Beniowa (Polska) – Wikipedia, wolna encyklopedia

Zobacz też: inne znaczenia nazwy Beniowa.

Beniowa

wieś
Cerkwisko – kamień z rysunkiem ryby
Państwo	Polska
Województwo	podkarpackie
Powiat	bieszczadzki
Gmina	Lutowiska
Sołectwo	Stuposiany[2]
Liczba ludności	0
Kod pocztowy	38-713[3]
Tablice rejestracyjne	RBI
SIMC	0991060[4]
Położenie na mapie gminy Lutowiska Beniowa
Położenie na mapie Polski Beniowa
Położenie na mapie województwa podkarpackiego Beniowa
Położenie na mapie powiatu bieszczadzkiego Beniowa
49°03′43″N 22°51′52″E/49,061944 22,864444[1]
Multimedia w Wikimedia Commons

Beniowa (ukr. Беньова) – wyludniona wieś w Polsce położona w województwie podkarpackim, w powiecie bieszczadzkim, w gminie Lutowiska, nad rzeką San. Mimo to miejscowość figuruje jako wieś w rejestrze TERYT^[4][5]. Podlega sołectwu Stuposiany.

Do 1934 roku odrębna gmina jednostkowa, a w latach 1934-1945 gromada w zbiorowej gminie Sianki, należącej do powiatu turczańskiego w woj. lwowskim (do 1931 woj. stanisławowskie). Po wojnie w gminie Tarnawa Górna; w latach 1945-51 w obrębie powiatu leskiego w woj. rzeszowskim, w 1952-72 powiatu ustrzyckiego, a w 1972-75 powiatu bieszczadzkiego w tymże województwie (1952-54 i od 1973 w gminie Lutowiska (Szewczenko)). W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa krośnieńskiego.

Historia[edytuj | edytuj kod]

Nazwa wsi pochodzi od imienia Benedykt, pierwszego osadźcy. Wieś lokowana na prawie wołoskim ok. roku 1537 przez ród Kmitów. Piotr Kmita Sobieński do 1553 r. dziedziczy Beniową, a po jego śmierci bezdzietna wdowa Barbara Kmita z Herburtów. Po jej śmierci w 1580 r. brat Stanisław Herburt. W roku 1709 wioska została spalona przez cofających się Szwedów (III wojna północna). Do 1772 województwo ruskie, ziemia sanocka. W okresie od 1772-1914 powiat sanocki, powiat podatkowy Lutowiska w Prowincji Galicja. Od roku 1905 przez miejscowość prowadzi linia kolejowa łączącą Użhorod z Samborem. W roku 1921 osada liczyła 582 mieszkańców, głównie greckokatolickich Rusinów należących do dekanatu turczańskiego. Do roku 1939 we wsi znajdował się dwór, którego właścicielem był Hipolit Frommer.

W 1945 r. miejscowi Ukraińcy zostali wysiedleni na mocy polsko-radzieckiego porozumienia na Ukrainę w ramach wymiany ludności, a wieś została całkowicie spalona w czasie tzw. "akcji żniwnej" przeprowadzonej przez oddziały UPA.

Byli mieszkańcy Beniowej mieszkają obecnie w okolicach Stryja oraz na Wołyniu. Od jesieni 1939 roku przez wieś przebiegała granica między Niemcami a ZSRR. Po roku 1951 wieś została formalnie podzielona między Polskę a Związek Radziecki. W latach siedemdziesiątych próbowano jeszcze na terenie Beniowej prowadzić gospodarkę rolną.

Obecnie w ukraińskiej Beniowej znajduje się kilkanaście domów, w których mieszka ok. 60 osób. W połowie sierpnia 2006 odbyło się tam spotkanie blisko 500 dawnych mieszkańców wsi oraz ich rodzin z Sianek i Dźwiniacza. Rozmawiano m.in. o pojednaniu polsko-ukraińskim. W polskiej części wsi znajduje się cerkwisko oraz pozostałości cmentarza.

Na terenie dawnej wsi rośnie prawie 200-letnia lipa, stanowiąca pomnik przyrody.

Trasa ścieżki dydaktycznej doliną górnego Sanu[edytuj | edytuj kod]

Bukowiec – Beniowa – Sianki

Demografia[edytuj | edytuj kod]

• W 1921 Beniową zamieszkiwały 582 osoby (w 97 domach mieszkalnych):
  • 497 wyznania greckokatolickiego
  • 73 wyznania mojżeszowego
  • 9 wyznania rzymskokatolickiego
  • 3 wyznania ewangelickiego

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

• Beniowa, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. I: Aa – Dereneczna, Warszawa 1880, s. 133 .