French
DeutschGarnizon Warszawa – Wikipedia, wolna encyklopedia
Garnizon Warszawa – garnizon Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej obejmujący obszar m.st. Warszawy (z wyłączeniem dzielnicy Wesoła) oraz powiatów: otwockiego, piaseczyńskiego, pruszkowskiego i warszawskiego zachodniego[1], w przeszłości zajmowany kolejno przez instytucje i jednostki wojskowe:
- Wojska I Rzeczypospolitej (do 1795),
- Armii Królestwa Prus (1795–1806),
- Wielkiej Armii I Cesarstwa Francuskiego (1806–1807),
- Armii Księstwa Warszawskiego (1807–1815),
- Wojska Polskiego Królestwa Kongresowego (1815–1830),
- Armii Imperium Rosyjskiego (1831–1915),
- Armii Cesarstwa Niemieckiego (1915–1918),
- Polskiej Siły Zbrojnej (1917–1918),
- Wojska Polskiego II RP (1918–1939),
- Wehrmachtu, Waffen-SS, Armii Krajowej – SZP – ZWZ (1939–1944),
- Sił Zbrojnych PRL (1944–1989) oraz PGW Armii Radzieckiej (1944–17.09.1993)
Garnizon wojsk I Rzeczypospolitej[edytuj | edytuj kod]
- 15 Regiment Pieszy Koronny
- 16 Regiment Pieszy Były Skarbowy
- 17 Regiment Pieszy Koronny
- 18 Regiment Pieszy Koronny
- 20 Regiment Pieszy Koronny
- 21 Regiment Pieszy Koronny
- Regiment Gwardii Konnej Koronnej
- Regiment Gwardii Pieszej Koronnej
Garnizon wojsk Księstwa Warszawskiego[edytuj | edytuj kod]
- 1 Pułk Piechoty (Księstwo Warszawskie) (potem również Kalisz i Częstochowa)
Garnizon Wojska Polskiego Królestwa Kongresowego[edytuj | edytuj kod]
- 4 Pułk Piechoty Liniowej (Królestwo Kongresowe)
- 5 Pułk Strzelców Pieszych Dzieci Warszawskich
- 6 Pułk Ułanów Dzieci Warszawskich
Garnizon wojsk Imperium Rosyjskiego[edytuj | edytuj kod]
Jednostki XV Korpusu Armijnego:
- 8 Dywizja Piechoty
- 1 Brygada Piechoty
- 2 Brygada Piechoty
- 8 Brygada Artylerii
- 6 Dywizja Kawalerii – Ciechanów, czasowo Warszawa
- 15 Dywizjon Haubic
- 15 Batalion Saperów
- 3 Kompania Telegraficzna
Jednostki XXIII Korpusu Armijnego:
- 3 Dywizja Piechoty Gwardii
- 1 Brygada Piechoty Gwardii
- dwa pułki piechoty Gwardii
- 2 Brygada Piechoty Gwardii
- dwa pułki piechoty Gwardii
- 3 Brygada Artylerii Gwardii
- 1 Brygada Piechoty Gwardii
- Samodzielna Brygada Kawalerii Gwardii
- Gwardyjski Pułk Ułanów Jego Wysokości
- Gwardyjski Grodzieński Pułk Huzarów
- 3 gwardyjska bateria artylerii konnej
- 9 Batalion Saperów
Inne jednostki i instytucje:
- Audytoriat Polowy Wojsk w Królestwie Polskim
- Stała Komisja Wojenno-Śledcza
- Tymczasowa Komisja Wojenno-Śledcza
Garnizon Wojska Polskiego II RP[edytuj | edytuj kod]
- Gabinet Wojskowy Prezydenta Rzeczypospolitej
- Ministerstwo Spraw Wojskowych
- Generalny Inspektorat Sił Zbrojnych
- Sztab Generalny WP (od 1928 r. – Sztab Główny WP)
- Wyższa Szkoła Wojenna
- Dowództwo Okręgu Korpusu Nr I (w latach 1918-1921 – Dowództwo Okręgu Generalnego „Warszawa”)
- Dowództwo 28 Dywizji Piechoty
- 21 Warszawski Pułk Piechoty „Dzieci Warszawy”
- 30 Pułk Strzelców Kaniowskich
- 36 Pułk Piechoty Legii Akademickiej
- 1 Pułk Szwoleżerów Józefa Piłsudskiego
- 1 Grupa Artylerii
- 1 Pułk Artylerii Najcięższej (1923-1928 → Góra Kalwaria)
- 1 Dywizjon Artylerii Konnej im. gen. Józefa Bema
- Dowództwo 11 Grupy Artylerii (1929-1938)
- Grupa Artylerii Przeciwlotniczej (1938-1939)
- 1 Grupa Artylerii Przeciwlotniczej (1939)
- 1 Pułk Artylerii Przeciwlotniczej im. Marszałka Edwarda Rydza-Śmigłego
- 1 Pułk Lotniczy
- 3 Batalion Pancerny
- Szkoła Podchorążych Piechoty (do 1926 → Komorowo k. Ostrowi Mazowieckiej)
- Dowództwo 1 Grupy Łączności (1929-1934 i 1939)
- Dowództwo 2 Grupy Łączności (1939)
- Pułk Radiotelegraficzny (1926-1939)
- Stacja Radiotelegraficzna M.S.Wojsk. w Warszawie → 1 pluton radiotelegraficzny → Stacja Radiotelegraficzna Nr 1
- Centrum Wyszkolenia Sanitarnego
- Szkoła Podchorążych Sanitarnych
- Szpital Szkolny CWSan.
- 1 Szpital Okręgowy im. Marszałka Józefa Piłsudskiego
- Szkoła Podchorążych Saperów (1936-1939)
- Wojskowa Główna Szkoła Inżynierii (1939)
- Oficerska Szkoła Inżynierii (1923-1928)
- Szkoła Podchorążych Inżynierii (1928-1935)
- Szkoła Podchorążych Saperów (1935-1939)
Garnizon wojsk niemieckich[edytuj | edytuj kod]
- Dywizja Forteczna Warszawa
- 8 Pułk Piechoty Fortecznej
- 88 Pułk Piechoty Fortecznej
- 183 Pułk Piechoty Fortecznej
- 1320 Pułk Artylerii
- 67 Batalion Pionierów
- 669 Zmotoryzowana Kompania Łączności
Garnizon Wojska Polskiego po 1945[edytuj | edytuj kod]
Instytucje Centralne Ministerstwa Obrony Narodowej[edytuj | edytuj kod]
- Naczelne Dowództwo Wojska Polskiego (1944-1947)
- Ministerstwo Obrony Narodowej
- Sztab Generalny WP
- Akademia Sztabu Generalnego (1947-1990)
- Akademia Obrony Narodowej (od 1990)
- Wojskowa Akademia Techniczna
- Samodzielny Oddział Fotogrametryczny (1951-1988)
- Oddziału Zabezpieczenia Topograficznego (1974-2004)
- Wojskowy Ośrodek Geodezji i Teledetekcji (1988-2004)
- Wojskowe Centrum Geograficzne (od 2004)
- Wojskowy Dozór Techniczny
- Delegatura Wojskowego Dozoru Technicznego
- Centralna Biblioteka Wojskowa z Ośrodkiem Informacji Naukowej
- Centralny Węzeł Łączności Ministerstwa Obrony Narodowej
- Wojskowy Instytut Higieny i Epidemiologii
- Wojskowy Instytut Medyczny
- Ośrodek Naukowej Informacji Wojskowej Instytutu Chemii i Radiometrii
- Ośrodek Naukowej Informacji Wojskowej Instytutu Higieny i Epidemiologii
Jednostki Wojsk Lądowych[edytuj | edytuj kod]
- Dowództwo Wojsk Lądowych
- Ośrodek Informacji Naukowej i Bibliograficznej Dowództwa Wojsk Lądowych
- Dowództwo Warszawskiego Okręgu Wojskowego (rozformowane)
- 3 Batalion Zabezpieczenia Dowództwa Wojsk Lądowych
Jednostki Sił Powietrznych (Wojsk Lotniczych, Wojsk Obrony Powietrznej Kraju)[edytuj | edytuj kod]
- Dowództwo Sił Powietrznych
- Centrum Operacji Powietrznych
- Centralne Stanowisko Dowodzenia Dowódcy Wojsk Lotniczych i Obrony Powietrznej
- 1 Korpus Obrony Powietrznej
- 6 samodzielna eskadra transportowa
- Centrum Meteorologii Wojsk Lotniczych i Obrony Powietrznej
- Dowództwo Wojsk Lotniczych i Obrony Powietrznej
- Rządowa Eskadra Transportowa
- 36 Specjalny Pułk Lotnictwa Transportowego (rozformowany)
- Wydział Informacji Naukowej Sztabu Wojsk Lotniczych i Obrony Powietrznej
- 1 Baza Lotnicza
- 3 Warszawska Brygada Rakietowa Obrony Powietrznej
- 21 Ośrodek Dowodzenia i Naprowadzania
- Biblioteka Naukowa Wojskowego Instytutu Medycyny Lotniczej
- Centrum Meteorologii Sił Powietrznych
- Ośrodek Naukowej Informacji Wojskowej Instytutu Technicznego Wojsk Lotniczych
- Wojskowy Instytut Medycyny Lotniczej
- Wydział Informacji Naukowej Sztabu Sił Powietrznych
Jednostki Dowództwa Garnizonu Warszawa (Zgrupowania Jednostek Zabezpieczenia MON)[edytuj | edytuj kod]
- Dowództwo Zgrupowania Jednostek Zabezpieczenia MON
- Dowództwo Garnizonu Warszawa
- Pułk Ochrony i Regulacji Ruchu WSW im. płk Jana Strzeszewskiego
- Pułk Ochrony im. gen. dyw. Bolesława Wieniawy-Długoszowskiego
- 10 Warszawski Pułk Samochodowy im. mjr. Stefana Starzyńskiego
- Batalion Reprezentacyjny Wojska Polskiego
- Orkiestra Reprezentacyjna Wojska Polskiego im.Józefa Wybickiego
Jednostki wojskowe Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i (KBW)[edytuj | edytuj kod]
- Dowództwo Korpusu Bezpieczeństwa Wewnętrznego ( do 1965)[7]
- Nadwiślańska Brygada Ochrony Rządu ( do 1965 )[8]
- Dowództwo Nadwiślańskich Jednostek Wojskowych MSW
- Nadwiślańska Brygada MSW im. Czwartaków AL
- 1 Warszawska Brygada Zmotoryzowana NJW MSW im. Czwartaków Armii Ludowej
- 3 Pułk Inżynieryjno-Budowlany NJW MSW
- 7 Samodzielny Batalion Inżynieryjny NJW MSW
- 8 Oddział Zabezpieczenia Obiektów Specjalnych NJW MSW
- 9 Samodzielny Batalion Zaopatrywania i Obsługi Dowództwa NJW MSW
- 103 Pułk Lotnictwa NJW MSW
- Samodzielny Oddział Żandarmerii Wojskowej NJW MSW
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ (Rozporządzenie Ministra Obrony Narodowej z dnia 10 sierpnia 2022 r. w sprawie utworzenia, przekształcenia i zniesienia garnizonów oraz określenia zadań, siedzib i terytorialnego zasięgu właściwości ich dowódców, Dz.U. z 2022 r. poz. 1868)
- ↑ „Wojsko Polskie 1921-1939 Odznaki pamiątkowe piechoty” (ISBN 83-900345-0-6).
- ↑ „Wojsko Polskie 1921-1939 Organizacja i odznaki pamiątkowe kawalerii” (ISBN 83-900345-0-7).
- ↑ „Wojsko Polskie 1921-1939 Organizacja i odznaki pamiątkowe artylerii” (ISBN 83-85621-44-X).
- ↑ R. Szubański „Zarys historii wojennej pułków polskich w kampanii wrześniowej – 3 batalion pancerny” (ISBN 83-85621-51-2).
- ↑ www.warszawa1939.pl.
- ↑ 1965 czerwiec 24, Warszawa – Zarządzenie prezesa Rady Ministrów nr 41 w sprawie zmiany podporządkowania wojsk wewnętrznych .Tajne spec[jalnego] znaczenia Egz[emplarz] pojedynczy Zarządzenie prezesa Rady Ministrów nr a41a z dnia a24 VIa 1965 r.w sprawie zmiany podporządkowania wojsk wewnętrznych W celu ujednolicenia struktury organizacyjnej i systemu dowodzenia Siłami Zbrojnymi P[olskiej] R[zeczypospolitej] L[udowej] na podstawie decyzji Komitetu Obrony Kraju z dnia 6 marca 1965 r. w sprawie podporządkowania wojsk wewnętrznych ministrowi obrony narodowej zarządza się, co następuje: Paragraf 1 1. Wojska wewnętrzne ( KBW ) podległe dotychczas ministrowi spraw wewnętrznych zostają podporządkowane ministrowi obrony narodowej: 1) pod względem dowodzenia – z dniem 1 lipca 1965 r.; 2) pod względem gospodarczym – z dniem 1 stycznia 1966 r. 2. Zmiana podporządkowania obejmuje: 1) Korpus Bezpieczeństwa Wewnętrznego, bez: Nadwiślańskiej Brygady Informator o zasobie archiwalnym Instytutu Pamięci Narodowej.
- ↑ Informator o zasobie archiwalnym Instytutu Pamięci Narodowej. Jerzy Bednarek, Rafał Leśkiewicz (red.). Warszawa: Instytut Pamięci Narodowej, 2009, s. 42. ISBN 978-83-7629-068-3. Cytat: Po likwidacji KBW w gestii ministra spraw wewnętrznych pozostawała przemianowana Nadwiślańska Brygada MSW im. Czwartaków AL (w korespondencji jawnej określana jako Nadwiślańska Jednostka MSW im. AL), zorganizowana Zarządzeniem Nr 0103 Ministra Spraw Wewnętrznych z 1 października 1965 r.
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Karol Firich, Stanisław Krzysik, Tadeusz Kutrzeba, Stanisław Müller, Józef Wiatr: Almanach oficerski na rok 1923/24. T. 2/III. Warszawa: Wojskowy Instytut Naukowo-Wydawniczy, 1923.
- Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Rocznik oficerski 1939. Stan na dzień 23 marca 1939. T. 29. Kraków: Fundacja Centrum Dokumentacji Czynu Niepodległościowego. Biblioteka Jagiellońska, 2006. ISBN 83-7188-899-6.
- Kazimierz Satora: Opowieści wrześniowych sztandarów. Warszawa: Instytut Wydawniczy „Pax”, 1990. ISBN 83-211-1104-1.