingilizce). 11 Mayıs 2021. 11 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Mayıs 2021. 
  9. ^ Sovereignty over the Spratly Islands
  10. ^ Spratly Islands. Microsoft Encarta Online Encyclopedia 2008. 29 Ekim 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  11. ^ "Sovereignty over the Spratly Islands – The China Post 22 June 2009". Chinapost.com.tw. 22 Haziran 2009. 24 Eylül 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Nisan 2012. 
  12. ^ "中华人民共和国县以上行政区划代码". 中华人民共和国民政部. 2 Nisan 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Mart 2020. 
  13. ^ 中华人民共和国民政部 (Ağustos 2014). 《中国民政统计年鉴2014》. 中国统计出版社. ISBN 978-7-5037-7130-9. 
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Guangdong&oldid=32531376" sayfasından alınmıştır