Seul - Vikipedi

Seul 서울특별시
Özel şehir
Özel Seul Şehri
Bayrak Mühür Arma
Sloganlar: Seoul, my soul (Türkçe: Ruhum Seul[1])
Seul Seul'un Güney Kore'deki konumu
Ülke	Güney Kore
Bölge	Sudogwon
İdare
• Belediye Başkanı	Oh Se-Hun (Gukhim)
Yüzölçümü
• Özel şehir	605,21 km²
Nüfus  (2014)
• Özel şehir	10.117.909
• Yoğunluk	oto/km²
• Metropol	25.620.000
Zaman dilimi	UTC+09.00 (KST)
Resmî site seoul.go.kr

Seul (Korece: 서울 (yardım·bilgi), Seoul; başkent) veya resmî adıyla Özel Seul Şehri (Korece: 서울특별시, hanja: 서울特別市, Gözden Geçirilmiş Latinceleştirme: Seoul Teukbyeolsi), Güney Kore'nin başkenti ve en büyük şehridir. Dünyanın en kalabalık 13. şehri Seul'un^[4] şehir merkezinin nüfusu 10 milyonun üstündedir (2009). Dünyanın ikinci büyük metropolitan alanı olan Seul Ulusal Başkent Bölgesi, İncheon ve Gyeonggi'nin büyük bir kısmını kapsar ve 24,5 milyon nüfusu vardır. Güney Kore'nin nüfusunun yaklaşık yarısı bu bölgede yaşar.

Ülkenin kuzeybatısında, Han Nehri kıyısında, ırmağın ağzından 60 km içeride yer alır. Bir nehir limanı olarak taşıdığı önem nedeniyle 1394'te Kore'nin başkenti olmuş, kısa bir dönemin dışında (1399-1405) dışında bu konumunu 1948'e değin korumuştur. Ülkenin Kuzey ve Güney Kore olarak ikiye ayrılmasından (1948) sonra da Güney Kore'nin başkenti olan Seul, Kore dilinde başkent anlamına gelir. Resmi adının Yi hanedanı döneminde (1392-1910) Hansang, Japon yönetimi (1910-45) sırasında da Kyangsang olmasına karşın, her iki dönemde de halk arasında Seul adıyla anılmıştır. 1948'de Kore Cumhuriyeti'nin kurulmasından sonra resmen Seul adını almıştır. Seul metropolitan alanının yüz ölçümü 605 km²'dir. Bu alanda UNESCO Dünya Mirası listesindan üçü bulunmaktadır: Changdeokgung, Jongmyo Shrine ve Joseon Hanedanlığı'nın kraliyet mezarları.

Seul şehri 1988 yılında yaz olimpiyatlarını ve 2002 yılında da FIFA Dünya Kupası'nı ağırlamıştır. Dünya'daki ekonomik ve finansal merkezlerde ilk onun içerisinde yer alır ve Samsung, LG Grup, Hyundai ve Kia gibi önemli holdinglere ev sahipliği yapar.

Tarihçe[değiştir | kaynağı değiştir]

Adı kayıtlara ilk kez MÖ 1. yüzyılda geçen kent Üç Krallık döneminde (MÖ 57-MS 668) Koguryo, Baekje ve Silla krallıkları arasında sınır oluşturdu. 1394'te ülkeyi tek bir yönetim altında birleştirip Yi hanedanını kuran Yi Sang-gye tarafından başkent yapıldı. İki yıl sonra kentin çevresinde surlar inşa edildi. Daha sonraki yıllarda da kentte Kyangbok, Taksu ve Çangdak sarayları yaptırıldı. 1910'da Korenin Japonya'nın koruması altına girmesinden sonra adı Kyangsang olarak değiştirildi ve sınırlarında bazı değişiklikler yapıldı. Bu dönemde kentte geniş caddeler açıldı ve Batı tipi binalar inşa edildi. 1945'te Japon işgali sona erince doğrudan merkezi hükümete bağlanan kent, 1962'den sonra da başbakanlığa bağlandı. Kore Savaşı (1950-53) sırasında büyük hasar gören kent, savaştan sonra hızla büyüdü ve çevresinde Seongnam(Sangnam), Suwon(Suvan) ve Incheon(İnçan) gibi uydu kentler kuruldu.

Coğrafya[değiştir | kaynağı değiştir]

Seul, ülkenin kuzeybatısında yer almaktadır. Seul'un yüzölçümü 605,21 km²^[2] olup yaklaşık 15 km yarıçapa sahiptir ve Han Nehri ile iki bölgeye ayrılır. Bu nehir geçmişte mal taşıma ve gemicilik için kullanılmıştır ve nehrin bulunduğu bölge tarihte çok önemli bir yere sahiptir. Han Nehri'nin ağzı Kuzey ve Güney Kore sınırında bulunduğundan günümüzde taşımacılık için kullanılamamaktadır.

Seul'un orta kesimi çevresi alçak tepelerle çevrili bir düzlükte yer alır. Kent merkezi bu düzlüğün aşağı kesimindedir.

İklim[değiştir | kaynağı değiştir]

Seul, Ilıman subtropikal iklim ile Nemli kıtasal iklim arasında bir iklime sahiptir. Yaz ve kış ayları arasındaki sıcaklık farkları çok yüksektir. Yazlar genelde sıcak ve nemli geçer ve haziran temmuz aylarında doğu asya musonları etkilidir. En sıcak ay olan Ağustos'ta ortalama sıcaklık 22 ile 29 °C arasında değişir. Kışlar genelde soğuktur ve yaza göre daha az nemlidir. Ortalama sıcaklık -6 ile 2 °C civarındadır ve yıllık yaklaşık 28 gün kar yağışı vardır. Yıllık ortalama yağış miktarı 1.370 mm'dir; en fazla yağış yaz aylarında düşer.

İdari bölümler[değiştir | kaynağı değiştir]

Seul idari olarak gu adı verilen 25 semte (구, 區) ayrılmaktadır. Semtlerin yüz ölçümü 10 ile 47 km² arasında, nüfusu ise 140.000 ile 630.000 arasında değişir. Songpa en kalabalık semt olup Seocho ise yüz ölçümü en büyük semttir. Her semt, dong (동, 洞) adı verilen mahallelere ayrılmaktadır. Seul tam 522 dongtan oluşmaktadır. Donglar 13.787 adet tong (통, 統) ve tonglar da 102.796 adet ban adı verilen küçük birimlere ayrılmıştır.

Demografi[değiştir | kaynağı değiştir]

New York'tan sekiz, Roma'dan beş kat daha yoğun nüfusu ile Seul OECD ülkeleri arasında en yoğun nüfusa sahip şehirdir.^[5] Seul nüfusunun çoğunu Koreliler oluşturur, aynı zamanda Japon ve Çinli azınlık gruplar da vardır. 2009 sayımına göre kentin nüfusu 10.464.051'dir.

Ekonomi[değiştir | kaynağı değiştir]

Seul Güney Kore'nin en önemli holdinglerine ev sahipliği yapması nedeniyle Kore ekonomisinde önemli bir yere sahiptir. Tüm Güney Kore'nin sadece %6'lık bir alanını kapsamasına rağmen ülkenin GSYİH'nin %21'ini üretmektedir.

Finans[değiştir | kaynağı değiştir]

Uluslararası birçok şirketin Kore'deki genel merkezleri Seul'da bulunmaktadır. Bunların arasında Citigroup, Deutsche Bank ve HSBC gibi birçok banka da yer almaktadır.

Alışveriş[değiştir | kaynağı değiştir]

Dongdaemun : Güney Kore'nin en büyük pazarı olan Dongdaemun Seul'de bulunur. Ülkenin karakteristik ürünlerinin de yer aldığı bu pazar turistler tarafından çok rağbet görür.

Myeongdong : Jung semtinin içinde yer alan bu bölgede yerli ve yabancı birçok markanın mağazaları bulunur.

Namdaemun : Myeongdong yakınlarında bulunan diğer bir pazar bölgesi.

Insadong : Kore'nin tarihi ve modern sanat eserlerinin sergilenip satıldığı merkez.

Yongsan Elektronik Pazarı : Asya'nın en büyük teknoloji pazarıdır.

Mimari[değiştir | kaynağı değiştir]

Günümüzde sarayların, devlet dairelerinin, şirketlerin genel merkezlerinin, otellerin ve pazarların bulunduğu Seul'un merkezi tarihte Joseon Hanedanlığı'na ev sahipliği yapmıştır. Tarihte en önemli cadde olan Jongno, çan caddesi anlamına gelir ve burada Bosingak denen ve içinde büyük bir çan bulunan yapı bulunur. Bu çan geçmişte saati belirtmek için günün belli saatlerinde kullanılırken günümüzde sadece yılbaşında saat on ikiyi vurduğu an 33 kez çalınıyor.

Kent merkezinde birbirlerini dik açıyla kesen düzgün caddeler, çevredeki tepelerde ise düzensiz toprak yollar yer alır. Hükûmet Binası'nın ve öteki resmi binaların Secongno boyunca sıralanmış olmasına karşın Ulusal Meclis Binası nehrin üzerindeki Yoido Adasındadır. İş merkezleri Çong-no (종로구), Myang-dong (명동) ve Ulci-ro (을지로) semtlerindedir. Kiremit damlı ahşap evler, günümüzde yerini yüksek modern binalara bırakmıştır. 1950'lerden bu yana nüfusu hızla artan Seul, dünyanın nüfus yoğunluğu en yüksek kentlerinden biridir.

Tarihi mimari[değiştir | kaynağı değiştir]

Seul, tarihî ve kültürel birçok eseri içinde barındıran bir şehirdir. Buradaki birçok tarihî yapı Uzak Doğu'nun genelinde olduğu gibi ahşaptan yapılmadır. Fakat diğer ülkelerden farklı olarak Kore'deki ahşap yapılar çivi kullanılarak birbirine eklenmez. İç içe geçecek şekilde oyulan tahtalar bir lego gibi birbirinin üstüne yerleştirerek inşa edilir.

1925 yılında oluşan bir sel sonrasında şans eseri bulunan Amsa-Dong adlı antik kent, neolitik dönemden izler taşımaktadır ve bu antik kent Gangdong semtinde bulunur.

Joseon Hanedanlığı zamanında Seul'de 5 adet büyük saray inşa edilmiştir: Changdeokgung, Changgyeonggung, Deoksugung, Gyeongbokgung ve Gyeonghuigung.

Bu sarayların hepsi günümüzde Jongno ve Jung semtlerinde bulunur. Aralarından Changdeokgung, 1997 yılında UNESCO Dünya Mirası listesi listesine "Uzak Doğu saray mimarisinde göze çarpan bir örnek" olarak girdi. En büyükleri olan Gyeongbokgung sarayı şu anda tadilat halindedir. Bu sarayların yanı sıra İmparator Gojong'un babasının (Daewongun) oturduğu Unhyeongung kraliyet sarayı da oldukça bilinen bir yapıdır.

Seul şehri, tarihte düşmanlardan korunmak için yapılan surlar ve kapılar ile çevriliydi. Zamanla yanan ya da çöken bu yapılardan günümüze dek dayananlarından en önemlileri Dongdaemun (Doğu Kapısı) ve Namdaemun (Güney kapısı)'dur. Namdaemun, Güney Kore'nin UNESCO Dünya Mirasları listesinde yer yapılarından bir diğeridir. 2008 yılının Ocak ayında 69 yaşındaki Chae Jong-gi'nin tiner ile ateşe vermesi sonucu tamamen yanan yapı şu anda inşa halindedir.

Modern mimari[değiştir | kaynağı değiştir]

Şehrin nüfus yoğunluğundan ötürü günümüzde Seul'un silüetini süsleyen birçok gökdelen bulunur. Bunlardan bazıları Korea Finance Building, N Seul Kulesi, Dünya Ticaret Merkezi, Seoul Star Tower, Jongno Kulesi ve yedi adet gökdelenden oluşan Tower Palace'dır. Bunların yanı sıra yeni gökdelen projeleri yapılmaktadır. Sangnam Dijital Medya semtinde yapılacak 640 metre uzunluğundaki iş merkezi ve 523 metre uzunluğundaki Lotte World 2 Tower bunlardan bazılarıdır.

Kültür[değiştir | kaynağı değiştir]

Müzeler[değiştir | kaynağı değiştir]

Seul'da dokuzu belediyeye ait olmak üzere 100 adet müze bulunmaktadır. Millî Kore Müzesi bunların içinde en karakteristik olanıdır. Açılış yılından (1945) bu yana yaklaşık 150.000 eser burada toplanmıştır. Gyeongbokgung sarayının yakınlarında bulunan Millî Halk Müzesi içinde bulunan eserlerle Kore halkının tarihini güzel bir şekilde yansıtır. Bukchon Hanok ve Namsangol Hanok gibi köylerde geleneksel Kore evlerinden (hanok) örnekler bulmak mümkündür. Belediye müzelerinden biri olan Savaş Müzesi, ziyaretçilere Kore savaşları ile ilgili birçok bilgi sunmaktadır.

Din[değiştir | kaynağı değiştir]

Seul'de önemli yere sahip birçok tapınak ve dinî yer mevcuttur. Joseon Hanedanlığı'nın Konfüçyüsçülük felsefesini ulusal düşünce tarzı olarak benimsemesinden sonra burada birçok Konfüçyüs tapınağı inşa edilmiştir. Joseon Hanedanlığı kraliyet ailesinin soyundan gelenler günümüzde de bu tapınaklarda çeşitli merasimler düzenlerler. Jongmyo, Munmyo ve Dongmyo bu tapınaklardan bazılarıdır.

Budizm, Joseon Hanedanlığı tarafından bastırılmaya çalışılmasına rağmen varlığını sürdürmeyi başarmıştır. Bu nedenle Seul'de Buda tapınakları da bulmak mümkündür (Jogyesa, Hwagyesa, Bongeunsa).

Myeongdong Katedrali, bu semtin sembolü olmakla beraber Kore'de inşa edilen ilk Katolik kilisesidir. Seul'de birçok Protestan kilisesi de bulunur.

Yongsan semtinde bulunan Seul Merkezi Camii, Kore Savaşı'ndan sonra inşa edilen ilk ve tek camidir.

Parklar[değiştir | kaynağı değiştir]

İçinde N Seoul Tower'ın bulunduğu "Namsan Parkı" kentin güzel görüntüsünü seyrederek yürüyüş yapma imkânı sunar. "Seul Olimpik Parkı" 1988 Yaz Olimpiyatları için yapılmıştır ve Songpa bölgesinde yer alır. Şehrin içinden geçen nehirlerin kenarlarındaki yeşillik alanlar da parklar gibi eğlence ve dinlenme amaçlı kullanılır. Bunlardan Cheonggyecheon hem Koreliler hem turistler tarafından en çok bilinenidir.

Ulaşım[değiştir | kaynağı değiştir]

Seul ulaşım sisteminin temelleri Kore İmparatorluğu zamanına kadar dayanır; şehrin ilk tramvay hatları ve Seul'u Incheon'a bağlayan tren hattı bu dönemde yapılmıştır. Seul metrosu, dünyanın ağ olarak en geniş, istasyon sayısı olarak ikinci ulaşım sistemidir.

Kardeş şehirler[değiştir | kaynağı değiştir]

Seul, 23 kardeş şehre sahiptir:^[6]

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

Wikimedia Commons'ta Seul ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.

• Seul Büyükşehir Belediyesi (Korece)

• Vikigezgin'de en:Seoul ile ilgili gezi rehberi bulunmaktadır.