Satanizm - Vikipedi

Satanizm, Şeytan'ı temel alan bir grup ideolojik ve felsefi inançtır. Satanizmin çağdaş dini uygulamaları, birkaç tarihsel emsali olmasına rağmen, 1966 yılında Amerika Birleşik Devletleri'nde Anton LaVey tarafından ateist Şeytan Kilisesi'nin kurulmasıyla başlamıştır. Halka açık uygulamalardan önce Satanizm, bir öz kimlikten ziyade çeşitli Hristiyan grupların ideolojik rakiplerine yönelik bir suçlama olarak varlığını sürdürmekteydi. Satanizm ve Şeytan kavramı aynı zamanda sanatçılar ve şovmenler tarafından sembolik ifade için de kullanılmıştır.

Hristiyanlık tarihinin büyük bir bölümünde çeşitli grupların Satanizm uyguladığına dair suçlamalar yapılmıştır. Orta Çağ boyunca Katolik Kilisesi'ne bağlı Engizisyon, Tapınak Şövalyeleri ve Katarlar gibi çeşitli sapkın Hristiyan mezhep ve grupların gizli Satanik ayinler gerçekleştirdiğini iddia etmiştir. Bunu izleyen Erken Modern dönemde, yaygın bir Satanik cadı komplosuna olan inanç, Avrupa ve Kuzey Amerika kolonilerinde cadı olduğu iddia edilen kişilerin toplu olarak yargılanmasıyla sonuçlanmıştır. Şeytani komploların aktif olduğu ve Protestanlık (ve tersine, Protestanların Papa'nın Deccal olduğu iddiası) ve Fransız Devrimi gibi olayların arkasında olduğu suçlamaları on sekizinci yüzyıldan yirminci yüzyıla kadar Hristiyan âleminde yapılmaya devam etmiştir. Büyük bir Şeytani komplo fikri, 1890'larda Fransa'da Masonluğun ritüellerinde Şeytan, Lucifer ve Baphomet'e taptığını iddia eden etkili Taxil aldatmacasıyla yeni boyutlara ulaştı. 1980'lerde ve 1990'larda Satanik ayin istismarı histerisi, Satanist grupların ayinlerinde çocukları düzenli olarak cinsel istismara uğrattıkları ve öldürdükleri korkusuyla Amerika Birleşik Devletleri ve Birleşik Krallık'ta yayıldı. Bu vakaların sonucunda, Satanizmle suçlanan kişilerin gerçekten Satanik bir dinin uygulayıcıları olduklarına ya da kendilerine yöneltilen suçlamalardan suçlu olduklarına dair hiçbir doğrulayıcı kanıt yoktur.

19. yüzyıldan bu yana kendilerini Satanist olarak tanımlayan veya Satanik ikonografi kullanan çeşitli küçük dini gruplar ortaya çıkmıştır. 1960'lardan sonra ortaya çıkan Satanist gruplar çok çeşitlidir, ancak iki ana eğilim teistik Satanizm ve ateistik Satanizm'dir.^[1] Teistik Satanistler Şeytan'a doğaüstü bir ilah olarak hürmet eder ve onu her şeye kadir olarak değil bir ata olarak görürler. Buna karşılık ateist Satanistler Şeytan'ı belirli insani özelliklerin bir sembolü olarak görürler.^[2]

Çağdaş dini Satanizm ağırlıklı olarak bir Amerikan fenomenidir, fikirler küreselleşme ve internetin etkileriyle başka yerlere de yayılmıştır. İnternet diğer Satanistler hakkında farkındalık yaratır ve aynı zamanda Satanist tartışmalar için ana savaş alanıdır.^[3] Satanizm Orta ve Doğu Avrupa'ya 1990'larda, Sovyetler Birliği'nin çöküşüyle birlikte ve en belirgin şekilde ağırlıklı olarak Roma Katolik ülkeleri olan Polonya ve Litvanya'da ulaşmaya başlamıştır.^[4][5]

Tanım[değiştir | kaynağı değiştir]

Din çalışmaları akademisyenleri Asbjørn Dyrendal, James R. Lewis ve Jesper Aa. Petersen, Satanizm teriminin "insanların hoşlanmadıkları kişilere karşı kullandıkları bir tanımlama olarak geçmişe sahip olduğunu; 'ötekileştirme' için kullanılan bir terim olduğunu" belirtmiştir.^[6] Satanizm kavramı Hristiyanlığın bir icadıdır, çünkü Hristiyan mitolojisinden türeyen bir karakter olan Şeytan figürüne dayanmaktadır.^[7]

Başka bir yerde Petersen, "Başkalarının yaptığı bir şey olarak Satanizm'in, kendini tanımlama olarak Satanizm'den çok farklı olduğunu" belirtmiştir.^[8] Eugene Gallagher, yaygın olarak kullanıldığı şekliyle Satanizm'in genellikle "tanımlayıcı değil, polemikçi bir terim" olduğunu belirtmiştir.^[9]

1994 yılında İtalyan sosyolog Massimo Introvigne Satanizm'in "1) İncil'de Şeytan veya Lucifer adıyla tanımlanan karaktere tapınma, 2) en azından asgari bir örgütlenme ve hiyerarşiye sahip organize gruplar tarafından. 3) ritüel veya ayin uygulamaları yoluyla [...] her Satanist grubun Şeytan'ı kişisel veya kişisel olmayan, gerçek veya sembolik olarak nasıl algıladığı önemli değildir" şeklinde tanımlanmasını önermiştir.^[10]

Etimoloji[değiştir | kaynağı değiştir]

"Şeytan" kelimesi aslında özel bir isim değil, "düşman" anlamına gelen sıradan bir isimdir.^[11][7] Bu bağlamda, Eski Ahit'te birkaç noktada karşımıza çıkar. Örneğin, Samuel Kitabı'nda Davut Filistlilerin şeytanı ("hasmı") olarak sunulurken, Sayılar Kitabı'nda Yehova'nın Balam'a şeytan ("karşı çıkmak") için bir melek göndermesiyle bu terim fiil olarak karşımıza çıkar. Yeni Ahit'in yazılmasından önce, Yahudi toplulukları arasında Şeytan'ın Yehova'ya isyan eden ve takipçileriyle birlikte cennetten kovulan bir meleğin adı olduğu fikri gelişmiştir; bu anlatı Enoch Kitabı gibi çağdaş metinlere dahil edilecektir. Bu Şeytan daha sonra Yeni Ahit'in bazı bölümlerinde yer almış ve burada insanları günah işlemeye teşvik eden bir figür olarak sunulmuştur; Matta ve Luka kitaplarında Nasıralı İsa çölde oruç tutarken onu ayartmaya çalışmıştır.

"Satanizm" kelimesi Fransızcadan satanisme kelimesinden geçmiştir. "Satanizm" ve "Satanist" terimlerinin İngilizce ve Fransızca dillerinde ilk olarak on altıncı yüzyılda, Hristiyan gruplar tarafından diğer rakip Hristiyan gruplara saldırmak için kullanıldığı kaydedilmiştir. 1565 tarihli bir Roma Katolik risalesinde yazar Protestanların "sapkınlıklarını, küfürlerini ve sathanizmlerini [sic]" kınamaktadır. 1559 tarihli bir Anglikan eserinde Anabaptistler ve diğer Protestan mezhepler "Satanist sürüsü" olarak kınanmaktadır.^[11] Bu şekilde kullanıldığında, "Satanizm" terimi insanların gerçek anlamda Şeytan'a taptığını iddia etmek için kullanılmamış, daha ziyade suçlanan kişinin gerçek Hristiyanlıktan saptığı ve dolayısıyla Şeytan'ın iradesine hizmet ettiği iddia edilmiştir. On dokuzuncu yüzyıl boyunca "Satanizm" terimi, genel olarak ahlaksız bir yaşam tarzı sürdürdüğü düşünülen kişileri tanımlamak için kullanılmaya başlanmış ve ancak on dokuzuncu yüzyılın sonlarında İngilizcede Şeytan'a bilinçli ve kasıtlı olarak saygı gösterdiğine inanılan kişilere uygulanmaya başlanmıştır.^[7] Bu son anlam İsveç dilinde daha önce ortaya çıkmıştı; Lutherci Piskopos Laurentius Paulinus Gothus 1615-1630 yılları arasında yazdığı Ethica Christiana adlı eserinde şeytana tapan büyücüleri Sathanister olarak tanımlamıştı.^[10]

Tarih[değiştir | kaynağı değiştir]

Tarihsel ve antropolojik araştırmalar, neredeyse tüm toplumların kendisini toplum içinde gizleyebilen uğursuz ve insan karşıtı bir güç fikri geliştirdiğini göstermektedir. Bu genellikle, toplumlarının normlarını tersine çeviren ve örneğin ensest, cinayet ve yamyamlık yaparak toplumlarına zarar vermeye çalışan bir grup birey olan cadılara olan inancı içerir. Cadılık iddialarının farklı nedenleri olabilir ve bir toplum içinde farklı işlevlere hizmet edebilir. Örneğin, sosyal normları desteklemeye, bireyler arasındaki mevcut çatışmalarda gerilimi artırmaya veya çeşitli sosyal sorunlar için belirli bireyleri günah keçisi ilan etmeye hizmet edebilirler.

Satanizm fikrine katkıda bulunan bir başka faktör de, kozmik ölçekte faaliyet gösteren bir talihsizlik ve kötülük ajanı olduğu kavramıdır; bu genellikle dünyayı açıkça iyilik güçleri ve kötülük güçleri olarak ikiye ayıran güçlü bir etik düalizm biçimiyle ilişkilendirilir. Bilinen bu türden en eski varlık, Pers dini Zerdüştlükte ortaya çıkan bir figür olan Angra Mainyu'dur. Bu kavram Yahudilik ve erken dönem Hristiyanlık tarafından da benimsenmiş ve kısa süre sonra Yahudi düşüncesinde marjinalleşmesine rağmen, erken dönem Hristiyan kozmos anlayışında giderek önem kazanmıştır. Erken dönem Hristiyan Şeytan fikri çok gelişmemiş olsa da, folklor, sanat, teolojik incelemeler ve ahlak masallarının yaratılmasıyla giderek adapte olmuş ve genişlemiş, böylece karaktere bir dizi İncil dışı çağrışım sağlamıştır.^[6]

Ortaçağ ve Erken Modern Hristiyanlık[değiştir | kaynağı değiştir]

Hristiyanlık Orta Doğu, Kuzey Afrika ve Avrupa'da yayıldıkça, "pagan" olarak kabul ettiği çeşitli diğer dinlerle temasa geçirmiştir. Hristiyan teologlar bu "paganlar" tarafından saygı gösterilen tanrı ve tanrıçaların gerçek ilahlar değil, aslında şeytanlar olduğunu iddia etmişlerdir. Bununla birlikte, "paganların" kasıtlı olarak şeytana taptıklarına inanmamışlar, bunun yerine sadece yanlış yönlendirildiklerini iddia etmişlerdir. Hristiyan ikonografisinde, Şeytan ve şeytanlara klasik mitolojiden tanrı Pan, faunlar ve satirler gibi figürlerin fiziksel özellikleri verilmiştir.

Roma Katolik Kilisesi tarafından sapkın olarak görülen Hristiyan gruplara farklı muamele edilmiş, teologlar bu grupların kasıtlı olarak Şeytan'a taptıklarını ileri sürmüşlerdir. Buna, bu kişilerin ensest cinsel ilişkiye girdikleri, bebekleri öldürdükleri ve yamyamlık yaptıkları iddiaları eşlik etmiştir ki bu suçlamaların hepsi daha önce Roma İmparatorluğu'ndaki Hristiyanların kendilerine yöneltilmiştir.

Batı Hristiyanlığı içerisinde bu tür bir suçlamanın yapıldığına dair kayıtlara geçen ilk örnek 1022 yılında Toulouse'de, iki din adamının bir şeytana saygı gösterdikleri iddiasıyla yargılandıkları zaman gerçekleşmiştir. Orta Çağ boyunca bu suçlama Pavlikanlar, Bogomiller, Katharlar, Waldensianlar ve Hussitler de dâhil olmak üzere çok çeşitli Hristiyan sapkın gruplara uygulanacaktır.^[7] Tapınak Şövalyeleri Baphomet olarak bilinen bir puta tapmakla suçlanmış, Lucifer toplantılarında bir kedi şeklinde görünmüştür.^[11] Bu Hristiyan grupların yanı sıra, Avrupa'nın Yahudi toplumu hakkında da bu iddialarda bulunulmuştur. On üçüncü yüzyılda, Lucardis adında bir kadın tarafından yönetilen ve Şeytan'ın Cennette hüküm sürdüğünü görmeyi uman bir grup "Luciferians "a da atıfta bulunulmuştur. Bu gruba yapılan atıflar on dördüncü yüzyıla kadar devam etmiş olsa da, iddiaları inceleyen tarihçiler bu Luciferians'ın muhtemelen hayali bir icat olduğu konusunda hemfikirdir.^[7]

Hristiyan düşüncesinde, bazı kişilerin Şeytan'la anlaşma yapabileceği fikri gelişmiştir. Bu fikir, tanrı ve tanrıçalarla yapılan anlaşmaların Hıristiyanlık öncesi çeşitli inanç sistemlerinde rol oynadığını veya bu tür anlaşmaların Hristiyan azizler kültünün bir parçası olarak da yapıldığını gözlemledikten sonra ortaya çıkmış olabilir. Bir başka olasılık da, Hippolu Augustinus'un dördüncü yüzyılın sonlarında yazdığı Hıristiyan Öğretisi Üzerine adlı eserinde kehaneti kınamasının yanlış anlaşılmasından kaynaklandığıdır. Burada, kâhinlere danışan insanların şeytanlarla "quasi pacts" (antlaşmalar) yaptıklarını belirtmiştir. Şeytanlarla yapılan şeytani anlaşma fikri, muhtemelen kısmen gerçek hayattaki Johann Georg Faust'a dayanan Faust hikâyesiyle Avrupa'da popüler hale gelmiştir.^[11]

Geç Orta Çağ yerini erken modern döneme bırakırken, Avrupa Hristiyan âlemi yerleşik Roma Katolik Kilisesi ile ayrılıkçı Protestan hareketi arasında bir bölünme yaşadı.^[7] Bunu izleyen Reform ve Karşı-Reform döneminde hem Katolikler hem de Protestanlar birbirlerini kasıtlı olarak Şeytanla işbirliği yapmakla suçlamışlardır. "Satanist" ve "Satanizm" terimleri bu bağlamda ortaya çıkmıştır.^[11]

Erken modern dönem aynı zamanda Satanist korkusunun on beşinci yüzyıldan on sekizinci yüzyıla kadar süren cadı davaları şeklinde "tarihsel zirvesine" ulaştığı bir dönem olmuştur. Bu durum, Orta Çağ sapkınlarına yöneltilen ve aralarında şeytana tapmanın da bulunduğu suçlamaların, önceden var olan cadı ya da kötü niyetli büyü uygulayıcısı fikrine uygulanmasıyla ortaya çıkmıştır. Şeytani cadılardan oluşan bir komplo fikri eğitimli elitler tarafından geliştirilmiş olsa da, kötü niyetli cadılık kavramı popüler inancın yaygın bir parçasıydı ve gece cadısı, vahşi av ve perilerin dansı hakkındaki folklorik fikirler de buna dahil edilmişti. İlk yargılamalar Kuzey İtalya ve Fransa'da gerçekleşmiş, daha sonra Avrupa'nın diğer bölgelerine ve İngiltere'nin Kuzey Amerika kolonilerine yayılmış, hem Katolik hem de Protestan bölgelerdeki yasal otoriteler tarafından yürütülmüştür. 30.000 ila 50.000 arasında kişi Satanik cadı olmakla suçlanarak idam edilmiştir.^[7] Çoğu tarihçi, bu cadı davalarında zulüm görenlerin çoğunun Şeytana tapma konusunda masum olduğu konusunda hemfikirdir.^[11] Bununla birlikte, tarihçiler Geoffrey Scarre ve John Callow, davalara ilişkin kanıtların özetinde, davalarda suçlananların bazılarının düşmanlarına zarar vermek amacıyla büyü yapmaktan suçlu olduklarını ve bu nedenle cadılıktan gerçekten suçlu olduklarını "şüphesiz" düşünmüşlerdir.^[12]

On yedinci yüzyıl İsveç'inde, ormanlarda yaşayan bazı otoyol soyguncuları ve diğer kanun kaçakları, Yehova'dan daha fazla pratik yardım sağladığı için Şeytan'a saygı duyduklarını yargıçlara bildirmişlerdir. Introvigne bu uygulamaları "folklorik Satanizm" olarak değerlendirmiştir.^[10]

18. yüzyıldan 20. yüzyıla Hristiyanlık[değiştir | kaynağı değiştir]

On sekizinci yüzyıl boyunca, centilmenlerin sosyal kulüpleri Britanya ve İrlanda'da giderek daha fazla öne çıkmaya başladı; bunların en gizlileri arasında ilk kez 1720'lerde rapor edilen Cehennem Ateşi Kulüpleri vardı. Bu grupların en ünlüsü, 1750 civarında aristokrat Sir Francis Dashwood tarafından kurulan ve önce West Wycombe'deki malikanesinde, daha sonra da Medmenham Abbey'de toplanan Aziz Francis Şövalyeleri Tarikatı'ydı. Bazı çağdaş basın kaynakları bunları Hristiyanlıkla alay edilen ve Şeytan'a kadeh kaldırılan ateist çapulcu toplantıları olarak tasvir etmiştir. Gerçek olayların doğru tasvirleri olmayabilecek bu sansasyonel anlatımların ötesinde, Cehennem Ateşi Kulüplerinin faaliyetleri hakkında çok az şey bilinmektedir.^[7] Introvigne, Şeytan'ın gerçek varlığına inanmayan ya da ona saygı göstermek istemeyen kişiler tarafından "geleneksel ahlaka karşı cüretkâr bir küçümseme göstermek için" Şeytan'ın çağrıldığı bir tür "şakacı Satanizm" ile uğraşmış olabileceklerini öne sürmüştür.

1789'daki Fransız Devrimi Avrupa'nın bazı bölgelerinde Roma Katolik Kilisesi'nin hegemonyasına bir darbe indirdi ve kısa süre sonra bazı Katolik yazarlar bu devrimin Satanistlerden oluşan komplocu bir grup tarafından planlandığını iddia etmeye başladı. Bunu ilk yapanlar arasında Fransız Katolik rahip Jean-Baptiste Fiard vardı ve Jakobenlerden tarot kartı okuyucularına kadar geniş bir yelpazedeki bireylerin Satanik bir komplonun parçası olduğunu açıkça iddia etti. Fiard'ın fikirleri, bu komplo teorisine uzun bir kitap ayıran Alexis-Vincent-Charles Berbiguier tarafından daha da ileri götürüldü; Satanistlerin insanları lanetlemelerine ve hem kedilere hem de pirelere dönüşmelerine izin veren doğaüstü güçlere sahip olduklarını iddia etti. Çağdaşlarının çoğu Berbiguier'i deli olarak görse de, fikirleri, Şeytan Tapınağı adlı kitabının temeli olarak kullanan Kabalist Stanislas de Guaita da dahil olmak üzere birçok okültist arasında itibar kazandı.

20. yüzyılın başlarında İngiliz romancı Dennis Wheatley, kahramanlarının Satanik gruplarla mücadele ettiği bir dizi etkili roman üretti. Aynı zamanda Montague Summers ve Rollo Ahmed gibi kurgu dışı yazarlar, durumun böyle olduğuna dair hiçbir kanıt sunmamalarına rağmen, kara büyü yapan Satanik grupların dünya çapında hala aktif olduğunu iddia eden kitaplar yayınladılar. 1950'ler boyunca çeşitli İngiliz tabloid gazeteleri bu tür iddiaları tekrarlamış, haberlerini büyük ölçüde böyle bir grubun üyesi olduğunu iddia eden Sarah Jackson adlı bir kadının iddialarına dayandırmıştır. 1973 yılında İngiliz Hristiyan Doreen Irvine, kaçıp Hristiyanlığı benimsemeden önce kendisine havaya yükselme yeteneği gibi doğaüstü güçler veren bir Satanik grubun üyesi olduğunu iddia ettiği From Witchcraft to Christ adlı kitabını yayınlamıştır.

1960'lar ve 1970'ler boyunca Amerika Birleşik Devletleri'nde, en ünlüsü 1972 tarihli The Satan-Seller (Şeytan Satıcısı) adlı kitabıyla Mike Warnke olmak üzere çeşitli Hristiyan vaizler, Hristiyanlığı keşfetmeden önce seks ayinleri ve hayvan kurban etme eylemleri gerçekleştiren Satanik gruplara üye olduklarını iddia etmişlerdir. Gareth Medway'in Satanizm üzerine yaptığı tarihsel incelemeye göre, bu hikâyeler "her biri bir önceki hikayeye dayanan ve her seferinde biraz daha abartılan, kendine güvensiz insanlar ve korsan yazarlar tarafından uydurulmuş bir dizi uydurmadır".

Başka yayınlar da tarihi şahsiyetlere yönelik Satanizm iddialarında bulunmuştur. 1970'lerde Romanyalı Protestan vaiz Richard Wurmbrand'ın sosyo-politik teorisyen Karl Marx'ın Satanist olduğunu -doğrulayıcı bir kanıt olmaksızın- iddia ettiği kitabı yayınlandı.^[11][10]

Modern Satanizm[değiştir | kaynağı değiştir]

"Lucifer" figürü, "Romantik Satanist" olarak tanımlanan Fransız tören sihirbazı Éliphas Lévi tarafından ele alındı. Lévi, gençlik günlerinde Lucifer'i edebi Romantikler ile aynı olumlu sembolik tarzda kullandı. Daha sonraki yaşamında siyasi muhafazakarlığa doğru ilerlerken, terimi kullanmaya devam etti, ancak bunun yerine "mutlağın" ahlaki açıdan tarafsız bir yönü olduğuna inandığı şeye uyguladı.^[10][6]

Lévi, "Şeytan" terimini benzer bir şekilde benimsemeden "Lucifer" terimini kullanan tek okültist değildi. İlk Teosofi Cemiyeti, "Lucifer "in insanlığın kendi ruhani doğasına uyanmasına yardımcı olan bir güç olduğuna inanıyordu. Bu inanca uygun olarak, Cemiyet 1887'de Lucifer dergisini çıkarmaya başladı.^[6]

Bazı tarihçiler İngiliz yazarlar Lord Byron ve Percy Bysshe Shelley'nin ilk Satanistler arasında olduğunu iddia etmişlerdir ancak diğerleri bu yazarların Satanizm'e saygı duymaksızın onu olumlu bir şekilde tasvir ettiklerine inanmaktadır.^[13][14][15] Açıkça "Satanik" bir felsefeyi destekleyen ilk kişi, ideolojisini 1890'ların Sosyal Darwinizmine dayandıran Polonyalı yazar Stanisław Przybyszewski'dir.

"Lucifer" aynı zamanda "Ben Kadosh" takma adını kullanan Danimarkalı okültist Carl William Hansen tarafından öne sürülen ezoterik sistemde de yer almıştır. Hansen, Martinism, Masonluk ve Ordo Templi Orientis dahil olmak üzere çeşitli ezoterik gruplara dahil olmuş ve kendi felsefesini oluşturmak için onların fikirlerinden yararlanmıştır. 1906 tarihli bir broşürde Masonluğun Luciferian bir yorumunu sunmuş, ancak çalışmaları Danimarka dışında çok az etki yaratmıştır.^[10]

İngiliz okültist Aleister Crowley hem yaşamı boyunca hem de yaşamından sonra, genellikle muhalifleri tarafından yaygın bir şekilde Satanist olarak tanımlanmıştır.^[16][17] Crowley, Şeytan'ın var olduğuna inanılan Hristiyan dünya görüşünü kabul etmediği için kendisini bir Satanist olarak görmediğini ve Şeytan'a tapmadığını belirtmiştir. Bununla birlikte, örneğin kendisini "666 Canavarı" olarak tanımlayarak ve çalışmalarında Babil Fahişesi'ne atıfta bulunarak satanist olarak kabul edilen imgeleri kullanmış, daha sonraki yaşamında ise arkadaşlarına "Antichristmas kartları" göndermiştir. Dyrendel, Lewis ve Petersen, Crowley'in bir Satanist olmamasına rağmen, "yaşam tarzı ve felsefesi aracılığıyla Şeytan ve Satanizm hakkındaki Satanizm öncesi ezoterik söylemi birçok yönden somutlaştırdığını" ve "imajının ve düşüncesinin" dini Satanizmin daha sonraki gelişimi üzerinde "önemli bir etki" haline geldiğini belirtmişlerdir.

1928'de Almanya'da Fraternitas Saturni (FS) kuruldu; kurucusu Eugen Grosche aynı yıl Satanische Magie'yi ("Şeytani Büyü") yayınladı. Grup, Şeytan'ı Satürn'e bağladı ve gezegenin Güneş'le Lucifer'in insan dünyasıyla ilişkili olduğu gibi ilişkili olduğunu iddia etti.

1932 yılında, Rus Devrimi'nin ardından Fransa'ya kaçan Rus okültist Maria de Naglowska tarafından Paris, Fransa'da Altın Ok Kardeşliği olarak bilinen ezoterik bir grup kurulmuştur. Naglowska, Baba, Oğul ve Cinsiyetten oluşan Teslis'in Üçüncü Terimi olarak adlandırdığı ve en önemli olduğunu düşündüğü terimi merkeze alan bir teolojiyi desteklemiştir. "Şeytani İnisiyasyonlar" dediği şeylerden geçen ilk müritleri arasında bohem çevrelerden toplanan modeller ve sanat öğrencileri vardı.^[11] Altın Ok, Naglowska'nın 1936'da onu terk etmesinin ardından dağıldı.^[6] Introvigne'e göre onunki "başlatıcısından çok azının hayatta kalacağı karmaşık bir felsefi dünya görüşü üzerine inşa edilmiş oldukça karmaşık bir Satanizmdi".

1969 yılında, Amerika Birleşik Devletleri'nin Ohio eyaletinin Toledo kentinde bulunan bir Satanik grup kamuoyunun dikkatini çekti. Our Lady of Endor Coven olarak adlandırılan bu grup Herbert Sloane adında bir adam tarafından yönetiliyordu ve Sloane kendi Satanik geleneğini Ophite Cultus Sathanas olarak tanımlıyor ve 1940'larda kurulduğunu iddia ediyordu. Grup dünya hakkında Gnostik bir doktrine sahipti; bu doktrinde Yahudi-Hristiyan yaratıcı tanrı kötü olarak görülüyor ve İncil'deki yılan Cennet Bahçesi'nde insanlığa kurtuluş sağlayan bir iyilik gücü olarak sunuluyordu. Sloane'un grubunun 1940'larda kurulduğuna dair iddiaları kanıtlanamamıştır; 1966'da kurulan Anton LaVey'in Şeytan Kilisesi'nden daha eski görünmesini sağlamak için grubunun daha eski kökenlere sahip olduğunu iddia etmiş olabilir.^[10]

Bu grupların hiçbirinin 1960'larda daha sonraki Satanik ortamın ortaya çıkışında gerçek bir etkisi olmamıştır.^[6]

Satanist Tapınağı (The Satanic Temple)[değiştir | kaynağı değiştir]

Satanist Tapınak, Salem, Massachusetts merkezli bir Amerikan dini ve siyasi aktivist örgütüdür. Örgüt, çeşitli kamusal siyasi eylemlerde ve lobicilik çabalarında kendini gösteren kamu işlerine aktif olarak katılmakta, kilise ve devletin ayrılmasına odaklanmakta ve kişisel özgürlüğe müdahale ettiğine inandığı Hristiyan gruplara karşı hiciv kullanmaktadır.^[18][19] Dyrendal, Lewis ve Petersen'e göre grup "rasyonalist, siyasi şakacılardır ". Şakaları dini ikiyüzlülüğü vurgulamak ve laiklik davasını ilerletmek için tasarlanmıştır. Eylemlerinden birinde, Evanjelik Hristiyan ve önde gelen LGBT karşıtı vaiz Fred Phelps'in annesinin mezarı üzerinde bir "Pembe Ayin" gerçekleştirmişlerdir; Tapınak, ayinin Phelps'in annesinin ruhunu bir lezbiyene dönüştürdüğünü iddia etmiştir.^[6]

Satanist Tapınak doğaüstü bir Şeytan'a inanmaz, çünkü bunun kendilerini "maddi dünyanın en iyi mevcut bilimsel anlayışlarına uymaktan" alıkoyacak batıl inançları teşvik ettiğine inanırlar. Tapınak, pragmatik şüpheciliği, rasyonel karşılıklılığı, kişisel özerkliği ve merakı teşvik eden kültürel bir anlatı inşa etmek için edebi Şeytan'ı metafor olarak kullanır.^[20] Şeytan böylece keyfi otoriteye ve sosyal normlara karşı "ebedi isyancıyı" temsil eden bir sembol olarak kullanılır.^[21][22]

Ritüel Taciz Histerisi[değiştir | kaynağı değiştir]

Yirminci yüzyılın sonunda, Şeytana tapan bir tarikatın ayinlerinde cinsel istismar, cinayet ve yamyamlık yaptığı ve ayinlerinin kurbanları arasında çocukların da bulunduğu iddiaları ahlaki bir paniğe yol açtı. Başlangıçta, bu tür suçları işlediği iddia edilen kişiler "cadı" olarak etiketlendi, ancak kısa süre sonra "Satanist" terimi tercih edilen bir alternatif olarak benimsendi ve fenomenin kendisi "Satanizm Korkusu" olarak adlandırılmaya başlandı. İddiaların destekçileri, polisten politikacılara kadar toplumun önde gelen pozisyonlarını işgal eden organize Satanistlerin bir komplosu olduğunu ve suçlarını örtbas edecek kadar güçlü olduklarını iddia ediyorlardı.^[23]

Bu korkunun başlıca kaynaklarından biri, Kanadalı psikiyatrist Lawrence Pazder'in 1980 yılında yazdığı ve hastası (ve eşi) Michelle Smith'in bastırılmış anıları olduğunu iddia ettiği Michelle Remembers adlı kitaptı. Smith, çocukken ailesi tarafından bebeklerin kurban edildiği ve Şeytan'ın kendisinin ortaya çıktığı Satanik ayinlerde istismara uğradığını iddia etmişti. 1983 yılında, Kaliforniya'da bir anaokulunun sahibi olan McMartin ailesinin Satanik ayinler sırasında bakımları altındaki çocuklara cinsel istismarda bulunmaktan suçlu olduğuna dair iddialar ortaya atıldı. İddialar uzun ve pahalı bir yargılamayla sonuçlandı ve sonunda tüm sanıklar aklandı. Davanın yarattığı kamuoyu, Amerika Birleşik Devletleri'nin diğer çeşitli bölgelerinde de benzer iddiaların ortaya atılmasına neden oldu.^[11][6]

Satanist Korku'nun önemli bir yönü, gelişmekte olan "anti-Satanizm" hareketinde yer alanların, herhangi bir çocuğun Satanik ritüel istismarıyla ilgili iddiasının doğru olması gerektiği, çünkü çocukların yalan söylemeyeceği iddiasıydı. Anti-Satanizm hareketinde yer alanların bazıları Yahudi ve seküler geçmişe sahip olsa da, Hristiyanlığın köktendinci ve Evanjelik formları, özellikle de Pentekostalizm, Hristiyan grupların komploya olan inancı teşvik etmek için konferanslar düzenlemesi ve kitaplar ve video kasetler üretmesiyle merkezi bir rol oynadı. Kolluk kuvvetlerindeki çeşitli figürler de komplo teorisinin destekçileri haline gelmiş, bu tür "tarikat polisleri" komployu desteklemek için çeşitli konferanslar düzenlemiştir. Korku daha sonra ziyaretçi Evanjelikler aracılığıyla Birleşik Krallık'a ithal edilmiş ve ülkedeki bazı sosyal hizmet görevlileri arasında popüler hale gelmiş, bu da Britanya genelinde bir dizi suçlama ve davayla sonuçlanmıştır.

Satanik ayin istismarı histerisi 1990 ve 1994 yılları arasında azalmıştır. 1980'lerin sonlarında, Satanik Korku bu tür iddialara yönelik artan şüpheciliğin ardından ivmesini kaybetmiş[109] ve Satanik ayin istismarı suçu işlemekten hüküm giymiş olan bazı kişilerin mahkumiyet kararları bozulmuştur. 1990 yılında, ABD Federal Soruşturma Bürosunun bir ajanı ABD Federal Soruşturma Bürosu ajanı Ken Lanning, 300 Satanik ritüel istismarı iddiasını araştırdığını ve bunların hiçbirinde Satanizm veya ritüelistik faaliyete dair kanıt bulamadığını açıklamıştır. Birleşik Krallık'ta Sağlık Bakanlığı antropolog Jean La Fontaine'i SRA iddialarını incelemek üzere görevlendirmiştir. Yaklaşık yarısında çocukların gerçekten cinsel istismara uğradığına dair kanıtlar bulunsa da, hiçbirinde Satanist grupların işin içinde olduğuna ya da herhangi bir cinayetin işlendiğine dair kanıt bulunmadığını belirtmiştir. Çocuk tacizinde bulunan yalnız bireylerin, kurbanlarını korkutmak ve eylemlerini haklı çıkarmak amacıyla cinsel eylemlerini kolaylaştırmak için bir ritüel performans yarattıkları üç örnek olduğunu, ancak bu çocuk tacizcilerinin hiçbirinin daha geniş Satanist gruplara dahil olmadığını kaydetmiştir. 21. yüzyıla gelindiğinde, Satanizm hakkındaki histeri çoğu Batı ülkesinde azalmış olsa da, Satanik ritüel istismarı iddiaları kıta Avrupası ve Latin Amerika'nın bazı bölgelerinde su yüzüne çıkmaya devam etmiştir.^[23][11]

1970'lerdeki bazı önemli ama münferit olaylardan önce, 1980'lerde Amerika Birleşik Devletleri ve Kanada'da büyük bir Satanizm korkusu patladı ve daha sonra İngiltere, Avustralya ve diğer ülkelere ihraç edildi. Tarihte eşi benzeri görülmemiş bir olaydı. Taxil'in propagandasının sonuçlarını bile aştı ve cadı avının en şiddetli dönemleriyle karşılaştırıldı. Korku 1980'de başladı ve resmi İngiliz ve Amerikan raporlarının ritüel satanist suçların gerçek varlığını inkar ettiği 1990 ve 1994 yılları arasında yavaş yavaş azaldı. Ancak, özellikle ABD ve İngiltere dışındaki sonuçları bugün hala hissedilmektedir.^[10]

Ateistik Satanizm[değiştir | kaynağı değiştir]

Şeytan Kilisesi (Church of Satan)[değiştir | kaynağı değiştir]

"Satanizmin Babası" olarak anılan Anton LaVey, 1966'da Şeytan Kilisesi'nin kurulması ve 1969'da Şeytani İncil'in yayınlanmasıyla dinini sentezlemiştir. LaVey'in öğretileri "hoşgörü", "yaşamsal varoluş", "lekesiz bilgelik", "hak edenlere nezaket", "sorumlulara karşı sorumluluk" ve "göze göz" etik kurallarını teşvik ederken, suçluluğa dayalı "perhiz", "maneviyat", "koşulsuz sevgi", "pasifizm", "eşitlik", "sürü zihniyeti" ve "günah keçisi ilan etme "den kaçınıyordu. LaVey bir Satanisti bedensel, fiziksel ve pragmatik bir varlık olarak tasavvur etmiştir. LaVey Satanizminin temel değerleri fiziksel varoluştan zevk almak ve insanoğlunu ahlaksız bir evrende var olan hayvanlar olarak gören su katılmamış natüralizmdir.^[24]

LaVey ideal Satanistin bireyci ve konformist olmaması gerektiğine inanıyor, ana akım toplumun içinde yaşayanlara empoze etmeye çalıştığı "renksiz varoluş" dediği şeyi reddediyordu.^[25] İnsan egosunu bireyin gururunu, öz saygısını ve kendini gerçekleştirmesini teşvik ettiği için övmüş ve buna bağlı olarak egonun arzularının tatmin edilmesine inanmıştır.^[26] Kendine düşkünlüğün arzu edilen bir özellik olduğunu ve nefret ve saldırganlığın yanlış veya istenmeyen duygular olmadığını, aksine bunların hayatta kalmak için gerekli ve avantajlı olduğunu belirtmiştir.^[27] Buna göre, yedi ölümcül günahı birey için faydalı erdemler olarak övmüştür.^[28][29] Antropolog Jean La Fontaine, The Black Flame'de yer alan ve bir yazarın "gerçek bir Satanik toplumu" "özgür ruhlu, iyi silahlanmış, tam bilinçli, öz disiplinli bireylerden oluşan, kendilerini 'koruyan' ya da onlara ne yapıp ne yapamayacaklarını söyleyen herhangi bir dış varlığa ne ihtiyaç duyan ne de tahammül eden" bir toplum olarak tanımladığı bir makalenin altını çizmiştir.

Sosyolog James R. Lewis, "LaVey'in Satanizmin ciddi bir dini (tamamen edebi bir hareketin aksine) hareket olarak doğuşundan doğrudan sorumlu olduğunu" belirtmiştir.^[30] Akademisyenler, Şeytan Kilisesi'nin kuruluşundan önce Satanik sürekliliğin güvenilir bir şekilde belgelenmiş bir örneği olmadığı konusunda hemfikirdir.^[31] Modern zamanlarda Şeytan figürüne adanmış ilk organize kilisedir ve Faxneld ve Petersen'e göre Kilise "tutarlı bir şeytani söylem öne süren ilk kamusal, oldukça görünür ve uzun ömürlü organizasyonu" temsil etmektedir.^[32] LaVey'in kitabı The Satanic Bible, çağdaş Satanizmi etkileyen en önemli belge olarak tanımlanmıştır.^[33] Kitap, Satanizmin temel ilkelerini içermekte ve felsefesinin ve dogmasının temeli olarak kabul edilmektedir.^[34][35] Petersen, kitabın "birçok yönden Satanik ortamın merkezi metni" olduğunu belirtmiş, Lap da benzer şekilde kitabın daha geniş Satanik hareket içindeki baskın konumuna tanıklık etmiştir. David G. Bromley onu "ikonoklastik" ve "Satanik teolojinin en iyi bilinen ve en etkili ifadesi" olarak adlandırmaktadır. Eugene V. Gallagher, Satanistlerin LaVey'in yazılarını "kendilerini, gruplarını ve evreni gördükleri mercekler olarak" kullandıklarını söylemektedir. Ayrıca şunu da belirtmektedir: "LaVey'in Şeytani İncil'i, gerçek insan doğasının açık gözlü bir takdiri, ritüel ve gösteriş sevgisi ve alay etme yeteneğiyle, gerçekleri tarafsız bir şekilde düşünen herkesin benimseyeceğini savunduğu bir kendini şımartma müjdesini ilan etti."^[36]

Bazı dini çalışmalar akademisyenleri LaVey'in Satanizmini bir "öz-din" veya "öz-ruhsallık" biçimi olarak tanımlamış, dini çalışmalar akademisyeni Amina Olander Lap ise bunun hem öz-ruhsallık New Age hareketinin "refah kanadının" bir parçası hem de İnsan Potansiyeli Hareketinin bir biçimi olarak görülmesi gerektiğini savunmuştur.^{[37][38][39][40]} Antropolog Jean La Fontaine bu akımı "hem elitist hem de anarşist unsurlara" sahip olarak tanımlamış ve bir okült kitapçı sahibinin Kilise'nin yaklaşımından "anarşist hedonizm" olarak bahsettiğini aktarmıştır. Dyrendal ve Petersen, The Invention of Satanism (Satanizmin İcadı) adlı eserlerinde LaVey'in dinini "üretken uyumsuzlar için, hayata alaycı bir şekilde karnavalesk yaklaşan ve doğaüstücülük içermeyen antinomik bir öz-din" olarak gördüğünü teorize etmişlerdir.^[6] Hatta din sosyoloğu James R. Lewis LaVeyan Satanizmini "Epikürcülük ve Ayn Rand felsefesinin bir tutam ritüel büyü ile tatlandırılmış bir karışımı" olarak tanımlamıştır.^[41] Din tarihçisi Mattias Gardell LaVey'inkini "egoist hedonizmin ve kendini korumanın rasyonel bir ideolojisi" olarak tanımlarken, Nevill Drury LaVeyan Satanizmini "bir kendini şımartma dini" olarak nitelendirmiştir.^[42][43] Ayrıca "Makyavelist kişisel çıkar kurumsallaşması" olarak da tanımlanmıştır.

Önde gelen Kilise lideri Blanche Barton Satanizmi "bir hizalanma, bir yaşam tarzı" olarak tanımlamıştır. LaVey ve Kilise "Satanistlerin doğduğunu, yapılmadığını" doğaları gereği yabancı olduklarını, uygun gördükleri gibi yaşadıklarını, Satanist olacak kişinin doğasına hitap eden bir dinde kendilerini gerçekleştirdiklerini ve kendi bakış açıları ve yaşam tarzlarıyla uyumlu bir inanç sistemi bularak Satanist olduklarını fark etmelerini sağladıklarını belirtmiştir.^[3][30] Bu felsefenin taraftarları Satanizm'i ruhani olmayan bir beden dini ya da "...dünyanın ilk bedensel dini" olarak tanımlamışlardır.^[44] LaVey Hristiyanlığı yeni inancı için olumsuz bir ayna olarak kullanmış, LaVeyan Satanizm Hristiyan inancının temel ilkelerini ve teolojisini reddetmiştir. Hristiyanlığı - diğer büyük dinler ve hümanizm ve liberal demokrasi gibi felsefelerle birlikte - insanlık üzerinde büyük ölçüde olumsuz bir güç olarak görür; LaVeyan Satanistler Hristiyanlığı idealizmi, kendini inkâr etmeyi, sürü davranışını ve mantıksızlığı teşvik eden bir yalan olarak algılar. LaVeyanlar kendi dinlerini materyalizmi, egoizmi, tabakalaşmayı, şehveti, ateizmi ve sosyal Darwinizmi teşvik ederek bu dengeyi düzeltecek bir güç olarak görürler.^[30] LaVey'in Satanizmi, Hristiyanlığın insanlığın hayvani doğasını inkâr etmesi olarak anladığı şeyi özellikle eleştirir ve bunun yerine bu arzuların kutlanması ve bunlara hoşgörü gösterilmesi çağrısında bulunur. Bunu yaparken de ruhani olandan ziyade bedensel olana vurgu yapar.^[45]

Uygulayıcılar Şeytan'ın gerçek anlamda var olduğuna inanmaz ve ona tapmazlar. Bunun yerine Şeytan, İbranice "Satan" kelimesinin kökünü "düşman" olarak benimseyen, gururu, cinselliği ve aydınlanmayı temsil eden ve Satanistlerin "tüm doğaya nüfuz eden ve tüm canlıların doğasında bulunan hayatta kalma ve yayılma dürtüsünü sağlayan karanlık bir evrimsel entropi gücü" tarafından motive edildiğini düşündükleri bir kozmosun pozitif bir arketipi olarak görülür. Şeytan, LaVey'in insanlığın doğal içgüdülerinin bastırılması olarak gördüğü için eleştirdiği İbrahimî inançlara karşı bir meydan okuma sembolü olarak benimsenmiştir. Dahası, Şeytan bireyin tanrılığının metaforik bir dış yansıması olarak da hizmet eder. LaVey, insanın "tanrının" bir yaratımı olmasından ziyade "tanrının" insanın bir yaratımı olduğunu belirtmiştir. The Satanic Bible adlı kitabında, Satanist'in tanrı kavramı, Satanist'in gerçek "benliği" olarak tanımlanır - harici bir tanrı değil, kendi kişiliğinin bir yansıması. Şeytan kişisel özgürlüğün ve bireyciliğin bir temsili olarak kullanılır.^[46]

LaVey diğer dinlerin taptığı tanrıların da insanın gerçek benliğinin yansımaları olduğunu açıklamıştır.^[47] İnsanın kendi benliğini kabul etme konusundaki isteksizliğinin, kendine tapınmaya eşlik edecek narsisizm duygusundan kaçınmak için bu tanrıları dışsallaştırmasına neden olduğunu savunur.^[48] Şeytan Kilisesi'nin şu anki baş rahibi Peter H. Gilmore, "...Şeytan, insanın gururlu ve bedensel doğasının dikte ettiği şekilde yaşamasının bir sembolüdür.^[49] Şeytan tapınılacak bilinçli bir varlık değil, her insanın içinde bulunan ve istenildiğinde yararlanılabilecek bir güç deposudur. Şeytan Kilisesi ana sembol olarak Şeytan'ı seçmiştir çünkü İbranice'de hasım, karşıt, suçlayan ya da sorgulayan anlamına gelmektedir. Biz kendimizi bu Şeytanlar olarak görüyoruz; bir insan olarak yaşamımızdan zevk almamızı engellemeye çalışan tüm ruhani inanç sistemlerinin düşmanları, karşıtları ve suçlayıcıları." "Teistik Satanizm" terimi kilise ve Baş Rahibi tarafından "oksimoronik" olarak tanımlanmıştır. Şeytan Kilisesi, Satanist olduğunu iddia eden diğer örgütlerin meşruiyetini reddetmekte, onları ters-Hristiyanlar, sözde-Satanistler ya da Şeytana tapanlar, ateist ya da başka bir şekilde adlandırmakta ve LaVey tarafından açıklandığı şekliyle Satanizme saf bir yaklaşımı sürdürmektedir.^[50][41]

İlk Şeytani Kilise (First Satanic Church)[değiştir | kaynağı değiştir]

LaVey'in 1997'deki ölümünden sonra Şeytan Kilisesi yeni bir yönetim tarafından devralındı ve merkezi New York'a taşındı. LaVey'in kızı Baş Rahibe Karla LaVey bunun babasının mirasına bir kötülük olduğunu düşündü. İlk Satanik Kilisesi 31 Ekim 1999'da Karla LaVey tarafından babasının mirasını devam ettirmek üzere yeniden kuruldu. San Francisco, Kaliforniya'dan yönetmeye devam etmektedir.

Teistik Satanizm[değiştir | kaynağı değiştir]

Dini Satanizm tek bir formda mevcut değildir, çünkü her biri Satanist olmanın gerektirdikleri hakkında farklı fikirlere sahip olan birden fazla farklı dini Satanizm vardır.^[6] Satanistlerin bir azınlığı aşırı sağcıdır.^[51] Din tarihçisi Ruben van Luijk, Satanizmin "Şeytan'a kasıtlı, dini motivasyonlu saygı" olarak kabul edildiği bir "çalışma tanımı" kullanmıştır.^[7]

Dyrendal, Lewis ve Petersen bunun tek bir hareket değil, daha ziyade bir ortam olduğuna inanmıştır. Onlar ve diğerleri yine de buna yeni bir dini hareket olarak atıfta bulunmuşlardır. Bu ortamdaki tüm farklı grupları birleştiren bir aile benzerliği olduğuna ve bunların çoğunun öz din olduğuna inanmışlardır. Bu Satanik ortamdaki gruplarda ortak olan bir dizi özellik olduğunu ileri sürdüler: bunlar "Satanist" teriminin bir tanımlama olarak olumlu kullanımı, bireyciliğe vurgu, onları diğer Satanik gruplara bağlayan bir soyağacı, sınır aşan ve antinomian bir duruş, kendilerini elit olarak algılama ve gurur, kendine güven ve üretken uyumsuzluk gibi değerlerin benimsenmesiydi.

Dyrendal, Lewis ve Petersen, Satanik ortamdaki grupların üç gruba ayrılabileceğini ileri sürmüşlerdir: tepkisel Satanistler, akılcı Satanistler ve ezoterik Satanistler. Tepkisel Satanizmi "popüler Satanizm, tersine çevrilmiş Hıristiyanlık ve sembolik isyanı" kapsar olarak görmüşler ve kendisini topluma karşı konumlandırırken aynı zamanda toplumun kötülük perspektifine de uyduğunu belirtmişlerdir. Rasyonalist Satanizm, Satanik ortamdaki ateist, şüpheci, materyalist ve epikürcü eğilimi tanımlamak için kullanılır. Ezoterik Satanizm bunun yerine teistik olan ve Batı ezoterizminin diğer biçimlerinden, Modern Paganizm, Budizm ve Hinduizm'den fikirler alan biçimlere uygulanır.^[6]

Teistik Satanizm (geleneksel Satanizm, Ruhani Satanizm veya Şeytana tapınma olarak da bilinir), Şeytan'ın saygı duyulması veya tapınılması gereken gerçek bir tanrı veya güç olduğuna dair birincil inanca sahip bir Satanizm biçimidir. Teistik Satanizmin diğer özellikleri, ritüel yoluyla manipüle edilen büyüye olan inancı içerebilir, ancak bu tanımlayıcı bir kriter değildir ve teistik Satanistler yalnızca adanmışlığa odaklanabilir.

Teistik (Geleneksel) Satanizm[değiştir | kaynağı değiştir]

Teistik Satanizm, Geleneksel Satanizm veya Işık Tanrısı Ekolü ismi ile bilinen bu din, 2000'li yılların başında Şeytan tarafından kahinine^[52] dikte edildiğine inanılan Ayetler Kitabı^[53], Gerçekler Kitabı^[54] ve İsa Kitabı'nı^[55] kabul eder^[56]. Bunların yanında dinin görevlilerince yazılmış olan Uyanış^[57], Gerçekler Kitabı Yorumu^[58] ve Ayetler Kitabı Açıklaması^[59] kitapları mevcuttur. Bu altı kitap, öğretilerini barındıran ana kaynak olan Altı Katlı Kitap'ı oluşturur^[60]. Ancak Teistik Satanizm'e göre öğreti yalnızca Altı Katlı Kitap'tan ibaret değildir^[61]. Öğretilerinin geçmişi antik pagan inançlarına dayanır^[62][63] ve kendilerine göre günümüzde antik pagan inançlarını sürdüren öğretiler de Şeytan'ın ve demonların yolundan gitmektedir^[64][65][66]. Bu dinin takipçilerine "seçkin" adı verilir^[67]. Seçkinlerin inandığı Şeytan aklın, zevkin, bilimin, özgürlüğün ve isyanın tanrısıdır^[68].

Azapla korkutmaz benim dinim. Keder ve acı değildir, benim dinim ve tapınımım. Kör inançların dini değildir benim dinim ve korkunun dini değildir. Benim dinim, aşktır ve sevgidir ve tenin zevkidir ve şehvettir çılgıncasına. Ve anlayıştır ve özgürlüktür benim dinim, bütün zincirlerden. (Ayetler Kitabı, 4:23)

Teistik Satanizm'e göre, antik dinler ve semavi dinler Şeytan'ı her zaman kendilerine göre yorumlamıştır ve bu durum Şeytan'ın farklı tasvirlere sahip olmasına neden olmuştur^[69][70]. Teistik Satanizm'de Şeytan, insanlığın gelişimini ve aydınlanmasını isteyen bir rehber gibidir^[71]. Kendisine gerçekleştirilen tapınım ve hizmetler de bu yönde, özünde kişinin kendini geliştirmesi ve topluma katkı sağlaması adınadır^[72][73]. Teistik Satanizm politeist bir dindir^[74]. Seçkinler, Şeytan'ın yanında bilinen 72 tanrıya daha inanırlar, bu tanrılara "demon/daimon" ismi verilir^[75]. Bunlara ek olarak Teistik Satanizm'de semavi dinlerin tanrısının varlığı da kabul edilir^[76][77]. Ancak Tanrı, semavi din anlatılarındaki şekliyle görülmez. Dinin kaynaklarında kendisine "Kötü Tanrı" ismi verilir ve herhangi bir övgü yahut tapınım gösterilmez^[78].

Luciferianizm[değiştir | kaynağı değiştir]

Lusiferizm, Lucifer'e atfedilen özelliklere saygı duyan bir inanç sistemidir. Luciferianlar genellikle Lucifer'e şeytan olarak değil, yok edici, koruyucu, kurtarıcı, ışık getiren ve/veya karanlığa rehberlik eden bir ruh olarak, hatta Yehova'nın aksine gerçek tanrı olarak saygı gösterirler.^[38] Luciferianların bir grubu olan Neo-Luciferian Kilisesi'ndekiler Gnostisizmden etkilenmiştir.

Dokuz Açı Tarikatı (Order of Nine Angles)[değiştir | kaynağı değiştir]

Grubun kendi iddialarına göre, Dokuz Açı Tarikatı 1960'ların sonlarında İngiltere'nin Shropshire kentinde bir Büyük Hanım'ın bölgede aktif olan bir dizi eski pagan grubu birleştirmesiyle kurulmuştur. Bu anlatıya göre, Tarikatın Büyük Hanım'ı Avustralya'ya göç ettiğinde, "Anton Long" olarak bilinen bir adam yeni Büyük Üstat olarak görevi devralmıştır. 1976'dan itibaren gelenek için bir dizi metin yazmış, öğretilerini, mitoslarını ve yapısını kodlamış ve genişletmiştir.^[79] Çeşitli akademisyenler Long'un İngiliz Nasyonal Sosyalist Hareketi aktivisti David Myatt'ın takma adı olduğunu iddia etmiştir, Myatt bu iddiayı reddetmiştir. ONA 1980'lerin başında kamuoyunun dikkatini çekmiş, sonraki yirmi yıl boyunca mesajını dergi makaleleri aracılığıyla yaymıştır. 2000 yılında internette varlık göstermiş, daha sonra mesajını tanıtmak için sosyal medyayı benimsemiştir.

ONA gizli bir örgüttür ve herhangi bir merkezi yönetimi yoktur, bunun yerine "kollektif" olarak adlandırdığı müttefik Satanik uygulayıcılardan oluşan bir ağ olarak faaliyet gösterir. Büyük ölçüde "nexion" olarak bilinen özerk hücrelerden oluşur. Bunların çoğu İngiltere, İrlanda ve Almanya'da bulunur, ancak diğerleri Avrupa'nın başka yerlerinde ve Rusya, Mısır, Güney Afrika, Brezilya, Avustralya ve Amerika Birleşik Devletleri'nde bulunur.

ONA kendi okültizmini "Geleneksel Satanizm" olarak tanımlamaktadır.^[80][81] ONA'nın yazıları insan kurban etmeyi teşvik etmekte, kurbanlarından opferler olarak bahsetmektedir. Tarikatın öğretilerine göre, bu tür opferler ölüme layık olduklarını gösteren karakter hataları sergilemelidir. Hiçbir ONA hücresi ritüelleştirilmiş bir şekilde bir kurban gerçekleştirdiğini kabul etmemiş, bunun yerine Tarikat üyeleri bu tür cinayetleri gerçekleştirmek için polis ve orduya katılmışlardır. Faxneld Tarikatı "Satanizmin tehlikeli ve aşırı bir biçimi" olarak tanımlarken, din çalışmaları uzmanı Graham Harvey ONA'nın "son derece şok edici" ve yasadışı eylemleri benimseyerek Satanist klişesine "diğer gruplardan daha iyi" uyduğunu yazmıştır.^[79] ONA çok sayıda cinayet, tecavüz, çocuk istismarı ve sağcı terörizm vakalarıyla bağlantılıdır. Aralarında İçişleri Seçim Komitesi Başkanı İşçi Partili Yvette Cooper'ın da bulunduğu birçok İngiliz siyasetçi, grubun bir terör örgütü olarak yasaklanması için baskı yapmış ve BBC News'e göre "yetkililer ONA ile bağlantılı pedofillerin sayılarından endişe duymaktadırlar". Buna ek olarak, O9A paradigmasının, Atomwaffen Division, Combat 18 ve Nordic Resistance Movement gibi yasaklı militan nasyonal-sosyalist gruplara da üye olan (ya da üye olmuş olan) çeşitli takipçileri bulunmaktadır ki bunlardan ilki terör saldırıları düzenlemeyi bile amaçlamaktadır.^{[82][83][84][85][86][87][88]}

Set Tapınağı (Temple of Set)[değiştir | kaynağı değiştir]

Set Tapınağı, dünyanın önde gelen sol el yolu dini organizasyonu olduğunu iddia eden inisiyatik bir okült topluluktur. Michael A. Aquino ve Şeytan Kilisesi rahipliğinin bazı üyeleri tarafından 1975 yılında kurulmuştur, bu kişiler idari ve felsefi anlaşmazlıklar nedeniyle CoS'tan ayrılmıştır. ToS, CoS'tan teoloji ve sosyoloji başta olmak üzere çeşitli açılardan kasıtlı olarak farklılaşmaktadır. Set Tapınağı'nın felsefesi "aydınlanmış bireycilik" olarak özetlenebilir - kişisel eğitim, deney ve inisiyasyon yoluyla kişinin kendini geliştirmesi ve iyileştirmesi. Bu süreç her birey için mutlaka farklı ve kendine özgüdür. Üyeler Set'in gerçek mi yoksa sembolik mi olduğu konusunda hemfikir değildir ve olmaları da beklenmemektedir.^[89]

Michael Aquino, Şeytan isminin aslında Set isminin bozulmuş hali olduğuna inanmaktadır. Tapınak, Set'in gerçek bir varlık ve var olan tek gerçek tanrı olduğunu, diğer tüm tanrıların insanın hayal gücü tarafından yaratıldığını öğretmektedir. Set'in insanlığa -doğal olmayan evrim yoluyla- insanları diğer hayvanlardan ayıran sorgulayıcı bir zeka olan "Kara Alev" ya da "Set'in Hediyesinin" verdiği söylenir. Setlilerden Set'e saygı duymaları beklenirken, ona tapınmazlar. Set felsefesinin merkezinde insan bireyi vardır, kendini tanrılaştırma nihai hedef olarak sunulur.^[90]

Petersen 2005 yılında Tapınağın üye sayısına ilişkin akademik tahminlerin 300 ila 500 arasında değiştiğini belirtmiş, Granholm ise 2007 yılında Tapınağın yaklaşık 200 üyesi olduğunu öne sürmüştür.

Joy of Satan[değiştir | kaynağı değiştir]

Joy of Satan, 2000'li yılların başında Amerikan Nasyonal Sosyalist Hareketinin kurucularından ve eski liderlerinden Clifford Herrington'un eşi Maxine Dietrich (Andrea Maxine Dietrich'in takma adı) tarafından kurulan bir web sitesi ve ezoterik okült gruptur.^[10][91][92] Başlangıcıyla birlikte ruhani Satanizm doğmuştur. yakın zamana kadar sadece "teist" olarak kabul edilen, ancak daha sonra Satanizm'deki "ruhani" teriminin dünyaya en iyi cevabı temsil ettiği sonucuna varan Teistik Satanistler tarafından "ruhani Satanizm" olarak tanımlanan, bunu daha önceki bedensel ve materyalist LaVeyan Satanizm'e karşı "ahlaki bir tokat" olarak gören ve bunun yerine dikkatini ruhani evrime odaklayan bir akım. Joy of Satan, teistik Satanizm, Nasyonal Sosyalizm, Gnostik Paganizm, Batı ezoterizmi, UFO komplo teorileri ve Zecharia Sitchin ve David Icke tarafından popülerleştirilenlere benzer dünya dışı hipotezlerin eşsiz bir sentezini sunmaktadır.^[93]

Joy of Satan üyeleri genellikle çok tanrılıdır ve Şeytan'ın birçok tanrıdan biri olduğuna inanırlar.^[94][95] Şeytan ve iblisler JoS içinde tanrılar olarak kabul edilirken, tanrıların kendilerinin son derece evrimleşmiş, yaşlanmayan, bilinçli ve güçlü insansı dünya dışı varlıklar olduğu anlaşılmaktadır.^[91][96] Şeytan ve birçok iblis eski kültürlerdeki tanrılarla bir tutulmaktadır; bunlardan bazıları Sümer tanrısı Enki ve Yezidi meleği Melek Taus'un Şeytan olarak görülmesi, Enki'nin teistik Satanist yorumlarının Zecharia Sitchin'in yazılarından, Melek Taus'un ise kısmen Anton LaVey'in yazılarından ödünç alınmasıdır. Şeytan sadece önemli bir tanrı olarak değil, aynı zamanda insanlığın yaratılışından sorumlu güçlü ve bilinçli bir varlık olarak görülmektedir. Şeytan ayrıca JoS tarafından "insanlığın gerçek babası ve yaratıcı tanrısı", bilginin getiricisi ve yarattıkları olan insanların bilgi ve anlayış yoluyla kendilerini yüceltmelerini arzulayan kişi olarak saygı görmektedir.

İnançlarına göre Yezidilik, Satanizm ile yan yana yer almaktadır çünkü Yezidi dindarların Müslümanlar tarafından "şeytana adanmışlar" olarak tanımlanması ve Satanist olarak görülmesi gibi benzer unsurları paylaştıklarını düşünmektedirler. Tavus kuşu meleği Melek Ta'Us figürünün, tavus kuşuna binen Hindu bilgelik tanrıçası Saraswati ve hatta tavus kuşuna dönüşen tanrı Indra gibi çok daha eski pagan tanrılarından türemiş olabileceğine de inanılmaktadır. Melek Ta'Us'un hikâyesinin kendisi de JoS tarafından İbrahimî tanrıya isyan eden melek olarak tanımlanması gibi birçok şeytani unsur içerdiği düşünülmektedir. Yezidilerin kutsal metni olan El-Cilve, JoS tarafından Şeytan'ın sözü olduğu iddia edilmektedir.^[93]

Teistik Satanist bir mezhep olarak popülaritesini korumakla birlikte, grup Nasyonal Sosyalist Hareket ile olan ilişkisi ve ırkçı Yahudi karşıtı, Musevi karşıtı ve Hristiyan karşıtı duygularının yanı sıra anti-Semitik komplo teorileri nedeniyle geniş çapta eleştirilmiştir. Uzaylılar, meditasyon ve iblislerle telepatik temaslar hakkındaki inançlarının çoğu, son zamanlarda LaVeyan olmayan teistik Satanizm akımları içinde daha geniş bir çevrede popüler hale gelmiştir. Petersen'in anketine göre (2014), Joy of Satan'ın angelfire ağı internetteki teistik Satanist web siteleri arasında şaşırtıcı bir öneme sahiptir. Buna ek olarak, James R. Lewis'in "Şeytan sayımı" (2009) da Joy of Satan'a katılanların varlığını ortaya koymuştur.

Kişisel Satanizm[değiştir | kaynağı değiştir]

Örgütlü ve doktriner Satanist grupların aksine, kötülük ve/veya yıkıcılık gibi özellikleri de içeren genel Şeytan fikrine yakınlıkları nedeniyle kendilerini Satanist olarak tanımlayan bireylerin kişisel Satanizmi vardır.

Dyrendal, Lewis ve Petersen modern Satanizmin bir şeklini tanımlamak için "reaktif Satanizm" terimini kullanmışlardır. Bunu, bir bireyin kültürel sınırları aştığı Hristiyan bir toplumda isyan etmenin ergenlik çağındaki ve anti-sosyal bir yolu olarak tanımladılar. Reaktif Satanizm içinde iki eğilim olduğuna inanıyorlardı: biri, "Satanik turizm", bir bireyin dahil olduğu kısa bir süre ile karakterize edilirken, diğeri, "Satanik arayış", daha uzun ve daha derin bir katılımla karakterize edilir.^[6]

Araştırmacı Gareth Medway 1995 yılında, gençlik yıllarında Satanist olduğunu söyleyen bir İngiliz kadınla karşılaştığını belirtmiştir. Kadın küçük bir maden köyünde büyümüş ve psişik güçleri olduğuna inanmaya başlamıştı. Bazı kütüphane kitaplarında Satanizm hakkında bir şeyler duyduktan sonra kendini Satanist ilan etmiş ve Şeytan'ın gerçek tanrı olduğuna dair bir inanç geliştirmiş. Gençlik yıllarından sonra Satanizmi terk etti ve bir kaos majisyeni oldu.^[11]

Bazı kişisel Satanistler suç faaliyetlerinde bulunmuş gençler veya akli dengesi bozuk bireylerdir. 1980'ler ve 1990'lar boyunca, birkaç genç grup hayvanları kurban ettikten ve hem kiliseleri hem de mezarlıkları Satanik imgelerle tahrip ettikten sonra yakalanmıştır. Introvigne bu olayların "Satanizmden ziyade çocuk sapkınlığı ve marjinalleşmesinin bir ürünü" olduğunu belirtmiştir. 1970 yılında biri Big Sur'da Stanley Baker, diğeri Los Angeles'ta Steven Hurd tarafından yönetilen iki ayrı genç grubu toplam üç kişiyi öldürmüş ve daha sonra Şeytan'a adanmış kurbanlar olduğunu iddia ettikleri cesetlerin parçalarını tüketmişlerdir. Örneğin Amerikalı seri katil Richard Ramirez (teist) bir Satanist olduğunu iddia etmiştir; 1980'lerdeki cinayet çılgınlığı sırasında her cinayet mahalline ters bir pentagram bırakmış ve duruşmasında "Yaşa Şeytan!" diye bağırmıştır. 1984 yılında Long Island'da, Kara Çember Şövalyeleri olduğu iddia edilen bir grup, grubun yasadışı uyuşturucu ticaretiyle ilgili bir anlaşmazlık üzerine kendi üyelerinden biri olan Gary Lauwers'ı öldürdü; grup üyeleri daha sonra Lauwers'ın ölümünün Şeytan'a bir kurban olduğunu anlattı.^[10][6] Özellikle, kendini Satanist ilan eden ve Kara Çember Şövalyeleri üyesi olduğu iddia edilen Ricky "Asit Kral" Kasso, Lauwers'a işkence ederek öldürmesi ve cinayet sırasında Lauwers'ı "Şeytan'ı seviyorum" demeye zorlamasıyla ünlendi.^[97] 21 Kasım 1998'de Finlandiyalı bir Satanist olan Jarno Elg, Finlandiya'nın Hyvinkää kentinde 23 yaşındaki bir adamı öldürmek, cesedin bazı parçalarını yemek ve kurbana işkence etmeyi de içeren bir ayine katılmaları için başkalarını kışkırtmaktan ömür boyu hapis cezasına çarptırıldı.^[98]

Demografi[değiştir | kaynağı değiştir]

Encyclopedia of Satanism'de yapılan bir anket, insanların Satanizm'e çok çeşitli şekillerde dahil olduklarını ve birçok ülkede bulunduklarını ortaya koymuştur. Anket, Katoliklerden çok Protestan Hristiyanlar olarak yetiştirilen Satanistlerin sayısının daha fazla olduğunu ortaya koymuştur.^[99]

1960'ların sonlarından itibaren örgütlü Satanizm, Şeytan Kilisesi'nin oluşumuyla okült alt kültürden ortaya çıktı. Ancak çok geçmeden Satanizm, Şeytan Kilisesi'nin çok ötesine genişledi. Satanist hareketin merkezsizleşmesi, LaVey'in 1970'lerin ortalarında grotto sistemini dağıtmasıyla önemli ölçüde hızlandı. Şu anda dini Satanizm, geleneksel dinlerin aksine ve hatta Şeytan Kilisesi ve Set Tapınağı gibi ilk Satanist organların aksine, öncelikle merkezi olmayan bir alt kültür olarak varlığını sürdürmektedir. Geçmişte bu hareket, başta Anton LaVey'in Şeytani İncil'i olmak üzere bazı popüler kitaplar vasıtasıyla yayılmıştır. Son yıllarda internet, özellikle de hoşnutsuz gençler arasında potansiyel "din değiştirenlere" ulaşmada önemli bir rol oynamaya başlamıştır.

- Din bilimci ve yeni dini hareketler araştırmacısı James R. Lewis

Dyrendal, Lewis ve Petersen, 21. yüzyılın başlarında yapılan Satanist anketlerinden Satanik çevrenin "büyük ölçüde genç erkeklerin hakimiyetinde" olduğunun açık olduğunu gözlemlemişlerdir. Bununla birlikte, Yeni Zelanda'daki nüfus sayımı verilerinin Satanist olan kadınların oranının artabileceğini gösterdiğini belirtmişlerdir. Satanizm, kadınlardan çok erkeklerden oluşması bakımından, yeni dini cemaatlerin çoğu da dahil olmak üzere diğer dini cemaatlerin çoğundan farklıdır. Satanistlerin çoğu dinlerine kişisel temaslar yoluyla tanışmaktan ziyade internetten ya da kitaplardan okuyarak gelmiştir. Birçok uygulayıcı Satanizm'e geçtiklerini iddia etmemekte, bunun yerine bu şekilde doğduklarını ve ancak hayatlarının ilerleyen dönemlerinde Satanizm'in önceden var olan dünya görüşleri için uygun bir etiket olduğunu doğruladıklarını belirtmektedir. Diğerleri ise Satanizmi benimsemelerine yol açan doğaüstü olaylarla ilgili deneyimler yaşadıklarını ifade etmişlerdir. Bazı Satanistler bazı Hristiyanlara karşı öfke duyduklarını ve kötülük sorunu gibi konulara atıfta bulunarak Hristiyanlığın ve diğer dinlerin tek tanrılı tanrılarının etik olmadığını belirtmişlerdir. Bazı uygulayıcılar için Satanizm, fiziksel ve cinsel istismara uğramış olanlar için bile bir umut hissi veriyordu.^[6]

Anketler ateist Satanistlerin çoğunlukta olduğunu, ancak teist Satanistlerin sayısının zaman içinde arttığını ortaya koymuştur. Ölümden sonraki hayata ilişkin inançlar çeşitlilik göstermekle birlikte, ölümden sonraki hayata ilişkin en yaygın inançlar reenkarnasyon ve bilincin bedensel ölümden sonra da devam ettiği fikriydi. Anketler ayrıca çoğu kayıtlı Satanistin büyü yaptığını göstermiştir, ancak büyü eylemlerinin eterik yasalara göre mi işlediği yoksa büyünün etkisinin tamamen psikolojik mi olduğu konusunda farklı görüşler vardır. Bazı Satanistler, çoğu durumda bir tür kanunsuz adalet olarak lanetleme yaptıklarını belirtmişlerdir. Uygulayıcıların çoğu dini ibadetlerini yalnız bir şekilde yerine getirmekte ve ritüeller için Satanist arkadaşlarıyla ya hiç ya da nadiren bir araya gelmektedir. Satanistler arasında gerçekleşen birincil etkileşim daha ziyade çevrimiçi, web sitelerinde veya e-posta yoluyla olmaktadır. Dyrendal, Lewis ve Petersen, anket verilerinden yola çıkarak Satanik ortama katılım süresinin ortalama yedi yıl olduğunu belirtmişlerdir. Bir Satanist'in harekete katılımı yirmili yaşların başında zirveye ulaşmakta ve otuzlu yaşlarda keskin bir düşüş göstermektedir. Küçük bir kısmı dine olan bağlılıklarını ileri yaşlarında da sürdürmektedir. İdeolojileri sorulduğunda, Satanistlerin büyük bir kısmı kendilerini apolitik ya da tarafsız olarak tanımlarken, LaVey ve Marilyn Manson gibi önde gelen Satanistlerin muhafazakârlıklarına rağmen sadece küçük bir kısmı kendilerini muhafazakâr olarak tanımlamaktadır. Satanistlerin küçük bir azınlığı Nasyonal Sosyalizmi desteklediğini ifade ederken, üçte ikisinden fazlası karşı olduğunu ya da şiddetle karşı çıktığını belirtmiştir.^[99]

Yasal Tanınma[değiştir | kaynağı değiştir]

2004 yılında, Hristiyanların muhalefetine rağmen İngiliz Silahlı Kuvvetleri'ne bağlı Kraliyet Donanması'nda Satanizme izin verildiği iddia edilmiştir.^{[100][101][102]} 2016 yılında, bir Bilgi Edinme Özgürlüğü talebi kapsamında, Donanma Komutanlığı Karargâhı "satanizmi resmi bir din olarak tanımıyoruz ve bireysel 'ibadet' için tesisler tahsis etmeyecek veya belirli bir zaman ayırmayacağız" açıklamasında bulunmuştur.^[103]

2005 yılında Amerika Birleşik Devletleri Yüksek Mahkemesi, Cutter v. Wilkinson davasında cezaevi mahkumlarının azınlık dini haklarının korunması konusunu, bu konuda açılan bir davanın ardından görüşmüştür.^[104][105] Mahkeme, federal fonları kabul eden tesislerin, mahkumların kendi dini inançlarını yerine getirmeleri için gerekli faaliyetlerde bulunmalarını engelleyemeyeceğine hükmetmiştir.^[106][107]

Sanat[değiştir | kaynağı değiştir]

Edebiyat[değiştir | kaynağı değiştir]

1600'lerin sonlarından 1800'lere kadar Şeytan'ın karakteri batı felsefesinde giderek daha önemsiz hale gelmiş ve Hristiyan teolojisinde göz ardı edilmiş, folklorda ise tehditkâr bir figürden ziyade aptal bir figür olarak görülmeye başlanmıştır. Aydınlanma Çağı'nda yeni değerlerin (özellikle de akıl ve bireycilik değerlerinin) gelişmesi, birçok Avrupalının Şeytan kavramının değişmesine katkıda bulunmuştur. Bu bağlamda, bir dizi birey Şeytan'ı geleneksel Hristiyan anlatısından çıkarıp kendi zamanları ve kendi çıkarları ışığında yeniden okuyup yorumlayarak yeni ve farklı Şeytan portreleri oluşturmuştur.

Değişen Şeytan kavramı, kökenlerinin çoğunu John Milton'ın Şeytan'ın baş kahraman olarak yer aldığı destansı şiiri Paradise Lost'a (1667) borçludur. Milton bir Püriten'di ve Şeytan tasvirinin sempatik olmasını asla amaçlamamıştı. Ancak Milton, Şeytan'ı Yahudi-Hristiyan tanrısına isyan eden kendi gururunun kurbanı olarak tasvir ederek onu insanlaştırmış ve aynı zamanda tiranlığa karşı bir isyancı olarak yorumlanmasına izin vermiştir. Milton'ın Şeytan'ı John Dryden ve yayıncı Joseph Johnson gibi daha sonraki okurlar ve 1793 tarihli Enquiry Concerning Political Justice adlı kitabında bunu yansıtan anarşist filozof William Godwin tarafından bu şekilde anlaşılmıştır. Kayıp Cennet on sekizinci yüzyılda hem Britanya'da hem de Voltaire tarafından Fransızcaya çevrildiği kıta Avrupa'sında geniş bir okur kitlesi kazandı. Milton böylece "Satanizmin yeniden yazılmasında merkezi bir karakter" haline geldi ve daha sonraki birçok dindar Satanist tarafından "fiili bir Satanist" olarak görülecekti.^[108]

On dokuzuncu yüzyıl "edebi Satanizm" veya "romantik Satanizm" olarak adlandırılan şeyin ortaya çıkışına şahit oldu. Ruben van Luijk'e göre, bu "tek bir sesi olan tutarlı bir hareket olarak görülemez, daha ziyade aralarında benzer bir temanın bulunduğu bazen geniş ölçüde farklı yazarlardan oluşan post factum tanımlanmış bir grup" olarak görülebilir. Edebi Satanistler için Şeytan iyiliksever ve bazen de kahraman bir figür olarak tasvir edilmiş ve bu daha sempatik tasvirler birçok romantik ve dekadan figürün sanatında ve şiirinde çoğalmıştır. Bu kişiler için Satanizm dini bir inanç veya ritüel bir faaliyet değil, daha ziyade "sanatsal ve siyasi ifadenin bir parçası olarak bir sembol ve karakterin stratejik kullanımıydı".

Bu Şeytan kavramını benimseyen romantik şairler arasında Milton'dan etkilenmiş olan İngiliz şair Percy Bysshe Shelley de vardı. Shelley, Laon ve Cythna adlı şiirinde, Şeytan'a bir gönderme olarak "yılanı" evrende iyilik için bir güç olarak övmüştür. Shelley'nin bir diğer İngiliz şairi Lord Byron ise İncil'deki Habil ve Kabil hikâyesini dramatize ettiği 1821 tarihli oyunu Cain'de Şeytani temalara yer vermiştir. Bu daha olumlu tasvirler Fransa'da da gelişti; bir örnek Alfred de Vigny'nin 1823 tarihli Eloa adlı eseriydi. Şeytan aynı zamanda Fransız şair Victor Hugo tarafından da benimsenmiş ve karakterin cennetten düşüşünü kendi kozmogonisinin ana hatlarını çizdiği La Fin de Satan adlı eserinin merkezi bir unsuru haline getirmiştir. Shelley ve Byron gibileri eserlerinde Şeytan'ın olumlu bir imajını desteklemiş olsalar da, herhangi birinin ona saygı göstermek için dini ayinler yaptığına dair bir kanıt yoktur ve bu nedenle dini Satanistler olarak kabul edilemezler.

Radikal sol siyasi fikirler 1775-83 Amerikan Devrimi ve 1789-99 Fransız Devrimi tarafından yayılmıştı. Yehova'nın dayattığı tiranlığa karşı isyan etmiş olarak görülen Şeytan figürü, dönemin radikal solcularının birçoğuna çekici geliyordu. Onlar için Şeytan "tiranlığa, adaletsizliğe ve baskıya karşı mücadelenin bir sembolüydü... devrimler çağı için efsanevi bir isyan figürü, bireycilik çağı için hayattan daha büyük bir birey, özgür düşünce için mücadele eden bir çağda özgür bir düşünür". Hristiyanlığın sert bir eleştirmeni olan Fransız anarşist Pierre-Joseph Proudhon, birçok yazısında Şeytan'ı özgürlüğün bir sembolü olarak benimsemiştir. Bir başka önde gelen 19. yüzyıl anarşisti olan Rus Mikhail Bakunin de Tanrı ve Devlet adlı kitabında benzer şekilde Şeytan figürünü "ebedi asi, ilk özgür düşünen ve dünyaların özgürleştiricisi" olarak tanımlamıştır. Bu fikirler muhtemelen Amerikalı feminist aktivist Moses Harman'a anarşist süreli yayınına Lucifer the Lightbearer adını vermesinde ilham kaynağı olmuştur. Bu "Solcu Şeytan" fikri, Şeytan'ı özgürlük ve eşitliğin sembolü olarak tasvir eden Sovyetler Birliği yetkilileri tarafından zaman zaman kullanılmış olsa da, yirminci yüzyıl boyunca gerilemiştir.^[6][7]

Metal ve Rock Müzik[değiştir | kaynağı değiştir]

1960'lar ve 1970'ler boyunca, Amerikalı Coven ve İngiliz Black Widow gibi birçok rock grubu çalışmalarında Satanizm ve büyücülük imgelerini kullanmıştır. Şeytana yapılan göndermeler 1970'lerde İngiltere'de heavy metal türüne öncülük eden rock gruplarının çalışmalarında da yer almıştır. Örneğin Black Sabbath grubu, grup üyelerinin bir kısmı Hristiyan olmasına rağmen şarkı sözlerinde Şeytan'dan bahsetmiş ve diğer şarkı sözleri Hristiyan tanrısının Şeytan üzerindeki gücünü onaylamıştır. 1980'lerde Slayer, Kreator, Sodom ve Destruction gibi heavy metal grupları Şeytani imgeleri daha fazla kullanmıştır. Aralarında Deicide, Morbid Angel ve Entombed'in de bulunduğu death metal alt türünde faaliyet gösteren gruplar da Satanik imgeleri benimsedi ve bunları zombiler ve seri katiller gibi diğer hastalıklı ve karanlık imgelerle birleştirdi.

Satanizm, black metal alt türüyle daha yakından ilişkilendirilecek ve bu alt türde death metalde kullanılan diğer temaların önüne geçecekti. Bir dizi black metal sanatçısı kendi kendini yaralamayı eylemlerine dahil ederek bunu Şeytani bağlılığın bir tezahürü olarak çerçeveledi. İlk black metal grubu Venom kendilerini Satanist ilan etti, ancak bu Şeytan'a gerçek bir bağlılığın ifadesinden çok bir provokasyon eylemiydi. Satanik temalar black metal grupları Bathory ve Hellhammer tarafından da kullanılmıştır. Ancak Satanizmi daha ciddi bir şekilde benimseyen ilk black metal grubu, vokalisti King Diamond'ın Şeytan Kilisesi'ne katıldığı Mercyful Fate oldu.^[10] Kendilerini black metal ile ilişkilendiren müzisyenler çoğu zaman meşru Satanik ideolojiye inanmadıklarını ve genellikle ateist, agnostik ya da dini şüpheci olduklarını söylerler.^[109]

King Diamond'ın aksine, çeşitli black metal Satanistleri inançlarını "şeytana tapma" olarak adlandırarak kendilerini LaVeyan Satanizminden uzaklaştırmaya çalışmışlardır. Bu kişiler Şeytan'ı gerçek bir varlık olarak gördüler ve Anton LaVey'in aksine Satanizmi suç, intihar ve terörle ilişkilendirdiler. Onlar için Hristiyanlık yok edilmesi gereken bir veba olarak görülüyordu. Başta Varg Vikernes ve Euronymous olmak üzere bu kişilerin çoğu erken dönem Norveç black metal sahnesinde yer almıştır. Bu kişiler 1992 ve 1996 yılları arasında kundaklama saldırılarında yaklaşık elli Norveç kilisesini tahrip etti. Black metal sahnesinde bir dizi müzisyen daha sonra Satanik temaları modern Paganizmin bir biçimi olan Heathenry'den türetilen temalarla değiştirdi.^[10][110]

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]