Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'nin Bağımsızlık Bildirgesi - Vikipedi

Kuzey Kıbrıs Bağımsızlık Bildirgesi
Oluşturulma5 Kasım 1983 (40 yıl önce) (1983-11-05)
Onaylanma15 Kasım 1983 (40 yıl önce) (1983-11-15)
KonumKuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti
Yazar(lar)Turan Fevzioğlu, Osman Ertuğ, Necati Münir Ertekün, Tugay Uluçevik
Amaç"Kıbrıs Türk Halkının özgür iradesini temsil eden, Doğuştan hür ve eşit olan bütün insanların hür ve eşit yaşamlarına inanan, Bu inanç içinde, Kıbrıs Türk halkının kendi kaderini tayin etme hakkını dünyaya ilan etme"

Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Bağımsızlık Bildirgesi, Kıbrıs Türklerinin kendilerini Kıbrıs Cumhuriyetinden bağımsız bir devlet olduğunu ilan tek taraflı bildirgedir. 15 Kasım 1983'te Kuzey Kıbrıs Cumhuriyet Meclisi tarafından kabul edildi.

Kıbrıs Türk Federe Devleti'nin varlığını bitiren bu bildirge günümüz Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'nin temelini oluşturmaktadır. Bildirgenin yani deklarasyonun yasallığı tartışma yaratmaktadır çünkü KKTC'nin bağımsızlığını Birleşmiş Milletler üyesi olan Türkiye tarafından yalnızca tanınmaktadır.

Tarihçe[değiştir | kaynağı değiştir]

Arka plan[değiştir | kaynağı değiştir]

Birinci Dünya Savaşı sırasında Osmanlının elinden alınan Kıbrıs adası 1960 yılına kadar İngiliz idareydi. 1959 Londra ve Zürih Anlaşmaları ile Kıbrıs adasındaki yerli halkı etnik gruplara bölerek Kıbrıs Rumlarına başkan Kıbrıs Türklerine Başkan yardımcısı seçme hakkı olan bir anayasası tanıdı. Ayrıca Rum ve Türklerin kendi temsilcilerini seçecekleri Temsilciler Meclisi adında bir ulusal yasama organı ve 10 üyeli bir Bakanlar Kurulu da bulunacaktı. Bakanlar kurulunun yalnız 3 üyesi Türklerden oluşacaktı.

Ayrıca Türkiye, Yunanistan, Kıbrıs ve Birleşik Krallık arasından Güvence Antlaşması imzalanarak Kıbrıs'ın herhangi bir devlet ile siyasi ve ekonomik bir ilişkiye girmesi yasaklandı. Aynı zamanda Türkiye ve Yunanistan'dan Kıbrıs topraklarının toprak bütünlüğünü bir tutmaları zorunlu olarak isteniyor. Bu madde ile Kıbrıs'ta olabilecek herhangi bir eylemde taraflardan biri tek taraflı olarak müdahale hakkına sahip olmuştu.

Kıbrıs'ın yasama organlarının bölünmeye başladığı ve anayasasının çöktüğü 1963 tarihinde dönemin Kıbrıs Cumhurbaşkanı III. Makarios sorunları çözmek adına 30 Kasım 1963’te 13 maddeden oluşan anayasa değişikliği önerilerini sundu. Maddeler Kıbrıs Türklerinin haklarını daha azaltmaktaydı. Türklerden seçilen Kıbrıs Cumhuriyeti cumhurbaşkanı yardımcısının alınan kararlara veto etme yetkileri artık kaldırılacaktı.

Dönemin Amerika Birleşik Devletleri başkanı bu talebin geri çekilmesini istedi ve Türkiye Cumhuriyeti Hükûmeti bu talep sonucunda durumu şiddetle kınadı. Kıbrıs Türkleride bu talebi kabul etmedi. Bunun üzerine 20 Aralık 1963'ü 21 Aralık'a bağlayan gece Kıbrıs Rumları, Kıbrıs Türklerine karşı çatışma başlattı. Başkan Makarios, Kıbrıs'ın bölünmesiyle sonuçlanacak her türlü çözümü reddetti.

1970'li yıllarda ise Yunanistan dönemin başkanı III. Makarios'un tutumları ve enosisin olmasından taraf olmadığı için Yunanistan Albaylar Cuntası tarafından 1974 Kıbrıs Darbesi gerçekleşti. Darbe ile beraber III. Makarios görevden almak için Başkanlık Sarayı'nı bastı ve başkanı görevden aldı.[1] Türkiye Cumhuriyeti ise bu durum sonucunda Zürih ve Londra Antlaşması'nın IV. maddesine istinaden gerçekleştirdiğini savunarak 20 Temmuz 1974 tarihinde Kıbrıs'a karadan ve havadan harekât başlattı.[2][3] Ağustos 1974'te adanın kuzey kısmı başkent Lefkoşa dahil olmak üzere Türkiye Cumhuriyetinin kontrolüne geçti. Bu olay sonrası ada Birleşmiş Milletler adanın ikiye bölündüğünü ve kuzey ve güney kısımlarının arasında Yeşil Hat kurulduğunu açıkladı.

Kıbrıs Türk Federe Devleti[değiştir | kaynağı değiştir]

1 Ekim 1974'te geçici kurulan hükûmetin yerini 13 Şubat 1975'te Kıbrıs Türk Federe Devleti aldı. Bu deklarasyonun federe bir Kıbrıs Türk devletine doğru atılan ilk adım olması ve Kıbrıs Rumlarının eninde sonunda yeni birleşmiş bir Kıbrıs içerisinde kendi federe devletlerini ilan etmeleri amaçlanmıştı. Ancak Kıbrıs Türk Federe Devletinin ilanı Birleşmiş Milletler ve Kıbrıs Cumhuriyeti tarafından reddedildi.

Bağımsızlık Bildirgesi[değiştir | kaynağı değiştir]

Kıbrıs Türk Federe Devleti'nin ilanının sekiz yıl sonrasında Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyetini oluşturacak olan bağımsızlık bildirgesi 5 Kasım 1983 tarihinde hazırlanarak 15 Kasım 1983'te Kuzey Kıbrıs Cumhuriyet Meclisi tarafından onaylandı ve Tüm dünyaya duyuruldu.

Uluslararası anlaşmazlık[değiştir | kaynağı değiştir]

Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'nin bağımsızlık ilanını Birleşmiş Milletler üyesi ülkelerden yalnızca Türkiye Cumhuriyeti tanınmaktadır.[4][5][6] Kıbrıs Cumhuriyeti ve Birleşmiş Milletler bu duruma şiddetle karşı çıkmaktır. Pakistan ve Bangladeş Kuzey Kıbrıs'ın bağımsızlıklarını geçmişte tanımış ama Birleşmiş Milletlerin bildirgeyi tanımaması ve karşı çıkması üzerine bu tanımayı geri çekmişlerdi.[7][8][9]

Azerbaycan'ın özerk bölgesi olan Nahçıvan Özerk Cumhuriyeti, Türkiye Cumhuriyeti dışında Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyetini tanıyan tek ülkedir.[10][11][12]

Bağımsızlık Bildirgesi metni[değiştir | kaynağı değiştir]

"Kıbrıs Türk Halkının özgür iradesini temsil eden, Doğuştan hür ve eşit olan bütün insanların hür ve eşit yaşamlarına inanan, Bu inanç içinde, Kıbrıs Türk halkının kendi kaderini tayin etme hakkını 17 Haziran 1983 tarihli kararıyla dünyaya ilan etmiş olan, Irk, milli menşe, dil ve din gibi farklara dayalı olarak insanlar arasında ayırım gözetilmesini, her türlü sömürgeciliği, ırkçılığı, baskı ve tahakkümü reddeden; Kıbrıs’ta, Doğu Akdeniz’de, Orta-Doğu’da ve dünyada tam bir barış ve istikrarın, özgürlüğün, insan haklarının egemen olmasını isteyen; Kıbrıs Adasındaki iki halkın kendi milli benliklerini koruyarak, kendi kesimlerinde huzur ve güven içinde yaşamaya ve kendi kendilerini yönetmeye hakları olduğuna inanan; Aynı adada yanyana yaşamaya mecbur bulunan bu iki halkın aralarındaki bütün sorunları, eşit düzeyde müzakerelerle, barışçı adil ve kalıcı bir çözüme ulaşmalarının mümkün ve zorunlu olduğu görüşüne sımsıkı bağlı bulunan; Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’nin ilanının iki eşit halk arasında ortaklığın bir federasyon çatısı altında yeniden kurulmasını ve sorunların çözülmesini engellemeyip, kolaylaştırabileceğine kani olan; İki halk arasındaki bütün sorunların barışçı ve uzlaşıcı bir politika ile çözülmesi için BM Genel Sekreteri’nin gözetimi altında, eşit düzeyde müzakereler yürütülmesini yürekten dileyen ve önerilmiş bulunan zirve toplantısının bu açıdan yarar sağlayacağına inan Meclisimiz, KIBRIS TÜRK HALKI ADINA, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’nin kuruluşunu ve "Bağımsızlık Bildirisini" onaylar.[13]

Ayrıca Bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

  1. ^ Özcan, Tuğrul (27 Nisan 2017). "Modern Osmanlı Diplomasisine Geçiş Sürecinde Kıbrıs (1856-1908)". Gaziantep University Journal of Social Sciences. 16 (2). doi:10.21547/jss.292236. ISSN 1303-0094. 
  2. ^ "odatv4.com/amp/kibris-baris-harekatinin-perde-arkasi-20071925.html". 12 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ağustos 2023. 
  3. ^ SU (20 Temmuz 2020). "Kıbrıs Barış Harekatı'nın 46'ıncı yıldönümü - Son dakika haberleri". Sözcü. 29 Nisan 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ağustos 2023. 
  4. ^ Kurtulus, E. (26 Kasım 2005). State Sovereignty: Concept, Phenomenon and Ramifications (İngilizce). Springer. ISBN 978-1-4039-7708-3. 
  5. ^ "Country profile: Cyprus" (İngilizce). 23 Aralık 2011. 2 Ekim 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ağustos 2023. 
  6. ^ Page, Kogan (2003). Europe Review (İngilizce). Kogan Page Publishers. ISBN 978-0-7494-4067-1. 
  7. ^ "pctime.com.tr/makale_goster.asp?yazid=17&id=123". 28 Nisan 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ağustos 2023. 
  8. ^ "searoom.com/veleda/logsec03/veleda4-log25F.htm". 7 Ekim 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ağustos 2023. 
  9. ^ "commentarymagazine.com/2014/07/07/is-now-the-time-for-a-cyprus-deal/". 24 Temmuz 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ağustos 2023. 
  10. ^ Thomopoulos, Elaine (13 Aralık 2011). The History of Greece (İngilizce). ABC-CLIO. ISBN 978-0-313-37511-8. 13 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ağustos 2023. 
  11. ^ "regnum.ru/english/708006.html". 13 Aralık 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ağustos 2023. 
  12. ^ "Azerbaycan'daki Kıbrıs heyecanı". arsiv.ntv.com.tr. 27 Kasım 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ağustos 2023. 
  13. ^ "bildirge.pdf" (PDF). 16 Ağustos 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 23 Aralık 2009. 
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Kuzey_Kıbrıs_Türk_Cumhuriyeti%27nin_Bağımsızlık_Bildirgesi&oldid=32548550" sayfasından alınmıştır