Sovyet rublesi - Vikipedi

Sovyet Rublesi
советский рубль
1 ruble banknotun önü madeni 1 ruble
ISO 4217 Kodu	SUR
Kullanıcı(lar)	Sovyetler Birliği
Altbirim
1/100	kopek (копейка)
Sembol	руб
kopek (копейка)	к
Madenî paralar	1, 2, 3, 5, 10, 15, 20, 50 kopek, 1, 3, 5, 10 ruble
Banknotlar	1, 3, 5, 10, 25, 50, 100, 200, 500, 1000 ruble
Merkez bankası	Sovyetler Birliği Devlet Bankası
Yazıcı	Goznak
Darphane	Leningrad (1921-41, 1946-91) Krasnokamsk (1941-46) Moskova (1982-91)

Sovyet rublesi (Rusça: Сове́тский рубль, Sovetskiy rubl'), Sovyetler Birliği'nin para birimiydi. Sovyet rublesinin alt birimi kopektir.

Ruble tasarımlarının çoğu Ivan Dubasov tarafından yapılmıştır. Sovyet rublesinin üretimi, Federal Devlet Üniter Girişimi'nin veya Moskova ve Leningrad'da bulunan darphanelerde banknotların ve madeni paraların basmasından sorumlu Goznak'ın sorumluluğundaydı. 1991'de, Sovyetler Birliği'nin dağılması sonrası, Sovyet rublesi eski Sovyet ülkeleri tarafından kullanılmaya devam etti ve 1993 yılına kadar ülkeler kendi para birimlerini tanıtana kadar bir "rubil bölgesi" oluşturdu.

Etimoloji[değiştir | kaynağı değiştir]

Ruble kelimesi Slavca рубить (rubit') fiilinden türetilmiştir. Tarihsel olarak ruble, bir gümüş külçe (grivna) parçasına verilen addı. Kopek ise mızraklara verilen bir isimdi. Sovyet rublesinin alt birimine kopek adı verilmesinin nedeni ise bir madalyonun üzerine mızrakla donanmış bir süvari görseli damgalanmış olmasıdır.

Sovyetler Birliği'nde ruble[değiştir | kaynağı değiştir]

Sovyet para biriminin, Sovyetler Birliği'ne bağlı olan tüm ülkelerde kendi isimleri vardı. Tüm banknotların adı ve nominal değerleri her ülkeye özel olarak basılmıştır. Örneğin Tatarca: Ruble ve kopek için сум (sum) ve тиен (tiyen) kelimeleri kullanılmaktaydı.

Sovyet rublesinin diğer Sovyet ülkelerindeki isimleri:

Not: Özbekistan, Azerbaycan ve Türkmenistan Sovyetler Birliği'nin dağılması sonrasında Latin Alfabesi'ne geçmiştir.

Tarihi[değiştir | kaynağı değiştir]

İlk emisyon[değiştir | kaynağı değiştir]

1917 Rus Devrimi sonrasında sosyalist hükûmet için çıkarılan ilk rublelerin tamamı banknotlardan oluşmaktaydı.

1, 2, 3, 5, 10, 15, 25, 50, 60, 100, 250, 500, 1,000, 5,000, 10,000, 25,000, 50,000 ve 100,000 birim olarak çıkartıldı. 1 milyon, 5 milyon ve 10 milyon ruble banknot temini için kısa vadeli hazine belgesi de verildi.

Banknotlar[değiştir | kaynağı değiştir]

1918'de RSFSC tarafından 1, 3, 5, 10, 25, 50, 100, 250, 500, 1.000, 5.000 ve 10.000 ruble için devlet kredi notları verildi. 1919'da 1, 2, 3, 15, 20, 60, 100, 250, 500, 1000, 5000 ve 10.000 ruble banknotlar üretildi. Ardından 1921'de 5, 50, 25.000, 50.000, 100.000, 1.000.000, 5.000.000 ve 10.000.000 ruble yeni banknotlar üretildi.

İkinci emisyon (1 Ocak - 31 Aralık 1922)[değiştir | kaynağı değiştir]

1922'de, 10.000 "eski" ruble için 1 "yeni" ruble olarak tanımlandı. 1 Ocak'ta tanıtılan ikinci emisyon paralar 31 Aralık'ta tedavülden çekildi.

Banknotlar[değiştir | kaynağı değiştir]

Bu para birimi için yalnızca 1, 3, 5, 10, 25, 50, 100, 250, 500, 1.000, 5.000 ve 10.000 ruble cinsinden banknotlar çıkarıldı.

Üçüncü emisyon (1 Ocak 1923 - 6 Mart 1924)[değiştir | kaynağı değiştir]

1923'te 100 ile 1 oranında ikinci bir yeniden tanımlama gerçekleşti. Üçüncü emisyonda da öncekiler gibi yalnızca kağıt para üretildi.

Madeni paralar[değiştir | kaynağı değiştir]

Rus İç Savaşı sonrası ilk madeni paralar 1921-1923 yılları arasında 10, 15, 20 ve 50 kopek ve 1 ruble cinsinden gümüş paralarla basıldı. Altın servonetler ise 1923'te tedavüle çıktı. 10, 15 ve 20 kopek %50 gümüş saflığında, ruble ve yarı ruble ise %90 gümüş saflığında basıldı.

Banknotlar[değiştir | kaynağı değiştir]

Önceki para biriminde olduğu gibi, 50 kopek, 1, 5, 10, 25, 50, 100, 250, 500, 1.000, 5.000 ve 10.000 ruble cinsinden tedavüle çıktı. 1924'ün başlarında, bir sonraki yeniden birleşmeden hemen önce, SSCB adına ilk kağıt para çıkarıldı. Paralarda birliğin kurucu 4 cumhuriyetinin dillerini temsil eden buğdayın etrafında 6 bantlı devlet amblemini içermekteydi: (Rusya SFSC, Transkafkasya SFSC (Azerice, Ermenice ve Gürcüce), Ukrayna SSC ve Belarus SSC)

Dördüncü (altın) emisyon (7 Mart 1924 - 1947)[değiştir | kaynağı değiştir]

Josef Stalin'in Vladimir Lenin'in ölümünden sonra iktidarını güçlendirmesinden sonra, 1924'te bir önceki sayının 50.000 ruble değerindeki "altın" rubleyi tanıtarak üçüncü bir yeniden birleşme başlattı. Bu reform aynı zamanda, 10 ruble değerinde servonetlere bağlıydı ve kronik enflasyona son verdi. Paralar 1924'te tekrar tedavüle çıkmaya başlarken, 10 ruble altındaki değerler için ruble ve daha yüksek değerler için servonet cinsinden kağıt paralar verildi.

Beşinci emisyon (1947 - 1961)[değiştir | kaynağı değiştir]

II. Dünya Savaşı'ndan sonra Sovyet hükûmeti, dolaşımdaki para miktarını azaltmak için para biriminin müsadere edici bir şekilde yeniden adlandırılmasını gerçekleştirdi. Bu değişikliğin asıl amacı, savaş zamanı yiyecek satarak nakit birikmiş köylülerin savaş sonrası toparlanma devam ederken ürün alırken bu paraları kullanmasını önlemekti.^[1] Eski ruble 100 değerinin 10/1'i oranında yeniden değerlendi. Bu değişiklik, savaş zamanı rasyonunun sona ermesi, fiyatları düşürme ve enflasyonu azaltma çabalarıyla çakıştı, ancak bazı durumlarda etkiler daha yüksek enflasyonla sonuçlandı.

Altıncı emisyon (1961 - 1991) (ISO kodu SUR)[değiştir | kaynağı değiştir]

1961'deki yeniden düzenleme 10 eski rubleye eşit 1 yeni ruble getirmiş ve tüm ücretleri, fiyatları ve mali kayıtları yeni ruble olarak yeniden düzenlemiştir. Banknotların değerinin 1/10'una indirildiği ancak ücretlerin ve fiyatların aynı kaldığı 1947 reformunun müsadere niteliğinden farklıydı.^[2]

Banknotlar[değiştir | kaynağı değiştir]

Banknotlar, 1, 3, 5, 10, 25, 50 ve 100 ruble cinsinden, önceki serilere benzer renklerle, ancak bu sefer çok daha küçük boyutlarda tedavüle çıkartıldı. Banknotlarda Moskova'da bulunan binalar ve Vladimir Lenin portresi yer aldı.

1961 Serisi
Görsel		Değer
Ön	Arka
		1 Ruble
		3 Rubles
		5 Rubles
		10 Rubles
		25 Rubles
		50 Rubles
		100 Rubles

Yedinci emisyon (1991 - 1992)[değiştir | kaynağı değiştir]

1991 Parasal Reformu (Pavlov Reformu olarak da bilinir) Mihail Gorbaçov tarafından gerçekleştirildi. Bu emisyonun mimarı, aynı zamanda Sovyetler Birliği'nin son başbakanı olan Maliye Bakanı Valentin Pavlov idi.

Madeni paralar[değiştir | kaynağı değiştir]

1991'in sonlarında, 10 ve 50 kopek ve 1, 5 ve 10 ruble cinsinden yeni madeni paralar piyasaya sürüldü.

Banknotlar[değiştir | kaynağı değiştir]

Bu emisyona ait banknotlar, 1961 serisine kıyasla tüm cinsler için arka plan rengi ve boyutunda neredeyse aynıydı, ancak daha fazla renk ve yükseltilmiş güvenlik özellikleri içermekteydi. Ayrıca bu emisyondaki banknotların öncekilerine göre bir diğer önemli farkı, yalnızca Rusça olarak basılmasıydı. 1, 3, 5, 10, 50 ve 100 rublelik yeni banknotlar 1991'de tanıtıldı. Önceki emisyonların aksine bu seride 25 rublelik banknot bulunmamaktaydı.

Sovyetler Birliği'nin dağılmasından sonra, yeni bağımsız birçok cumhuriyet 1992'de yeni Rus rublesinin tanıtılmasına kadar Sovyet rublesini kullanmaya devam etti.

1991 Serisi
Görsel		Değer
Ön	Arka
		1 Ruble
		3 Rubles
		5 Rubles
		10 Rubles
		50 Rubles
		100 Rubles
		200 Rubles
		500 Rubles
		1000 Rubles

Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]

• Rus rublesi
• Sovyetler Birliği ekonomisi

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]