Møre og Romsdal - Vikipedi

Møre og Romsdal
Møre og Romsdal fylke
Møre og Romsdal arması
Arma
Møre og Romsdal'in Norveç'teki konumu
Møre og Romsdal'in Norveç'teki konumu
ÜlkeNorveç Norveç
Bölge Vestlandet
İdari merkeziMolde
Eyalet1763 Kuzey Bergen Eyaleti
1919
Alt idari birimler
İdare
 • ValiLodve Solholm
(2009-günümüz)[1]
 • Belediye başkanıJon Aasen
(2011-2015)[2] (İşçi Partisi)
Yüzölçümü
 • Toplam15121 km²
 • Kara
14.590 km² (5.630 mil²)
Nüfus
 (2011)
 • Toplam256 628 [3]
 • Yoğunluk17/km²
Zaman dilimiUTC+01.00 (OAS)
 • Yaz (YSU)UTC+02.00 (OAYS)
Resmî site
www.mrfylke.no

Møre og Romsdal (Norveççe: Møre og Romsdal fylke), Norveç'in on dokuz eyaletinden biridir. Bir açıdan “Orta Norveç” bölgesinde bulunan eyalet, “Batı Norveç” bölgesi dahilinde gösterilmektedir. Doğusunda Sør-Trøndelag, güneydoğusunda Oppland ve güneybatısında Sogn og Fjordane ile komşudur. “Sunnmøre”, “Romsdal” ve “Nordmøre” olmak üzere üç bölgeden oluşmaktadır.

Arması ve adı[değiştir | kaynağı değiştir]

Eyaletin arması 15 Mart 1978 tarihinde resmi kraliyet onayını almıştır. Üç altın sarısı Viking gemisi denizcilikteki başarılarını ve eyaletin üç bölgesini simgelemektedir. Mavi fon liman-kentlerinin önemini vurgulamaktadır. Ayrıca haç simgeleriyle güçlü Hristiyan inançlarını göstermektedirler.[5][6]

“Møre og Romsdal” adı 1936 yılında verilmiştir. 1919 yılına kadar "Romsdal amt(valilik)", 1919-1935 yılları arasında ise "Møre fylke" olarak adlandırılmıştır. Møre, eski kökenlere göre “mærr”dan gelmektedir ve deniz anlamına gelmektedir. Romsdal güç anlamına gelmekle birlikte adını aynı adı taşıyan vadiden almıştır. Bu bağlamda adının anlamı deniz bölgesi ve güç vadisidir.[7]

Coğrafya[değiştir | kaynağı değiştir]

Møre og Romsdal Batı Norveç'in kuzey kesiminde yer almaktadır. Sør-Trøndelag, Oppland ve Sogn og Fjordane eyaletleri ile çevrelenmiştir. Norveç Denizi'ne 7700 km kıyı şeridine sahiptir ve 15.000 kilometre karelik bir alanı kaplamaktadır.[8]

Kuzeyden güneye, Nordmøre, Romsdal ve Sunnmøre diye üç bölgeye ayrılmıştır. Alanının %4.1'i tarım arazisi ve %18.5'i verimli ormanlarla kaplıdır. Yerleşim özellikle kıyısında, bazı fiyortların içlerinde ve bir ölçüde vadilerin aşağı kısımlarında azdır. Nüfusun büyük bir bölümü adalarda yaşamaktadır. Nüfusunun %67.7'si ilçe ve kasabalarda yaşamaktadır.[9]

İklim[değiştir | kaynağı değiştir]

Eyaletin iklimi kuzeyinde denizden, doğu ve güneyinde yüksek dağlarından etkilenmektedir. Kış aylarında sahilinde güney ve güneybatı yönlerinde kuvvetli rüzgarlar esmektedir. Kıyı bölgelerde yaz aylarında ise kuzeydoğuya tipik Föhn Rüzgarları, sıcak rüzgarlar esmektedir. Vadilerde genelde kuzeybatı sert rüzgarları hakimdir.

Eyaletin en soğuk ayı şubattır ve Fiyort bölgeler ile iç vadilerde soğukluklar 0 °C'nin altındadır. Ölçülen en düşük veriler kıyıda -10 °C, iç bölgelerde -20 °C'dir. Ağustos en sıcak ayı olmasına rağmen ortalama sıcaklıkları 14-15 °C'dir. Ölçülen en yüksek sıcaklıklar kıyıda 30 °C, vadilerde 25 °C'dir. Genel hava sıcaklıklarını temsilen bazı belediyelerin Ekim , Kasım , Aralık , Ocak ve Şubaat aylarındaki en yüksek ve en düşük sıcaklıkları şöyledir: Molde (25,6 °C), Tafjord (21,8 °C), Sunndalsøra (18,3 °C), Tafjord (17,9 °C) ve Sunndalsøra (18,9 °C).

Yıllık yağış miktarı 1000–2000 mm'dir. Genellikle batı ve kuzeyden gelen hava akımlarıyla, sonbahar en çok yağış düşen mevsimdir. İç bölgelerde ve kıyıda sis oluşmaktadır. Yıllık genel sis oranı % 1'in altındadır.[10]

Ulaşım[değiştir | kaynağı değiştir]

Havayolu
  • Kristiansund hava alanı, Kvernberget
  • Molde hava alanı, Årø
  • Ørsta/Volda hava alanı, Hovden
  • Ålesund hava alanı, Vigra
Kara, deniz ve demir yolu

“Raumabanen” tek demiryolu hattıdır ve “Andalsnes”den geçmektedir. E39 ve E136 Avrupa yollarına bağlantıları yanı sıra otobandan geçiş mevcuttur. Eyaletin üç büyük şehrinde, Ålesund, Molde ve Kristiansund, limanlar bulunmaktadır.

Dünyanın en derin denizaltı tüneli Eiksund Tüneli, bu eyalette bulunur.

Nüfus[değiştir | kaynağı değiştir]

Çeyrek milyonun üstünde nüfusa sahip olan eyaletin en yoğun nüfuslu bölgesi güneyinde yer alan Sunnmøre bölgesidir. Kırk binin üstündeki nüfusuyla, en yoğun nüfusa sahip olan şehir de bu bölgede bulunan Ålesunddur. En düşük nüfuslu belediyesi ise Stordaldır. Nüfusun %56'sını kadınlar, %44'ünü erkekler oluşturmaktadır. 2010 yılı sonu verilerine göre yaş ortalaması 50'dir.[11]

Tarihsel popülasyonları
Yıl Toplam
1951 191.621
1961 213.286 %11artış
1971 223.709 %5artış
1981 236.062 %6artış
1991 238.278 %1artış
2001 243.810 %2artış
2011 253.904 %4artış
2021? 282.661 %11artış
2031? 303.810 %7artış
Kaynak:[12]- Norveç İst.

Belediyeler[değiştir | kaynağı değiştir]

Møre og Romsdal'daki ilçe ve kentler

Møre og Romsdal 36 belediyeye ayrılmıştır:

Nr Harita Arma Ad Merkez Nüfus Alan
km²
Dil Bölge
1502
Molde kommune
Molde kommune
Moldes kommunevåpen Molde Molde 25488 &0000000000000363.000000363,00 Karışık Romsdal
1504
Ålesund kommune
Ålesund kommune
Ålesunds kommunevåpen Ålesund Ålesund 44416 &0000000000000098.48000098,48 Karışık Sunnmøre
1505
Kristiansund kommune
Kristiansund kommune
Kristiansunds kommunevåpen Kristiansund Kristiansund 23813 &0000000000000087.46000087,46 Bokmål Nordmøre
1511
Vanylven kommune
Vanylven kommune
Vanylvens kommunevåpen Vanylven Fiskåbygd 3388 &0000000000000385.190000385,19 Norveççe Sunnmøre
1514
Sande kommune
Sande kommune
Sande i Møre og Romsdals kommunevåpen Sande Larsnes 2588 &0000000000000093.14000093,14 Norveççe Sunnmøre
1515
Herøy kommune
Herøy kommune
Herøys kommunevåpen Herøy Fosnavåg 8727 &0000000000000119.770000119,77 Norveççe Sunnmøre
1516
Ulstein kommune
Ulstein kommune
Ulsteins kommunevåpen Ulstein Ulsteinvik 7828 &0000000000000097.30000097,30 Norveççe Sunnmøre
1517
Hareid kommune
Hareid kommune
Hareids kommunevåpen Hareid Hareid 5000 &0000000000000082.50000082,50 Norveççe Sunnmøre
1519
Volda kommune
Volda kommune
Voldas kommunevåpen Volda Volda 8693 &0000000000000547.240000547,24 Norveççe Sunnmøre
1520
Ørsta kommune
Ørsta kommune
Ørstas kommunevåpen Ørsta Ørsta 10398 &0000000000000804.790000804,79 Norveççe Sunnmøre
1523
Ørskog kommune
Ørskog kommune
Ørskogs kommunevåpen Ørskog Sjøholt 2202 &0000000000000132.300000132,30 Norveççe Sunnmøre
1524
Norddal kommune
Norddal kommune
Norddals kommunevåpen Norddal Valldal 1738 &0000000000000943.540000943,54 Norveççe Sunnmøre
1525
Stranda kommune
Stranda kommune
Strandas kommunevåpen Stranda Stranda 4602 &0000000000000866.080000866,08 Norveççe Sunnmøre
1526
Stordal kommune
Stordal kommune
Stordals kommunevåpen Stordal Stordal 1026 &0000000000000247.050000247,05 Norveççe Sunnmøre
1528
Sykkylven kommune
Sykkylven kommune
Sykkylvens kommunevåpen Sykkylven Sykkylven 7664 &0000000000000337.710000337,71 Norveççe Sunnmøre
1529
Skodje kommune
Skodje kommune
Skodjes kommunevåpen Skodje Skodje 4184 &0000000000000120.280000120,28 Norveççe Sunnmøre
1531
Sula kommune
Sula kommune
Sulas kommunevåpen Sula Langevåg 8256 &0000000000000058.67000058,67 Norveççe Sunnmøre
1532
Giske kommune
Giske kommune
Giskes kommunevåpen Giske Valderøya 7312 &0000000000000040.11000040,11 Norveççe Sunnmøre
1534
Haram kommune
Haram kommune
Harams kommunevåpen Haram Brattvåg 8973 &0000000000000260.510000260,51 Norveççe Sunnmøre
1535
Vestnes kommune
Vestnes kommune
Vestness kommunevåpen Vestnes Vestnes 6539 &0000000000000352.080000352,08 Norveççe Romsdal
1539
Rauma kommune
Rauma kommune
Raumas kommunevåpen Rauma Åndalsnes 7428 &0000000000001502.3700001.502,37 Karışık Romsdal
1543
Nesset kommune
Nesset kommune
Nessets kommunevåpen Nesset Eidsvåg 3004 &0000000000001046.0300001.046,03 Norveççe Romsdal
1545
Midsund kommune
Midsund kommune
Midsunds kommunevåpen Midsund Midsund 1988 &0000000000000094.74000094,74 Norveççe Romsdal
1546
Sandøy kommune
Sandøy kommune
Sandøys kommunevåpen Sandøy Steinshamn 1315 &0000000000000020.43000020,43 Norveççe Romsdal
1547
Aukra kommune
Aukra kommune
Aukras kommunevåpen Aukra Aukra 3289 &0000000000000058.87000058,87 Norveççe Romsdal
1548
Fræna kommune
Fræna kommune
Frænas kommunevåpen Fræna Elnesvågen 9484 &0000000000000369.450000369,45 Norveççe Romsdal
1551
Eide kommune
Eide kommune
Eides kommunevåpen Eide Eide 3442 &0000000000000152.080000152,08 Bokmål Nordmøre
1554
Averøy kommune
Averøy kommune
Averøys kommunevåpen Averøy Bruhagen 5593 &0000000000000175.940000175,94 Karışık Nordmøre
1557
Gjemnes kommune
Gjemnes kommune
Gjemnes' kommunevåpen Gjemnes Batnfjordsøra 2579 &0000000000000381.960000381,96 Karışık Nordmøre
1560
Tingvoll kommune
Tingvoll kommune
Tingvolls kommunevåpen Tingvoll Tingvoll 3101 &0000000000000336.910000336,91 Karışık Nordmøre
1563
Sunndal kommune
Sunndal kommune
Sunndals kommunevåpen Sunndal Sunndalsøra 7196 &0000000000001713.4400001.713,44 Karışık Nordmøre
1566
Surnadal kommune
Surnadal kommune
Surnadals kommunevåpen Surnadal Skei 5952 &0000000000001365.2600001.365,26 Norveççe Nordmøre
1567
Rindal kommune
Rindal kommune
Rindals kommunevåpen Rindal Rindal 2088 &0000000000000632.360000632,36 Karışık Nordmøre
1571
Halsa kommune
Halsa kommune
Halsas kommunevåpen Halsa Liabø 1641 &0000000000000300.840000300,84 Bokmål Nordmøre
1573
Smøla kommune
Smøla kommune
Smølas kommunevåpen Smøla Hopen 2182 &0000000000000281.860000281,86 Karışık Nordmøre
1576
Tustna Aure kommune
Tustna Aure kommune
Aures kommunevåpen Aure Aure 3511 &0000000000000643.930000643,93 Karışık Nordmøre
15
Møre og Romsdal
Møre og Romsdal
Møre og Romsdal
Møre og Romsdal
Møre og Romsdal Molde 256 628 15.115,09 Norveççe Vestlandet

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

  1. ^ [1] 20 Ekim 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. 29/03/2012Om fylkesmannen -erişim 07 Nisan 2012 (Norveççe)
  2. ^ [2][ölü/kırık bağlantı] Fylkesting i Geiranger-erişim 07 Nisan 2012 (Norveççe)
  3. ^ [3] 15 Kasım 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Norveç nüfus istatistikleri 2012
  4. ^ [4] 4 Ocak 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.MØRE & ROMSDAL COUNTY-erişim 07 Nisan 2012(İngilizce)
  5. ^ [5] 14 Mayıs 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.Norske KommunevåpenNorwegian Civic HeraldryHeraldik-erişim 07 Nisan 2012, (İngilizce)
  6. ^ [6] 12 Ekim 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Büyük Norveç Ans.:Fylkesvåpenet, erişim 07 Nisan 2012 (Norveççe)
  7. ^ [7] 12 Ekim 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Büyük Norveç Ans.:Møre og Romsdal, erişim 07 Nisan 2012 (Norveççe)
  8. ^ [8] 18 Mayıs 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Om Møre og Romsdal>Møre og Romsdal-erişim 07 Nisan 2012, (Norveççe)
  9. ^ [9] 12 Ekim 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Büyük Norveç Ans.:Møre og Romsdal-Nüfus, erişim 07 Nisan 2012 (Norveççe)
  10. ^ [10] Büyük Norveç Ans.:Møre og Romsdal – klima, erişim 07 Nisan 2012 (Norveççe)
  11. ^ [11] 22 Nisan 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.Møre og Romsdal fylkeskommune-erişim 07 Nisan 2012, (Norveççe)
  12. ^ [12] 25 Mayıs 2012[Tarih uyuşmuyor] tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Norveç İstatistikleri Population changes in municipalities. 1951-2011