بیژن نامدار زنگنه - ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد

بیژن نامدار زنگنه
پنجمین وزیر نفت
دوره مسئولیت
۲۴ مرداد ۱۳۹۲ – ۳ شهریور ۱۴۰۰
رئیس‌جمهورحسن روحانی
قائم‌مقامسید کاظم وزیری هامانه
مرضیه شاهدایی
پس ازرستم قاسمی
پیش ازجواد اوجی
دوره مسئولیت
۲۹ مرداد ۱۳۷۶ – ۲ شهریور ۱۳۸۴
رئیس‌جمهورسید محمد خاتمی
پس ازغلام‌رضا آقازاده
پیش ازسید کاظم وزیری هامانه
عضو حقیقی مجمع تشخیص مصلحت نظام
دوره مسئولیت
۲۷ اسفند ۱۳۷۵ – ۲۴ اسفند ۱۳۹۰
گمارندهسید علی خامنه‌ای
رئیساکبر هاشمی رفسنجانی
یازدهمین وزیر نیرو
دوره مسئولیت
۲۹ شهریور ۱۳۶۷ – ۲۹ مرداد ۱۳۷۶
رئیس‌جمهورسید علی خامنه‌ای
اکبر هاشمی رفسنجانی
نخست‌وزیرمیرحسین موسوی
قائم‌مقاممجید قاسمی
پس ازسید ابوالحسن خاموشی (سرپرست)
پیش ازحبیب‌الله بیطرف
نخستین وزیر جهاد سازندگی
دوره مسئولیت
۱ اسفند ۱۳۶۲ – ۲۹ شهریور ۱۳۶۷
رئیس‌جمهورسید علی خامنه‌ای
نخست‌وزیرمیرحسین موسوی
پس ازایجاد جایگاه
پیش ازغلامرضا فروزش
اطلاعات شخصی
زاده۳۰ شهریور ۱۳۳۱ ‏(۷۲ سال)[۱]
کرمانشاه، ایران
حزب سیاسیحزب کارگزاران سازندگی ایران[۲]
فرزندان۴
تحصیلاتمهندسی راه و ساختمان
محل تحصیلدانشگاه تهران
هیئت دولتدولت سوم
دولت چهارم
دولت پنجم
دولت ششم
دولت هفتم
دولت هشتم
دولت یازدهم
دولت دوازدهم
امضا

بیژن نامدار زنگنه (زادهٔ ۳۰ شهریور ۱۳۳۱) سیاستمدار اصلاح‌طلب،[۳][۴][۵] کارشناس انرژی و مدرس دانشگاه ایرانی است که در دولت‌های هفتم، هشتم، یازدهم و دوازدهم به‌عنوان وزیر نفت ایران فعالیت می‌کرده است. وی همچنین از اعضای هیئت علمی دانشگاه صنعتی خواجه نصیرالدین طوسی و دانشکده فنی دانشگاه تهران است.[۶]

وی دانش‌آموخته کارشناسی ارشد مهندسی راه و ساختمان از دانشکده فنی دانشگاه تهران است و فعالیت سیاسی خود را از سال ۱۳۶۰ در دولت محمدجواد باهنر، در جایگاه معاون تحقیقات و تبلیغات وزیر ارشاد اسلامی آغاز نمود[۷] و چند ماه بعد معاون امور فرهنگی شد.[۸] زنگنه در دولت‌های سوم و چهارم به نخست‌وزیری میرحسین موسوی؛ ۵ سال وزیر جهاد سازندگی و یک سال نیز وزیر نیرو بود. در کابینه اکبر هاشمی رفسنجانی؛ ۸ سال به‌عنوان وزیر نیرو فعالیت کرد و در دولت‌های هفتم و هشتم به ریاست سید محمد خاتمی؛ ۸ سال وزیر نفت بود. او در دولت یازدهم و دولت دوازدهم به ریاست جمهوری حسن روحانی برای یک دوره ۸ ساله دیگر نیز، وزیر نفت بود.[۹]

زنگنه در مراسم تحلیف حسن روحانی

زنگنه به جهت سابقه طولانی در مدیریت اجرایی و ۳۲ سال حضور در وزارتخانه‌های متعدد جمهوری اسلامی و دارا بودن ۳۰ سال سابقه وزارت در دولت‌های مختلف به «شیخ الوزراء» مشهور است.[۱۰] طبق گزارش خانه ملت، بیژن نامدار زنگنه با حضور در دولت‌های سوم، چهارم، پنجم، ششم، هفتم و هشتم بیشترین زمان مسئولیت وزارتخانه‌ها در کل تاریخ پس از انقلاب ۱۳۵۷ و جمهوری اسلامی ایران را دارد.[۱۱] وی را دارای یکی از بیشترین فعالیت در جذب سرمایه‌های خارجی در صنایع نفت و گاز ایران می‌دانند.[۱۲][۱۳]

زندگی‌نامه

بیژن نامدار زنگنه در شهریور ۱۳۳۱ در کرمانشاه زاده شد. وی تحصیلات ابتدایی و دوره اول متوسطه را در زادگاه خود ادامه داد و دوره دوم متوسطه را تا اخذ دیپلم در تهران به پایان رساند.

زنگنه در سال ۱۳۵۰ به رشته مهندسی راه و ساختمان دانشکده فنی دانشگاه تهران راه یافت و در سال ۱۳۵۶ با درجه کارشناسی ارشد مهندسی راه و ساختمان، با کسب رتبه ممتاز، فارغ‌التحصیل شد.[۱۴] او از سال ۱۳۵۶ به عضویت هیئت علمی دانشگاه صنعتی خواجه نصیرالدین طوسی درآمد و به تدریس در این دانشگاه پرداخت. وی در سال ۱۳۸۵ در جایگاه استاد تمام و عضو هیئت علمی این دانشگاه، بازنشسته شد.[۱۴]

سوابق فعالیت

نامدار زنگنه ابتدا در فاصله سال‌های ۱۳۶۰ تا ۱۳۶۱ به عنوان معاون امور فرهنگی وزیر ارشاد اسلامی، پا به دولت نهاد. در آبان ۱۳۶۱ بنا به دعوت مدیران وقت جهاد سازندگی، به عضویت شورای مرکزی این نهاد درآمد.[۱۴] در پی تشکیل وزارت جهاد سازندگی در دولت سوم جمهوری اسلامی به ریاست میرحسین موسوی، از ۱۳۶۲ تا ۱۳۶۷ به عنوان نخستین وزیر جهاد سازندگی فعالیت نمود و در آخرین سال فعالیت دولت چهارم، در فاصله سالهای ۱۳۶۷ تا ۱۳۶۸ برای مدت یک سال نیز عهده‌دار وزارت نیرو بود. وی در کابینه اول و دوم اکبر هاشمی رفسنجانی، از ۱۳۶۸ تا ۱۳۷۶ برای دو دوره متوالی نیز وزارت نیرو را برعهده داشت. در دولت اصلاحات به ریاست سید محمد خاتمی از ۱۳۷۶ تا ۱۳۸۴ نیز برای دو دوره متوالی وزیر نفت بود.[۱۵]

وی از ۱۳۶۲ تا ۱۳۸۴ از اعضای شورای اقتصاد بود و از سال ۱۳۷۵ تا ۲۴ اسفند ۱۳۹۰ نیز به عنوان عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام فعالیت نمود.[۱۴] زنگنه از اسفند ۱۳۸۵ تا مرداد ۱۳۸۷ به عنوان رئیس هیئت مدیره شرکت هپکو فعالیت می‌کرد. نامدار زنگنه از ۱۳۹۱ تا ۱۳۹۳ عضو هیئت مدیره سازمان نظام مهندسی و ساختمان استان تهران و در فاصله سالهای ۱۳۹۲ تا ۱۳۹۴ نیز عضو شورایعالی سازمان نظام مهندسی ساختمان کشور بود.

بیژن زنگنه (سمت‌راست) کنار علی خامنه‌ای در ۲۴ اسفند ۱۳۷۵

معاون فرهنگی وزارت ارشاد

بیژن زنگنه با آغاز انقلاب فرهنگی، در جهت اجرایی شدن آن به فعالیت پرداخت و بعد از تشکیل دولت محمد علی رجایی در سال ۱۳۵۹ به سمت معاونت فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی منصوب شد. از جمله اقدامات وی در وزارت ارشاد اسلامی، کوشش در جهت تشکیل مرکزی برای جمع‌آوری، حفظ و نشر کلیه مدارک فرهنگی انقلاب اسلامی بود، که از جمله اقدامات این مرکز، انتشار مجموعه سخنان روح‌الله خمینی به نام صحیفه نور بود. وی تا سال ۱۳۶۱ در این سمت فعالیت نمود.

وزارت نفت

دولت هفتم

بیژن زنگنه در کابینه اول سید محمد خاتمی برای تصدی پست وزارت نفت از مجلس پنجم ۲۱۳ رأی موافق گرفت و ۵۳ نماینده به او رأی ممتنع و مخالف دادند.

دولت هشتم

مجلس ششم که مجلسی هماهنگ با دولت خاتمی بود، در دادن رأی صلاحیت، کمترین اعتماد را به زنگنه داشت. در جلسه بررسی صلاحیت وزیر نفت دولت هشتم در مجلس ششم ۱۶۶ نماینده به وی رأی موافق دادند و ۸۸ نماینده نیز با وزارت او در پیچیده‌ترین و ثروتمندترین وزارتخانه کشور، مخالفت کرده بودند.

قرارداد کرسنت

حسن روحانی در آذر ۱۳۸۱ و از جایگاه دبیر شورای عالی امنیت ملی، با ارسال نامه‌ای خطاب به سید محمد خاتمی، رئیس‌جمهور وقت، به عملکرد بیژن زنگنه، وزیر نفت کابینه اصلاحات اعتراض کرد و اقدام وی در انعقاد قرارداد کرسنت با شرکت کرسنت پترولیوم را غیرقانونی و از طریق واسطه دانست و این قرارداد را دارای آثار منفی فراوان برای جمهوری اسلامی ایران دانسته بود.[۱۶][۱۷][۱۸] روحانی در جلسه رأی اعتماد مجلس به وزرای دولت یازدهم ضمن دفاع از عملکرد زنگنه در وزارت نفت، به مخالفان اعلام کرد که مؤلف نامه مذکور شخص وی است.[۱۹][۲۰][۲۱][۲۲] طبق گفته محمدرضا نعمت‌زاده، ایران در پروندهٔ کرسنت ۱۸ میلیارد دلار جریمه شد.[۲۳] در یکی از جریمه‌های قرارداد کرسنت، ایران به پرداخت ۶۰۷ میلیون دلار محکوم شد.[۲۴][۲۵][۲۶] همچنین طبق گفته مصطفی هشمی طبا، ایران در پرونده کرسنت به پرداخت ۱۴/۵ میلیارد دلار محکوم شد.[۲۷][۲۸] به‌دلیل قرارداد کرسنت چندین بار ایران محکوم به پرداخت جریمه شده است.[۲۹][۳۰] اجرا قرارداد کرسنت در همان دولت هشتم متوقف شد.[۳۱] در پرونده فساد کرسنت علاوه‌بر بیژن زنگنه افراد دیگری مانند علی ترقی‌جاه و حمید ضیاجعفر حضور داشتند.[۳۲] سازمان جرائم انگلستان در دفتر عباس یزدان‌پناه اسنادی پیدا کرد کرد که مبنی بر دست‌داشتن مهدی هاشمی در کرسنت بود.[۳۱][۳۳] اما پیش از شهادت در دادگاه عباس یزدان‌پناه به‌طور ناگهانی مفقود شد و دیگر اثری از آن نماند.[۳۲][۳۴] کرسنت یک قرارداد ۲۵ ساله است که از لحاظ قیمتی به دو بخش ۷ ساله و ۱۸ ساله تقسیم می‌شود. در بخش اول قرارداد، ایران موظف بود روزانه ۵۰۰ میلیون فوت مکعب را با قیمت ثابت نفت معادل ۱۸ دلار به شرکت کرسنت بفروشد. در بخش دوم قرارداد هم ایران ملزم به افزایش میزان صادرات گاز به ۸۰۰ میلیون فوت مکعب و به قیمت ثابت نفت معادل ۳۸ دلار به کرسنت بود.[۳۵][۳۶] درحالیکه پیش‌بینی نفت بالای قیمت ۱۰۰ دلار توسط موسسات بین‌المللی انجام شده بود.[۳۵] حسن روحانی در زمان امضاء قرارداد کرسنت به عنوان دبیر شورای عالی امنیت ملی در نامه‌ای به بیژن زنگنه ایرادات قرارداد کرسنت را اینگونه توضیح می‌دهد: «فروش گاز به امارات از طریق واسطه (شرکت کرسنت)، عقد قرارداد طولانی ۲۵ ساله با یک شرکت غیرمعتبر که در سنوات قبل نیز عملکرد ضعیفی داشته است و در میدان مبارک حقوق ایران را نادیده گرفته است، قیمت و شرایط قراردادی در مقایسه با سایر قراردادهای منطقه بسیار نامطلوب است.»[۱۶][۳۷][۳۸] حسن روحانی در ادامه به قرارداد کرسنت سه اشکال گرفت: «۱- عدم وجود ضمانت معتبر در قرارداد ۲- نامعتبر بودن شرکت کرسنت ۳- شرایط قیمتی و قراردادی نامناسب.»[۱۶][۳۹] بیژن زنگنه دربارهٔ این مشکلات قرارداد کرسنت گفت: «سه مورد مطرح شده دربارهٔ قرارداد کرسنت ربطی به شورای عالی امنیت ملی ندارد.»[۳۵][۴۰] هنگام امضاء قرارداد کرسنت توسط بیژن زنگنه، در مفاد قرارداد کرسنت ذکر شده بود که «مفاد قرارداد کرسنت باید برای مسئولین جمهوری اسلامی ایران محرمانه باشد.»[۳۵][۳۶] یکی از دلایلی که برخی مفاد این قرارداد و ابعاد فساد در آن تا سال‌ها روشن نشده‌بود، به‌دلیل این بود که وزارت نفت در قرارداد با کرسنت قبول کرده بود که مفاد قرارداد محرمانه بماند.[۳۶][۴۱] شرکت کرسنت سابقهٔ خوبی در قراردادها نداشت و در کشورهای عراق و مصر قراردادهایی منعقد می‌کرد که در آخر به فساد مالی ختم می‌شد.[۴۲][۴۰] اما بیژن زنگنه برای فروش گاز میدان گازی سلمان در عسلویه به یک شرکت کاغذی به نام کرسنت اقدام کرد.[۴۲][۴۳] قرارداد کرسنت حتی در زمان دوباره انتخاب‌شدن بیژن زنگنه برای وزارت نفت در دولت‌های یازدهم و دوازدهم، بازهم بیژن زنگنه قرارداد کرسنت را اجرا نکرد.[۳۵][۴۰] بیژن زنگنه در جریان انعقاد الحاقیه ششم قرارداد کرسنت، این قرارداد را به کلی محرمانه می‌کند تا غیر از وزارت نفت هیچ‌کس از جزئیات آن با خبر نشود.[۳۵][۴۴] عباس یزدان‌پناه یزدی در یک نشست ویدیو کنفرانسی در دادگاه حضور پیدا می‌کند و دربارهٔ فساد در این پرونده اعتراف می‌کند اما برای نشست دوم که نشست اصلی بود، عباس یزدان‌پناه یزدی به طرز مشکوکی دیگر اثری از او پیدا نشد و طبق تحقیقات پلیس انگلستان مفقود یا کشته شده است.[۳۲][۳۴][۳۹] روش بیژن زنگنه در دولت هفتم و هشتم محرمانه‌کردن قراردادها بود که در دولت یازدهم و دوازدهم نیز این روش ادامه داد.[۴۵][۴۶] او همه مسائل مهم وزارت نفت مانند قرارداد کرسنت را محرمانه کرده‌بود.[۳۵][۴۷]

واگذاری هپکو

پس از واگذاری شرکت هپکو به علی‌اصغر عطاریان در دولت هشتم، در ۱۳۸۶/۱/۲۹ بیژن زنگنه مدیر شرکت هپکو شد.[۴۸][۴۹][۵۰] همچنین بیژن زنگنه نقش اساسی در واگذاری شرکت هپکو به علی‌اصغر عطاریان داشته است.[۵۱][۵۲][۵۳] طبق گفته‌هایی بیژن زنگنه برای مدیریت شرکت هپکو، سالانه حدود دو میلیون دلار حقوق می‌گرفته است.[۵۴][۵۵]

دولت یازدهم

بعد از انتخاب حسن روحانی به عنوان رئیس دولت یازدهم ایران، بیژن زنگنه به عنوان نامزد نهایی تصدی پست وزیر نفت، جهت معرفی به مجلس شورای اسلامی انتخاب شد.[۵۶] در خلال جلسه بررسی رای اعتماد به زنگنه، احمد توکلی، نماینده تهران ضمن اعلام موافقت خود به وزارت زنگنه، انتخاب وی را برای وزارت نفت ایران مفید دانست. وی اظهار کرد:[۵۷]

در وزارت نفت به خاطر اینکه چند دوره صدارت غیرنفتی‌ها اتفاق افتاد، یک نوع دلخوری و به نوعی سرافکندگی به‌طور کلی وجود دارد و وقتی آقای زنگنه خواست وزیر بشود نشاطی در کارکنان نفت ایجاد شد که ممکن بود کارایی را بالا ببرد. حتی گروه‌های وطن دوست استقلال‌طلب نفتی جنوب هم اکثرشان از ایشان حمایت کردند.

احمد توکلی رئیس هیئت مدیره دیده‌بان شفافیت، در تاریخ ۱۰ بهمن ۱۳۹۶ طی یک نامه به بیژن زنگنه و برادر خواندن او دربارهٔ قرارداد کرسنت نوشت:[۵۸][۵۹]

برادر ارجمند زنگنه، قراردادهای فروش گاز کشور همانند قرارداد با شرکت نروژی و قرارداد کرسنت و رویکرد چندگانه و غیرکارشناسی در وزارت نفت که در پاسخ به ایرادهای منتقدان ناتوان است و حتی برنامه کارشناسی مشخصی در ساختار وزارت نفت در ارتباط با سرمایه‌های گازی کشور و قراردادها مربوط به آن وجود ندارد. به طوری که حتی متولی مشخص برای این کار در ساختار وزارت نفت وجود ندارد.[۵۸][۵۹]

بیژن زنگنه (وزیر نفت) و محمدجواد ظریف (وزیر امور خارجه)

در مجلس وقت موضع‌گیری‌های تند و نگاه منتقدانه‌ای نسبت به عملکرد گذشته زنگنه در مواردی چون قرارداد کرسنت، استات اویل، توتال و انتخابات ریاست جمهوری سال ۱۳۸۸ وجود داشت، که در این میان لابی قدرتمند مدیران نفتی خصوصاً کارشناسان مناطق نفت‌خیز جنوب، دفاع تمام قدی را از وزارت زنگنه انجام دادند.[۶۰]

روحانی نیز در پایان دفاعیات خود از وزرای پیشنهادی، در دفاع از عملکرد زنگنه به نمایندگان مجلس یادآوری کرد، که حتی یک هفته اداره وزارت نفت تحت نظر سرپرست، هزینه‌های سنگینی برای کشور خواهد داشت و از نمایندگان خواست به وی رأی اعتماد بدهند.

در پایان جلسات بررسی رای‌اعتماد به کابینه پیشنهادی حسن روحانی، بیژن نامدار زنگنه با ۱۶۶ رأی موافق، ۱۳ ممتنع و ۱۰۴ مخالف، موفق به کسب اعتماد نمایندگان مجلس نهم شد و برای سومین بار به‌عنوان وزیر نفت در دولت‌های ایران انتخاب شد.[۶۱]

از مهم‌ترین ادعاهای زنگنه در هنگام گرفتن رای اعتماد برای وزارت نفت، مذاکره با مدیران بزرگ‌ترین شرکت‌های بین‌المللی حاضر در صنعت نفت و گاز جهان جهت حضور مجدد در پروژه‌های نفت و گاز ایران،[۶۲] بازگشت به‌کار مدیران ارشد و کارشناسان نفت و گاز کشور و ایجاد ثبات در مدیریت نفت[۶۳] و در نهایت جلوگیری از فروش نفت توسط بخش خصوصی (واسطه‌ها) بوده است.[۶۴]

قرارداد توتال

از مهم‌ترین و بزرگ‌ترین قراردادهای انجام‌شده در وزارت بیژن زنگنه قرارداد توتال و شرکت ملی نفت چین با ایران است.[۶۵][۶۶][۶۷] بیژن زنگنه و معاون او مرضیه شاهدایی، همواره به دفاع از قرارداد توتال پرداختند و ادعا می‌کردند این قرارداد برای کشور ایران لازم است.[۶۸][۶۹][۷۰] مهدی هاشمی در زمان عقد قرارداد نفت میان توتال و ایران به عنوان مدیر شرکت‌های پیمانکار شرکت ملی نفت ایران مشغول به فعالیت بوده است.[۷۱][۶۵] شرکت توتال با دادن رشوه‌های کلان به برخی از فرزندان و خانواده‌های مسئولان ایران توانست این قرارداد را با ایران به امضا برساند.[۷۲][۷۳] شرکت توتال به تعداد زیادی از افراد رشوه‌داد. از جمله افرادی که به دریافت رشوه محکوم شدند می‌توان به مهدی هاشمی، مرجان شیخ‌الاسلامی آل آقا، علی اشرف‌ریاحی، معصومه دری و محسن احمدیان اشاره‌کرد.[۷۳] کریستف دومارژری، مدیرعامل وقت توتال در زمان روشن‌تر شدن پرونده رشوه‌دادن توتال به مسئولان ایران و پیش از حضور در دادگاه دچار یک سانحه هوایی شده و فوت کرد.[۷۴][۷۵] شرکت توتال برای سرمایه‌گذاری در ایران با کمک عباس یزدان‌پناه معروف به عباس یزدی و مهدی هاشمی، یک شرکت در لندن تأسیس می‌کنند تا به کمک آن رشوه به افرادی که به فروش نفت ایران کمک می‌کنند و خانواده‌های مسئولان ایران داده شود.[۷۶][۷۷] اما پلیس انگلستان با ورود به منزل عباس یزدان‌پناه و بررسی رایانه او، اسناد و ایمیل‌هایی را یافت که سرآغاز یک تحقیقات گسترده در فسادهای نفتی ایران بود.[۷۸][۷۷] بیژن زنگنه، وزیر نفت پیشتر گفته بود اگر سندی از فساد توتال در ایران در دست دارید، آن را به محاکم قضایی ارائه دهید.[۷۴] درحالیکه دادگاه فرانسه کاملاً رشوه شرکت توتال را تأیید کرده و به این شرکت تذکر داد.[۷۷][۷۹] وزارت نفت در دوران بیژن زنگنه و معاون او مرضیه شاهدایی، چند تیم را مأمور بررسی این فسادها کرد ولی هیچگاه گزارش روشنی دراین باره منتشر نشد.[۷۷][۸۰] بیژن دادفر و عباس یزدان‌پناه پیش از حضور دادگاه دیگر اثری از آن‌ها پیدا نشد اما شواهدی از قتل توسط پلیس پیدا شد.[۷۴][۷۷]

دستاوردها

بیژن زنگنه (وزیر نفت) و بیژن عالی‌پور (مدیرعامل مناطق نفتخیز)، تابستان ۱۳۹۶

در سال ۱۳۹۵ به متوسط سه میلیون و ۷۲۰ هزار بشکه در روز و در سال ۹۶ نیز به‌طور میانگین به سه میلیون و ۹۲۱ هزار بشکه در روز رسید، که سطح تولید نفت خام ایران در سال ۱۳۹۰ بود.[۸۱]

پیداشدن کارتخوان‌ها و جواهر

در چهارشنبه ۴ خرداد ۱۳۹۸ در گزارشی اعلام شد سه کارتخوان به ارزش ده‌ها میلیارد تومان در دفتر بیژن نامدار زنگنه کشف شده که در کنار آن‌ها مقادیری طلا و جواهر نیز بوده است.[۸۲][۸۳][۸۴] خبرگزاری وزارت نفت در بیانیه‌ای اعلام‌کرد که وزارت اطلاعات آن را تکذیب کرده است.[۸۵]

طرح افزایش تولید نفت

همزمان با شروع بکار بیژن زنگنه در وزارت نفت دولت یازدهم، تولید نفت خام کشور (در سال ۱۳۹۲) به‌طور متوسط ۲٫۷ میلیون بشکه در روز بود. در روزهایی که تیم مذاکره‌کننده وزارت امور خارجه ایران، به سرپرستی محمدجواد ظریف، فعالیت خود را با هدف از میان برداشتن تحریم‌ها و تصویب برجام آغاز کرده بودند، زنگنه نیز با استقرار تیم مدیریتی خود در وزارت نفت و شرکت‌های تابعه، طرح افزایش تولید نفت را آغاز نمود، که با اجرایی شدن برجام و برداشته شدن موانع صادرات و فروش نفت، در مدتی کوتاه، به‌طور روزانه یک میلیون بشکه، به تولید نفت خام کشور افزوده شد.[۸۶] در خرداد ۱۳۹۵ تولید نفت خام ایران بیش از ۳٫۸ میلیون بشکه در روز اعلام شد و متوسط صادرات روزانه نفت خام از مرز دو میلیون بشکه عبور کرد.[۸۷]

زنگنه در مجمع کشورهای صادرکننده گاز

دولت دوازدهم

در دوره فعالیت دولت دوازدهم، بهره‌برداری هم‌زمان از پنج فاز پارس جنوبی، بهره‌برداری از سه میدان مشترک نفتی در منطقه غرب کارون با ظرفیت ۲۲۰ هزار بشکه در روز، افتتاح ۱۲ مجتمع پتروشیمی با ارزش درآمدزایی بیش از شش میلیارد دلار در سال، همچنین بهره‌برداری از فاز نخست پالایشگاه ستاره خلیج فارس به‌عنوان بزرگ‌ترین پروژه بنزین‌سازی کشور (پس از ۱۰ سال) از عملکردهای وزارت نفت تحت مدیریت بیژن زنگنه به‌شمار می‌گردد.[۸۸] وی در تاریخ ۲۷ اردیبهشت ۱۴۰۰ و نزدیک انتخابات ریاست جمهوری سیزدهم، برای پیشرفت قرارداد ۲۵ ساله ایران و چین ابراز امیدواری کرده و دربارهٔ بازنشستگی خود از وزارت نفت بیان کرد:[۸۹][۹۰][۹۱]

در دولت سیزدهم اگر پیشنهاد ریاست جمهوری هم به من داده‌شود، قبول نخواهم کرد.[۸۹] در دولت بعدی من از فعالیت‌های دولتی بازنشسته خواهم شد ولی همچنان در سیاست خواهم بود زیرا سیاست برای من مثل زندگی است.[۹۱] برنامه من بعد از اتمام وزارت نفت، بازنشستگی است. در بازنشستگی هم که من باید مانند بقیه مردم روزانه ۱۲ تا ۱۳ ساعت کار کنم که بتوانم زندگی، زن و بچه خود را بچرخانم.[۸۹][۹۰]

در سال ۱۳۹۸ از وی به عنوان یکی از مشاهیر کُرد در کنگره جهانی مشاهیر کُرد که در سنندج برگزار شد، تقدیر و تجلیل به عمل آمد.[۹۲]

وزارت جهاد سازندگی

بیژن زنگنه در آبان ۱۳۶۱ به دعوت جمعی از مدیران وقت جهاد سازندگی و با حکم میرحسین موسوی نخست‌وزیر وقت، به عضویت شورای مرکزی این نهاد منصوب گردید. در دولت سوم در جایگاه نخستین وزیر جهاد سازندگی وارد کابینه شد.[۹۳]

دولت سوم

وی در تاریخ ۱ اسفند ۱۳۶۲ به عنوان نخستین وزیر جهاد سازندگی از مجلس وقت، رأی اعتماد گرفت. در جلسه بررسی صلاحیت وی، مرتضی فهیم کرمانی؛ نماینده کرمان، به عنوان مخالف و مهدی کروبی؛ به عنوان نماینده موافق، با وزارت زنگنه در جهاد سازندگی اظهاراتی را در صحن علنی مطرح نمودند، که در پایان رأی‌گیری، زنگنه موفق شد با ۱۱۰ رأی موافق، به عنوان نخستین وزیر جهاد سازندگی معرفی گردد و تا پایان فعالیت دولت سوم در سال ۱۳۶۴ در این جایگاه فعالیت نمود.[۹۳]

دولت چهارم

بیژن نامدار زنگنه در ابتدای کار دولت چهارم، نخست به عنوان وزیر جهاد سازندگی به مجلس معرفی شد و با ۱۶۱ رای موافق، برای بار دوم وزیر جهاد گشت. وی برای نزدیک به ۳ سال و تا تاریخ ۳۰ تیر ۱۳۶۷ عهده‌دار وزارت جهاد سازندگی بود.[۹۳]

وزارت نیرو

دولت چهارم

در آخرین سال فعالیت کابینه دوم میرحسین موسوی، زنگنه به عنوان وزیر نیرو به مجلس سوم معرفی شد و در تاریخ ۲۹ شهریور ۱۳۶۷ به عنوان وزیر نیرو از مجلس وقت، رأی اعتماد گرفت. وی تا پایان کار دولت چهارم جمهوری اسلامی ایران در جایگاه وزیر نیرو فعالیت نمود.[۹۳]

دولت پنجم

با پایان یافتن دولت میرحسین موسوی، زنگنه به عنوان وزیر نیرو وارد دولت اکبر هاشمی رفسنجانی شد. در دولت پنجم از ۱۹۶ رأی مأخوذه تنها ۱۹ نماینده به وزارت وی رأی ندادند و ۱۷۷ نفر دیگر از نمایندگان، به وزارت وی در وزارتخانه نیرو رأی مثبت دادند.[۹۳]

دولت ششم

در کابینه دوم اکبر هاشمی رفسنجانی، بیژن زنگنه از مجلس چهارم ۲۴۵ رأی، برای تصدی پست وزارت نیرو گرفت. در آن مجلس نیز تنها ۱۲ نماینده به او رأی منفی دادند. این دوره از فعالیت زنگنه در وزارت نیرو با تغییر و تحول اساسی در این وزارتخانه و ساختار سازمانی آن همراه بود. از اقدامات وی در این دوره می‌توان به تأسیس گروه مپنا در سال ۱۳۷۱ اشاره کرد. این گروه صنعتی تاکنون احداث بالغ بر ۸۵٪ از ظرفیت نصب شده شبکه برق ایران را برعهده داشته است،[۹۴] این شرکت همچنین اجرای نزدیک به یکصد پروژه، به ارزش بیش از ۳۰ میلیارد یورو را در کارنامه خود ثبت نموده است.

مواضع و گرایش سیاسی

بیژن زنگنه از نظر سیاسی دارای گرایش اصلاح‌طلبی[۹۳] بوده و دارای سابقه عضویت در حزب کارگزاران سازندگی ایران[۹۵][۹۶][۹۷] و بنیاد باران[۹۸] می‌باشد. وی در انتخابات سال ۱۳۸۸ از حامیان میرحسین موسوی بشمار می‌آمد. زنگنه در همایش گرامیداشت محمدجواد تندگویان، منتقدان رابطه با آمریکا که معتقدند آمریکا در روابطش با ایران صداقت ندارد را مورد انتقاد جدی قرار داد و اظهار کرد هیچ ادعایی مبنی بر صادق بودن آمریکا در روابطش با ایران مطرح نشده و به‌طور کلی در روابط دیپلماتیک، صداقت هیچ جایگاهی ندارد و تنها اصل، دستیابی به منافع ملی و حفظ آن‌ها از روش‌های ممکن است.[۹۹]

ثروت و دارایی

محمدعلی ابطحی، در یادداشتی با اشاره به بررسی فهرست اموال وزرای دولت روحانی در قوه قضاییه، دربارهٔ زنگنه وزیر نفت نوشت:[۱۰۰][۱۰۱][۱۰۲][۱۰۳]

«شنیدم که وقتی وزرای دولت آقای روحانی لیست اموال‌شان را بنابر قانون به قوه‌قضائیه داده‌اند، بعضی از آن‌ها خیلی پولدار بوده‌اند. اما کم‌ثروت‌ترین آن‌ها گویا آقای زنگنه، وزیر نفت بوده که قبلاً هم هشت‌سال وزیر نفت بوده است. او دَرِ جیبَش را بسته که زبانش دراز است.»[۱۰۴][۱۰۵][۱۰۶]

درآمد پس از بازنشستگی

بیژن زنگنه در اردیبهشت سال ۱۴۰۰ دربارهٔ بازنشستگی و درآمد خود در سن ۶۹ سالگی بیان‌کرد:[۱۰۷][۱۰۸][۱۰۹]

پس از پایان دولت دوازدهم از فعالیت‌ها بازنشسته خواهم شد، اما همچنان در عرصهٔ سیاست باقی خواهم ماند. من نیز مانند سایر مردم در زمان بازنشستگی باید روزی ۱۲ تا ۱۳ ساعت کار کنم تا بتوانم زندگی، زن و بچه خود را بچرخانم.[۱۰۹][۱۱۰]

حواشی

استخدام نماینده‌های مجلس در وزارت نفت

در آبان ۱۴۰۰ اسامی بیشتر از ۶۰ نفر نماینده‌های مجلس شورا اسلامی منتشر شد که بیژن زنگنه در دولت‌های مختلف آن‌ها را به‌صورت رسمی، مأمور به‌خدمت، انتقال دائم و حتی بازنشسته[۱۱۱][۱۱۲] در وزارت نفت استخدام کرده‌بود.[۱۱۳][۱۱۴][۱۱۵][۱۱۶] این درحالی‌است که بیژن زنگنه با ابلاغیه ۱۹ خرداد ۱۳۹۴ استخدام‌شدن دانشجویان دانشگاه صنعت نفت را مشروط به شرکت‌کردن در آزمون استخدامی اعلام‌کرد[۱۱۷][۱۱۸] که تا قبل از ابلاغیه بیژن زنگنه چنین شرطی درهنگام ورود دانشجویان به دانشگاه نبود.[۱۱۸][۱۱۹][۱۲۰] بیژن زنگنه دربارهٔ این موضوع گفت: «ما با این دانشجویان قراری نداریم. برنامه‌ای داریم که دانشجویان دانشگاه صنعت نفت در آزمون استخدامی شرکت کنند.»[۱۲۱][۱۲۲][۱۲۳]

کیفرخواست پروندهٔ کرسنت

در ۲۵ آبان ۱۴۰۰ سخنگو قوه‌قضائیه، ذبیح‌الله خدائیان دربارهٔ صدور کیفرخواست بیژن زنگنه در پرونده کرسنت گفت:[۱۲۴][۱۲۵][۱۲۶][۱۲۷]

پس از انعقاد قرارداد کرسنت، بررسی‌هایی می‌شود که در جریان انعقاد قرارداد سوءاستفاده‌هایی صورت گرفته است و محتوای قرارداد به نفع کشور ما نبود.[۱۲۴] در همان زمان دیوان محاسبات، سازمان بازرسی کل کشور و وزارت اطلاعات گزارش‌هایی در خصوص سوءاستفاده‌هایی که در قرارداد کرسنت صورت گرفته به قوه قضائیه ارسال کرد که در نتیجه آن برای اعضای هیئت مدیره شرکت نفت ایران و همچنین وزیر وقت وزارت نفت، بیژن زنگنه در دادسرای عمومی و انقلاب تهران پرونده‌ای تشکیل شد.[۱۲۷] در خصوص پرونده کرسنت که مربوط به بیژن زنگنه و هیئت مدیره شرکت ملی نفت ایران کیفرخواست به دادگاه ارسال شده است و در دادگاه در حال بررسی است.[۱۲۷] پرونده‌ای در مورد اعضای هیئت مدیره شرکت نفت، افرادی که با آن‌ها مرتبط بودند و وزیر وقت نفت، بیژن زنگنه تشکیل می‌شود. حکم این پرونده صادر، اما اجرا نشده است.[۱۲۸]

این کیفرخواست به درخواست نمایندگان مجلس صادر شد. علیرضا سلیمی عضو هیئت رئیسه مجلس، دربارهٔ قرارداد کرسنت گفت: «خسارات قرارداد کرسنت ۶ برابر خسارت بابک زنجانی به کشور است. عدم سرمایه‌گذاری آقای زنگنه در بهره‌برداری از چاه‌های نفت و گاز ما را امروز در تولید نفت و گاز با مشکلات جدی مواجه کرده است.»[۱۲۹] نائب‌رئیس کمیسیون اصل ۹۰ مجلس شورای اسلامی قرارداد کرسنت را سرشار از فساد و رشوه دانست.[۱۳۰] سید محمد حسینی گفت: «کرسنت خسارت زیادی به کشور وارد کرد.»[۱۳۱] سایر نمایندگان مجلس در یک نامه به رئیس وقت قوه‌قضائیه محسنی اژه‌ای، خواستار برخورد شدید با متخلفان قرارداد خسارت‌بار کرسنت مانند بیژن زنگنه شدند.[۱۳۲]

منابع

  1. «Eng. Bijan Namdar Zanganeh» (PDF). بایگانی‌شده از اصلی (PDF) در ۱۹ ژوئن ۲۰۲۰. دریافت‌شده در ۳۱ ژانویه ۲۰۲۰.
  2. «بنیانگذاران حزب کارگزاران سازندگی». حزب کارگزاران سازندگی. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۱۱-۲۰.
  3. «در مورد بیژن زنگنه در ویکی تابناک بیشتر بخوانید». www.tabnak.ir. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۶ اکتبر ۲۰۲۱. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۱۰-۲۳.
  4. «سوابق و کارنامه "بیژن نامدار زنگنه" که روحانی روز گذشته به مجلس داد- اخبار سیاسی تسنیم | Tasnim». خبرگزاری تسنیم | Tasnim. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۶ اکتبر ۲۰۲۱. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۱۰-۲۳.
  5. Welle (www.dw.com)، Deutsche. «کالبدشکافی کابینه دوم حسن روحانی | DW | 09.08.2017». DW.COM. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۷ نوامبر ۲۰۲۱. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۱۰-۲۳.
  6. «بیژن نامدار زنگنه». پایگاه اطلاع‌رسانی دولت. بایگانی‌شده از اصلی در ۵ مه ۲۰۱۷. دریافت‌شده در ١٧ آوریل ۲۰۱۷.
  7. «معاونان جدید وزارت ارشاد تعیین شدند». جمهوری اسلامی (۶۴۶): ۲. ۷ شهریور ۱۳۶۰ – به واسطهٔ سامانه نشریات ایران.
  8. «معاونان جدید وزارت ارشاد تعیین شدند». جمهوری اسلامی (۷۶۳): ۲. ۲۸ دی ۱۳۶۰ – به واسطهٔ سامانه نشریات ایران.
  9. «مهندس بیژن زنگنه به عنوان وزیر نفت پیشنهادی دولت دوازدهم معرفی شد». شانا. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۹ اوت ۲۰۱۸. دریافت‌شده در ۱۷ مرداد ۱۳۹۶.
  10. نامدار زنگنه، سعیدی‌کیا، شافعی و تندگویان رکوردار بیشترین و کمترین زمان حضور در دولت‌های ده‌گانه بایگانی‌شده در ۲۶ ژوئیه ۲۰۱۳ توسط Wayback Machine خبرآنلاین
  11. «نامدار زنگنه، سعیدی‌کیا، شافعی و تندگویان رکوردار بیشترین و کمترین زمان حضور در دولت‌های ده‌گانه». خبرآنلاین. ۲۰۱۳-۰۷-۲۳. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۳ اکتبر ۲۰۲۱. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۱۰-۲۳.
  12. «Iran's Rouhani to pack cabinet with old hands». Reuters. بایگانی‌شده از اصلی در ۷ اوت ۲۰۱۳.
  13. صندلی لرزان وزارت نفت ایران؛ دعوا بر سر شخص، پول یا قدرت بایگانی‌شده در ۱۱ آوریل ۲۰۱۴ توسط Wayback Machine بی‌بی‌سی فارسی
  14. ۱۴٫۰ ۱۴٫۱ ۱۴٫۲ ۱۴٫۳ تهاجم رانت‌خواران نفتی به زنگنه بایگانی‌شده در ۶ اوت ۲۰۱۳ توسط Wayback Machine روزنامه بهار
  15. پروفایل بیژن زنگنه بایگانی‌شده در ۲۷ ژوئن ۲۰۱۲ توسط Wayback Machine وبگاه شرکت خدمات مشاور خرد پیروز
  16. ۱۶٫۰ ۱۶٫۱ ۱۶٫۲ نامه اعتراض آمیز حسن روحانی درباره بیژن زنگنه بایگانی‌شده در ۶ اوت ۲۰۱۳ توسط Wayback Machine خبرگزاری فارس
  17. «وزیر بهداشت توانست موفقیت‌های چشم‌گیری داشته باشد/ شورای عالی امنیت ملی مخالف وزیر شدن زنگنه بود». پایگاه خبری تحلیلی میدان ۷۲. ۲۰۱۴-۰۹-۰۳. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۲ دسامبر ۲۰۱۴. دریافت‌شده در ۲۰۱۴-۰۹-۰۳.
  18. «سایه ده ساله قرارداد کرسنت، این بار بر سر وزیر نفت آینده». BBC News فارسی. ۲۰۱۳-۰۸-۱۰. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۱۱-۲۷.
  19. «شائبه حمایت دولت یازدهم از متخلفان پرونده کرسنت/ رسانه‌ها از پرداختن به کرسنت منع شدند- اخبار اقتصادی تسنیم | Tasnim». خبرگزاری تسنیم | Tasnim. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۸ سپتامبر ۲۰۲۱. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۹-۲۸.
  20. «12 اتهام آقای مدعی- اخبار اقتصادی تسنیم | Tasnim». خبرگزاری تسنیم | Tasnim. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۸ سپتامبر ۲۰۲۱. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۹-۲۸.
  21. «آقای روحانی! ای‌کاش به وزیر نفت دستور می‌دادید «فساد کرسنت» را برای مردم افشا کند- اخبار نفت و انرژ - اخبار اقتصادی تسنیم | Tasnim». خبرگزاری تسنیم | Tasnim. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۸ سپتامبر ۲۰۲۱. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۹-۲۸.
  22. «12 دلیل برای ضرورت محاکمه زنگنه در فساد کرسنت/ پای خاتمی و روحانی هم به میز محاکمه باز می‌شود؟ - اخبار نفت و انرژی - اخبار اقتصادی تسنیم | Tasnim». خبرگزاری تسنیم | Tasnim. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۳ نوامبر ۲۰۲۱. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۱۱-۱۳.
  23. «ابهام 18 میلیارد دلاری کرسنت از کجا آمد؟ - اخبار اقتصادی تسنیم | Tasnim». خبرگزاری تسنیم | Tasnim. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۸ سپتامبر ۲۰۲۱. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۹-۲۸.
  24. «جریمه 607.5 میلیون دلاری ایران برای یک سوم مدت قرارداد کرسنت». fa.alalam.ir. بایگانی‌شده از اصلی در ۸ اکتبر ۲۰۲۱. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۹-۲۸.
  25. «جریمه ۶۰۷ میلیون دلاری ایران در مناقشه قرارداد گازی با امارات». رادیو فردا. بایگانی‌شده از اصلی در ۸ اکتبر ۲۰۲۱. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۱۰-۲۳.
  26. «خبرگزاری فارس - جعبه‌سیاه «کرسنت» از زنگنه و مهدی هاشمی تا قتل مرموز». خبرگزاری فارس. ۲۰۲۱-۱۰-۰۳. بایگانی‌شده از اصلی در ۸ اکتبر ۲۰۲۱. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۱۰-۱۵.
  27. «بالاخره رقم جریمه کرسنت در دولت محرمانه‌ها اعلام شد/ هاشمی‌طبا:۱۴٫۵ میلیارد دلار جریمه شدیم». مشرق نیوز. ۲۰۱۷-۰۵-۰۵. بایگانی‌شده از اصلی در ۲ نوامبر ۲۰۲۱. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۱۰-۱۵.
  28. «بالاخره رقم جریمه کرسنت در دولت محرمانه‌ها اعلام شد/هاشمی‌طبا:14.5 میلیارد دلار جریمه شدیم- اخبار اقتصادی تسنیم | Tasnim». خبرگزاری تسنیم | Tasnim. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۱۱-۲۷.
  29. «ادامه واکنش‌ها به محکومیت ایران در پرونده کرسنت؛ به نمایندگان مجلس گفته شده بود حق «اظهارنظر» ندارند». صدای آمریکا. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۱۱-۲۷.
  30. «کرسنت؛ غرامت '۶۰۰ میلیون دلاری' برای شرکت اماراتی در پرونده شکایت علیه ایران». BBC News فارسی. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۱۱-۲۷.
  31. ۳۱٫۰ ۳۱٫۱ «۱۰ باور غلط دربارهٔ قرارداد «کرسنت» / متهم ردیف اول پرونده کرسنت کیست | خبرگزاری فارس». www.farsnews.ir. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۰۲۱-۱۰-۰۸. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۱۰-۰۸.
  32. ۳۲٫۰ ۳۲٫۱ ۳۲٫۲ «هشدار محکومیت مجدد ایران در بخش دوم پرونده کرسنت‌/ محاکمه «زنگنه» ورق را به نفع ایران برمی‌گرداند | خبرگزاری فارس». www.farsnews.ir. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۰۲۱-۱۱-۱۳. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۱۱-۱۳.
  33. «سایه ده ساله قرارداد کرسنت، دوباره بر سر وزیر نفت». BBC News فارسی. ۲۰۱۳-۰۸-۱۰. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۱۱-۲۶.
  34. ۳۴٫۰ ۳۴٫۱ «۱۰ باور غلط دربارهٔ قرارداد «کرسنت» / متهم ردیف اول پرونده کرسنت کیست». جامعه خبری تحلیلی الف. ۲۰۲۱-۱۰-۰۶. بایگانی‌شده از اصلی در ۹ اکتبر ۲۰۲۱. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۱۰-۱۰.
  35. ۳۵٫۰ ۳۵٫۱ ۳۵٫۲ ۳۵٫۳ ۳۵٫۴ ۳۵٫۵ ۳۵٫۶ «دستگاه قضایی مفاسد پرونده کرسنت را پیگیری کند». خبرگزاری مهر | اخبار ایران و جهان | Mehr News Agency. ۲۰۲۱-۱۱-۱۶. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۱۱-۲۰.
  36. ۳۶٫۰ ۳۶٫۱ ۳۶٫۲ kayhan.ir (۲۰۲۱-۱۱-۲۰). «زنگنه اجازه ورود دستگاه‌های امنیتی به پرونده کرسنت را نمی‌داد». fa. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۱۱-۲۰.
  37. 1061 (۲۰۲۱-۱۱-۱۷). «نمایندگان مجلس خواستار برخورد قوه قضاییه با متهمان قرارداد کرسنت شدند». ایرنا. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۱۱-۲۰.
  38. «سایه روشن‌های یک قرارداد پرحاشیه». جامعه خبری تحلیلی الف. ۲۰۲۱-۱۱-۲۱. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۰۲۱-۱۱-۲۶. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۱۱-۲۶.
  39. ۳۹٫۰ ۳۹٫۱ «عدول "حسن روحانی" از مخالفت با کرسنت با انتخاب زنگنه». خبرگزاری مهر | اخبار ایران و جهان | Mehr News Agency. ۲۰۲۱-۱۱-۲۱. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۱۱-۲۷.
  40. ۴۰٫۰ ۴۰٫۱ ۴۰٫۲ «پژمانفر: زنگنه در وزارت نفت تاریک‌خانه ایجاد کرده بود/ حاجی‌دلیگانی: مجرمان مجازات شوند | خبرگزاری فارس». www.farsnews.ir. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۱۱-۲۰.
  41. «رونمایی از چهار گروه فساد در پرونده کرسنت/شگرد زنگنه برای لاپوشانی فساد در قرارداد چه بود | خبرگزاری فارس». www.farsnews.ir. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۱۱-۲۰.
  42. ۴۲٫۰ ۴۲٫۱ «مناقشه ایران و کرسنت بر سر قراردادی آلوده». جامعه خبری تحلیلی الف. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۱۱-۲۰.
  43. «ویژه فارس| استنکاف زنگنه از حضور در دادگاه کرسنت/ محکومیت 10 میلیارد دلاری ایران در راه است | خبرگزاری فارس». www.farsnews.ir. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۱۱-۲۷.
  44. «نقش «زنگنه» در محکومیت سنگین ایران در قرارداد کرسنت/ قوه قضائیه مفسدان پرونده را محاکمه کند | خبرگزاری فارس». www.farsnews.ir. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۱۱-۲۰.
  45. «محکومیت 347.000.000.000.000 تومانی ایران در قرارداد کرسنت/هدیه زنگنه به یک شرکت کاغذی از جیب مردم | خبرگزاری فارس». www.farsnews.ir. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۱۱-۲۷.
  46. «ویژه فارس| استنکاف زنگنه از حضور در دادگاه کرسنت/ محکومیت 10 میلیارد دلاری ایران در راه است | خبرگزاری فارس». www.farsnews.ir. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۱۱-۲۷.
  47. «ویژه فارس| بازی‌گردانی زنگنه در تاریک‌خانه قرارداد کرسنت/ پیش‌بینی محکومیت 12.4 میلیارد دلاری ایران در کرسنت | خبرگزاری فارس». www.farsnews.ir. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۱۱-۲۷.
  48. «زنگنه: وزارت نفت ایران به نان شب هم محتاج است». BBC News فارسی. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۳ اکتبر ۲۰۲۱. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۱۰-۲۳.
  49. «همه چیز دربارهٔ «هپکو» / وقتی غول صنعت غرب آسیا را به ده میلیون تومان فروختند!+تصاویر». خبرگزاری آنا. ۲۰۱۹-۰۹-۲۲. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۸ سپتامبر ۲۰۲۱. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۹-۲۸.
  50. «رنجنامه «هپکو» و تاراج بزرگی به نام «خصوصی‌سازی» / زنگنه و حلقه نیاوران چگونه غول صنعت غرب آسیا را به زانو درآوردند؟ +تصاویر». رسانه مردمی زنجان سحر | اخبار زنجان. ۲۰۱۹-۰۹-۲۴. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۸ سپتامبر ۲۰۲۱. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۹-۲۸.
  51. «رنجنامه «هپکو» و تاراج بزرگی به نام «خصوصی‌سازی» / چگونه غول صنعت غرب آسیا را به ده میلیون تومان فروختند!؟ +تصاویر». مشرق نیوز. ۲۰۱۹-۰۹-۲۱. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۸ سپتامبر ۲۰۲۱. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۹-۲۸.
  52. «ابعاد جدید از فساد در واگذاری هپکو». خبرگزاری مهر | اخبار ایران و جهان | Mehr News Agency. ۲۰۲۰-۰۶-۳۰. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۶ اکتبر ۲۰۲۱. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۱۰-۲۳.
  53. ««اصل 44؛ زشت یا زیبا؟»|پیدا و پنهان واگذاری هپکو؛ روایتی از حضور "زنگنه" در غول خصوصی‌شده ماشین‌سازی+ فیلم- اخبار اقتصاد ایران - اخبار اقتصادی تسنیم | Tasnim». خبرگزاری تسنیم | Tasnim. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۳ اکتبر ۲۰۲۱. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۱۰-۲۳.
  54. Behnegarsoft.com (۲۰۲۰-۰۶-۳۰). «رد پای زنگنه در فساد واگذاری هپکو». جهان نیوز. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۸ سپتامبر ۲۰۲۱. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۹-۲۸.
  55. «روشن شدن ابعاد جدید واگذاری هپکو اراک به بخش خصوصی/ بیژن زنگنه حامی اصلی واگذاری هپکو به عطاریان». خبرگزاری موج. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۸ سپتامبر ۲۰۲۱. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۹-۲۸.
  56. روحانی اعضای کابینه را به مجلس معرفی کرد. بایگانی‌شده در ۶ اوت ۲۰۱۳ توسط Wayback Machineجام جم آنلاین
  57. زنگنه: عسلویه را من عسلویه کردم بایگانی‌شده در ۲۷ ژوئن ۲۰۱۸ توسط Wayback Machine خبرگزاری فرارو
  58. ۵۸٫۰ ۵۸٫۱ «نامه توکلی به وزیر نفت دربارهٔ قراردادهای فروش گاز؛ وزارت نفت برای منابع گازی کشور برنامه مدون کارشناسی تبیین کند/ فرصت‌های کشور در رقابت با عربستان و رقبا از دست می‌رود – دیده‌بان شفافیت و عدالت». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۰۲۱-۱۱-۲۷. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۱۱-۲۷.
  59. ۵۹٫۰ ۵۹٫۱ «سایه روشن‌های یک قرارداد پرحاشیه». جامعه خبری تحلیلی الف. ۲۰۲۱-۱۱-۲۱. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۰۲۱-۱۱-۲۷. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۱۱-۲۷.
  60. «جعبه‌سیاه قرارداد «کرسنت» زیر ذره‌بین/ چرا در پرونده کرسنت ورق به ضرر ایران برگشت؟ | خبرگزاری فارس». www.farsnews.ir. بایگانی‌شده از اصلی در ۸ اکتبر ۲۰۲۱. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۱۰-۱۰.
  61. نتایج کامل رای اعتماد مجلس به وزرای پیشنهادی برای دولت یازدهم بایگانی‌شده در ۱۷ اوت ۲۰۱۳ توسط Wayback Machine همشهری آنلاین
  62. آغاز مذاکرات ایران با غول‌های نفتی جهان بایگانی‌شده در ۱۲ اکتبر ۲۰۱۳ توسط Wayback Machine روزنامه مردم‌سالاری
  63. «زنگنه در صحن علنی مجلس». خبرگزاری تسنیم. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۷ ژوئن ۲۰۱۸.
  64. توقف فروش نفت توسط بخش خصوصی/ پایان دوره بابک زنجانی‌ها بایگانی‌شده در ۴ سپتامبر ۲۰۱۴ توسط Wayback Machine خبرآنلاین
  65. ۶۵٫۰ ۶۵٫۱ «تنها متهم پرونده توتال حاضر به پاسخگویی در دادگاه نشد». روزنامه دنیای اقتصاد. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۹ اکتبر ۲۰۲۱. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۱۰-۱۰.
  66. Welle (www.dw.com)، Deutsche. «محاکمه شرکت توتال به اتهام پرداخت رشوه به مسئولان ایرانی | DW | 15.10.2018». DW.COM. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۰ اکتبر ۲۰۲۱. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۱۰-۱۰.
  67. «توافق اولیه ایران و توتال برای 'سرمایه‌گذاری ۲ میلیارد دلاری'». BBC News فارسی. ۲۰۱۷-۰۷-۰۴. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۸ اکتبر ۲۰۲۱. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۱۰-۱۵.
  68. «گام‌های نهایی برای امضای قرارداد با توتال و شل در صنعت پتروشیمی». خبرگزاری آنا. ۲۰۱۷-۰۷-۲۲. بایگانی‌شده از اصلی در ۳۰ اکتبر ۲۰۲۱. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۱۰-۱۵.
  69. «موانع جذب سرمایه خارجی در پتروشیمی برطرف شد/ احتمال امضای قرارداد با توتال در سال 96- اخبار اقتصادی تسنیم | Tasnim». خبرگزاری تسنیم | Tasnim. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۷ نوامبر ۲۰۲۱. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۱۰-۱۵.
  70. «در قرارداد با توتال چه گذشت؟!». ایسنا. ۲۰۱۷-۰۷-۱۶. بایگانی‌شده از اصلی در ۲ نوامبر ۲۰۲۱. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۱۰-۱۵.
  71. «تأیید فساد توتال در صنعت نفت ایران». www.javanonline.ir. بایگانی‌شده از اصلی در ۵ نوامبر ۲۰۲۱. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۱۰-۱۰.
  72. «پروندهٔ پیچیدهٔ فساد در قراردادهای شرکت توتال با ایران به دادگاه بازمی‌گردد». ار. اف. ای - RFI. ۲۰۱۷-۱۲-۱۶. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۰ اکتبر ۲۰۲۱. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۱۰-۱۰.
  73. ۷۳٫۰ ۷۳٫۱ 2521 (۲۰۱۹-۰۷-۱۳). «متهمان جدید پتروشیمی گیت». ایرنا. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۹ اکتبر ۲۰۲۱. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۱۰-۱۰.
  74. ۷۴٫۰ ۷۴٫۱ ۷۴٫۲ «بازخوانی رشوه‌های توتال درصنعت نفت وگاز/چرادرایران کسی محکوم نشد؟». خبرگزاری مهر | اخبار ایران و جهان | Mehr News Agency. ۲۰۱۹-۰۱-۰۲. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۰۲۱-۱۰-۱۰. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۱۰-۱۰.
  75. «رسیدگی به پرونده رشوه مالی توتال به مقامات ایرانی در «دادگاه اشباح»». euronews. ۲۰۱۸-۱۰-۱۲. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۰ اکتبر ۲۰۲۱. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۱۰-۱۰.
  76. «محکومیت توتال 'برای پرداخت رشوه با درخواست مهدی هاشمی'». BBC News فارسی. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۰ اکتبر ۲۰۲۱. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۱۰-۱۰.
  77. ۷۷٫۰ ۷۷٫۱ ۷۷٫۲ ۷۷٫۳ ۷۷٫۴ «توتال به دلیل رشوه دادن در ایران به ۵۰۰ هزار یورو جریمه محکوم شد». euronews. ۲۰۱۸-۱۲-۲۱. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۰۲۱-۱۰-۱۰. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۱۰-۱۰.
  78. «شرکت توتال به جرم پرداخت رشوه به «افراد مرتبط با مهدی هاشمی» محکوم شد». رادیو فردا. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۰ اکتبر ۲۰۲۱. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۱۰-۱۰.
  79. «نماینده مجلس: برخی از طرف‌های ایرانی قرارداد توتال پرونده فساد دارند». رادیو فردا. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۰ اکتبر ۲۰۲۱. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۱۰-۱۰.
  80. «پرونده توتال در ایران - چرا کسی محکوم نشد؟». مهر نیوز. بایگانی‌شده از اصلی در ۲ نوامبر ۲۰۲۱. دریافت‌شده در ۱۶ نوامبر ۲۰۲۱. نحوه پرداخت رشوه نیز به این شکل بوده است که توتال برای سرمایه‌گذاری در ایران، قرارداد مشاوره‌ای را با یک شرکت خصوصی متعلق به آقازاده معروف و عباس یزدان پناه منعقد می‌کند تا در این پوشش، با پرداخت رشوه به ایرانی‌ها، پروژه‌ها را از آن خود کند. روشی که آقازاده معروف برای سایر قراردادها نیز از آن استفاده کرد؛ دفتر این شرکت به ظاهر مشاوره ای ایرانی، در لندن بود. همان دفتری که پلیس انگلستان در بازرسی از آن و رایانه عباس یزدان پناه، اسناد و ایمیل‌هایی را یافت که سرآغاز یک تحقیقات گسترده در فسادهای نفتی ایران بود.
  81. «بررسی عملکرد زنگنه در دولت یازدهم». پیشخوان. بایگانی‌شده از اصلی در ۷ ژانویه ۲۰۱۸. دریافت‌شده در ۱۷ نوامبر ۲۰۲۱.
  82. «در دفتر وزیر نفت ایران دستگاه کارتخوان، طلا و ارز کشف شد؛ جزئیاتی از اختلاف وزارت نفت و اطلاعات». صدای آمریکا. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۰۲۰-۰۲-۱۶. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۲-۱۶.
  83. لندن، کیهان (۲۰۱۹-۰۵-۲۵). «دُم خروس بیژن زنگنه هم بیرون زد: کشف ۳ کارتخوان با گردش مالی ۱۰ میلیارد تومان، طلا و سکه در دفتر «شیخ الوزرا» !». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۴ سپتامبر ۲۰۲۱. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۲-۱۶.
  84. Behnegarsoft.com (۲۰۱۹-۰۵-۲۵). «کشف ۳ کارت‌خوان با گردش میلیاردی در دفتر وزیر نفت/ زنگنه: با وزارت اطلاعات همکاری نمی‌کنم». جهان نیوز. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۴ سپتامبر ۲۰۲۱. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۲-۱۶.
  85. «اطلاعیه وزارت اطلاعات دربارهٔ کارتخوان در دفتر وزیر نفت». شانا. ۲۰۱۹-۰۵-۲۶. بایگانی‌شده از اصلی در ۸ سپتامبر ۲۰۲۱. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۹-۱۳.
  86. «زنگنه: رشد صادرات نفت ایران ۱۵ درصد شد». اقتصاد آنلاین. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۷ نوامبر ۲۰۲۱.
  87. «گزارش زنگنه از افزایش تولید نفت در دولت یازدهم». ایسنا. ۲۵ خرداد ۱۳۹۵. بایگانی‌شده از اصلی در ۴ نوامبر ۲۰۱۷.
  88. «مردی که به هتل پنج ستاره نرفت». هفته نامه تجارت فردا. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۸ ژانویه ۲۰۲۱. دریافت‌شده در ۲۰۱۸-۰۱-۲۰.
  89. ۸۹٫۰ ۸۹٫۱ ۸۹٫۲ «زنگنه: پس از بازنشستگی برای گذران زندگی باید روزی 12 ساعت کار کنم». ir.sputniknews.com. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۹ مه ۲۰۲۱. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۵-۱۹.
  90. ۹۰٫۰ ۹۰٫۱ «خبرگزاری فارس - بعد از بازنشستگی باید روزی 12 ساعت کار کنم تا زندگی زن و بچه ام بچرخد». خبرگزاری فارس. ۲۰۲۱-۰۵-۱۷. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۰۲۱-۰۵-۱۹. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۵-۱۹.
  91. ۹۱٫۰ ۹۱٫۱ «زنگنه: باید روزی ۱۲ساعت کار کنم تا زندگی بچرخد». ساعت24. ۲۰۲۱-۰۵-۱۷. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۹ مه ۲۰۲۱. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۵-۱۹.
  92. «۳۰ نفر از مشاهیر کرد و کردشناسان تجلیل شدند». خبرگزاری مهر | اخبار ایران و جهان | Mehr News Agency. ۲۰۱۹-۰۷-۰۳. بایگانی‌شده از اصلی در ۳ مه ۲۰۲۱. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۶-۱۶.
  93. ۹۳٫۰ ۹۳٫۱ ۹۳٫۲ ۹۳٫۳ ۹۳٫۴ ۹۳٫۵ «در مورد بیژن زنگنه --- تابناک». www.tabnak.ir. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۶ اکتبر ۲۰۲۱. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۱۰-۲۳.
  94. «روزنامه دنیای اقتصاد». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۵ دسامبر ۲۰۱۳. دریافت‌شده در ۲۲ آوریل ۲۰۱۷.
  95. «معرفی سوابق و گرایش سیاسی وزیران پیشنهادی روحانی/ 7 وزیر اصلاح‌طلب و 2 وزیر اصولگرا در کابینه اعتدال». خبرگزاری مهر | اخبار ایران و جهان | Mehr News Agency. ۲۰۱۳-۰۸-۰۵. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۸ سپتامبر ۲۰۲۱. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۹-۲۸.
  96. «تاریخچه حزب کارگزاران سازندگی». حزب کارگزاران سازندگی. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۱۱-۲۰.
  97. «دست‌بسته در تقاطع طالقانی با حافظ؛ وزارت زنگنه چگونه بود؟». BBC News فارسی. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۳ اکتبر ۲۰۲۱. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۱۰-۲۳.
  98. «سوابق و کارنامه "بیژن نامدار زنگنه" که روحانی روز گذشته به مجلس داد- اخبار سیاسی تسنیم | Tasnim». خبرگزاری تسنیم | Tasnim. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۶ اکتبر ۲۰۲۱. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۱۰-۲۳.
  99. وقتی رئیس‌جمهور روحانی گریه می‌کند! بایگانی‌شده در ۵ نوامبر ۲۰۱۳ توسط Wayback Machine خردادنیوز
  100. «کم‌ثروت‌ترین وزیر کابینه کیست؟». ایسنا. ۲۰۱۴-۰۲-۲۶. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۰۲۱-۰۹-۲۸. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۹-۲۸.
  101. شفقنا، فنی. «ابطحی از زنگنه و جهرمی می‌گوید | خبرگزاری بین‌المللی شفقنا». fa.shafaqna.com. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۸ سپتامبر ۲۰۲۱. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۹-۲۸.
  102. Behnegarsoft.com. «کم ثروت‌ترین وزیر کابینه حسن روحانی». پایگاه خبری الف. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۰۲۱-۰۹-۲۸. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۹-۲۸.
  103. «پرداخت بدهی آخر قصه بابک زنجانی نیست- اخبار رسانه‌ها تسنیم | Tasnim». خبرگزاری تسنیم | Tasnim. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۸ سپتامبر ۲۰۲۱. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۹-۲۸.
  104. «کم ثروت‌ترین وزیر کابینه حسن روحانی». خبرآنلاین. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۵ دسامبر ۲۰۱۷. دریافت‌شده در ۲۴ دسامبر ۲۰۱۷.
  105. «ابطحی: زنگنه کم ثروت‌ترین وزیر کابینه روحانی‬ است | خبرگزاری فارس». www.farsnews.ir. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۸ سپتامبر ۲۰۲۱. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۹-۲۸.
  106. Behnegarsoft.com (۲۰۱۴-۰۲-۲۷). «‫زنگنه؛ کم ثروت‌ترین وزیر کابینه روحانی‬!». جهان نیوز. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۸ سپتامبر ۲۰۲۱. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۹-۲۸.
  107. Behnegarsoft.com (۲۰۲۱-۰۵-۱۸). «بعد از بازنشستگی باید روزی ۱۲ ساعت کار کنم تا زندگی‌ام بچرخد!/ نظر شما چیست؟». جهان نیوز. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۰۲۱-۰۸-۱۱. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۸-۱۱.
  108. Behnegarsoft.com (۲۰۲۱-۰۵-۱۷). «خجالت نمی‌کشید آقای زنگنه؟ - بهار نیوز». پایگاه خبری بهار نیوز. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۰۲۱-۰۸-۱۱. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۸-۱۱.
  109. ۱۰۹٫۰ ۱۰۹٫۱ «توضیح زنگنه دربارهٔ حضور در دولت بعدی و سند همکاری ۲۵ ساله با چین/ امکان حضور شرکت‌های خارجی در توسعه فرزاد دیده شده است». خبرگزاری ایلنا. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۰۲۱-۰۸-۱۱. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۸-۱۱.
  110. کاوه، مجتبی (۱۴۰۰-۰۲-۲۷). «وزیری که در بازنشستگی باید 12 ساعت کار کند تا زندگی اش بچرخد!». کاماپرس. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۱ اوت ۲۰۲۱. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۸-۱۱.
  111. «اسامی نمایندگان استخدام شده توسط بیژن زنگنه-Wayback Machine» (PDF). web.archive.org. ۲۰۲۱-۱۱-۰۹. بایگانی‌شده از اصلی (PDF) در ۹ نوامبر ۲۰۲۱. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۱۱-۱۶.
  112. Entekhab.ir، پایگاه خبری تحلیلی انتخاب | (۲۰۲۱-۱۱-۰۸). «اسامی ۶۰ نماینده مجلس که با دستور زنگنه به استخدام وزارت نفت درآمدند یا به این وزارتخانه منتقل شدند». fa. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۷ نوامبر ۲۰۲۱. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۱۱-۰۸.
  113. «خبرگزاری فارس - ماجرای استخدام ۶۰ نماینده مجلس در وزارت نفت». خبرگزاری فارس. ۲۰۲۱-۱۰-۲۶. بایگانی‌شده از اصلی در ۸ نوامبر ۲۰۲۱. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۱۱-۰۸.
  114. «زنگنه در دولت خاتمی و روحانی 60 نماینده مجلس را استخدام وزارت نفت کرد + فیلم و اسامی- اخبار نفت و انرژی - اخبار اقتصادی تسنیم | Tasnim». خبرگزاری تسنیم | Tasnim. بایگانی‌شده از اصلی در ۸ نوامبر ۲۰۲۱. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۱۱-۰۸.
  115. ایران، عصر (۲۰۲۱-۱۱-۰۸). «استخدام ۶۰ نماینده در وزارت نفت در دوران وزیری زنگنه (فیلم)». fa. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۷ نوامبر ۲۰۲۱. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۱۱-۰۸.
  116. Behnegarsoft.com (۲۰۲۱-۱۰-۲۶). «زنگنه در دولت خاتمی و روحانی ۶۰ نماینده را استخدام کرد». جهان نیوز. بایگانی‌شده از اصلی در ۸ نوامبر ۲۰۲۱. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۱۱-۰۸.
  117. «واکنش دانشجویان دانشگاه نفت به مقررات جدید استخدامی / اصلاح و بررسی یا ادامه حیات تفکر زنگنه؟». snn.ir. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۰۲۱-۱۱-۰۸. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۱۱-۰۸.
  118. ۱۱۸٫۰ ۱۱۸٫۱ Behnegarsoft.com (۲۰۱۷-۱۲-۰۴). «استخدام رسمی در نفت چگونه به کما رفت؟». مردم سالاری آنلاین. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۰۲۱-۱۱-۰۸. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۱۱-۰۸.
  119. «خبرگزاری فارس - استخدام ۶۰ نماینده مجلس در وزارت نفت - لغو استخدام دانشجویان صنعت نفت». خبرگزاری فارس. ۲۰۲۱-۱۰-۲۵. بایگانی‌شده از اصلی در ۸ نوامبر ۲۰۲۱. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۱۱-۰۷.
  120. Behnegarsoft.com (۲۰۲۱-۰۹-۲۷). «بیانیه دانشجویان گروه الف دانشگاه صنعت نفت | نفت ما». نفت ما | آژانس رویدادهای مهم نفت و انرژی. بایگانی‌شده از اصلی در ۸ نوامبر ۲۰۲۱. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۱۱-۰۸.
  121. «دعوت از دانشجویان دانشگاه نفت برای مصاحبه استخدامی». خبرگزاری مهر | اخبار ایران و جهان | Mehr News Agency. ۲۰۱۷-۰۹-۱۹. بایگانی‌شده از اصلی در ۸ نوامبر ۲۰۲۱. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۱۱-۰۸.
  122. «چرا آقای وزیر صدای دانشجویانش را نمی‌شنود؟». خبرگزاری آنا. ۲۰۱۷-۱۱-۲۹. بایگانی‌شده از اصلی در ۸ نوامبر ۲۰۲۱. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۱۱-۰۸.
  123. «خبر جدید زنگنه برای دانشجویان دانشگاه نفت: مصاحبه استخدامی؛ به‌زودی». جامعه خبری تحلیلی الف. ۲۰۱۷-۰۹-۱۹. بایگانی‌شده از اصلی در ۹ نوامبر ۲۰۲۱. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۱۱-۰۸.
  124. ۱۲۴٫۰ ۱۲۴٫۱ «هادی رضوی و شبنم نعمت‌زاده ردمالشان را کامل پرداخت کرده‌اند». خبرگزاری مهر | اخبار ایران و جهان | Mehr News Agency. ۲۰۲۱-۱۱-۱۶. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۶ نوامبر ۲۰۲۱. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۱۱-۱۶.
  125. «درخواست کیفرخواست برای پرونده کرسنت». جامعه خبری تحلیلی الف. ۲۰۲۱-۱۱-۱۷. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۱۱-۲۰.
  126. «رای پرونده بیژن قاسم‌زاده نقض شد/ پرونده ظریف هنوز به دادگاه ارسال نشده است». ایسنا. ۲۰۲۱-۱۱-۱۶. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۶ نوامبر ۲۰۲۱. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۱۱-۱۶.
  127. ۱۲۷٫۰ ۱۲۷٫۱ ۱۲۷٫۲ «صدور کیفرخواست وزیر سابق نفت در پرونده کرسنت/ رأی «بیژن قاسم‌زاده» به علت نقص تحقیقات نقض شد | خبرگزاری فارس». www.farsnews.ir. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۶ نوامبر ۲۰۲۱. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۱۱-۱۶.
  128. YJC، خبرگزاری باشگاه خبرنگاران | آخرین اخبار ایران و جهان | (۲۰۲۱-۱۱-۱۶). «آخرین وضعیت پرونده انتشار فایل صوتی ظریف، بیژن قاسم‌زاده و پرونده کرسنت/ رد مال پرونده هادی رضوی و شبنم نعمت‌زاده پرداخت شده است». fa. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۷ نوامبر ۲۰۲۱. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۱۱-۱۶.
  129. «عضو هیئت رئیسه مجلس: خسارت کرسنت 6 برابر خسارتی است که بابک زنجانی به کشور زد | خبرگزاری فارس». www.farsnews.ir. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۱۱-۲۷.
  130. «جریمه ایران در کرسنت معادل بودجه ساخت ۴ پتروپالایشگاه/ ابطال حکم در صورت اثبات فساد در قرارداد | خبرگزاری فارس». www.farsnews.ir. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۱۱-۲۷.
  131. «دولت برای جلوگیری از دریافت حقوق‌های نجومی برنامه‌ریزی می‌کند». خبرگزاری مهر | اخبار ایران و جهان | Mehr News Agency. ۲۰۲۱-۱۱-۲۵. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۱۱-۲۷.
  132. «قرارداد کرسنت بر پایه فساد بوده است/ با مقصران برخورد قاطع شود». خبرگزاری مهر | اخبار ایران و جهان | Mehr News Agency. ۲۰۲۱-۱۱-۱۷. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۱۱-۲۷.

پیوند به بیرون

مناصب سیاسی
عنوان جدید معاون امور فرهنگی وزیر ارشاد اسلامی
۱۳۶۱–۱۳۶۰
پسین:
محمدجواد فریدزاده
عنوان جدید وزیر جهاد سازندگی
۱۳۶۷–۱۳۶۲
پسین:
غلامرضا فروزش
پیشین:
سید ابوالحسن خاموشی
سرپرست
وزیر نیرو
۱۳۷۶–۱۳۶۷
پسین:
حبیب‌الله بیطرف
پیشین:
غلام‌رضا آقازاده
وزیر نفت
۱۳۸۴–۱۳۷۶
۱۴۰۰–۱۳۹۲
پسین:
سید کاظم وزیری هامانه
پیشین:
رستم قاسمی
پسین:
جواد اوجی
مناصب تجاری
پیشین:
؟
رئیس هیئت مدیره هپکو
۱۳۸۷–۱۳۸۶
پسین:
؟