Pendik - Vikipedi

Pendik
İlçe
Harita
İlçe sınırları haritası
ÜlkeTürkiye
İlİstanbul
Coğrafi bölgeMarmara Bölgesi
İdare
 • KaymakamMehmet Yıldız
 • Belediye başkanıAhmet Cin (AK Parti)
Yüzölçümü
 • Toplam278 km²
Rakım125 m
Nüfus
 (2018)
 • Toplam693,599
 • Kır
-
 • Şehir
726.481
Zaman dilimiUTC+03.00 (TSİ)
Posta kodu34890
İl alan kodu216
İl plaka kodu34

Pendik, İstanbul ilinin Anadolu Yakası'nda, Marmara Denizi'ne sahili olan ve Kocaeli Yarımadası'nda yer alan bir ilçedir. Güneydoğuda Tuzla, doğuda Kocaeli'nin Gebze ilçesi, kuzeyde Şile ve Çekmeköy, batıda Kartal, Sancaktepe ve Sultanbeyli, güneyde ise Marmara Denizi ile çevrilmiştir.

İsim[değiştir | kaynağı değiştir]

İlçenin bilinen en eski adı Pantikapeun'dur. Roma, Bizans, Doğu Roma ve Latin İmparatorluğu dönemlerinde her tarafı duvarla çevrili beş duvarlı anlamına da gelen Pantichion, Panlihion ve Tayni Tiyni isimleride kullanılmıştır. Bu isimler Osmanlı döneminden itibaren değişikliğe uğrayarak günümüzde olduğu gibi Pendik olarak kullanılmaktadır.[2]

Tarih[değiştir | kaynağı değiştir]

Pendik'in 1960'lardan bir fotoğrafı.
Pendik'ten bir sokak görünümü.
Pendik sahilyolu.
Son neolitik çağa tarihlenen Pendik yerleşmesine ait arkeolojik eserler İstanbul Arkeoloji Müzesinde sergilenmektedir.

Pendik'teki en eski yerleşim olarak Makedonlar bilinse de yapılan kazılarda 3-4 bin yıllık insan kalıntıları bulunmuştur. Roma ve Doğu Roma hakimiyetinin ardından 1080-1083'te Selçuklularda kaldıysa da, tekrar Latin İmparatorluğu eline geçmiştir. 1306'da ise Osmanlı hakimiyetine girmiştir ancak bu Bizansın geri kazanma çabalarını doğurmuş ve 1329-1330 tarihlerinde Pelekanon savaşıyla bu çabalar sonuçsuz kalmıştır. 1400 yılında Yıldırım Bayezid döneminde Abdurrahman Gazi alana dek boş kalmış olan Pendik, bu tarihten itibaren tamamen Türk hâkimiyetindeki bir yerleşim yeri olmuştur.

Osmanlı hâkimiyetinde küçük bir balıkçı kasabası durumunda bulunan Pendik, geçirdiği büyük bir yangınla tamamen kül olmuştur kaynaklara göre 1200 hane ve dükkânı kül eden 50 saatlik yangından sonra Ayan Meclisi Senato Hariciye Encümen Reisi Azaryan Efendi Paris'ten mühendis ve mimarlar getirterek yeni yerleşimin planlarını çizdirmiştir. Planlara da şehir merkezine adının ilk harfini koydurtarak imzasını atmıştır. Günümüzde Gazipaşa-İsmetpaşa ve Orhan Maltepe Caddelerinin oluşturduğu çizgiler hala ilçenin en işlek merkezi durumundadır.

Osmanlı döneminden Gebze ilçesine bağlı bir köy iken daha sonra Üsküdar Mutasarrıflığına bağlı Kartal Sancağı bünyesinde bir nahiye olmuştur. 4 Temmuz 1987 tarih ve 19507 sayılı Resmî Gazete de yayımlanan 3392 sayılı kanun ile ilçe olmuş ve teşkilatlanmasını tamamlayarak 11 Ağustos 1988 tarihinde fiilen faaliyete geçmiştir.[3]

İlçede, Kaynarca ve Pendik arasında sahile 50 metre uzaklıkta, neolitik dönemden kalma ve MÖ 6500 yılında kurulduğu sanılan, 32 mezarın ve ev temelleri kalıntılarının bulunduğu eski bir yerleşim bölgesi bulunmuştur.[4]

Belediye başkanları[değiştir | kaynağı değiştir]

Pendik Belediye Başkanları ve Partileri[5]
Yıl Belediye Başkanı Parti Oy Oranı
1989 Burhan Köseoğlu SHP %32,24
1994 Erol Kaya RP %30,14
1999 FP %32,16
2004 AK Parti %44,23
2009 Salih Kenan Şahin %43,48
2014 %52,90
2019 Ahmet Cin %54,76

Coğrafi Yapı[değiştir | kaynağı değiştir]

İstanbul ilinin doğu yarısında yer alan Pendik, güneydoğuda Tuzla doğuda Gebze, kuzeyde Şile ve Çekmeköy, batıda Kartal, Sancaktepe ve Sultanbeyli, güneyde ise Marmara Denizi ile çevrilmiştir. Yaklaşık 200 km2'lik bir alana yayılmış olup 9 km sahil şeridi bulunmaktadır. Pendik'in yüzey şekilleri genel olarak engebelidir. Deniz kıyısı kil ve kum ile kıyıdan itibaren kuzeye doğru silislerle kaplıdır. İstanbul'un tek ve en yüksek dağı olan Aydos ile sınır olan Pendik, Ballıca Ağılbayırı, Karabayır tepelerine de sahiptir. Ayrıca üzerinde İBB Sosyal tesislerini barındıran Gözdağı'da en yüksek noktalardan biridir. Riva Deresi, Ballıca Deresi Ömerli Barajına dökülen akarsulardır. Büyükdere Kurtköy'den çıkarak Tuzla sınırlarına gider. İstanbul'un en büyük su kaynaklarından olan Ömerli Barajı'da Pendik sınırlarındadır. Çok geniş topraklara sahip Pendik'te TEM güneyi tamamen yerleşim yerleriyle kaplıdır, kuzeyde ise yalnızca 5 köy bulunmaktadır.

İklim[değiştir | kaynağı değiştir]

Pendik Karadeniz'in yağışlı iklimi ile Akdeniz'in ılıman iklimi arasında geçit teşkil eder yani klasik Marmara iklimine sahiptir. Kışın Balkan yarımadasından gelen soğuk rüzgârlar ve Karadeniz'in yağışlı havası ilçede etkisini gösterir, yazları sıcak ve kurak, kışları ılık ve yarı nemli bir iklime sahiptir.

Yıllık ortalama sıcaklık 14,1 derece, kışın ortalama sıcaklık 5,6 derece, yazın ortalama sıcaklık 28,6 derecedir. Hâkim rüzgârlar poyraz ve lodostur.

Sağlık[değiştir | kaynağı değiştir]

Pendik ilçesinde sağlık işlemlerini Sağlık Grup Başkanlığı yürütmektedir. Sağlık Grup Başkanlığına bağlı 23 Sağlık Ocağı, 3 Sağlık Evi hizmet vermektedir. Bunun yanında 1 Ana Çocuk Sağlığı ve Aile Planlama Merkezi, 1 Verem Savaş Dispanseri ve 1 Halk Sağlık laboratuvarı vardır. Pendik Devlet Hastanesi ise Pendik Merkezin dışında Kaynarca, Sapanbağları ve İstasyon Semt Poliklinikleriyle hizmet vermektedir.[6]

Anadolu Yakası'nın en büyük hastanesi olma özelliğini taşıyan 540 yataklı Marmara Üniversitesi Pendik Eğitim ve Araştırma Hastanesi hizmet veriyor.

4 özel hastane, 8 poliklinik, 8 tıp merkezi, 5 ağız ve diş polikliniği, 100'ün üzerinde muayenehane, 41 adet çeşitli branşlarla ilgili laboratuvar, 2 diyaliz merkezi ve 13 sağlık kabini ile 144 eczane sağlık sektörü adına hizmet vermektedir.

Ulaşım[değiştir | kaynağı değiştir]

Ana madde: Pendik'den geçen ulaşım hatları
Pendik'te bulunan Sabiha Gökçen Havalimanı.
Pendik Istasyon

1870 yılında kurulan Pendik Gar Müdürlüğü günümüzde de hizmet vermeye devam etmektedir. İstanbul kalkışlı tüm trenler (Haydarpaşa-Bostancı ve Pendik'de tüm trenler durur) ile İstanbul içinde hizmet veren banliyö trenleri de Pendik sınırlarındaki Pendik, Kaynarca, Tersane, Güzelyalı istasyonlarında hizmet vermektedir.

1998'den beri hizmet veren Pendik-Eminönü deniz otobüsü ve 2004'ten beri Pendik-Yalova hızlı feribotu deniz ulaşımını sağlamaktadır.

İstanbul'daki hava ulaşım merkezlerinden biri olan Sabiha Gökçen Havalimanı da Pendik'de bulunmaktadır.

Ana arter olarak E-5, TEM ve Sahil Yolu ve bu yolları birbirine olan bağlantısını sağlayan ara yollarıyla karayolu ulaşımı sağlanmaktadır.

Şehir içi trafiği içinse minibüs ve taksilerin dışında İETT ile pek çok noktaya ulaşım mümkündür. Şişli (251), Üsküdar (16A) ile Kartal ve Maltepe'den de geçen Kadıköy (16, 17, 222) seferleri Pendik merkez kalkışlıdır. Ayrıca Tuzla istikametinden gelen 130, 130A Kadıköy hatları dışında 500T Tuzla-Topkapı, 133T Tuzla-Bostancı da Pendik'den geçmektedir.

Bunların dışında havalimanı kalkışlı E-9 Bostancı, E-10 Kadıköy ve E-3 4.Levent seferleri mevcuttur. 16, 16D, 16A,16KH, 16C, 16B, 16S, 16Y, 17, 17B, 17K, 132, 132A, 132B, 132F, 132K, 132P, 132V, 133, 133A, 133K, 133Ş, 132D, 134, 133T, 134TK Pendik ilçesi sınırlarından geçen ve çeşitli noktalara ulaşan hatlardır.

Kadıköy'den Sabiha Gökçen Havalimanı istasyonuna kadar uzanan metro hattı istasyonlarından bir tanesi de Pendik istasyonudur, Pendik'e metro ile ulaşımda kolaylık sağlamaktadır. Kaynarca'da, Sabiha Gökçen Havalimanı'ndan Sultanbeyli istikametine uzanan metroyla birleştirilecektir.

İstanbul'dan Kocaeli iline kadar giden Marmaray tren hattı Pendik üzerinden geçmektedir.

Pendik'te ulaşımı kolaylaştıran bir diğer avantaj olan Yüksek Hızlı Tren (YHT) Avrupa Yakası'ndan gelerek Pendik'ten geçmektedir. Konya'ya kadar uzanan YHT ve Kocaeli iline kadar uzanan Marmaray Pendik'te aynı istasyonda yer almaktadır.

Eğitim[değiştir | kaynağı değiştir]

Okul Durumu Resmi Özel Toplam
İlköğretim Okulu 59 5 64
Genel Liseler 10 0 10
Teknik Lise ve End. Meslek Lis. 5 0 5
Anadolu Lisesi 3 3 6
İmam Hatip Lisesi 8 0 8
Ticaret Meslek Lisesi 1 0 1
Anadolu Tic. Ve Tic Mes Lisesi 2 0 2
Kız Meslek Lisesi 2 0 2
Anadolu Denizcilik Meslek Lisesi 1 0 1
Özel Sağlık Meslek Lisesi 0 1 1
Özel Denizcilik Meslek Lisesi 0 1 1
Özel Gedik Üniversitesi 0 1 1
Toplam: 91 8 99

Nüfus[değiştir | kaynağı değiştir]

Yıl Nüfus
1935[7] 3.514
1940[8] 4.172
1950[9] 7.910
1955[10] 8.673
1960[11] 13.963
1965[12] 19.216
1970[13] 27.494
1975[14] 38.384
1980[15] 48.219
Yıl Toplam Şehir Kır
1990[16] 295.651 289.380 6.271
2000[17] 389.657 384.668 4.989
2007[18] 520.486 517.624 2.862
2008[19] 541.619 538.065 3.554
2009[20] 562.122 558.485 3.637
2010[21] 585.196 581.633 3.563
2011[22] 609.535 605.907 3.628
2012[23] 625.797 622.200 3.597
2013[24] 646.375 646.375 veri yok
2014[25] 663.569 663.569 veri yok
2015[26] 681.736 681.736 veri yok
2016[26] 691.681 691.681 veri yok
2017[26] 698.260 698.260 veri yok
2018[26] 693.599 693.599 veri yok
2019[26] 711.894 711.894 veri yok
2020[26] 726.481 726.481 veri yok
2021[27] 741.895 741.895 veri yok
2022[27] 750.435 750.435 veri yok

Not: Büyükşehir yasası nedeniyle köyler mahalle statüsüne geçtiğinden 2013'ten itibaren kır nüfusu tabloda yer almamıştır.

1924 Türkiye-Yunanistan Nüfus Mübadelesinden sonra Drama ve Yanya'dan gelen Müslüman Türk nüfus Pendik’e yerleşti. Pendik’ten giden Rumlar da Selanik yakınlarında Pendik adında bir yerleşim yeri kurdular. Dramalılar, Yanyalılar ve 1950’lerde Erzincanlıların da katılımıyla yeni Pendik’in çekirdeği oluşturulmuş oldu. Bu yapıya 1960 sonrasında Yugoslavya’dan göç eden Boşnaklar da eklendi. Bu göçmen nüfus 1960-70 arası Pendik'in Sapanbağları ve Yeşilbağlar mahallelerine yerleşti. Genel olarak seksenli yıllara kadar yazlık yerleşim merkezi olarak gelişen Pendik'te 1 Temmuz 1982'de Pendik Tersanesinin açılmasının, seksenli yılların Pendik'in en fazla göç aldığı dönem olmasında büyük rolü vardır. Tersanenin açılması ve sanayi kuruluşlarının büyük gelişme göstermiş olması ile beraber artan göçler nedeni ile Pendik yazlık yerleşim yeri olmaktan çıkmış bahçeli evlerin yerini apartmanlar almaya başlamıştır. 1989 yılında Bulgaristan’ın çeşitli şehirlerinden yurdumuza zorunlu olarak göç eden soydaşlarımız için 1990 yılında Pendik-Kurtköy’de 3 bin 150 konut inşa edilmiştir. Pendik günden güne göç almakta olup ilçede çoğunluğu Sivas, Erzurum, Ordu, Tokat, Kastamonu, Trabzon, Erzincan, Sakarya ve Giresun illeri kökenli yurttaşlar ile Boşnak ve Balkan göçmeni kökenli yurttaşlar oluşturmaktadır. Nüfus bakımından Pendik, TÜİK 2020 verilerine göre 726.491 nüfusa sahiptir. İstanbul'un dördüncü, Anadolu Yakası'nın en büyük ilçesidir.

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

  1. ^ "6/11" (PDF). 5 Nisan 2015 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Aralık 2012. 
  2. ^ "Arşivlenmiş kopya". 17 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Temmuz 2020. 
  3. ^ https://www.icisleri.gov.tr/kurumlar/icisleri.gov.tr/IcSite/illeridaresi/Bilgiler2/%C4%B0l%20ve%20%C4%B0l%C3%A7e%20Kurulu%C5%9F%20Tarihleri%202018.pdf 7 Haziran 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. [yalın URL]
  4. ^ "Avrupa kültürünün temeli Pendik'te!, Radikal 11 Ocak 2013". 12 Ocak 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Ocak 2013. 
  5. ^ "yerelnet.org.tr, Pendik Belediyesi". 20 Nisan 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Ağustos 2014. 
  6. ^ "Hizmet Binalarımız". Pendik Devlet Hastanesi. 27 Mart 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Temmuz 2020. 
  7. ^ Başbakanlık İstatistik Genel Direktörlüğü (1937). "1935 Genel Nüfus Sayımı: Köyler Nüfusu" (PDF). mku.edu.tr. 16 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 18 Şubat 2020. 
  8. ^ Başbakanlık İstatistik Genel Müdürlüğü (1944). "1940 Genel Nüfus Sayımı: Vilâyetler, Kazalar, Nahiyeler ve Köyler İtibarile Nüfus" (PDF). sehirhafizasi.sakarya.edu.tr. 18 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 18 Şubat 2020. 
  9. ^ Başvekâlet İstatistik Umum Müdürlüğü (1954). "1950 Umumî Nüfus Sayımı: Vilâyet, Kaza, Nahiye ve Köyler itibarıyla Nüfus" (PDF). sehirhafizasi.sakarya.edu.tr. 18 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 18 Şubat 2020. 
  10. ^ Başbakanlık İstatistik Genel Müdürlüğü (1961). "1955 Genel Nüfus Sayımı: Vilâyet, Kaza, Nahiye ve Köyler itibarıyla nüfus" (PDF). sehirhafizasi.sakarya.edu.tr. 6 Mart 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 18 Şubat 2020. 
  11. ^ Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü (1963). "1960 Genel Nüfus Sayımı: İl, İlçe, Bucak ve Köyler itibarıyla nüfus" (PDF). sehirhafizasi.sakarya.edu.tr. 18 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 18 Şubat 2020. 
  12. ^ "1965 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 13 Ocak 2017 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Ocak 2017. 
  13. ^ "1970 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 13 Ocak 2017 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Ocak 2017. 
  14. ^ "1975 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 13 Ocak 2017 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Ocak 2017. 
  15. ^ "1980 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 13 Ocak 2017 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Ocak 2017. 
  16. ^ "1990 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  17. ^ "2000 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  18. ^ "2007 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  19. ^ "2008 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  20. ^ "2009 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  21. ^ "2010 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  22. ^ "2011 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  23. ^ "2012 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 20 Şubat 2013 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mart 2013. 
  24. ^ "2013 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 15 Şubat 2014 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Şubat 2014. 
  25. ^ "2014 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 10 Şubat 2015 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Şubat 2015. 
  26. ^ a b c d e f
    • "Merkezi Dağıtım Sistemi" (html) (Doğrudan bir kaynak olmayıp ilgili veriye ulaşmak için sorgulama yapılmalıdır). Türkiye İstatistik Kurumu. Erişim tarihi: 13 Nisan 2016. 
    • "Pendik Nüfusu - İstanbul". nufusu.com. Erişim tarihi: 5 Şubat 2021. 
    • "İstanbul Pendik Nüfusu". nufusune.com. 
  27. ^ a b * "Yıllara Göre Pendik Nüfusu". pendikgazetesi.com.tr. 

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

Sancaktepe Çekmeköy, Şile Gebze (Kocaeli)
 
Sultanbeyli Kuzey Tuzla
Batı   Pendik    Doğu
Güney
Kartal Marmara Denizi
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Pendik&oldid=32473662" sayfasından alınmıştır