Karşılıklı anlaşılabilirlik - Vikipedi

Dil biliminde karşılıklı anlaşılabilirlik, farklı fakat birbiriyle ilgili dil türleri konuşanların kasıtlı bir çalışma yapmadan ya da özel çaba harcamadan birbirlerini kolayca anlayabilecekleri diller ya da lehçeler arasında bir ilişkidir. Bu, dilleri lehçelerden ayırt etmekte genellikle en önemli kriter olarak kullanılır, fakat sosyodilbilimsel faktörler de göz önüne alınır.^[1]

Diller arasındaki anlaşılabilirlik asimetrik olabilir; bu şekilde X dilinin konuşmacısı Y dilini, Y dilinin konuşmacısının X dilini anlamasından oranla daha fazla anlıyor. İki dil arasındaki anlaşılabilirlik nispeten simetrik ise, bu "karşılıklı" anlaşılabilirlik olarak nitelendirilir. Diller arası anlaşılabilirlik, çoğu zaman bir lehçe sürekliliği bağlamında, dünyanın birçok coğrafi yakınlığı olan dilleri arasında farklı derecelerde mevcuttur.

Örnekler[değiştir | kaynağı değiştir]

Kısmen veya yüksek oranda karşılıklı anlaşılabilirlik gösteren dillere şu diller örnek verilebilir:

Afrikaans ve Hollandaca (kısmen)^[2]
Batı Oğuz dilleri, Azerice, Özbekçe, Türkmence, Kırım Tatarcası, Kırımçakça, Karayca ve Urumca^[3]
Çekçe ve Slovakça (önemli derecede)^[4]
Makedonca ve Bulgarca^[5]
Rusça, Ukraynaca ve Belarusça^[6]
Danca, İsveççe ve Norveççe^[7]
İngilizce ve İskoçça (Cermen)^[8]
Bazı Latin dilleri (kısmen veya önemli derecede)^[9]

Bu dillere ek olarak Urduca ve Hintçe (Hindustani), Boşnakça, Hırvatça, Sırpça ve Karadağca (Sırp-Hırvatça), Malezya Malaycası ve Endonezce (Malayca) ile Moldovaca ve Rumence yüksek oranda karşılıklı anlaşılabilirlik gösterir, ancak çoğu zaman bu diller tek bir dil altında sınıflandırılır ve birbirlerinin lehçesi olarak görülür. Ayrıca Çince, Almanca ve Arapça konuşurları, belirli bölgelerden seçildiğinde diğer bu dilin diğer konuşurları ile düşük karşılıklı anlaşılabilirlik göstermelerine rağmen bu diller sosyo kültürel sebeplerden ötürü tek bir dil kabul edilir ve bu dilleri tanımlamak için Dachsprache terimi kullanılır.

Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]

Lehçe sürekliliği

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

^ Gröschel, Bernhard (2009). Das Serbokroatische zwischen Linguistik und Politik: mit einer Bibliographie zum postjugoslavischen Sprachenstreit [Serbo-Croatian Between Linguistics and Politics: With a Bibliography of the Post-Yugoslav Language Dispute]. Lincom Studies in Slavic Linguistics ; vol 34 (Almanca). Munich: Lincom Europa. ss. 132-136. ISBN 978-3-929075-79-3. LCCN 2009473660. OCLC 428012015. OL 15295665W.
^ Gooskens, Charlotte (2007). "The Contribution of Linguistic Factors to the Intelligibility of Closely Related Languages" (PDF). Journal of Multilingual and Multicultural Development. 28 (6). s. 445. CiteSeerX 10.1.1.414.7645 $2. doi:10.2167/jmmd511.0. 11 Nisan 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 19 Mayıs 2010.
^ "Language Materials Project: Turkish". UCLA International Institute, Center for World Languages. Şubat 2007. 3 Ekim 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Nisan 2007.
^ Trudgill, Peter (2004). "Glocalisation and the Ausbau sociolinguistics of modern Europe". Duszak, Anna; Okulska, Urszula (Ed.). Speaking from the Margin: Global English from a European Perspective. Polish Studies in English Language and Literature 11. Peter Lang. ISBN 978-0-8204-7328-4.
^ Language profile Macedonian 11 Mart 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., UCLA International Institute
^ Alexander M. Schenker. 1993. "Proto-Slavonic," The Slavonic Languages. (Routledge). Pp. 60–121. Pg. 60: "[The] distinction between dialect and language being blurred, there can be no unanimity on this issue in all instances..." C.F. Voegelin and F.M. Voegelin. 1977. Classification and Index of the World's Languages (Elsevier). Pg. 311, "In terms of immediate mutual intelligibility, the East Slavic zone is a single language." Bernard Comrie. 1981. The Languages of the Soviet Union (Cambridge). Pg. 145–146: "The three East Slavonic languages are very close to one another, with very high rates of mutual intelligibility...The separation of Russian, Ukrainian, and Belorussian as distinct languages is relatively recent...Many Ukrainians in fact speak a mixture of Ukrainian and Russian, finding it difficult to keep the two languages apart...
^ Gooskens, Charlotte (2007). "The Contribution of Linguistic Factors to the Intelligibility of Closely Related Languages" (PDF). Journal of Multilingual and Multicultural Development. 28 (6). s. 445. CiteSeerX 10.1.1.414.7645 $2. doi:10.2167/jmmd511.0. 11 Nisan 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 19 Mayıs 2010.
^ Kaufmann, Manuel (2006). "English in Scotland — a phonological approach". GRIN. s. 21.
^ Voigt, Stefanie (2014). "Mutual Intelligibility of Closely Related Languages within the Romance language family" (PDF). s. 113. 10 Mayıs 2017 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Kasım 2019.

Dilbilim ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz.

[1] Gröschel, Bernhard (2009). Das Serbokroatische zwischen Linguistik und Politik: mit einer Bibliographie zum postjugoslavischen Sprachenstreit [Serbo-Croatian Between Linguistics and Politics: With a Bibliography of the Post-Yugoslav Language Dispute]. Lincom Studies in Slavic Linguistics ; vol 34 (Almanca). Munich: Lincom Europa. ss. 132-136. ISBN 978-3-929075-79-3. LCCN 2009473660. OCLC 428012015. OL 15295665W.

[gooskens-2] Gooskens, Charlotte (2007). "The Contribution of Linguistic Factors to the Intelligibility of Closely Related Languages" (PDF). Journal of Multilingual and Multicultural Development. 28 (6). s. 445. CiteSeerX 10.1.1.414.7645 $2. doi:10.2167/jmmd511.0. 11 Nisan 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 19 Mayıs 2010.

[Language_Materials_Project-3] "Language Materials Project: Turkish". UCLA International Institute, Center for World Languages. Şubat 2007. 3 Ekim 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Nisan 2007.

[CzeSlo-4] Trudgill, Peter (2004). "Glocalisation and the Ausbau sociolinguistics of modern Europe". Duszak, Anna; Okulska, Urszula (Ed.). Speaking from the Margin: Global English from a European Perspective. Polish Studies in English Language and Literature 11. Peter Lang. ISBN 978-0-8204-7328-4.

[BulMac-5] Language profile Macedonian 11 Mart 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., UCLA International Institute

[BlrRusUkr-6] Alexander M. Schenker. 1993. "Proto-Slavonic," The Slavonic Languages. (Routledge). Pp. 60–121. Pg. 60: "[The] distinction between dialect and language being blurred, there can be no unanimity on this issue in all instances..." C.F. Voegelin and F.M. Voegelin. 1977. Classification and Index of the World's Languages (Elsevier). Pg. 311, "In terms of immediate mutual intelligibility, the East Slavic zone is a single language." Bernard Comrie. 1981. The Languages of the Soviet Union (Cambridge). Pg. 145–146: "The three East Slavonic languages are very close to one another, with very high rates of mutual intelligibility...The separation of Russian, Ukrainian, and Belorussian as distinct languages is relatively recent...Many Ukrainians in fact speak a mixture of Ukrainian and Russian, finding it difficult to keep the two languages apart...

[gooskens2-7] Gooskens, Charlotte (2007). "The Contribution of Linguistic Factors to the Intelligibility of Closely Related Languages" (PDF). Journal of Multilingual and Multicultural Development. 28 (6). s. 445. CiteSeerX 10.1.1.414.7645 $2. doi:10.2167/jmmd511.0. 11 Nisan 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 19 Mayıs 2010.

[8] Kaufmann, Manuel (2006). "English in Scotland — a phonological approach". GRIN. s. 21.

[Voigt2014-9] Voigt, Stefanie (2014). "Mutual Intelligibility of Closely Related Languages within the Romance language family" (PDF). s. 113. 10 Mayıs 2017 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Kasım 2019.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]