Roman Ungern von Sternberg - Vikipedi

Kan Dökücü Baron ve Deli Baron olarak da tanınan Roman Nickolai Maximilian von Ungern-Sternberg^[1] (Rusça: Роман Фёдорович Унгерн фон Штернберг) (22 Ocak 1886 – 15 Eylül 1921), Baltık-Almanı kökenli bir subay ve Moğolistan'ı Mart-Ağustos 1921 tarihleri arasında yöneten korgeneraldir. Moğolistan ve Baykal Gölü çevresinde monarşik bir yapı kurmayı amaçlayan Sternberg, Mihail Aleksandroviç Romanov önderliğindeki Rus egemenliğini diriltmek ve Bogd Han'ın yönetimindeki Moğol Hanlığı'nı bu oluşuma destek vermeye çağırmayı amaçlamaktaydı. Baron, çoğunlukla komünistler ve Yahudilere karşı savaşmıştır.^[2] Sternberg, Kızıl Ordu tarafından ele geçirildikten sonra birçok savaş suçuyla yüz yüze kalmış ve idam edilmiştir.

Baron, özgün adı olan von Ungern-Sternberg yerine Ungern von Sternberg kullanımını yeğlemiştir. Bunun nedeni, önceki adın Yahudi kullanımlarını çağrıştırmasıdır.^[3]

Yaşamöyküsü[değiştir | kaynağı değiştir]

Avusturya'nın Graz kentinde soylu bir Baltık-Alman ailesinin çocuğu olarak dünyaya gelen Ungern von Sternberg, Tallinn'e 40 km uzaklıktaki bir çiftlik evinde üvey babası Oskar von Hoyningen-Huene tarafından büyütülmüştür.^[4] Sankt-Peterburg'daki Pavlovsk Askeri Okulu'nu bitiren Sternberg, Sibirya'da görev almış, Moğollar ve Buryatlar gibi göçebe halkların yaşam koşullarına tanıklık etmiştir.

I. Dünya Savaşı[değiştir | kaynağı değiştir]

Ungern von Sternberg, I. Dünya Savaşı'nda Galiçya'da bulunmuştur. Savaş sırasında cesur bir asker olarak boy gösteren Sternberg aynı zamanda dikkatsiz ve zihinsel sorunları olan biri olarak tanınır. General Wrangel, anılarında Ungern-Sternberg'ü terfi ettirmekten çekindiğini söylemektedir. 1917 Şubat Devrimi'nin ardından Geçici Hükümet tarafından Rusya Uzak Doğusu'na gönderilen Sternberg, Grigori Semenov komutasında görev yapmıştır.

Bolşevik Devrimi (1917)[değiştir | kaynağı değiştir]

Semenov ve sağ kolu Ungern von Sternberg, 1917'deki Ekim Devrimi'nin ardından Bolşevikler'le karşı karşıya geldiler. Japonlar tarafından desteklenen Semenov, Ungern von Sternberg'ü Baykal Gölü'nün güneydoğusunda yer alan Dauria bölgesine vali olarak atadı.^[2] İlerleyen aylarda Ungern von Sternberg kendine özgü bir yönetim anlayışı benimsedi ve yerli halk üzerinde kurduğu baskıyla Kanlı Baron unvanını aldı. Ungern von Sternberg, olağandışı tepkilerinden ötürü "Deli Baron" olarak da tanınıyordu. Semenov ve Ungern von Sternberg, Bolşevik karşıtı olmalarına karşın Beyaz Ordu'ya da katılmamışlar ve Amiral Aleksandr Kolçak'ın önderliğini benimsememişlerdir. Bu kişiler, Japonlardan silah ve para desteği sağlıyor ve Japonların Rus Uzak Doğusu'nda bir kukla devlet kurma çabalarını destekliyorlardı. Bu görüş, "Rusya'nın güçlü ve bölünmez" olduğuna inanan Beyazlar için bir düşten öteye gidemezdi.

Ungern von Sternberg'ün ordusu Rus birlikleri, Transbaykal Cossack güçleri ve Buryatlardan oluşmaktaydı. Robert de Goulaine ve Hugo Pratt gibi birçok yazar bu orduyu "Yırtıcı Bölük" olarak adlandırmışlardır ancak bu adın ordu içinde kullanılıp kullanılmadığı bilinmemektedir. Ordu, "Asya Süvari Birliği" olarak da anılmaktaydı. Yırtıcı Bölük, Rus Ordusu'nda I. Dünya Savaşı'nda ve daha sonra Bolşevikler'e karşı savaşmış olan Kafkaslardan oluşmaktaydı.

Ungern von Sternberg'ün ordusu, Kızıllar ve Beyazları aynı ölçüde zarara uğratmıştır. Amiral Kolchak'ın üssünün Sibirya'da konuşlu olması ve Semenov ve Ungern von Sternberg'ün Kolchak'ın doğusundaki Transbaykal bölgesinde etkili olması Vladivostok'tan batıya hareket eden mühimmat trenlerinin durdurulmasına neden olmuş ve Kolchak'ın Urallar'daki eylemlerini büyük ölçüde engellemiştir.

Beyaz Ordu'dan ayrılışı (1920)[değiştir | kaynağı değiştir]

Ungern von Sternberg 1920 yılında Semenov'dan ayrılarak bağımsız bir diktatör oldu. Monarşinin Batı medeniyetini kurtarmanın tek yolu olduğunu düşünen Sternberg, Qing Hanedanı'nı Çin tahtına yeniden geçirmeyi ve tüm Uzak Doğu uluslarını tek bayrak altında toplamayı amaçlıyordu.

Moğolistan 1919 yılından bu yana Çinli cumhuriyetçi güçlerin elinde bulunmaktaydı. Yönetimden uzaklaştırılan Bogd Han'ın yardım çağrısını bahane gösteren Sternberg'ün ordusu 1920 yılı sonlarında Moğolistan'a girdi. Ordu, başkent Urga (bugünkü Ulan Batur)'yı birkaç kez kuşatmış ancak ağır kayıplarla geri çekilmek zorunda kalmıştır. Ungern von Sternberg, askerlerine kent çevresinde büyük bir ateş yakmalarını emrederek düşmana gözdağı vermeyi düşündü. Şubat 1921'de yapılan kanlı bir savaşın ardından Çin güçleri kentten uzaklaştırıldı.

Moğolistan diktatörlüğü (1921)[değiştir | kaynağı değiştir]

Moğolistan, 13 Mart 1921'de bağımsızlığını ilan etmiş ve Ungern von Sternberg önderliğinde bir araya gelmiştir. Uzak Doğu'nun gizemli inançlarına sıkı sıkıya bağlı olan, kendini Cengiz Han'ın dünyadaki temsilcisi olarak kabul eden Ungern von Sternberg, Rus ulusalcılığı ve Çin ve Moğol inanç sisteminin karışımından oluşan bir düşünce yapısına sahipti.

Yakalanışı ve ölümü (1921)[değiştir | kaynağı değiştir]

Ungern von Sternberg'e karşı koymak amacıyla oluşturulan bir Kızıl Ordu gücü Moğol komutan Damdin Sükhbaatar önderliğinde Moğolistan'a girdi ve kısa sürede denetimi ele geçirdi. Mayıs ayında Troitskosavsk (bugünkü Kyakhta) yakınlarındaki Rus topraklarını işgal eden ve erken bir zafer kazanan Sternberg, Temmuz ve Ağustos aylarında yaşanan çatışmalar sonucu yenildi ve kendi askerleri tarafından alıkonularak 21 Ağustos 1921'de Kızıl Ordu'ya teslim edildi.

Ungern von Sternberg, bir Çeka troykası tarafından düzenlenen askeri duruşma sonucunda ölüm cezasına çarptırıldı ve bir infaz mangası tarafından Novonikolayevsk (bugünkü Novosibirsk)'te idam edildi.

Popüler kültürde Ungern von Sternberg[değiştir | kaynağı değiştir]

• Roman Ungern von Sternberg, kurgusal tarih oyunu Metal Fırtına'da Rus-Moğol İmparatorluğu'nu savaşa sürükleyen bir hain olarak temsil edilmektedir.
• Roman Ungern von Sternberg, Hugo Pratt'in Corto Maltese Sibirya'da adlı çizgi romanında da yer almaktadır.
• Baron Ungern'in adı, çağdaş Rus yazar Victor Pelevin'in "Chapayev ve Boşluk" adlı romanında da geçmektedir. Baron, romanda "İç Moğolistan"'ın hükümdarı olarak tanıtılmaktadır.
• Roman Ungern von Sternberg, Daniel Easterman'ın 'Dokuzuncu Buddha' adlı kurgusal romanında önemli bir rol oynamaktadır (Grafton, 1998).
• Hearts of Iron IV isimli video oyununun Kaiserreich modunda Moğolistan'ın lideri olarak yer almaktadır

Bibliyografya[değiştir | kaynağı değiştir]

• Alioshin, Dimitri: Asya Serüveni, New York 1941.
• Hopkirk, Peter: Doğu Alevini Tutuşturmak : Bolşevik Asyası'nda Gizli Görev, Don Mills 1986.
• Ossendowski, Ferdynand: Agarta'nın Kapılarında: Hayvanlar, İnsanlar ve Tanrılar, New York 1922.
• Pozner, Vladimir: Kan Dökücü Baron: Ungern–Sternberg'ün Öyküsü, New York 1938.
• Yuzefoviç, Leonid: Bozkırların Hanı Baron Ungern
• Palmer, James: Kan Dökücü Beyaz Baron, Londra 2008. Faber ISBN 0571230237

Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]

• Moğol tarihi

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]