Peter Finch - Vikipedi

Peter Finch
Peter Finch. I Thank a Fool filminden (1962)
Doğum29 Eylül 1916(1916-09-29)
İngiltereLondra, İngiltere
Ölüm14 Ocak 1977 (60 yaşında)
Beverly Hills, Los Angeles, Kaliforniya, ABD
Etkin yıllar1934 – 1977
EvlilikTamara Tchinarova (1943-1959)
Yolande Turner (1959-1969)
Eletha Finch (1973-1977)
Çocuk(lar)4 çocuk

Peter Finch (tam adı: Frederick George Peter Ingle Finch; d. 29 Eylül 1916 – ö. 14 Ocak 1977), Akademi Ödülü sahibi Avustralya kökenli İngiltere doğumlu İngiliz ve Avustralyalı tiyatro ve film oyuncusu.[1][2]

Hayatı[değiştir | kaynağı değiştir]

Gençliği[değiştir | kaynağı değiştir]

Babası Avustralyalı bir araştırma kimyacısı ve annesi bir İngiliz olarak Londra'da doğdu. Ama iki yaşında iken babası ile annesi boşandılar ve Peter'in babası onun vasisi oldu. Ama babaannesi ile yaşamaya başladı. Çocukluğunu önce babaannesi ile Fransa ve Hindistan'da ve en son olarak 1926'dan itibaren büyük amcası yanında Avustralya'da, Sidney şehrinde geçirdi. Okul eğitimin tamamladıktan sonra önce bir gazetede çalışamaya başladı ise de tiyatro aktörlüğüne çok merak sarmıştı.

Avustralya'da kariyeri[değiştir | kaynağı değiştir]

1933'ten itibaren tiyatrolarda aktörlük yapmaya başladı; vodvilci olarak da roller alıp 19 yaşında iken vodvilci olarak gezi bir trup ile turneye çıktı. Yeni kurulmuş olan milli Avustralya radyosu sisteminin yapımcılarının ilgisini çekti. 1935'ten itibaren (özellikle 1939-1940 arasında) radyo dramları, çocuk temsilleri, popüler serilerde ve diğer radyo temsillerinde roller alıp kendine bir radyo aktörü olarak isim yaptı..[3]

Finch'in katıldığı ilk film 1935'te çevrilen kısa metrajlı "Külkedisi" hikâyesinden mülhem olan "The Magic Shoes (Sihirli Ayakkabılar)" adlı bir filmdi. Uzun metrajlı ilk filmi 1938'de Dad and Dave Come to Town (Babası ve Dave Şehre Geldiler) adlı yönetmen Ken G. Hall tarafından yapılan bir filmde yardımcı erkek aktör rolü idi. Sonar 1939'da yine yardımcı aktör olarak Mr. Chedworth Steps Out (Mr. Chedworth Dışarı Çıkar) adlı filmde rol aldı.[3]

II. Dünya Savaşı sırasında Peter Finch Avustralya Ordusunda, Avustralya'da ve Orta Doğu'da, askerlik yaptı ve savaş sonunda çavuş olarak terhis oldu.[4] Bu askerliği sırasında Avustralya'da bulunmakta iken resmi propaganda filmleri yapmış ve radyo ve aktörlük kariyerine de devam etme izini almıştı. 1944'te "Rats of Tobruk (Tobruk Fareleri)" adlı filmde başrol aldı. Avustralya'da bulunan askerleri eğlendirmek için kurulan kuruma bağlı olarak da ülkede bir trupla tiyatro turlar yapıp, özellikle "Terence Rattigan"'ın komedi piyesleri için yapımcılık yaptı.[3]

Savaştan sonra Peter Finch Avustralya radyosunda çok geniş tecrübe ve isim kazandı ve 1956 ve 1947 bu medya için en önemli Avustralya ödülünü (Macquarie Ödülü) kazandı. Ayrıca konferans sunucusu, tiyatro yazarlığı ve yönetmenlik de yaptı. 1946'da Sidney'de, sonradan birçok tiyatro temsili veren ve bir tiyatro işleten, "Mercury Tiyatro Şirketi"'nin iki kurucusundan biri oldu.[5] 1948'de Avustralya'da turnede bulunan İngiliz "Old Vic Tiyatrosu" gezici trupu üyeleri olan İngiliz aktör ve aktrisi Laurence Olivier ile karısı Vivien Leigh'in dikkatini çekti ve onlar onu İngiltere'ye gelmeye davet ettiler. Böylece 1948'de Avustralya'dan ayrıldı.

İngiltere'de kariyeri[değiştir | kaynağı değiştir]

Peter Finch İngiltere'ye geldikten sonra Laurence Olivier ile uzun süreli bir kontrat imzaladı. Tiyatro aktörü olarak ilk büyük süksesi "Old Vic Tiyatrosu"'nda baş kadın oyuncu "Edith Evans"'a yardımcı erkek oyuncu olarak "James Bridie"'nin "Daphne Laureola" oyununda oynadığı bir Polonyalı rolü ile oldu.

1949'da çevrilen "Train of Events (Olayların Arkaarkaya Gelişi)" adlı filmde bir katil cani olarak başrolü oynaması İngiltere'deki film kariyerinin başlangıcı oldu. Sonra İngiltere savaş içindeyken yapımlanmış ve başarı kazanmış olan "Mrs. Miniver" filminin takipçisi olarak yapımlanan ve başrolünü oynadığı "Miniver Hikayesi" adlı film film tenkitcileri tarafından hiç tutulmadı. Aynı yıl çevrilen ve popüler olan İngiliz harp esirlerinin kamplardan bir jimnastik sandığı altında tüneli saklayarak kaçmalarını hikâye eden "The Wooden Horse (Tahta At)" adlı filmde Avutralyalı bir harp esiri rolü oynadı.

Bu sıralarda Peter Finch "Laurence Olivier" ve karısı "Vivien Leigh"'ye çok yakındı. Vivien Leigh'nin 1948'den sonra geçirdiği büyük psiklolojik buhranlar sırasında birkaç yıl onunla bir aşk hayatı ilişkisi yaşamaya başladı. Bu aşk ilişkisi Vivian Leigh'nin iyice akıl gücünü kaybetmesine kadar sürdü.[6]

1951'de Peter Finch tiyatroda Orson Welles ile Skakespeare'in klasik Otello oyunda İago rolünü oynadı. Ama tiyatro sahnesine çıkmakta çektiği korkular dolayısıyla bundan sonra oyuncu olarak film rolleri almayı tercih etti.

İngiliz filmlerinde oynadığı roller gittikçe prestij bakımından daha önemli olmaya başladı. 1954'te "Father Brown" adlı filmde başrolü oynadı. Aynı yıl Amerikan Hollywood stüdyoları için de "Elephant Walk (Fil Yuruyusu) adlı film yaparak uluslararası bir yıldız olmaya başladı.

Uluslararası film aktörü kariyeri[değiştir | kaynağı değiştir]

"Passage Home" adlı filmi İngiltere'de çekilmesi sırada Diane Cilento ile Peter Finch

1954'te Peter Finch'in Laurence Olivier ile imazaladığı uzun kontratın dönemi sona erdi. Onun yerine İngiliz film stüdyo şirketi olan "Rank Organısation" ile 7-yıllık bir uzun kontrat imzaladı. Bu şirketin çevirdiği ve Peter Finch başrolünü oynadığı filmlerin ilkleri (Passage Home (Eve Geliş Pasajı), Make Me an Offer (Bana Bir Teklif Yap), Josephine and Men (Josfın ve Adam), Simon and Laura (Simon ve Laura) gayet ortalama filmler oldu. 1956'da çevrilen İkinci Dünya Savaşı konularını işleyen 2 film ise gayet başarılı oldu: . A Town Like Alice (Alice Gibi Bir Kasaba) ve The Battle of the River Plate|Plate Nehri Deniz Savaşı). Sonra iki film yapmak için Avustralya'ya gitti; bunların adları Robbery Under Arms (Silahlarla Hırsızlık) ve The Shiralee (Shirali) idi .

1959'da başrolünü oynadığı The Nun's Story (Rahibenin Hikayesi) adlı film Peter Finch'i bir uluslararası film yıldızına dönüştürdü. Bundan sonra, yine Londra'daki evini değiştirmemekle beraber, yıl içinde uzun zaman ABD'de Hollywood'da çalışıp yaşamaya başladı. 1963'te Rex Harrison'un başrolünü oynadığı büyük yapım bütçeli Kleopatra filmi, asıl olarak Peter Finch için hazırlanmıştı ama o bu rolü oynamaktan sonradan kaçınmıştı. 1960'lı ve 1970'li yıllarda çok başarılı bir film aktörlüğü kariyeri geliştirdi: 1960'ta "Trials of Oscar Wilde (Oscar Wilde Yargılamaları)", 1961'de "No Love for Johnnie (Johnnie İçin Hiç Sevgi Yok)" ve 1971'de "Sunday Bloody Sunday (Pazar Lanetli Pazar)" adlı filmlerle BAFTA En İyi Erkek Oyuncu Ödülü aldı ve 1971'deki filmi ise En İyi Erkek Oyuncu Akademi Ödülü Oscar'a adaylık kazandı.

Diğer kayda değer filmleri 1964'te çevrilen The Pumpkin Eater (Balkabağı Yeyicisi) ve 1967'de Far from the Madding Crowd (Çılgın Kalabalıktan Uzak) adlı filmlerdi. 1977'de Peter Finch öldüğünde Network adlı filmi çekimi bitmiş ve aktör promosyson için tur yapmaya hazırlanmakta idi. Bu filmi için Peter Finch'e ölümünden sonra En İyi Erkek Oyuncu Akademi Ödülü Oscar'ı verildi ve dul karısı Eletha Finch Oscar töreninde bu ödül heykelini aldı.

Özel hayatı[değiştir | kaynağı değiştir]

Peter Finch üç defa evlendi. İlk evliğini Rus asıllı balerina Tamara Tchinarova ile yaptı; ikinci defa evliğini Güney Afrika asıllı oyuncu Yolande Turnbull ("Turner") yaptı ve bu iki evlilik de boşanma ile sona erdi. Son evliliğini ise "Eletha Barrett" ile yaptı. Bu evliliklerinden 4 çocuğu oldu; bunlardan biri Tamara Tchinarova ve diğerleri Yolande Türnbull'dan idi. Peter Finch çok çapkın olmakla ve birkaç iyi bilinen aktris ile aşk ilişkileri kurmakla da tanınmıştı: Vivien Leigh, Kay Kendall, Mai Zetterling ve Shirley Bassey ile aşk ilişkileri olduğu iyi bilinmektedir.

14 Ocak 1977'de "Beverly Hills Oteli" lobisindeyken bir ciddi kalp krizi geçirdi ve 60 yaşındayken hayata gözlerini yumdu. Mezarı "Hollywood Forever Cemetery" mezarlığındadır.

Filmografi[değiştir | kaynağı değiştir]

Yıl Orijinal İsim Rol Notlar
1935 The Magic Shoes Prince Charming Kısa metrajlı film. Film kayıptır fakat fotolar mevcuttur.[7]
1938 Dad and Dave Come to Town Bill Ryan Finch'in ufak yardımcı rolü Australian Screen Online14 Aralık 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi..
1939 Mr. Chedworth Steps Out Arthur Jacobs Finch'in ufak yardımcı rolü Australian Screen Online14 Aralık 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
1941 The Power and the Glory Frank Miller
1941 While There is Still Time Jim II. Dünya Savaşı sırasında çevrilen kısa metrajlı bir Avustralya propaganda filmi
1943 South West Pacific Jim II. Dünya Savaşı sırasında yapımlanan kısa metrajlı bir Avustralya propaganda filmi
1944 The Rats of Tobruk Peter Linton Linton'un ölümünü gösteren son sahne için bkz. Australian Screen Online15 Aralık 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
Red Sky at Morning Michael Kayıp
Jungle Patrol Konuşmacı
1945 Sons of the Anzacs Konuşmacı II. Dünya Savaşı sırasında yapımlanan Avustralya Ordusu dokümanter filmi.[8]
1946 A Son Is Born Paul Graham
Indonesia Calling Konuşmacı
1949 Train of Events Philip (Aktör)
Eureka Stockade Humffray
Primitive Peoples Konuşmacı, kamera asistanı Arnhem Land halkı hakkında dokümanter film
1950 The Miniver Story Polonyalı subay
The Wooden Horse Hastane'de Avustralyalı harp esiri
1952 The Story of Robin Hood and His Merrie Men Nottingham Şerifi
1953 The Heart of the Matter Peder Rank
The Story of Gilbert and Sullivan Richard D'Oyly Carte
1954 Father Brown Flambeau
Elephant Walk John Wiley Elizabeth Taylor'la birlikte
Make Me an Offer Charlie
1955 Josephine and Men David Hewer
Passage Home Kaptan Lucky Ryland
Simon and Laura Simon Foster
The Dark Avenger Comte De Ville Errol Flynn'le birlikte
1956 The Battle of the River Plate Kaptan Langsdorff, Alman Admiral Graf Spee cep zırhlısı kaptanı
A Town Like Alice Joe Harman BAFTA En İyi Erkek Oyuncu Ödülü
1957 Windom's Way Alec Windom BAFTA En İyi Erkek Oyuncu Ödülü Adaylık
Robbery Under Arms Captain Starlight
The Shiralee Jim Macauley Bu filmin klipleri için bknz Australian Screen Online15 Aralık 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
1959 The Nun's Story Dr. Fortunati BAFTA En İyi Erkek Oyuncu Ödülü Adaylık
Operation Amsterdam Jan Smit
1960 The Trials of Oscar Wilde Oscar Wilde BAFTA En İyi Erkek Oyuncu Ödülü
Moskova Enternasyonal Film Festivali En İyi Erkek Oyuncu Ödülü
Kidnapped (1960 film) Alan Breck Stewart
The Day Kısa metrajlı film. Senaryo yazarı ve yönetmeni
1961 No Love for Johnnie Johnnie Byrne BAFTA En İyi Erkek Oyuncu Ödülü
11. Berlin Film Festivali Gümüş Ayi.[9]
The Sins of Rachel Cade Albay Henry Derode
1962 I Thank a Fool Stephen Dane
1963 In the Cool of the Day Murray Logan
1964 First Men in the Moon İcra Memurunun adamı Bu filmde Finch sadece kısaca görünür
Girl with Green Eyes Eugene Gaillard
The Pumpkin Eater Jake Armitage
1965 The Flight of the Phoenix Kaptan Harris
1966 10:30 P.M. Summer Paul
Judith Aaron Stein
1967 Come Spy with Me Bu filmde Finch sadece kısaca görünür
Far from the Madding Crowd William Boldwood Milli Review Board Ödülü En Iyi Erkek Oyuncu
1968 The Legend of Lylah Clare Lewis Zarken
1969 The Greatest Mother of Them All Sean Howard
The Red Tent General Umberto Nobile
1971 Sunday Bloody Sunday Dr. Daniel Hirsh BAFTA En İyi Erkek Oyuncu
Milli Film Kritikleri Cemiyeti Ödülü - En Iyi Erkek Oyuncu
Altın Küre En İyi Erkek Oyuncu – Film Dram
style="text-align:center;background: #ffcccc;vertical-align: middle;" class="table-no2"| Adaylık
1972 Something to Hide Harry Field
1973 England Made Me Erich Krogh
Bequest to the Nation Amiral Lord Horatio Nelson
Lost Horizon Richard Conway
1974 The Abdication Kardinal Azzolino
1976 Network Howard Beale En İyi Erkek Oyuncu Akademi Ödülü
BAFTA En İyi Erkek Oyuncu
Sinema Dalında En İyi Erkek OyuncuAltın Küre Ödülü – Motion Picture Drama
1977 Raid on Entebbe Yitzhak Rabin TV filmi<br /Mini dizi ya da Filmlerde En İyi Erkek Oyuncu Emmy Ödülü TV Filmi

Ödüller[değiştir | kaynağı değiştir]

Akademi Ödülü (Oscar)
Yıl Kategori Film Sonuç
1971 En İyi Erkek Oyuncu Akademi Ödülü Domingo Adaylık
1976 En İyi Erkek Oyuncu Akademi Ödülü Network Kazandı
Altın Küre Ödülü
Yıl Kategori Film Sonuç
1976 En İyi Erkek Oyuncu Altın Küre Ödülü - Drama (Sinema) Network Adaylık
BAFTA En İyi Britanyalı Erkek Oyuncu Ödülü
Yıl Film Sonuç
1956 A Town Like Alice Kazandı
1957 Windom's Way Adaylık
1959 The Nun's Story Adaylık
1960 The Trials of Oscar Wilde Kazandı
1961 No Love for Johnnie Kazandı
BAFTA En İyi Erkek Oyuncu Ödülü
Yıl Film Sonuç
1971 Sunday Bloody Sunday Kazandı
1976 Network Kazandı

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

  1. ^ Obituary Variety, 19 Ocak 1977, say. 94.
  2. ^ "Finch, Frederick George Peter Ingle (1916–1977)". Australian Dictionary of Biography Online Edition. adb.online.anu.edu.au. 25 Mayıs 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Temmuz 2008. 
  3. ^ a b c Richard Lane (1994) The Golden Age of Australian Radio, Melbourne:Melbourne University Press (İngilizce)
  4. ^ "World War 2 Nominal Roll for Peter Finch". 5 Nisan 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Haziran 2012. 
  5. ^ Stephen Vagg, "Finch, Fry and Factories: A History of the Mercury Theatre" Australasian Drama Studies Apr 2007[1][ölü/kırık bağlantı]
  6. ^ Richard Brooks (7 Ağustos 2005). "Olivier Worn Öüt by Love and Lust of Vivien Leigh". The Sunday Times. timesonline.co.uk. Erişim tarihi: 27 Temmuz 2008. 
  7. ^ "'Lost Treasure Trove' at AFC Archive". 14 Mart 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Haziran 2012. 
  8. ^ ""Sons of the Anzacs"". The Mercury (Hobart, Tas. : 1860 - 1954). Hobart, Tas.: National Library of Australia. 10 Şubat 1945. s. 9. Erişim tarihi: 11 Şubat 2012. 
  9. ^ "Berlinale 1961: Prize Winners". berlinale.de. 22 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ocak 2010. 

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]