American Horror Story – Wikipedia, wolna encyklopedia

American Horror Story

Gatunek	horror dreszczowiec dramat slasher
Kraj produkcji	Stany Zjednoczone
Oryginalny język	angielski
Twórcy	Ryan Murphy Brad Falchuk
Główne role	zobacz niżej
Liczba odcinków	132
Liczba serii	12
Nagrody	Lista nagród i nominacji
Lista odcinków
Produkcja
Produkcja	Producenci Patrick McKee (pilot) Alexis Martin Woodall (1–4) Chip Vucelich (1–2, 9) Joe Incaprera (3) Robert M. Williams Jr. (4–7) Ned Martel (5–6) Lou Eyrich (7–9) Eryn Krueger Mekash (7–9) Adam Penn (7) Todd Nenninger (8–9) Crystal Liu (8) Eric Kovtun (8) Melissa Wylie (9)
Produkcja wykonawcza	Producenci wykonawczy Ryan Murphy Brad Falchuk Dante Di Loreto (1–4) Tim Minear (2–9) Bradley Buecker (3–9) James Wong (3–9) Jennifer Salt (3–5) Alexis Martin Woodall (5–9) John J. Gray (9)
Muzyka	James S. Levine (1–4) Mac Quayle (4–9)
Zdjęcia	Michael Goi (1–5) Gavin Kelly (6–9)
Wytwórnia	20th Century Fox Television Ryan Murphy Productions Brad Falchuk Teley-Vision
Czas trwania odcinka	37–73 minuty
Pierwsza emisja
Kraj oryginalnej emisji	Stany Zjednoczone
Data premiery	5 października 2011
Stacja telewizyjna	FX
Lata emisji	od 2011
Status	trwający
Chronologia
Kontynuacja	American Horror Stories
Multimedia w Wikimedia Commons
Strona internetowa

American Horror Story – amerykański serial telewizyjny z elementami horroru, dreszczowca i dramatu. Został stworzony w 2011 roku przez Ryana Murphy’ego i Brada Falchuka dla stacji FX, która emituje go od 5 października 2011 roku. W Polsce emituje go od 12 listopada 2011 roku stacja Fox. Serial jest produkowany przez wytwórnie: 20th Century Fox Television, Ryan Murphy Productions i Brad Falchuk Teley-Vision. Serial jest pierwszą produkcją wchodzącą w skład franczyzy medialnej American Story (obok American Crime Story, American Horror Stories oraz American Sports Story).

American Horror Story jest realizowany w formie antologii – każdy sezon stanowi odrębny miniserial, z własną historią, bohaterami i podtytułem. W 2014 roku Ryan Murphy ogłosił, że wszystkie sezony są ze sobą powiązane fabularnie^[1]. Od tego samego roku, czyli od sezonu czwartego, w serialu pojawiają się nawiązania do wcześniejszych odcinków, w tym powroty niektórych bohaterów. Wspólnym elementem całego serialu jest obsada, której członkowie powtarzają się w kolejnych odsłonach, zazwyczaj wcielając się w nowe role. Żaden z aktorów nie wystąpił we wszystkich dotychczasowych dziewięciu sezonach. Evan Peters, Sarah Paulson i Lily Rabe jako jedyni ominęli tylko po jednym sezonie.

Pierwszy sezon, Murder House, przedstawia losy mieszkańców nawiedzonego przez duchy domu. Akcja drugiej serii, Asylum, odbywa się w prowadzonym przez Kościół katolicki szpitalu psychiatrycznym. Trzeci sezon, Sabat, skupia się na sabacie czarownic. Czwarta seria, Freak Show, przedstawia złożoną z dziwadeł trupę cyrkową. Akcja piątego sezonu, Hotelu, odbywa się w zamieszkałym przez duchy i wampiry hotelu. Szósta seria, Roanoke, przedstawia losy bohaterów prześladowanych przez duchy mieszkańców zaginionej kolonii Roanoke. Siódmy sezon, Kult, skupia się na działalności sekty. Ósma seria, Apokalipsa, przedstawia wywołaną przez Antychrysta apokalipsę. Dziewiąty sezon, 1984, skupia się na nawiedzonym przez duchy obozie letnim. Dziesiąta seria, Podwójny seans, przedstawia narkotyk, który powoduje żądzę picia krwi, oraz kosmitów.

American Horror Story zdobył uznanie krytyków i został nagrodzony ponad siedemdziesięcioma nagrodami, między innymi szesnastoma Emmy i dwoma Złotymi Globami. Po pierwszych czterech sezonach serial był nominowany do Emmy w kategorii najlepszego miniserialu. Szczególe uznanie zdobyła obsada – Emmy za swoje role zdobyli Jessica Lange (dwukrotnie), James Cromwell i Kathy Bates, zaś Złoty Glob – Lange i Lady Gaga. Nieprzerwanie od premiery serial notuje kilkumilionową publiczność podczas premierowych emisji w FX i jest jednym z najchętniej oglądanych programów amerykańskiej telewizji kablowej. W 2021 roku rozpoczęła się emisja jego spin-offu, American Horror Stories.

Fabuła[edytuj | edytuj kod]

Sezon 1: Murder House[edytuj | edytuj kod]

 Główny artykuł: American Horror Story: Murder House.

Akcja odbywa się głównie w latach 2011–2012 w Los Angeles. Harmonowie: Ben, jego żona Vivien i nastoletnia córka Violet, przeprowadzają się z Bostonu do Los Angeles, gdzie zamieszkują w starej posiadłości. Vivien usiłuje wybaczyć mężowi zdradę z Hayden McClaine, jeszcze z czasów życia w Bostonie, a kilka dni po przeprowadzce zachodzi w ciążę bliźniaczą. Ben, pracujący jako psychiatra, przyjmuje w domu pacjentów. Jednym z nich jest nastoletni Tate Langdon, który rozpoczyna związek z Violet. Harmonów nachodzi wścibska sąsiadka, a zarazem matka Tate’a, Constance Langdon, zaś Bena prześladują Hayden i Larry Harvey, który usiłuje go przekonać do opuszczenia domu. Harmonowie są na posesji świadkami licznych zjawisk paranormalnych. Z upływem czasu okazuje się, że posiadłość jest nawiedzona przez duchy wszystkich osób, które w niej zmarły.

Sezon 2: Asylum[edytuj | edytuj kod]

 Główny artykuł: American Horror Story: Asylum.

Akcja odbywa się głównie w latach 1964–1965 w Massachusetts. Kościół katolicki prowadzi tam szpital psychiatryczny Briarcliff, zarządzany przez prałata Timothy’ego Howarda. W skład personelu wchodzą między innymi zakonnice Jude Martin i Mary Eunice McKee oraz lekarz Arthur Arden. W okolicy działa seryjny morderca Krwawa Twarz, brutalnie mordujący kobiety. W szpitalu zostają umieszczeni Kit Walker, niesłusznie oskarżony o zbrodnie Krwawej Twarzy, i dziennikarka Lana Winters. Bohaterowie odkrywają, że personel stosuje kontrowersyjne metody leczenia i egzekwowania posłuszeństwa, takie jak terapia elektrowstrząsowa, zaś Arden skrycie wykonuje eksperymenty naukowe na ludziach. Grupa zdrowych psychicznie pacjentów: Kit, Lana, Grace Bertrand i Shelley, poszukuje sposobów na ucieczkę z Briarcliff. Siostra Mary Eunice zostaje opętana przez Diabła, zaś siostra Jude rozpoczyna śledztwo, mające na celu sprawdzenie podejrzeń o nazistowskiej przeszłości Ardena. Kit rozpoczyna związek z Grace, zaś Lana nawiązuje więź z pracującym gościnnie w Briarcliff psychiatrą Oliverem Thredsonem.

Sezon 3: Sabat[edytuj | edytuj kod]

 Główny artykuł: American Horror Story: Sabat.

Akcja odbywa się głównie w latach 2013–2014 w Nowym Orleanie. Funkcjonuje tam sabat czarownic, którego Najwyższą, czyli posiadaczką pełni sił magicznych, jest Fiona Goode. Jej córka, Cordelia Foxx, prowadzi szkołę dla młodych czarownic, w której uczą się i mieszkają: Zoe Benson, Madison Montgomery, Queenie i Nan. Fiona nie może się pogodzić ze starością i słabnięciem sił, w związku z czym poszukuje sposobów na zyskanie długowieczności. Spiskuje ponadto przeciwko pozostałym czarownicom, których siły rosną, czym wzbudza podejrzliwość u wieloletniej rywalki, Myrtle Snow. Zoe i Madison nieudolnie przywracają do życia zabitego w wypadku Kyle’a Spencera. Żyjąca w izolacji od sabatu czarownica Misty Day usiłuje przywrócić mu pełną sprawność, zaś Zoe i Madison rywalizują o jego względy. W Nowym Orleanie żyją także dwie pozostające we wrogich relacjach kobiety, które w XIX wieku posiadły dar nieśmiertelności: Delphine LaLaurie i królowa voodoo, Marie Laveau. Z upływem czasu nasila się wrogość między sabatem a obozem voodoo, ponadto obie strony stają się obiektem ataków ze strony łowców czarownic.

Sezon 4: Freak Show[edytuj | edytuj kod]

 Główny artykuł: American Horror Story: Freak Show.

Akcja odbywa się głównie w latach 1952–1953 w Jupiter na Florydzie. W miasteczku funkcjonuje Gabinet Osobliwości Elsy Mars – tak zwany freak show, czyli cyrk złożony z osób z deformacjami ciała. Właścicielką trupy jest niespełniona piosenkarka Elsa Mars, zaś w jej skład wchodzą między innymi: bliźniaczki syjamskie Bette i Dot Tattler, kobieta z brodą – Ethel Darling, jej cierpiący na ektrodaktylię syn Jimmy Darling, siłacz Dell Toledo oraz jego posiadająca trzy piersi żona, Desiree Dupree. Bohaterowie zmagają się z wewnętrznymi konfliktami i prześladowaniami ze strony społeczeństwa. Zafascynowanie cyrkiem wyraża niezrównoważony psychicznie Dandy Mott, mieszkający ze spełniającą jego zachcianki matką, Glorią. Tymczasem dwoje naukowców, Stanley i Maggie Esmeralda, pragnie uprowadzić któregoś z członków trupy i umieścić w muzeum jako eksponat.

Sezon 5: Hotel[edytuj | edytuj kod]

 Główny artykuł: American Horror Story: Hotel.

Akcja odbywa się głównie w 2015 roku w Los Angeles. W hotelu Cortez mieszka Elizabeth Johnson, która jest wampirzycą, co wiąże się z darem długowieczności. W skład personelu wchodzą recepcjonistka Iris i transgenderyczna barmanka Liz Taylor. Ponadto w Cortezie żyją duchy osób, które zmarły na jego terenie, między innymi seryjnego mordercy i założyciela hotelu, Jamesa Patricka Marcha, i Sally McKenny. Tymczasem detektyw John Lowe bada sprawę seryjnego mordercy, dla którego inspirację stanowi Dekalog. Rozpocząwszy separację z żoną, Alex, wprowadza się do Cortezu, gdzie jest świadkiem zjawisk paranormalnych. Elizabeth żyje w związkach z synem Iris, Donovanem, modelem Tristanem Duffym i nowym właścicielem hotelu, Willem Drakiem, oprócz tego nieustannie rozpamiętuje tragicznie utraconego ukochanego, Rudolfa Valentino. Jej dawna partnerka, Ramona Royale, pragnie ją zamordować w ramach zemsty za dawne rany.

Sezon 6: Roanoke[edytuj | edytuj kod]

 Osobny artykuł: American Horror Story: Roanoke.

Akcja odbywa się głównie w latach 2014–2016 w Karolinie Północnej. Matt Miller, jego żona Shelby i siostra Lee Harris wprowadzają się do nowego domu. Posiadłość i okoliczny las okazują się być nawiedzone przez duchy mieszkańców XVI-wiecznej kolonii Roanoke, które usiłują ich zmusić do opuszczenia posesji. Bohaterowie są także prześladowani przez leśną czarownicę Scáthach i okoliczną rodzinę kanibali, Polków. Po ucieczce z Karoliny Północnej występują w paradokumentalnym programie telewizyjnym Koszmar z Roanoke, w którym ich historię odtwarzają w tym samym miejscu aktorzy. Producent Sidney Aaron James postanawia zrealizować reality show Powrót do Roanoke: Trzy dni w piekle, w którym w domu zamieszkują na trzy dni Millerowie, Lee oraz aktorzy z poprzedniego programu: Audrey Tindall, Dominic Banks, Monet Tumusiime i Rory Monahan. Bohaterowie i ekipa telewizyjna są prześladowani przez duchy kolonistów, Scáthach, Polków oraz chorą na schizofrenię aktorkę z poprzedniego programu, Agnes Mary Winstead.

Sezon 7: Kult[edytuj | edytuj kod]

 Główny artykuł: American Horror Story: Kult.

Akcja odbywa się głównie w latach 2016–2018 w fikcyjnej miejscowości Brookfield Heights w Michigan. Wybór Donalda Trumpa na Prezydenta Stanów Zjednoczonych wpływa na pojawienie się u Ally Mayfair-Richards zaburzeń lękowych, które usiłuje leczyć poprzez terapię z psychiatrą Rudym Vincentem. Kai Anderson, zachwycony wynikiem wyborów, postanawia kandydować do rady miasta. W swojej kampanii wyborczej głosi radykalne hasła, a w celu zdobycia poparcia społecznego tworzy sektę, na czele której staje. Dołącza do niej między innymi żona Ally, Ivy, zachęcona przez opiekunkę ich syna, a zarazem siostrę Kaiego, Winter. Członkowie sekty, przebrani za klauny, dokonują w mieście morderstw, mających na celu zastraszenie społeczeństwa i osiągnięcie wzrostu poparcia dla Kaiego. Równocześnie Anderson i jego poplecznicy prześladują cierpiącą na lęk przed klaunami Ally. Sukcesywnie Kai buduje wokół siebie coraz silniejszy kult jednostki, w brutalny sposób egzekwując od popleczników posłuszeństwo.

Sezon 8: Apokalipsa[edytuj | edytuj kod]

 Główny artykuł: American Horror Story: Apokalipsa.

Akcja odbywa się głównie w latach 2017–2021 w Hawthorne w Kalifornii i Nowym Orleanie. Cordelia Goode jest Najwyższą sabatu czarownic z trzeciego sezonu, do którego w poprzednich latach dołączyły między innymi Mallory i Coco St. Pierre Vanderbilt. Do sabatu czarodziei wstępuje Michael Langdon, syn Tate’a i Vivien z pierwszego sezonu, który jako pierwszy mężczyzna w historii wykazuje magiczną moc równą Najwyższej. Gdy Madison Montgomery odkrywa, że Michael jest Antychrystem, czarownice postanawiają go pokonać. Michael, wspierany przez Miriam Mead i królową voodoo, Dinah Stevens, doprowadza do apokalipsy. Grupa ludzi, którzy przeżyli wybuch pocisku jądrowego, zamieszkuje w Placówce 3 – podziemnym schronie, zarządzanym przez Wilheminę Venable przy pomocy Miriam. W Placówce żyją między innymi: Gallant, jego babcia Evie, Mallory, Coco i Dinah. Michael planuje dokonać wyboru ludzi, którzy będą kontynuowali gatunek ludzki, zaprowadzając w ten sposób nowy porządek świata.

Sezon 9: 1984[edytuj | edytuj kod]

 Główny artykuł: American Horror Story: 1984.

Akcja odbywa się głównie w latach 1984–1989 w Kalifornii. Brooke Thompson, Xavier Plympton, Chet Clancy, Ray Powell i Montana Duke rozpoczynają pracę jako opiekunowie na obozie Redwood, zarządzanym przez Margaret Booth. W ośrodku pracują między innymi Donna Chambers i Trevor Kirchner. Seryjny morderca Benjamin Richter, który przed laty dokonał na obozie masakry, ucieka z zakładu psychiatrycznego i powraca do Redwood. Ponadto na teren obozu przybywa Richard Ramirez, pragnący zamordować Brooke. Część bohaterów zostaje zamordowana i od tej pory żyje w Redwood jako duchy, a części udaje się przeżyć. Kilka lat później Margaret organizuje na terenie obozu festiwal muzyczny. Brooke, Donna i Benjamin pragną wykorzystać tę okazję do zemszczenia się na niej.

Sezon 10: Podwójny seans[edytuj | edytuj kod]

 Osobny artykuł: American Horror Story: Podwójny seans.

Sezon jest podzielony na dwie części, które przedstawiają odrębne historie, zatytułowane kolejno Red Tide i Death Valley^[2].

Sezon 11: NYC[edytuj | edytuj kod]

Jedenasty sezon serialu z podtytułem NYC , rozgrywa się w Nowym Jorku lat 80. XX wieku i koncentruje się na serii zabójstw wymierzonych w gejów oraz pojawieniu się wirusa AIDS.

Geneza i produkcja[edytuj | edytuj kod]

Pomysł[edytuj | edytuj kod]

American Horror Story został stworzony przez Ryana Murphy’ego i Brada Falchuka, którzy wcześniej pracowali wspólnie nad serialem Glee, emitowanym przez Fox. Pomysł na American Horror Story powstał jeszcze przed rozpoczęciem produkcji Glee. Murphy pragnął odejść od konwencji, w jakiej dotychczas tworzył.

Twórcy od początku planowali, że każdy sezon będzie dotyczył innej historii^[4]. John Landgraf, prezes stacji FX, powiedział: „Idea serialu antologicznego – serii miniseriali ze stałą obsadą – okazała się przełomowa i szalenie popularna, wyznaczając pewien trend”^[5].

Produkcja[edytuj | edytuj kod]

W lutym 2011 roku stacja FX poinformowała o zamówieniu odcinka pilotażowego American Horror Story, stworzonego przez Murphy’ego i Falchuka. Produkcją wykonawczą zajęli się Murphy, Falchuk i Dante Di Loreto, a prace rozpoczęły się w kwietniu tego samego roku^[6]. W lipcu FX ogłosiła, że zaaprobowano pilot i American Horror Story będzie serialem^[7]. W październiku stacja zamówiła drugi sezon^[8], w listopadzie 2012 roku – trzeci^[5], w listopadzie 2013 roku – czwarty^[9], w październiku 2014 roku – piąty^[10], zaś w listopadzie 2015 roku – szósty^[11]. W październiku 2016 roku FX zamówiła sezon siódmy^[12], a już w styczniu 2017 roku sezony ósmy i dziewiąty^[13]. W sierpniu 2018 roku serial został przedłużony o sezon dziesiąty^[14]. American Horror Story produkują wytwórnie Brad Falchuk Teley-Vision i Ryan Murphy Productions we współpracy z 20th Century Fox Television^[15].

Zdjęcia[edytuj | edytuj kod]

Zdjęcia do odcinka pilotażowego odbyły się w domu w dzielnicy Country Club Park w Los Angeles, zbudowanym w 1910 roku przez Alfreda Rosenheima, prezesa oddziału American Institute of Architects w mieście. Budynek zaprojektowano w stylu Tudorów i gotyckim^[16][17]. Na potrzeby zdjęć do pozostałych odcinków Murder House zbudowano wierną replikę domu w studiu filmowym wytwórni Paramount Pictures^[18][19]. W tym samym studiu miały miejsce zdjęcia do Asylym, choć za zewnętrzną część ukazanego w nim szpitala Briarcliff posłużył budynek sądu w kalifornijskim mieście Santa Ana^[19]. Sceny plenerowe nakręcono w dolinie Hidden Valley w hrabstwie Ventura niedaleko Los Angeles^[20]. Na potrzeby dwóch kolejnych sezonów produkcję przeniesiono do Nowego Orleanu^[21][19]. Zdjęcia do Hotelu ponownie odbywały się w studiu filmowym w Los Angeles, choć za zewnętrzną część hotelu Cortez posłużył James Oviatt Building^[22][23]. Roanoke kręcono w lesie w Calabasas i Malibu Hills (niedaleko Los Angeles), gdzie specjalnie na okres zdjęć zbudowano zburzony później dom^[24][25]. Zdjęcia do Kultu odbywały się w kalifornijskiej miejscowości Orange^[26].

Obsada i bohaterowie[edytuj | edytuj kod]

 Osobny artykuł: Lista obsady seriali American Horror Story i American Horror Stories.

Obsada główna[edytuj | edytuj kod]

Kolor biały oznacza zapowiedziany występ w niesprecyzowanej roli.

Liczba występów[edytuj | edytuj kod]

Aktorzy, którzy wystąpili w co najmniej czterech sezonach:

• 9: Evan Peters, Sarah Paulson, Lily Rabe
• 8: Frances Conroy
• 6: Denis O’Hare
• 5: Angela Bassett, Kathy Bates, Jamie Brewer, Jessica Lange, John Carroll Lynch, Adina Porter, Emma Roberts, Finn Wittrock
• 4: Taissa Farmiga, Leslie Grossman, Cheyenne Jackson, Billie Lourd, Dylan McDermott, Gabourey Sidibe, Mare Winningham

Lista odcinków[edytuj | edytuj kod]

 Osobny artykuł: Lista odcinków serialu American Horror Story.

Oglądalność w Stanach Zjednoczonych[edytuj | edytuj kod]

Nagrody i nominacje[edytuj | edytuj kod]

 Osobny artykuł: Lista nagród i nominacji serialu American Horror Story.

Serial został nagrodzony między innymi szesnastoma Emmy, dwoma Złotymi Globami, Nagrodą Gildii Aktorów Ekranowych, czterema Critics’ Choice Television Awards, Nagrodą Brama Stokera i trzema Satelitami. Spośród siedmiu dotychczasowych sezonów cztery zostały nominowane do Emmy dla najlepszego miniserialu, a trzy do analogicznych Złotych Globów (dla najlepszego serialu dramatycznego lub miniserialu). Najczęściej nagradzanym sezonem jest Freak Show (17), zaś najczęściej nominowanym Freak Show i Asylum (po 56). Spośród członków obsady najwięcej nagród (8), jak i nominacji (25) otrzymała Jessica Lange, laureatka między innymi dwóch Emmy, Złotego Globa i Nagrody Gildii Aktorów Ekranowych. Emmy za role drugoplanowe zdobyli także James Cromwell i Kathy Bates, zaś Lady Gaga otrzymała Złoty Glob za rolę pierwszoplanową.

American Horror Stories[edytuj | edytuj kod]

 Osobny artykuł: American Horror Stories.

W maju 2020 Ryan Murphy ogłosił plan realizacji spin-offu serialu pod tytułem American Horror Stories. Produkcja również jest antologią, z tą różnicą, że każdy jego odcinek (a nie sezon) przedstawia odrębną historię^[43]. Serial jest produkowany przez 20th Television dla stacji FX, a jego odcinki są premierowo umieszczane w serwisie strumieniowym Hulu w ramach usługi FX on Hulu. Premiera serialu odbyła się 15 lipca 2021^[44].

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

Uwagi[edytuj | edytuj kod]

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

• Oficjalna strona serialu
• American Horror Story w bazie Filmweb
• American Horror Story w bazie IMDb (ang.)