French
Deutschوزیر دادگستری (ایران) - ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد
| وزیر دادگستری | |
|---|---|
| وزارت دادگستری | |
| عضوی از | هیئت دولت جمهوری اسلامی ایران |
| جایگاه | تهران، ایران |
| نامزدکننده | رئیس قوه قضائیه |
| گمارنده | رئیس‌جمهور با رأی اعتماد مجلس |
| بنیادگذاری | ۱۲۳۷ |
| بنیان‌گذار | ناصرالدین‌شاه |
| نخستین دارنده | عباسقلی جوانشیر |
وزارت عدلیه یا دادگستری، سازمانی دولتی است که به حل اختلافات می‌پردازد و با مجازات نقض‌کنندگان قانون بر اجرای قوانین نظارت می‌کند. هرچند یکی از وزارت خانه‌های دولت وزارت دادگستری است؛ اما دادگستری، در قوه قضاییه متمرکز است. پیش از ایجاد سمت وزیر عدلیه در ۱۲۷۵ ه.ق سمتی با نام «امیر دیوان» عهده‌دار ریاست دستگاه قضای عرفی بود.
پادشاهی[ویرایش]
[رئیس] محکمهٔ عدالت
- منوچهر خان گرجی (۱۲۴۶–؟ ه.ق)[۱]
امیر دیوان
- میرزا نبی خان امیر دیوان قزوینی
- میرزا ابراهیم خان قزوینی (برادر میرزا نبی خان امیر دیوان به نیابت از وی)
- آغا بهرام (آقا بهرام خواجهٔ قراباغی) (؟–١٢۶۵ ه.ق[پانویس ۱])
- میرزا احمد خان فراهانی («وکیل دیوانخانه»، پسر محمدرضا خان وزیر آذربایجان)
- میرزا عباس خان ایروانی[۲]
- میرزا محمدزمان نوری[پانویس ۲] (۱۲۶۸[پانویس ۳]–۱۲۷۵ ه.ق)
وزیر عدلیه
- عباسقلی معتمدالدولهٔ جوانشیر (۱۲۷۵–۱۲۷۸ ه.ق)
- محمدابراهیم معتمدالملک جوانشیر (۱۲۷۸–۱۲۷۸ ه.ق)
- علی اعتمادالسلطنه (در آغاز وزارت، ضیاءالملک لقب داشت) (۱۲۷۸–۱۲۸۱ ه.ق)
- مصطفی بهاءالملک افشار (۱۲۸۱–۱۲۸۳ ه.ق)
- محمدقلی آصف‌الدولهٔ قاجار (۱۲۸۳–۱۲۸۶ ه.ق)
- غلامحسین سپهدار (۱۲۸۶–۱۲۸۷ ه.ق)
- حسین مشیرالدوله (۲۹ رمضان ۱۲۸۷–شعبان ۱۲۸۸ ه.ق)
- محمدناصر ظهیرالدولهٔ قاجار (۱۲۸۸–؟ ه.ق)
- پاشاخان امین‌الملک (؟–ذیحجهٔ ۱۲۸۹ ه.ق)
- محمدقلی آصف‌الدولهٔ قاجار (محرم ۱۲۹۰–۱۲۹۰ ه.ق)
- امام‌قلی میرزا عمادالدوله (۱۲۹۰–۱۲۹۱ ه.ق)
- کاظم نظام‌الملک نوری (۱۲۹۱–۱۲۹۲ ه.ق)
- علیرضا عضدالملک (۱۲۹۲–۱۲۹۳ ه.ق)
- کاظم نظام‌الملک نوری (۱۲۹۳–؟ ه.ق)
- علی‌قلی میرزا اعتضادالسلطنه
- علیرضا عضدالملک (؟–۱۲۹۵ ه.ق)
- بهرام میرزا معزالدوله (۱۲۹۵–؟ ه.ق)
- عبدالصمد میرزا عزالدوله
- یحیی مشیرالدوله (۱۲۹۹–۱۳۰۲ ه.ق)
- عبدالصمد میرزا عزالدوله (۱۳۰۲–۱۳۰۴ ه.ق)
- علیرضا عضدالملک (۱۳۰۴–۱۳۰۶ ه.ق)
- یحیی مشیرالدوله (۲۱ ربیع‌الثانی ۱۳۰۶–۲۰ جمادی‌الثانی ۱۳۰۹ ه.ق)
- محسن مشیرالدوله (۱۳۰۹–۱۳۱۴ ه.ق)
- عباس میرزا ملک‌آرا (۱۳۱۴–۱۳۱۶ ه.ق)
- اسدالله ناظم‌الدوله (۱۳۱۶–۱۳۱۶ ه.ق)
- روح‌الله میرزا نصرت‌السلطنه (۱۳۱۶–۱۳۱۷ ه.ق)
- غلامحسین غفاری (۱۳۱۷–۱۳۲۱ ه.ق)
- عبدالوهاب نظام‌الملک (۱۳۲۱–۱۳۲۴ ه.ق)
پادشاهی مشروطه[ویرایش]
قاجار[ویرایش]
| ردیف | نام | نگاره | آغاز تصدی | پایان تصدی | نخست‌وزیر |
|---|---|---|---|---|---|
| احمد مشیرالسلطنه |  | نصرالله مشیرالدوله | |||
| عبدالحسین میرزا فرمانفرما (فرمانفرماییان) |  | ۶ صفر ۱۳۲۴ ه.ق (۲ فروردین ۱۲۸۶ ه.خ) | ۱۶ ربیع‌الاول ۱۳۲۵ ه.ق (۸ اردیبهشت ۱۲۸۶ ه.خ) | سلطان‌علی وزیر افخم | |
| میرزا محمود علاءالملک (دیبا) | ۲۰ ربیع‌الاول ۱۳۲۵ ه.ق (۱۲ اردیبهشت ۱۲۸۶ ه.خ) | ۲۱ رجب ۱۳۲۵ ه.ق (۸ شهریور ۱۲۸۶ ه.خ) | علی‌اصغر اتابک | ||
| حسن مشیرالدوله (پیرنیا) |  | ۷ شعبان ۱۳۲۵ ه.ق (۲۳ شهریور ۱۲۸۶ ه.خ) | ۱۰ رمضان ۱۳۲۵ ه.ق (۲۴ مهر ۱۲۸۶ ه.خ) | احمد مشیرالسلطنه | |
| مهدی‌قلی مخبرالسلطنه (هدایت) |  | ۱۸ رمضان ۱۳۲۵ ه.ق (۳ آبان ۱۲۸۶ ه.خ) | ۱۴ ذیقعدهٔ ۱۳۲۵ ه.ق (۱۴ آذر ۱۲۸۶ ه.خ) | ابوالقاسم ناصرالملک | |
| ۱۶ ذیقعدهٔ ۱۳۲۵ ه.ق (۳۰ آذر ۱۲۸۶ ه.خ) | ۲۵ محرم ۱۳۲۶ ه.ق (۸ اسفند ۱۲۸۶ ه.خ) | حسینقلی نظام‌السلطنه | |||
| رضا مؤیدالسلطنه (گرانمایه) | ۲۶ محرم ۱۳۲۶ ه.ق (۹ اسفند ۱۲۸۶ ه.خ) | ۲۹ ربیع‌الثانی ۱۳۲۶ ه.ق (۱۰ خرداد ۱۲۸۷ ه.خ) | |||
| حسن محتشم‌السلطنه (اسفندیاری) |  | ۱۴ ربیع‌الثانی ۱۳۲۶ ه.ق | ۱۲ ذیحجهٔ ۱۳۲۶ ه.ق | احمد مشیرالسلطنه | |
| عبدالوهاب نظام‌الملک |  | ۱۲ ذیحجهٔ ۱۳۲۶ ه.ق (۱۴ دی ۱۲۸۷ ه.خ) | ۱۰ ربیع‌الثانی ۱۳۲۷ ه.ق | ||
| حسن مشیرالدوله (پیرنیا) | | ۱۱ ربیع‌الثانی ۱۳۲۷ ه.ق (۱۲ اردیبهشت ۱۲۸۸ ه.خ) | ابوالقاسم ناصرالملک | ||
| ۲۷ جمادی‌الثانی ۱۳۲۷ ه.ق | جواد سعدالدوله | ||||
| عبدالحسین میرزا فرمانفرما (فرمانفرماییان) | | ۲۸ جمادی‌الثانی ۱۳۲۷ ه.ق (۲۶ تیر ۱۲۸۸ ه.خ)[پانویس ۴] | استعفا پس از ۳ روز | محمدولی سپهدار اعظم | |
| حسن وثوق‌الدوله (وثوق) |  | ۱۵ رمضان ۱۳۲۷ ه.ق (۹ مهر ۱۲۸۸ ه.خ) | |||
| حسن مشیرالدوله (پیرنیا) | | ۱۷ ذیقعدهٔ ۱۳۲۷ ه.ق (۹ آذر ۱۲۸۸ ه.خ)[۳] | |||
| عبدالحسین میرزا فرمانفرما (فرمانفرمائیان) | | ۲۴ محرم ۱۳۲۸ ه.ق (۱۶ بهمن ۱۲۸۸ ه.خ) | |||
| حسن مشیرالدوله (پیرنیا) | | ۱۷ ربیع‌الثانی ۱۳۲۸ ه.ق (۸ اردیبهشت ۱۲۸۹ ه.خ) | |||
| فتح‌الله خان سردار منصور (اکبر) |  | ۱۱ جمادی‌الاول ۱۳۲۸ ه.ق (۳۰ اردیبهشت ۱۲۸۹ ه.خ) | |||
| محمدحسین دبیرالملک | ۱۷ رجب ۱۳۲۸ ه.ق (۳ امرداد ۱۲۸۹ ه.خ) | حسن مستوفی‌الممالک | |||
| حسن محتشم‌السلطنه (اسفندیاری) | | ۸ آبان ۱۲۸۹ | |||
| مصطفی منصورالسلطنه (عدل) (کفیل) |  | ۱۲ دی ۱۲۸۹ | |||
| حسن مشیرالدوله (پیرنیا) | | ۱۰ ربیع‌الاول ۱۳۲۹ ه.ق (۲۰ اسفند ۱۲۸۹ ه.خ) | محمدولی سپهدار اعظم | ||
| احمد قوام‌السلطنه (قوام) |  | ۲۲ رجب ۱۳۲۹ ه.ق (۲۵ تیر ۱۲۹۰ ه.خ) | ۲۴ رجب ۱۳۲۹ ه.ق (۲۷ تیر ۱۲۹۰ ه.خ) | ||
| حسن مشیرالدوله (پیرنیا) | | ۲۷ رجب ۱۳۲۹ ه.ق (۲ امرداد ۱۲۹۰ ه.خ) | ۷ ذیحجهٔ ۱۳۲۹ ه.ق (۷ آذر ۱۲۹۰ ه.خ) | نجفقلی صمصام‌السلطنه | |
| محمود مشاورالملک (کفیل) | نیامده | نیامده | |||
| حسن محتشم‌السلطنه (اسفندیاری) | | ۷ ذیحجهٔ ۱۳۲۹ ه.ق (۷ آذر ۱۲۹۰ ه.خ) | ۲۸ دی ۱۲۹۱ ه.خ (گاهنامهٔ سید جلال‌الدین تهرانی ۱۴ خرداد ۱۲۹۱ ه.خ آورده است.) | ||
| محمدعلی ذکاءالملک (فروغی) |  | ۱۹ آذر ۱۲۹۰ | ۱۴ خرداد ۱۲۹۱ | ||
| اسماعیل ممتازالدوله (ممتاز) |  | ۱ بهمن ۱۲۹۱ ه.خ | محمدعلی علاءالسلطنه | ||
| رضا ارفع‌الدوله (ارفع) |  | امرداد ۱۲۹۳ ه.خ | |||
| محمدعلی ذکاءالملک (فروغی) | | ۲۶ امرداد ۱۲۹۳ ه.خ | ۱ اسفند ۱۲۹۳ ه.خ | حسن مستوفی‌الممالک | |
| مهدی‌قلی مخبرالسلطنه (هدایت) | | ۱ اسفند ۱۲۹۳ ه.خ | ۲۰ اسفند ۱۲۹۳ ه.خ | ||
| محمدعلی ذکاءالملک (فروغی) | | ۲۴ اسفند ۱۲۹۳ ه.خ | ۷ اردیبهشت ۱۲۹۴ ه.خ (۹ جمادی‌الثانی ۱۳۳۳ ه.ق از دفتر هیئت دولت) | حسن مشیرالدوله | |
| فتح‌الله سردار منصور (اکبر) | | ۱۶ جمادی‌الثانی ۱۳۳۳ ه.ق (۱۰ اردیبهشت ۱۲۹۴ ه.خ) | ۱۱ تیر ۱۲۹۴ ه.خ | عبدالمجید میرزا عین‌الدوله | |
| محمدعلی علاءالسلطنه |  | ۲۶ امرداد ۱۲۹۴ ه.خ | ۱۲ دی ۱۲۹۴ ه.خ | حسن مستوفی‌الممالک | |
| ۱۵ دی ۱۲۹۴ ه.خ | ۱۲ اسفند ۱۲۹۴ ه.خ | عبدالحسین میرزا فرمانفرما | |||
| میرزا محمود علاءالملک (دیبا) | ۱۴ اسفند ۱۲۹۴ ه.خ | شهریور ۱۲۹۵ ه.خ | محمدولی سپهسالار اعظم | ||
| فیروز نصرت‌الدوله (فیروز) |  | ۹ شوال ۱۳۳۴ ه.ق (۱۷ امرداد ۱۲۹۵ه.خ تداخل از منبع است.) | ۶ خرداد ۱۲۹۶ ه.خ | حسن وثوق‌الدوله | |
| اسماعیل ممتازالدوله (ممتاز) | | ۸ خرداد ۱۲۹۶ ه.خ | محمدعلی علاءالسلطنه | ||
| حسنعلی نصرالملک (کمال هدایت) |  | ۱۸ آبان ۱۲۹۶ | آخر آبان ۱۲۹۶ ه.خ | ||
| مهدی‌قلی مخبرالسلطنه (هدایت) | | ۲۸ آبان ۱۲۹۶ ه.خ | دی ۱۲۹۶ ه.خ | عبدالمجید میرزا عین‌الدوله | |
| ۲۶ دی ۱۲۹۶ ه.خ | ؟ | حسن مستوفی‌الممالک | |||
| حسنعلی نصرالملک (کمال هدایت) | | ؟ | ؟ | ||
| ۸ اردیبهشت ۱۲۹۷ ه.خ | ؟ | نجفقلی صمصام‌السلطنه | |||
| اسماعیل ممتازالدوله (ممتاز) | | ؟ | ۱۱ امرداد ۱۲۹۷ ه.خ | ||
| فیروز نصرت‌الدوله (فیروز) | | ۱۶ امرداد ۱۲۹۷ ه.خ | ؟ | حسن وثوق‌الدوله | |
| مصطفی منصورالسلطنه (عدل) (کفیل) | | ؟ | ؟ | ||
| حسنعلی نصرالملک (کمال هدایت) | | ؟ | ؟ | ||
| محمد مصدق‌السلطنه (مصدق) |  | ۱۰ تیر ۱۲۹۹ ه.خ | حسن مشیرالدوله | ||
| مصطفی منصورالسلطنه (عدل) (کفیل) | | ||||
| مرتضی ممتازالملک | ۴ آبان ۱۲۹۹ ه.خ | ||||
| سلیمان میکده | ۵ آبان ۱۲۹۹ ه.خ | ۱۵ بهمن ۱۲۹۹ ه.خ | فتح‌الله سپهدار اعظم | ||
| عباس میرزا سالار لشکر (فرمانفرماییان) |  | ۲۷ بهمن ۱۲۹۹ ه.خ | ۳ اسفند ۱۲۹۹ ه.خ | ||
| مصطفی منصورالسلطنه (عدل) (کفیل) | | ۱۱ اسفند ۱۲۹۹ | سید ضیاءالدین طباطبایی | ||
| معرفی نشد | |||||
| ابراهیم عمیدالسلطنه | ۱۴ خرداد ۱۳۰۰ ه.خ | ۷ شهریور | احمد قوام‌السلطنه | ||
| اسدالله مشارالسلطنه (قدیمی نوایی) | ۸ مهر ۱۳۰۰ ه.خ | ۱۶ مهر ۱۳۰۰ ه.خ | |||
| ابراهیم عمیدالسلطنه | ۱۶ مهر ۱۳۰۰ ه.خ | ۲۷ دی ۱۳۰۰ ه.خ | |||
| عبدالحسین سردار معظم خراسانی (تیمورتاش) |  | ۲ بهمن ۱۳۰۰ ه.خ | ۲۲ خرداد ۱۳۰۱ ه.خ | حسن مشیرالدوله | |
| مصطفی منصورالسلطنه (عدل)[پانویس ۵] (کفیل) | | ||||
| اسدالله مشارالسلطنه (قدیمی نوایی) | ۲۷ خرداد ۱۳۰۱ ه.خ | ۲۹ دی ۱۳۰۱ ه.خ | احمد قوام‌السلطنه | ||
| مرتضی ممتازالملک | ۲۶ بهمن ۱۳۰۱ ه.خ | ۲۴ خرداد ۱۳۰۲ | حسن مستوفی‌الممالک | ||
| ابراهیم حکیم‌الملک (حکیمی) |  | ۲۴ خرداد ۱۳۰۲ ه.خ | آخر شهریور ۱۳۰۲ ه.خ | حسن مشیرالدوله | |
| ابوالحسن معاضدالسلطنه (پیرنیا) | ۳ آبان ۱۳۰۲ ه.خ | آخر امرداد ۱۳۰۲ ه.خ | رضا خان سردار سپه | ||
| حسین ادیب‌السلطنه (سمیعی) | ۸ شهریور ۱۳۰۲ ه.خ | ||||
| فیروز نصرت‌الدوله (فیروز) | | ۱۸ امرداد ۱۳۰۴ ه.خ | ۲۸ آذر ۱۳۰۴ ه.خ |
پهلوی[ویرایش]
| ردیف | نام | نگاره | آغاز تصدی | پایان تصدی | نخست‌وزیر |
|---|---|---|---|---|---|
| مهدی مشیر فاطمی (عمادالسلطنه) | ۲۹ آذر ۱۳۰۴ ه.خ | ۱۵ خرداد ۱۳۰۵ ه.خ | محمدعلی فروغی (در آغاز کفیل) | ||
| مصطفی عدل (کفیل) | | ۲۲ خرداد ۱۳۰۵ | ۲۶ شهریور ۱۳۰۵ | حسن مستوفی | |
| حسن وثوق |  | ۲۶ شهریور ۱۳۰۵ | ۱۸ بهمن ۱۳۰۵ | ||
| علی‌اکبر داور[پانویس ۶] |  | ۱۸ بهمن ۱۳۰۵ | ۵ خرداد ۱۳۰۶ | ||
| ۱۱ خرداد ۱۳۰۶ | ۲۱ شهریور ۱۳۱۲ | مهدی‌قلی هدایت | |||
| محسن صدر |  | ۲۶ شهریور ۱۳۱۲ | ۱۰ آذر ۱۳۱۴ | محمدعلی فروغی | |
| ۱۱ آذر ۱۳۱۴ | ۱۸ شهریور ۱۳۱۵ | محمود جم | |||
| احمد متین‌دفتری |  | ۶ مهر ۱۳۱۵ | ۳ آبان ۱۳۱۸ | ||
| محمد سروری (سرپرست) |  | ۳ آبان ۱۳۱۸ | ۴ تیر ۱۳۱۹ | احمد متین‌دفتری | |
| ۵ تیر ۱۳۱۹ | ۱۸ تیر ۱۳۱۹ | علی منصور | |||
| مجید آهی |  | ۱۸ تیر ۱۳۱۹ | ۵ شهریور ۱۳۲۰ | ||
| ۵ شهریور ۱۳۲۰ | ۱۱ اسفند ۱۳۲۰ | محمدعلی فروغی | |||
| عباسقلی گلشائیان | ۱۱ اسفند ۱۳۲۰ | ۱۷ اسفند ۱۳۲۰ | |||
| مجید آهی | | ۱۸ اسفند ۱۳۲۰ | ۵ امرداد ۱۳۲۱ | علی سهیلی | |
| علیرضا قراگوزلو | ۱۸ امرداد ۱۳۲۱ | ۱ بهمن ۱۳۲۱ | احمد قوام | ||
| جواد عامری | ۱ بهمن ۱۳۲۱ | ۲۴ بهمن ۱۳۲۱ | |||
| علی‌اصغر حکمت |  | ۲۸ بهمن ۱۳۲۱ | ۲۸ اردیبهشت ۱۳۲۲ | علی سهیلی | |
| محسن صدر | | ۱۳ مرداد ۱۳۲۲ | ۲۵ اسفند ۱۳۲۲ | ||
| اسدالله ممقانی | ۶ فروردین ۱۳۲۳ | ۴ شهریور ۱۳۲۳ | محمد ساعد | ||
| الله‌یار صالح |  | ۱۱ شهریور ۱۳۲۳ | ۱۸ آبان ۱۳۲۳ | ||
| مصطفی عدل | | ۴ آذر ۱۳۲۳ | ۲۸ فروردین ۱۳۲۴ | مرتضی‌قلی بیات | |
| الله‌یار صالح | | ۲۰ اردیبهشت ۱۳۲۴ (معرفی به شاه) ۲۳ اردیبهشت ۱۳۲۴ (معرفی به مجلس شورا) | ۱۳ خرداد ۱۳۲۴ | ابراهیم حکیمی | |
| حسنعلی کمال هدایت | | ۲۲ خرداد ۱۳۲۴ (معرفی به شاه) ۲۷ تیر ۱۳۲۴ (معرفی به مجلس شورا) | ۲۹ مهر ۱۳۲۴ | محسن صدر | |
| امان‌الله اردلان | ۱۲ آبان ۱۳۲۴ (معرفی به شاه) ۱۳ آبان ۱۳۲۴ (معرفی به مجلس شورا) | ۳۰ دی ۱۳۲۴ | احمد قوام | ||
| انوشیروان سپهبدی | ۲۵ بهمن ۱۳۲۴ | ۹ امرداد ۱۳۲۵ | |||
| الله‌یار صالح | | ۱۲ امرداد ۱۳۲۵ | ۲۴ مهر ۱۳۲۵ | ||
| علی‌اکبر موسوی‌زاده | ۲۸ آبان ۱۳۲۵ | ۲۳ خرداد ۱۳۲۶ | |||
| مصطفی عدل | | ۳۰ خرداد ۱۳۲۶ | ۴ شهریور ۱۳۲۶ | ||
| معرفی نشد | ۱۹ شهریور ۱۳۲۶ (معرفی به شاه) ۲۲ شهریور ۱۳۲۶ (معرفی به مجلس شورا) | ۱۹ آذر ۱۳۲۶ | |||
| محمد سروری | | ۶ دی ۱۳۲۶ | ۱۸ خرداد ۱۳۲۷ | ابراهیم حکیمی | |
| محمدعلی نظام مافی | ۳۰ خرداد ۱۳۲۷ (معرفی به شاه) ۱ تیر ۱۳۲۷ (معرفی به مجلس شورا) | عبدالحسین هژیر | |||
| عباسقلی گلشائیان | ۱ مهر ۱۳۲۷ | ||||
| محسن صدر (نپذیرفت) | | ۲۵ آبان ۱۳۲۷ (معرفی به شاه) ۲۷ آبان ۱۳۲۷ (معرفی به مجلس شورا) | محمد ساعد | ||
| محمد ساعد | |||||
| محمد سجادی |  | ۲۱ اسفند ۱۳۲۷ | ۲۴ اسفند ۱۳۲۸ | ||
| علی هیئت | ۱۴ فروردین ۱۳۲۹ | ۵ تیر ۱۳۲۹ | علی منصور | ||
| محمدعلی بوذری | ۶ تیر ۱۳۲۹ | حاج‌علی رزم‌آرا | |||
| شمس‌الدین امیرعلائی |  | ۱۸ فروردین ۱۳۳۰ | ۶ اردیبهشت ۱۳۳۰ | حسین علاء | |
| علی هیئت | ۱۱ اردیبهشت ۱۳۳۰ (معرفی به شاه) ۱۲ اردیبهشت ۱۳۳۰ (معرفی به مجلس شورا) ۱۴ اردیبهشت ۱۳۳۰ (معرفی به مجلس سنا) | ۱ آذر ۱۳۳۰ | محمد مصدق | ||
| شمس‌الدین امیرعلائی | | ۹ آذر ۱۳۳۰ | ۱۶ بهمن ۱۳۳۰ | ||
| حسن سمیعی | ۲۰ بهمن ۱۳۳۰ | ۲۲ اردیبهشت ۱۳۳۱ | |||
| رضا تجدد | ۲۷ تیر ۱۳۳۱ | ۳۰ تیر ۱۳۳۱ | |||
| عبدالعلی لطفی |  | ۴ امرداد ۱۳۳۱ (معرفی به شاه) ۵ امرداد ۱۳۳۱ (معرفی به مجلس شورا) ۶ امرداد ۱۳۳۱ (معرفی به مجلس سنا) | ۲۸ امرداد ۱۳۳۲ | محمد مصدق | |
| جمال‌الدین اخوی | ۱ شهریور ۱۳۳۲ | ؟ | فضل‌الله زاهدی | ||
| فخرالدین شادمان | ۱۴ آذر ۱۳۳۳ | ۱۶ فروردین ۱۳۳۴ | |||
| حسین علاء (همزمان با تصدی نخست‌وزیری)[پانویس ۷] |  | ۱۹ فروردین ۱۳۳۴ (معرفی به شاه) ۲۰ فروردین ۱۳۳۴ (معرفی به مجلس شورا) | حسین علاء | ||
| علی امینی |  | ۱ خرداد ۱۳۳۴ | ۱۴ آذر ۱۳۳۴ | ||
| جمال‌الدین اخوی | ۱۴ آذر ۱۳۳۴ | ۲۳ خرداد ۱۳۳۵ | |||
| عباسقلی گلشائیان | ۲۶ خرداد ۱۳۳۵ | ۱۴ فروردین ۱۳۳۶ | |||
| محمد مجلسی (سرپرست) | ,_1957.jpg) | ۱۵ فروردین ۱۳۳۶ | ۱۸ اسفند ۱۳۳۶ | منوچهر اقبال | |
| سید محمدعلی هدایتی | ۱۸ اسفند ۱۳۳۶ | ||||
| ۹ شهریور ۱۳۳۹ | ۱۲ دی ۱۳۳۹ | جعفر شریف‌امامی | |||
| محمدعلی ممتاز (سرپرست) | ۱۲ دی ۱۳۳۹ | ۲ اسفند ۱۳۳۹ | |||
| محمدعلی ممتاز | ۲۰ اسفند ۱۳۳۹ (معرفی به شاه) ۲۱ اسفند ۱۳۳۹ (معرفی به مجلس شورا) | ۱۴ اردیبهشت ۱۳۴۰ | |||
| نورالدین الموتی |  | ۱۹ اردیبهشت ۱۳۴۰ | ۲۷ تیر ۱۳۴۱ | علی امینی | |
| غلامحسین خوشبین | ۳۰ تیر ۱۳۴۱ | ۲۹ بهمن ۱۳۴۱ | اسدالله علم | ||
| محمد باهری |  | ۳۰ بهمن ۱۳۴۱ | ۱۷ اسفند ۱۳۴۲ | ||
| باقر عاملی | ۱۷ اسفند ۱۳۴۲ (معرفی به شاه) ۱۸ اسفند ۱۳۴۲ (معرفی به مجلس شورا) ۱۹ اسفند ۱۳۴۲ (معرفی به مجلس سنا) | ۲۳ شهریور ۱۳۴۳ (ترور منصور) | حسنعلی منصور | ||
| ۷ بهمن ۱۳۴۳ (معرفی به شاه) ۱۱ بهمن ۱۳۴۳ (معرفی به مجلس شورا) ۱۷ بهمن ۱۳۴۳ (معرفی به مجلس سنا) | ۱۳۴۵ | امیرعباس هویدا | |||
| جواد صدر |  | ۲۰ تیر ۱۳۴۵ | ۱۳۴۷ | ||
| منوچهر پرتو | ۳ آذر ۱۳۴۷ | ۱۳۵۰ | |||
| صادق احمدی | ۲۲ شهریور ۱۳۵۰ (معرفی به شاه) ۲۸ شهریور ۱۳۵۰ (معرفی به مجلس شورا) | ۱۳۵۵ | |||
| غلامرضا کیانپور |  | ۱۳ خرداد ۱۳۵۵ | ۱۳۵۶ | ||
| ۱۶ امرداد ۱۳۵۶ | ۵ شهریور ۱۳۵۷ | جمشید آموزگار | |||
| محمد باهری | | ۵ شهریور ۱۳۵۷ | ۷ آبان ۱۳۵۷ | جعفر شریف‌امامی | |
| حسین نجفی |  | ۷ آبان ۱۳۵۷ | ۱۵ آبان ۱۳۵۷ | ||
| ۱۷ آبان ۱۳۵۷ | ۱۲ دی ۱۳۵۷ | غلامرضا ازهاری | |||
| یحیی صادق وزیری |  | ۱۶ دی ۱۳۵۷ | ۲۷ دی ۱۳۵۷[۴] | شاپور بختیار | |
| شمس‌الدین عالمی (سرپرست) |  | ۱ بهمن ۱۳۵۷[۵] | ۲۲ بهمن ۱۳۵۷ |
جمهوری اسلامی[ویرایش]
| ردیف | نام | نگاره | آغاز تصدی | پایان تصدی | نخست‌وزیر |
|---|---|---|---|---|---|
| اسدالله مبشری |  | ۱۳۵۷ | ۱۳۵۸ | مهدی بازرگان | |
| احمد صدر حاج‌سیدجوادی |  | نیمهٔ تیر ۱۳۵۸ | ۱۵ آبان ۱۳۵۸ | ||
| به صورت شورایی زیر نظر سید محمد بهشتی | ۲۵ آبان ۱۳۵۸ | ۱۳۵۹ | شورای انقلاب | ||
| ابراهیم احدی | ۱۴ آبان ۱۳۵۹ | ۱۳ دی ۱۳۵۹ | محمدعلی رجایی | ||
| سید محمد اصغری | ۲۵ خرداد ۱۳۶۰ | ۱۳۶۳ | میرحسین موسوی | ||
| حسن حبیبی | ۲۳ امرداد ۱۳۶۳ | ۱۳۶۸ | |||
| تغییر قانون اساسی و حذف سمت نخست‌وزیری | رئیس جمهور | ||||
| اسماعیل شوشتری | ۱۳۶۸ | ۱۳۸۴ | اکبر هاشمی رفسنجانی | ||
| سید محمد خاتمی | |||||
| جمال کریمی‌راد | ۱۳۸۴ | ۱۳۸۵ | محمود احمدی‌نژاد | ||
| غلامحسین الهام | ۱۳۸۵ | ۱۳۸۸ | |||
| سید مرتضی بختیاری | ۱۳۸۸ | ۱۳۹۲ | |||
| مصطفی پورمحمدی | ۱۳۹۲ | ۱۳۹۶ | حسن روحانی | ||
| سید علیرضا آوایی[۶] | ۱۳۹۶ | ۱۴۰۰ | |||
| امین‌حسین رحیمی | ۱۴۰۰ | تا کنون | سید ابراهیم رئیسی | ||
جستارهای وابسته[ویرایش]
یادداشت[ویرایش]
- ↑ در پی دست داشتن در شورش سربازان بر ضد امیرکبیر بر کنار شد.
- ↑ نام اصلی او محمدتقی بود؛ ولی پس از مرگ پدرش به نام پدر «محمدزمان» نام گرفت.
- ↑ از ۱۲۶۸ ه.ق بر سر کار بود؛ ولی در ۱۲۷۱ ه.ق لقب امیر دیوان گرفت.
- ↑ به دلیل این که هنوز دورهٔ دوم مجلس شورای ملی گشایش نیافته بود، وزیران به مجلس معرفی نشدند. در ۱ ذیقعدهٔ ۱۳۲۷ ه.ق مجلس گشایش یافت و سپس کابینه بدان معرفی شد.
- ↑ امینی، صفحهٔ ۲۴۹ در پاورقی این صفحه چنین آمده است: «در یک ماه و نیم پس از برکناری تیمورتاش از وزیری عدلیه تا آغاز وزیری مشارالسلطنه (یادداشت پیشین)، منصورالسلطنه (مصطفی عدلی)، کفیل عدلیه بود.»
- ↑ در ۱۳۱۱ داور برای دفاع از ایران در مورد شکایت بریتانیا از ایران به جامعهٔ ملل رهسپار اروپا شد و احمد متین‌دفتری کفالت وزارت عدلیه را برعهده گرفت. (امینی، صفحهٔ ۵۲۹)
- ↑ سید عمادالدین میرمطهری معاون وزیر دادگستری شد.
پانویس[ویرایش]
- ↑ فلور، ویلم؛ بنانی، امین (۱۳۹۰). نظام قضایی عصر قاجار و پهلوی. ترجمهٔ حسن زندیه. قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه. ص. ۳۳. شابک ۹۷۸-۶۰۰-۵۴۸۶-۰۸-۷.
- ↑ «میرزا عباس خان ایروانی». وبگاه «مجموعهٔ تاریخی، فرهنگی و مذهبی تخت فولاد». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۱ اوت ۲۰۱۸. دریافت‌شده در ۱۱ اوت ۲۰۱۸.
- ↑ «تصویب پروگرام کابینه محمدولی خان سپهدار اعظم». مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی. مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۳ ژوئن ۲۰۲۰. دریافت‌شده در ۲۳ ژوئن ۲۰۲۰. از پارامتر ناشناخته
|تاریخ_بایگانی=صرف‌نظر شد (کمک); از پارامتر ناشناخته|نشانی_بایگانی=صرف‌نظر شد (کمک) - ↑ «وزیر دادگستری استعفا داد». روزنامه کیهان (۱۰۶۱۵): ۸. ۲۷ دی ۱۳۵۷ – به واسطهٔ کتابخانهٔ دانشگاه منچستر.
- ↑ قلی‌زاده، فرهاد. «رویدادهای اول بهمن». مؤسسه مطالعات تاریخ معاصر ایران. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۲ ژوئن ۲۰۱۸. دریافت‌شده در ۱۷ آذر ۱۳۹۸.
- ↑ «معرفی وزرای دادگستری». وبگاه وزارت دادگستری. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۳ سپتامبر ۲۰۱۷. دریافت‌شده در ۲۰۱۷-۰۱-۱۷.
منابع[ویرایش]
- افشار، ایرج (۱۳۶۳). چهل سال تاریخ ایران در دورهٔ پادشاهی ناصرالدین شاه. اساطیر. شابک ۹۶۴-۳۳۱-۰۱۸-۳.
- طباطبایی مجد، غلامرضا (زمستان ۱۳۷۴). دائرةالمعارف مصور زرین. انتشارات زرین. شابک ۹۶۴-۴۰۷-۰۱۹-۴.
- ذاکرحسین، عبدالرحیم، ادبیات سیاسی ایران در عصر مشروطیت، نشر علم، چاپ اول، ۱۳۷۷
- DĀVAR, ʿALĪ-AKBAR – Encyclopaedia Iranica
- ماهنامه الکترونیکی دوران شماره ۷ بهمن ماه ۱۳۹۱
- تاریخچه وزارتخانه l - پورتال وزارت دادگستری
- عاقلی، دکتر باقر (۱۳۸۰). شرح حال رجال سیاسی و نظامی معاصر ایران. ج. یکم تا سوم. نشر گفتار باهمکاری نشر علم.
- امینی، محمد (۱۳۹۵). زندگی و زمانه‌ی احمد کسروی. شرکت کتاب. ص. ۲۴۹، ۵۲۹. شابک ۹۷۸-۱-۵۹۵۸۴-۵۵۳-۵.
- Dawlatʹhā-yi Īrān : az Mīrzā Naṣr Allāh Khān Mushīr al-Dawlah tā Mīr Ḥusayn Mūsavī : aʻz̤ā-yi kābīnahʹhā, sharḥ-i ḥāl, ʻaks, namūnah-i imz̤āʼ va dastkhaṭṭ-i nakhust vazīrān, vazīrān va muʻāvinīn-i nakhust vazīr : bar asās-i daftar-i s̲abt-i kābīnahhā-yi nukhustʹvazīri. Tihrān: Sāzmān-i Chāp va Intishārāt, Vizārat-i Farhang va Irshād-i Islāmi. ۱۳۷۸. OCLC 42778858. شابک ۹۶۴-۴۲۲-۱۴۷-۸.
| عنوان جدید | عضو هیئت دولت اکنون–۱۲۳۷ | در حال تصدی |