Huari Bumedyen - Vikipedi

Huari Bumedyen هواري بومدين
2. Cezayir Devlet Başkanı
Görev süresi 19 Haziran 1965 - 27 Aralık 1978
Yerine geldiği	Ahmed bin Bella
Yerine gelen	Rabah Bitat
Bağlantısızlar Hareketi Genel Sekreteri
Görev süresi 5 Eylül 1973 - 16 Ağustos 1976
Yerine geldiği	Kenneth Kaunda
Yerine gelen	William Gopallawa
Kişisel bilgiler
Doğum	Mohammed Ben Brahim Buharuba 23 Ağustos 1932 Clauzel, Kalime Vilayeti, Cezayir
Ölüm	27 Aralık 1978 (46 yaşında) Cezayir, Cezayir
Evlilik(ler)	Anissa Bumedyen
Mesleği	Asker
Dini	İslam
Askerî hizmeti
Bağlılığı	Cezayir
Hizmet yılları	1955–1962 (ALN) 1962–1976 (PNP)
Rütbesi	Albay
Çatışma/savaşları	Cezayir Bağımsızlık Savaşı

Huvvari Bumedyen (Arapça: هواري بومدين, romanize: Hûvvârî Bû-Medyen^[a]), d. 23 Ağustos 1932, Clauzel, Kalime Vilayeti, Cezayir - ö. 27 Aralık 1978, Cezayir, Cezayir), Cezayirli subay ve devlet adamı. Cezayir'de Ahmed Bin Bella'ya karşı yaptığı askerî darbeyle iktidarı ele geçirerek, 19 Haziran 1965 tarihinden ölümüne kadar Cezayir Devlet Başkanlığı'nda kalmıştır. Ölümünden önceki yıllarda Üçüncü Dünya ülkelerinin (Bağlantısızlar Hareketi) bayraktarlarından biri olarak, özellikle uluslararası yeni bir ekonomik düzenin kurulması gerektiğini savundu.

Konstantin'deki İslam Enstitüsü ve Kahire'de el-Ezher Üniversitesi'nde okuduktan sonra, 1954'te Fransa'ya karşı başlayan bağımsızlık mücadelesine katıldı ve Huari Bumedyen adını aldı. Oran yöresindeki askerî bölgenin komutanlığını üstlendi. 1960'ta Kurtuluş Ordusu'nun Genelkurmay Başkanı oldu ve Fransızların erişemeyeceği Fas ve Tunus'ta bir Cezayir Ordusu oluşturmaya ağırlık verdi.

Mart 1962'de Fransızlarla barış antlaşmasının imzalanmasından sonra Cezayirli önderler arasındaki çekişmeler arttı. Bumedyen, Genelkurmay Başkanlığı görevinden ayrıldı ve Tlemsen "siyasi bürosu" içinde, Ben Bella'yı Devlet Başkanı yapan askerî ayaklanmayı hazırladı. Eylül 1962'de komutasındaki birliklerle başkent Cezayir'e yürüyerek, Ahmed Ben Bella'nın başa geçmesini sağladı. Kendisi de Devlet Başkanı Yardımcısı ve Savunma Bakanı oldu.

Fakat yeni rejimin karşılaştığı iktisadi güçlükler ve ülkedeki sivil örgütlenmenin tüm katmanlarında egemen olan büyük kargaşa, orduda gitgide artan bir huzursuzluğa yol açtı. Orduyla Ben Bella'nın kişisel iktidarı arasındaki sürtüşme, 19 Haziran 1965'te Bumedyen önderliğinde bir hükûmet darbesiyle sonuçlandı; Haziran 1965'te Ben Bella'yı devirerek Devlet Başkanlığı'nı üstlendi. Halktan geniş bir destek görmediği için, ilk başlarda ülkeyi 26 üyeli bir "Devrim Konseyi" ile birlikte yönetmek zorunda kaldı.

Aralık 1967'de Bumedyen, kendisini, iktidarı tek elde toplamakla suçlayan yeni bir muhalefet dalgasıyla baş etmek zorunda kaldı. 1965'te kurulan askerî rejim bu yüzden sarsılır gibi oldu. Bununla birlikte, Albay Zbiri'nin liderliğindeki subayların kendisine yönelik darbe girişimini bastırdıktan sonra ülkenin tek ve tartışmasız yöneticisi oldu. Bumedyen, ordu üzerinde yeniden otorite sağladı, öğrencilerin ve "Cezayir'in Kalkınması İçin Demokratik Hareket" militanlarının muhalefetini susturdu. Nisan 1968'de bir suikast girişiminden kurtuldu.

1971'de Fransa ile özel ilişkilerin sona ermesi pahasına enerji kaynaklarını (petrol, doğal gaz), bankaları ve büyük sanayi dallarını devletleştirdi. Bundan sonra gücünü toprak reformuna ve ülkenin Araplaştırılmasına yöneltti.

Başlangıçta sosyalist eğilimli devletler, özellikle Mısır tarafından eleştirilen Bumedyen rejimi, Fransa ile işbirliğini sürdürmesine rağmen, Cezayir'i "antiemperyalist devletler" safına sokmayı başardı. 1973 Arap-İsrail Savaşı (Ekim 1973) sırasında etkin bir diplomatik rol oynadı ve Süveyş Kanalı'na takviye güç olarak Cezayir birlikleri gönderdi.

1975'te Atlas Okyanusuna çıkış yolu olarak İspanyol Sahrası'nın (Rio de Oro, bugünkü Batı Sahra) bir bölümünü alma girişimi, Cezayir'i Fas'la savaşın eşiğine getirdi. 1976'da referandumla Ulusal Berat ve hemen ardından anayasa kabul edildi. Batılı ülkelerle önemli sanayi ve ticaret anlaşmaları imzalayan ve aynı zamanda bağımsızlıktan ödün vermeksizin Sovyet bloku ile yakın ilişkiler kuran Bumedyen, Bağlantısızlar Hareketi'nin önde gelen kişilerinden biri oldu.

1978 yılında sağlık durumu giderek bozulan Bumedyen, Aralık 1978'de nadir görülen bir kan hastalığı nedeniyle yaşamını kaybetti.^[1]

Notlar[değiştir | kaynağı değiştir]

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]