Turfan - Vikipedi

Turfan
تۇرپان‎, Turpan, 吐鲁番/吐魯番
1777 yılında yapılan Emin Minaresi 44 metre yükseklikte 10 metre çapındadır
Turfan'ın Doğu Türkistan'da ki konumu
Turfan'ın Doğu Türkistan'da ki konumu
ÜlkeÇin Çin
İlTurfan İli
Yüzölçümü
 • Toplam15.738 km²
Rakım37 m
En alçak nokta−154 m (−505 ft)
Nüfus
 (2003)
 • Toplam254.900
Zaman dilimi+08.00
 • Yaz (YSU)UTC
Posta kodu
838000[1]
Alan kodu0995
Resmî site
http://www.turpandj.gov.cn/ (Çince) (İngilizce)
Turfan'dan bir görünüm
Yanan Dağlar
Emin Minaresi, Turfan
Tuyoq Köyü, Turfan

Turfan veya Turpan (Uygurcaتۇرپان; Turpan; Çince (basitleştirilmiş): 吐鲁番; Çince (geleneksel): 吐魯番; pinyin: Tǔlǔfān), Doğu Türkistan'da tarihi bir vaha şehridir.

Batısında Toksun İlçesi, kuzeybatısında Urumçi şehri, kuzeyinde Jimisar İlçesi ve Guçung İlçesi, doğusunda Piçan İlçesi, güneyinde Lopnur İlçesi ile sınırdır.

Kasaba ve köyler

[değiştir | kaynağı değiştir]

Turfan şehri, iki mahalle komitesi (社区居民委员会; jūmínwěiyuánhùi), iki kasaba (镇 zhèn), yedi kırsal belde (乡 xiāng) ve üç özel kırsal belde (虚拟乡) gibi yerleşim birimlerinden oluşur.

Coğrafya ve İklim

[değiştir | kaynağı değiştir]

Turfan şehri Turfan Havzası'nın kuzey kenarında kurulmuş, havzanın en çukur yerinde Ayding Gölü, deniz seviyesinden 154,50[2] metre derinlikte olan bölgede bulunur. Böylece Turfan dünya'da Lut Gölü'nden sonra ikinci çukur olan havzasıdır. Dünyanın en sıcak yerleşim bölgelerinden birisidir. Doğu Türkistan'da hava sıcaklığının en yüksek olduğu bir bölgede kurulmuş olan Turfan, "Alev vahası" olarak da adlandırılır.

Üzüm bağları ile kaplı mermer yolları ile bütün kavlaklar birbirine bağlanmıştır. Halkı misafir perverdirdir. Turfan çok eskiden beri çok verimli bir vaha (Karez denilen kanal suyu ile beslenen) ve önemli bir ticaret merkezidir. Karez Turfan'da yaşayan insanların çok önemli bir buluşudur.[3] Karez yerel Uygur dilinde "kaynak" anlamındadır.[4] Tanrı Dağlarından eriyen kar suları, Karez denilen yer altı su kanalları ile Turfan Havzası'nı besler. Turfan'dan ortalama otuz kilometre güneydoğusundaki Gülbah köyünde Doğu Türkistan'ın en tatlı Kavun'u burada yetişir.

Diğer verilen isimler: T'u-lu-fan, Turfan, T'u-lu-fan-chen, Tufan, T'u-lu-fan-hsien, Tourfan, Lukchun ve T'urfang.[5]

Tarihsel olarak İpek Yolu'nun kuzey güzergahında, o zamanlarda Turfan'ın güneybatısında Korla ve Karashahr Krallıkları ve güneydoğusunda da Karahoca (Gaochang) Krallığı bulunurdu.

Milattan önce, erken 2. yüzyılda Yuezhi'ler veya Rouzhi (Çince: 月支, yuè zhī veya ròu zhī; ayrıca 月氏, yuè shì veya ròu shì), ayrıca tanımlanır Da Yuezhi veya Da Rouzhi (Çince: 大月支, dà yuè zhī veya dà ròu zhī, "büyük Yuezhi"; ayrıca Ta Yuezhi ya da Ta Rouzhi) Xiongnu'lardan doğuya Baktria'ya doğru kaçarlar, sonradan Kuşan İmparatorluğunu kurarlar.

Turfan'ın 10 km. batısında Yamaz vadisinde milattan önce 108 - 450 yılları arasındaki dönemde eski krallıklara başkentlik yapmış tarihi Yarğol (Uygur Latin Yéziqi: Yarghol qedimki shehiri, Uygur Pinyin Yéziqi: Yarƣol k̡ədimki xəhiri; eski ismi: Yarkhoto, Yarχoto) harabeleri bulunur.

Karahoca Uygur Krallığı'na (866 - 1209) Turfan kış aylarında, Beşbalık ise yaz aylarında başkentlik yapmıştır.

Turfan (şehir)'de yaşayan 2000 yılı sayımına göre Uluslar:

Etnik grup Nüfus Oran (%)
Uygur 177.106 %70,38
Han 55.238 %21,95
Hui 18.482 %7,34
Tujia 182 %0,07
Mançu 132 %0,05
Tu 98 %0,04
Moğol 77 %0,03
Tibetli 70 %0,03
Kazak 56 %0,02
Miao 45 %0,02
Rus 33 %0,01
Zhuang 31 %0,01
Dongxiang 30 %0,01
diğerleri 72 %0,03

Görülecek yerler

[değiştir | kaynağı değiştir]
  • Resim yapanlara özgün, Asmalarla kaplanmış, gölgeli Yollar;
  • Emin Minaresi, tahminen 1776 yılında yakılmamış Çamur kerpiçten yapılmış.

Ayrıca bakınız

[değiştir | kaynağı değiştir]

Wikimedia Commons'ta Turfan ile ilgili çoklu ortam belgeleri bulunur.

  1. ^ Area Code and Postal Code in Xinjiang Uygur Autonomous Region 28 Temmuz 2012 tarihinde Archive.is sitesinde arşivlendi (İngilizce)
  2. ^ CIA Dünya Olgu kitabı 25 Aralık 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İngilizce)
  3. ^ Turpan 14 Haziran 2002 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İngilizce)
  4. ^ Turfan 14 Haziran 2002 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İngilizce)
  5. ^ Turpan, China Page 26 Mart 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İngilizce)

Dış bağlantılar

[değiştir | kaynağı değiştir]
Çin Sincan Uygur Özerk Bölgesi yönetim birimleri Başkent: Urumçi
İl düzeyi şehir, İl, Özerk il İlçe düzeyi şehir, İlçe, Özerk ilçe, Bucak
Urumçi Tanrı Dağı Bucağı | Saybağ Bucağı | Yenişehir Bucağı | Şuymogu Bucağı | Tudun Haba Bucağı | Tapançeng Bucağı | Mitung Bucağı | Urumçi İlçesi
Karamay Karamay Bucağı | Maydağ Bucağı | Cerenbulak Bucağı | Orku Bucağı
Turfan İli Turfan | Toksun İlçesi | Piçan İlçesi
Kumul İli Kumul (şehir) | Ara Türük İlçesi | Barköl Kazak Özerk İlçesi
Hotan İli Hotan (şehir) | Hotan İlçesi | Lop İlçesi | Niya İlçesi | Guma İlçesi | Çira İlçesi | Keriye İlçesi | Karakaş İlçesi
Aksu İli Aksu (şehir) | Onsu İlçesi | Şayar İlçesi | Bay İlçesi | Avat İlçesi | Kuçar İlçesi | Kelpin İlçesi | Toksu İlçesi | Uçturfan İlçesi
Kaşgar İli Kaşgar | Maralbeşi İlçesi | Poskam İlçesi | Feyzivat İlçesi | Kağılık İlçesi | Yopurğa İlçesi | Kaşgar Yenişehir İlçesi | Mekit İlçesi | Yengisar İlçesi | Yarkent İlçesi | Kaşgar Kuna Şehir İlçesi | Taşkurgan Tacik Özerk İlçesi
Kızılsu Kırgız Özerk İli Atuş İlçesi | Akto İlçesi | Uluğçat İlçesi | Akçi İlçesi
Bayangolin Moğol Özerk İli Korla (şehir) | Hoçing İlçesi | Lopnur İlçesi | Hoşut İlçesi | Çerçen İlçesi | Bağraş İlçesi | Bügür İlçesi | Çakılık İlçesi | Yençi Hui Özerk İlçesi
Sanci Hui Özerk İli Sanci (şehir) | Fukang (şehir) | Guçung İlçesi | Manas İlçesi | Jimisar İlçesi | Hutubi İlçesi | Mori Kazak Özerk İlçesi
Bortala Moğol Özerk İli Bortala | Çing İlçesi | Arişang İlçesi
Özerk bölgesine doğrudan bağlı ilçe düzeyi şehir Shihezi | Aral | Tomşuk | Vujyaçü

İli Kazak Özerk İli

İli Kazak Özerk İli Alt-eyalet düzeyi özerk ili olup Tarbagatay ve Altay'ı yönetmektedir.)
Doğrudan bağlı Gulca | Kuytun | Gulca İlçesi | Tekes İlçesi | Nilka İlçesi | Moğolküre İlçesi | Künes İlçesi | Korgas İlçesi | Dokuztara İlçesi | Çapçal Şibe Özerk İlçesi
Tarbagatay İli Çöçek (şehir) | Usu (şehir) | Dörbiljin İlçesi | Çağantogay İlçesi | Saven İlçesi | Toli İlçesi | Kobuksar Moğol Özerk İlçesi
Altay İli Altay (şehir) | Çinggil İlçesi | Jeminay İlçesi | Koktokay İlçesi | Burçin İlçesi | Burultokay İlçesi | Kaba İlçesi

(Hotan, Aksay Çin'nin hakimiyeti üzerine Çin ile Hindistan arasında anlaşmazlık mevcuttur. Şu an fiilen Çin Halk Cumhuriyeti yönetmektedir.