Yulian tarixi — Vikipediya

Yulian tarixi — e.ə. 4713-cü il 1 yanvar tarixinin günortasından başlayaraq hesablanan və həmin tarixdən sonra ötən günlərin sayını ifadə edən astroloji tarix^[1][2][3].

Tarixi[redaktə | mənbəni redaktə et]

Yulian dövrü[redaktə | mənbəni redaktə et]

Yulian dövrü — tarix və xronoloji məqsədləri üçün Skaliqer tərəfindən təklif edilib. Belə ki, qədim dövrlərdə müxtəlif tarixçilər müxtəlif təqvim sistemlərdən istifadə edirdilər. Bu prosesin davamlı olaraq uzun müddət sürməsi tarixi materialların saxlanılmasında və onların arxivləşməsində müəyyən problemlər yaradırdı. Buna görə də Skaliqer tərəfindən yaradılan yulian təqvimi bu problemlərin həll edilməsinə kömək etdi. O, bütün tarixi tarixləri — Julian dövrünə istinad edə biləcəyi bir xronoloji ölçmə təklif etmişdir. Hər il üç göstəricidən-ədəddən ibarətdir. Birinci göstərici (1-dən 15-dək), lunar dövrü (1-dən 19-dək) ​​və günəş dövrü (1-dən 28-dək) ​​saylıdır. Bu dövrə kimi bütün ədədlər bərabər idi — 15 * 19 * 28, yəni 7980 il. İlk Yulian dövrünün sonu isə 23 yanvarda 3268-ci ildə olacaq.

Yulian dövründən yulian günü qədər[redaktə | mənbəni redaktə et]

1849-cu ildə astronomik hesablamaların aparılmasının rahatlığı üçün, Herkşel bu yulian günlərini yaratdı. O bu zaman Skaliqerin yaratdığı yulian dövrünə istinad etdi. Herşkel ilk günü İsgəndəriyyə meridianın günorta vaxtından seçdi. Bu yulian günü astronomik müşahidələri üçün çox əlverişli oldu. Bu zaman günün sərhədləri kimi günorta vaxtı seçildi.

XIX əsrin sonunda Yulian gün tədricən astronomik ədəbiyyatında istifadə edilməyə başlandı və gün başlanğıc üçün adətən 1884-cü ildə beynəlxalq status qazandı. Qrinviç günorta meridianı kimi qəbul edildi.

Hesablama[redaktə | mənbəni redaktə et]

Təqvimdə Yulian gününün hesablanması[redaktə | mənbəni redaktə et]

• — il, əgər bizim eradan əvvəki dövrdə istifadə etmək istəyirsinizsə, o zaman il bizim eradan çıxın (Məs 10 il. o zaman b.e.ə. −9).
• — ayların adı məs. yanvar 1, fevral-2
• — ayın günü.
• — saat 0–23.
• — dəqiqə 0–59.
• — saniyə 0–59.

Qriqorian təqvimində Yulian gün sayının hesablanması (JDN)[redaktə | mənbəni redaktə et]

• Əvvəlcə aralıq illəri hesablanmalıdır:

${\displaystyle {\dot {\boldsymbol {\alpha }}}{=\left\lfloor {\frac {14-ay}{12}}\right\rfloor }}$ ${\displaystyle y=il+4800-a}$

${\displaystyle m=ay+12a-3}$

• Bundan sonra Yulian gününün sayını hesablaya bilərsiniz:

JDN=gün+${\displaystyle \left\lfloor {\frac {153a+2}{5}}\right\rfloor +365g+\left\lfloor {\frac {g}{4}}\right\rfloor -\left\lfloor {\frac {g}{100}}\right\rfloor +\left\lfloor {\frac {g}{400}}\right\rfloor -32045}$

• Bütün bölmələr tamdır, yəni bölünmə qalıqları atılır.

${\displaystyle {\dot {\boldsymbol {\alpha }}}{=\left\lfloor {\frac {14-ay}{12}}\right\rfloor }}$ ${\displaystyle y=il+4800-a}$

${\displaystyle m=ay+12a-3}$

• Formul 23 noyabrdan 4713-cü il tarixləri üçün etibarlıdır.

JDN=gün+${\displaystyle \left\lfloor {\frac {153a+2}{5}}\right\rfloor +365g+\left\lfloor {\frac {g}{4}}\right\rfloor -32045}$

Ədəbiyyat[redaktə | mənbəni redaktə et]

• İsmayıl Calallı (Sadıqov). İnformatika terminlərinin izahlı lüğəti. "Bakı" nəşriyyatı, 2017, 996 s.

İstinadlar[redaktə | mənbəni redaktə et]

Xarici keçidlər[redaktə | mənbəni redaktə et]