French
DeutschKârûn - Vikipedi
Kârûn, efsaneler, Kuran ve halk edebiyatında bahsi geçen çok zengin kişi.
Efsaneler[değiştir | kaynağı değiştir]
Lidya Kralı Krezüs'ün zenginliği mitolojilere konu olmuştur. Antik çağın bilinen en zengin kralı olan Krezüs, mitolojiye göre her tuttuğunun altın olması için ilâhlara yalvarır; bu dileği kabul edilince mutluluğa erişeceğini sanır. Ancak çok zengin olduğu halde mutluluğu bir türlü bulamayan kral, acı içinde kıvranarak ölür.[1] Tarihte ilk metal parayı basan Krezus, Orta Doğu halkları tarafından Kârûn ismiyle anılmaktadır.
Anadolu'daki en eski Yahudi yerleşimlerinin Lidya topraklarında bulunması[2][3] sebebiyle hikâyenin Yahudiler vasıtasıyla zaman, mekân gibi niteliklerinin değişerek Orta Doğu halkları arasında yayılması olasıdır.[4]
(bakınız: Sardes Sinagogu)
Kur'an'da[değiştir | kaynağı değiştir]
Kur'an'da Kârûn'dan Kasas, Mü’min ve Ankebût Sûrelerinde bahsedilir.
Karun, Kur'an'a göre İsrailoğulları'ndan ve zenginliği sebebiyle şımaran birisidir. Serveti "Biz ona, anahtarlarını (bile taşımanın) güçlü bir topluluğa ağır geleceği hazineler verdik" şeklinde tanımlanır. Serveti için "Bunlar bana bendeki bilgi ve beceriden dolayı verilmiştir" der. Mûsâ'nın mucizelerine inanmaz, onu yalancılıkla ve sihirbazlıkla suçlar.[5] Bunun sonucunda da Allah tarafından helak edilir.[6]
Tevrat'a (sayılar 16. bölüm) göre Korah, Dathan ve Abiram (Aviram) adında, beraberlerinde topluluk tarafından seçilen 250 kişi ile birlikte Mûsâ ile tartışıp Mûsâ ve Hârûn'u ileri gitmekle suçlarlar. Bu kişiler, yandaşlarıyla birlikte Rab (Yahudi kültüründe Yahova için kullanılan ikame sözcük, Kral, Efendi) tarafından diri diri ölüler diyarına yollanırlar. Ancak Tanrı'nın öfkesi dinmez ve bu sefer bu kişilerin ölümlerini sorgulayan halka öldürücü hastalık (veba salgını) gönderilir.[7] Ancak Tevrat'ta onların zenginliği ile ilgili bir ifade yer almaz.
Kur'an'daki Karun hikâyesinin efsaneler ve halk edebiyatındaki Karun hikâyesinin kaynağı olması da göz ardı edilemeyecek bir ihtimâldir. Krezus ile Kârûn arasında yaşadıkları yerlerin farklılığı yanında ve efsanevî zenginlikleri dışında hiçbir benzerlik olmaması, Kur'an hikâyesinin kaynağı olarak bâzı yorumcuları Tevrat anlatısında Mûsâ ile tartışan Korah isimli kişiye yönlendirmektedir. Bu kişinin zenginliği veya geride bıraktığı arkeolojik miras hakkında herhangi bir kayıt bulunmuyor. Ayrıca Korah anlatısı çölde, çadırların kurulduğu bir mola esnasında bir topluluk ile, Karun hikâyesi ise bir kişi ve onun zenginlikleri (bahçe, mâlikâne, hazineler) ile ilgilidir. Tevrat, o topluluğun diri diri ölüler diyarına gönderildiklerinden ve geride kalanların da salgın hastalık (veba) ile cezalandırılmalarından bahsetmektedir.
Halk edebiyatı[değiştir | kaynağı değiştir]
Kârûn'a binaen "Kârûn kadar zengin olmak" gibi deyimler türetilmiştir.
Gaziantep yöresine ait bir türküde Kârûn'dan şöyle bahsedilir.
- Kul Himmet üstadım gelse otursa
- Hakk'in kelâmını dile getirse
- Dünya benim deyi zapta geçirse
- Kârûn kadar malın olsa ne fayda
Kârûn Hazinesi isimli eserler Uşak Arkeoloji Müzesinde sergilenmektedir.[4]
Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ Tarihin seyrinde Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Tarih Öğretmenliği Anabilim Dalı Bülteni
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 11 Şubat 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Mayıs 2022.
- ^ "Arşivlenmiş kopya" (PDF). 5 Mart 2016 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Haziran 2012.
- ^ a b http://epochtimestr.com/yasam/anadolu-efsaneleri/karun-efsanesi.html[ölü/kırık bağlantı]
- ^ Kur'an 40: 23-24
- ^ Kur'an 29, 39
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 29 Kasım 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Kasım 2014.
